Deal αλληλο-εξυπηρέτησης και διαιώνισης της λιτότητας

Το πε­ριε­χό­με­νο και η σκο­πι­μό­τη­τα της «προ­κα­ταρ­κτι­κής» από­φα­σης του Eurogroup της 10ης Μαΐου είναι κάτι πα­ρα­πά­νω από προ­φα­νή. Υπό την αί­ρε­ση της ορι­στι­κής από­φα­σης στις 24/5 και της τε­λι­κής στά­σης του ΔΝΤ που δεν έχει πάρει σαφή θέση ευ­θέ­ως, η κα­ταρ­χήν συμ­φω­νία είναι βου­τηγ­μέ­νη στις πο­λι­τι­κές αβε­βαιό­τη­τες που δια­τρέ­χουν απ’ άκρου εις άκρον την Ευ­ρω­ζώ­νη και την Ε.Ε. Η πο­λι­τι­κή «διά­σω­ση» της κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ – ΑΝΕΛ δεν ήταν η από­λυ­τη προ­τε­ραιό­τη­τα των Ευ­ρω­παί­ων δα­νει­στών, ωστό­σο η πε­ριρ­ρέ­ου­σα πο­λι­τι­κή ατμό­σφαι­ρα στην Ε.Ε. κα­τέ­στη­σε υπο­χρε­ω­τι­κό «κοντά στο βα­σι­λι­κό να πο­τι­στεί κι η γλά­στρα». Άλ­λω­στε, δεν τους κο­στί­ζει και τί­πο­τα. Ίσα ίσα, τα ανα­κλα­στι­κά συμ­μόρ­φω­σης που επέ­δει­ξε η κυ­βέρ­νη­ση τούς επι­τρέ­πουν να τη συ­γκα­τα­λέ­γουν στην ευ­ρύ­τε­ρη οι­κο­γέ­νεια των ομο­δό­ξων τους.

Πρω­τί­στως, μια γερ­μα­νι­κή «λύση»

Ως προς τη σκο­πι­μό­τη­τα της συμ­φω­νί­ας, η υπ’ αριθ­μόν 1 ανά­γκη που υπη­ρε­τεί είναι να απο­φευ­χθεί οποιο­δή­πο­τε πο­λι­τι­κό ατύ­χη­μα στην Ευ­ρω­ζώ­νη πριν το βρε­τα­νι­κό δη­μο­ψή­φι­σμα του Ιου­νί­ου, για το οποίο τα προ­γνω­στι­κά προϊ­δε­ά­ζουν για θρί­λερ. Υπ’ αριθ­μόν 2 ανά­γκη είναι να απο­δυ­να­μω­θεί όσο το δυ­να­τό πε­ρισ­σό­τε­ρο το εν­δε­χό­με­νο ενός εκλο­γι­κού θριάμ­βου της ακρο­δε­ξιάς, στο δεύ­τε­ρο γύρο των προ­ε­δρι­κών εκλο­γών στις 22/5 στην Αυ­στρία. Μπο­ρεί ακόμη να υπο­ψια­στεί κα­νείς ότι και οι επα­να­λη­πτι­κές εκλο­γές στην Ισπα­νία επι­βάλ­λουν να χρη­σι­μο­ποιεί­ται το πα­ρά­δειγ­μα των συν­θη­κο­λο­γή­σε­ων της κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ – ΑΝΕΛ ως επι­χεί­ρη­μα υπέρ της «ΤΙΝΑ» (There Is No Alternative).

Ωστό­σο, το βα­σι­κό με­σο­πρό­θε­σμο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό της κα­ταρ­χήν συμ­φω­νί­ας του Eurogroup είναι η πο­λύ­πλευ­ρη εξυ­πη­ρέ­τη­ση των πο­λι­τι­κών ανα­γκών της γερ­μα­νι­κής -και δευ­τε­ρευό­ντως της γαλ­λι­κής- πο­λι­τι­κής ηγε­σί­ας, που και οι δυο έχουν να αντι­με­τω­πί­σουν εκλο­γι­κές ανα­με­τρή­σεις το 2017.

