Η επαγγελματική ικανοποίηση των εκπαιδευτικών, που εξαρτάται και από τις αποδοχές, αποτελεί σημαντικό παράγοντα ενίσχυσης του σχολείου.
Λίγες ημέρες πριν από το τέλος του 2022, δημοσιεύτηκε η νέα έκδοση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), με τίτλο «Η εκπαίδευση με μια ματιά (Educationat a Glance)»1, μια έγκυρη επιτομή διεθνώς εναρμονισμένων δεικτών για τα εκπαιδευτικά συστήματα στις χώρες εταίρους του ΟΟΣΑ. Η έκθεση καλύπτει όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, με αυτήν του 2022 να εστιάζει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Μαρία Μαλαγκονιάρη*
Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον να σταθούμε στον δείκτη που αποτυπώνει τις αμοιβές των διευθυντών και των εκπαιδευτικών των δημόσιων σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, επειδή οι μισθοί και γενικότερα οι συνθήκες εργασίας είναι σημαντικές παράμετροι για την επαγγελματική ικανοποίηση, εν προκειμένω των εκπαιδευτικών, η οποία, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία2, αποτελεί παράγοντα ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των σχολικών μονάδων.
Επιπλέον, τόσο οι μισθοί όσοι και οι συνθήκες εργασίας είναι σημαντικοί παράγοντες στο πλαίσιο της προσέλκυσης, της ανάπτυξης και της διατήρησης ειδικευμένων και υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικών. Τα στοιχεία της έκθεσης αναφέρονται στην αναλογία του μισθού των εκπαιδευτικών και των διευθυντών δημόσιων σχολείων σε σχέση με τις αποδοχές εργαζομένων με παρόμοιο μορφωτικό επίπεδο (σταθμισμένος μέσος όρος) και τις αποδοχές εργαζομένων πλήρους απασχόλησης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Για τον υπολογισμό τού μισθού των εκπαιδευτικών λαμβάνεται υπόψη ο μέσος ετήσιος μισθός, συμπεριλαμβανομένων των επιδομάτων, με δεδομένα του 2021.
Με βάση, λοιπόν, αυτά τα στοιχεία, στην Ελλάδα οι πραγματικοί μισθοί των εκπαιδευτικών σε σχέση με τις αποδοχές των καθηγητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης βρίσκονται σε αναλογία 0,8, δηλαδή είναι χαμηλότεροι. Αυτή η αναλογία είναι λίγο κάτω από τον αντίστοιχο μέσο όρο μεταξύ 22 κρατών-μελών της Ε.Ε., που είναι 0,9 και μας φέρνει στην 22η θέση μεταξύ των 27 εξεταζόμενων κρατών του ΟΟΣΑ, με την καλύτερη να καταγράφεται στην Κόστα Ρίκα (1,5) και να ακολουθούν η Πορτογαλία και η Λιθουανία με αναλογία 1,3.
Οι χαμηλές αποδοχές των εκπαιδευτικών στα δημόσια σχολεία της Ελλάδας αποτυπώνονται και σε έναν άλλο δείκτη, ο οποίος αφορά την αναλογία των πραγματικών μισθών των εκπαιδευτικών σε σχέση με τις αποδοχές άλλων εργαζόμενων με παρόμοια μόρφωση. Σε αυτό το σημείο, η χώρα μας με αναλογία 0,7 βρίσκεται στη 14η θέση μεταξύ 17 κρατών που απέστειλαν στοιχεία, και η Γερμανία, η Νέα Ζηλανδία και το Βέλγιο καταγράφουν την καλύτερη αναλογία (0,9), γεγονός που φανερώνει την καλύτερη μισθολογική θέση των εκπαιδευτικών σε αυτές τις χώρες.
Οι μικρές αποκλίσεις στις αναλογίες δεν πρέπει να μας οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα, διότι, όπως σημειώνεται και στην έκθεση, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ στα συστήματα φορολογίας και κοινωνικών παροχών, που δεν αποτυπώνονται/λαμβάνονται υπόψη. Ενδεικτικά, ορισμένα κράτη χορηγούν παροχές, όπως περιφερειακά επιδόματα διδασκαλίας σε απομακρυσμένες περιοχές, οικογενειακά επιδόματα, μειωμένα κόστη στα μέσα μαζικής μεταφοράς, φορολογικές απαλλαγές για την αγορά εκπαιδευτικού υλικού κ.ά. Λίγα εξ αυτών χορηγούνται και στην Ελλάδα.
Ομως, όπως προαναφέρθηκε, η επαγγελματική ικανοποίηση των εκπαιδευτικών, που εξαρτάται και από τις αποδοχές, αποτελεί σημαντικό παράγοντα ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας του σχολείου και καθώς οι αμοιβές και οι συνθήκες εργασίας έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ελκυστικότητα ενός επαγγέλματος, είναι σημαντικές, σύμφωνα με την υπό ανάλυση έκθεση του ΟΟΣΑ, για την προσέλκυση ειδικευμένων και υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικών.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι, εάν η πολιτεία επιθυμεί πραγματικά να ενισχύσει την ποιότητα του δημόσιου σχολείου, θα πρέπει να συμπεριλάβει στις παρεμβάσεις της τη βελτίωση των αμοιβών των εκπαιδευτικών, ειδικά εάν λάβουμε υπόψη ότι ο υψηλός πληθωρισμός κι η ακρίβεια καθιστούν ακόμα πιο επιτακτική αυτή την ανάγκη.
(1) Η έκθεση του ΟΟΣΑ είναι διαθέσιμη εδώ: https://www.oecd.org/education/education-at-a-glance/
(2) Ενδεικτικά:
Zigarelli, M.A. (1996). An empirical test of conclusions from effective schools research, The Journal of Educational Research, Vol. 90, No. 2, pp. 103 – 110.
Dinhman, S., Scott, C. (2000). Moving into the third, outer domain of teacher satisfaction, Journal of Education Administration, Vol. 38, No. 4, pp. 379 – 396.
*Οικονομολόγος – εκπαιδευτικός, διδάκτωρ στον τομέα της Διοίκησης Επιχειρήσεων του Τμήματος Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιώς
efsyn.gr