Το σχήμα που επι­λέ­γε­ται ως «λύση» για το χρέος, αν και εκ πρώ­της όψεως έχει σκοπό να πεί­σει το ΔΝΤ να πα­ρα­μεί­νει στο τρίτο μνη­μό­νιο, είναι κομ­μέ­νο και ραμ­μέ­νο στις γερ­μα­νι­κές ανά­γκες. Όπως κυ­νι­κά είχε απο­κα­λύ­ψει ο Β. Σόι­μπλε, δεν είναι δια­τε­θει­μέ­νος να φέρει στη γερ­μα­νι­κή Βουλή μια νέα συμ­φω­νία ελά­φρυν­σης του χρέ­ους πριν τις εκλο­γές του 2017. Και δεν θα χρεια­στεί να το κάνει. Η βα­σι­κή πα­ρέμ­βα­ση στο χρέος -για το οποίο με τη συ­ναί­νε­ση της κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ απο­κη­ρύσ­σε­ται ορι­στι­κά κάθε σκέψη για κού­ρε­μα- με­τα­τί­θε­ται για μετά την ολο­κλή­ρω­ση του τρί­του μνη­μο­νί­ου, πάντα «εφό­σον υπάρ­χει ανά­γκη, εάν έχει εφαρ­μο­στεί πλή­ρως το μνη­μό­νιο, και εάν υπάρ­χουν υψηλά πλε­ο­νά­σμα­τα». Η υπε­σχη­μέ­νη πα­ρέμ­βα­ση πε­ριο­ρί­ζε­ται αυ­στη­ρά στα 130 δισ. του δα­νεί­ου από τον EFSF, ενώ για το βρα­χυ­πρό­θε­σμο και με­σο­πρό­θε­σμο διά­στη­μα, δη­λα­δή μέχρι το 2018, υπο­τί­θε­ται ότι στο Eurogroup της 24/5 θα απο­φα­σι­στούν «τε­χνι­κές» πα­ρεμ­βά­σεις διευ­κό­λυν­σης, που πι­θα­νό­τα­τα θα αφο­ρούν με­τά­θε­ση ωρι­μάν­σε­ων της πε­ριό­δου αυτής κι ένα πλα­φόν στην ετή­σια δα­πά­νη για τό­κους. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση πρό­κει­ται για τε­χνι­κές λύ­σεις που θα απο­φα­σί­σει εκ των ενό­ντων ο ESM, ως «κα­θο­λι­κός διά­δο­χος» του EFSF, χωρίς εγκρί­σεις από τα εθνι­κά κοι­νο­βού­λια.

Το τρικ του βιώ­σι­μου χρέ­ους

Οι «τε­χνι­κές» λύ­σεις, για τις οποί­ες η κυ­βέρ­νη­ση είναι βέ­βαιο ότι θα θριαμ­βο­λο­γή­σει, βα­σί­ζο­νται σε μια πα­ρά­δο­ξη εκ­δο­χή βιω­σι­μό­τη­τας του χρέ­ους, που είναι απο­ρί­ας άξιον πώς θα την απο­δε­χθεί το ΔΝΤ. Σύμ­φω­να με τα σε­νά­ρια του ESM που διέρ­ρευ­σαν στη Wall Street Journal, ανά­λο­γα με το μέ­γε­θος της «γεν­ναιο­δω­ρί­ας» των δα­νει­στών, το χρέος το 2060 μπο­ρεί να κι­νη­θεί από το 62% του ΑΕΠ, κατά το απί­θα­νο σε­νά­ριο, έως 258% κατά το δυ­σμε­νέ­στε­ρο. Ωστό­σο, η από­φα­ση του Eurogroup ανα­φέ­ρει ρητά ότι οι λύ­σεις που εξε­τά­ζο­νται θα ακο­λου­θή­σουν το βα­σι­κό (baseline) σε­νά­ριο, το οποίο κατά τον ESM ση­μαί­νει χρέος 105% πριν τη «διευ­κό­λυν­ση» και 73,6% έπει­τα από αυτήν το 2060! Η προ­σέγ­γι­ση απέ­χει πα­ρα­σάγ­γας ακόμη και από τη συμ­βι­βα­στι­κή από­φα­ση του Νο­εμ­βρί­ου του 2012 που «έπει­σε» το ΔΝΤ να μεί­νει στο δεύ­τε­ρο μνη­μό­νιο, βάσει της οποί­ας, έπει­τα από τις επι­μη­κύν­σεις δα­νεί­ων και τόκων κατά 15 και 10 χρό­νια αντί­στοι­χα και μειώ­σεις επι­το­κί­ων, το χρέος θα έπε­φτε στο 124% το 2020 και «αι­σθη­τά κάτω από το 110% του ΑΕΠ» το 2022.

Το τρικ που δρο­μο­λο­γούν οι δα­νει­στές να θε­ω­ρεί­ται «βιώ­σι­μο» ένα χρέος που για του­λά­χι­στον δύο δε­κα­ε­τί­ες θα κι­νεί­ται πολύ πάνω από το 110% του ΑΕΠ είναι αμ­φί­βο­λο αν θα πεί­σει τε­λι­κά το ΔΝΤ, που έτσι κι αλ­λιώς απο­φά­σεις του δεν θα λάβει πριν από τον Ιού­νιο. Άλ­λω­στε, στα σε­νά­ρια του ESM προ­βλέ­πε­ται και εν­δε­χό­με­νο «βε­λού­δι­νου» δια­ζυ­γί­ου, με πρό­ω­ρη απο­πλη­ρω­μή των δα­νεί­ων του Τα­μεί­ου, που πά­ντως δεν ση­μαί­νει ούτε ρήξη με την Ευ­ρω­ζώ­νη ούτε παύση πα­ρο­χής της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης «τε­χνο­γνω­σί­ας» του στον ESM.

«Συ­νταγ­μα­το­ποι­η­μέ­νη» λι­τό­τη­τα

Ωστό­σο, το ίδιο τρικ εξυ­πη­ρε­τεί τη διαιώ­νι­ση της μνη­μο­νια­κής επι­τή­ρη­σης της χώρας. Όχι μόνο μέσω του «συ­μπλη­ρω­μα­τι­κού μνη­μο­νί­ου», στο οποίο ανα­φέ­ρε­ται ρητά η από­φα­ση του Eurogroup, αλλά και μέσω της ενερ­γο­ποί­η­σης του Δη­μο­σιο­νο­μι­κού Συμ­φώ­νου και όσων μη­χα­νι­σμών έχουν θε­σπι­στεί ή δρο­μο­λο­γού­νται ως ερ­γα­λεία «συ­νταγ­μα­το­ποί­η­σης» της λι­τό­τη­τας στην Ευ­ρω­ζώ­νη. Όπως έχει συμ­βεί και με άλ­λους «θε­σμούς» που επι­νό­η­σε το ευ­ρω­παϊ­κό ιε­ρα­τείο στη διάρ­κεια της κρί­σης (EFSF, ESM κ.λπ.), η Ελ­λά­δα θα γίνει πεδίο πρώ­της εφαρ­μο­γής τους, και μά­λι­στα μέσω «ελ­λη­νι­κής πρό­τα­σης», όπως αφε­λώς επαί­ρε­ται η κυ­βέρ­νη­ση. Ο μη­χα­νι­σμός αυ­τό­μα­των πε­ρι­κο­πών σε πε­ρί­πτω­ση από­κλι­σης από τα συμ­φω­νη­μέ­να πλε­ο­νά­σμα­τα έχει όλα τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της «συ­νταγ­μα­το­ποι­η­μέ­νης» λι­τό­τη­τας, και μά­λι­στα χωρίς το πα­ρα­μι­κρό πρό­σχη­μα κοι­νο­βου­λευ­τι­κής νο­μι­μο­ποί­η­σης. Πι­θα­νό­τα­το όρ­γα­νο υλο­ποί­η­σης του αυ­τό­μα­του «κόφτη» θα είναι το ήδη θε­σμο­θε­τη­μέ­νο «ανε­ξάρ­τη­το» Δη­μο­σιο­νο­μι­κό Συμ­βού­λιο, με εξου­σία να υπο­δει­κνύ­ει πε­ρι­κο­πές δα­πα­νών και επι­βο­λή φόρων σε μι­σθούς, συ­ντά­ξεις, κα­τα­νά­λω­ση. Έτσι, ο μη­χα­νι­σμός αυτός είναι αφε­νός συ­στα­τι­κό στοι­χείο του Μνη­μο­νί­ου, αλλά ταυ­τό­χρο­να είναι βρα­χί­ο­νας της δια­κυ­βέρ­νη­σης της Ευ­ρω­ζώ­νης και προ­ο­πτι­κά θα τελεί υπό την εξου­σία της Κο­μι­σιόν, του Eurogroup ή όποιου άλλου μη­χα­νι­σμού επι­λε­γεί τε­λι­κά να ασκεί την ενιαία δη­μο­σιο­νο­μι­κή και οι­κο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή της, βάσει της Έκ­θε­σης των Πέντε Προ­έ­δρων. Και μπο­ρεί μεν να δούμε την πρώτη ενερ­γο­ποί­η­σή του το Μάιο του 2017, αλλά ο ορί­ζο­ντάς του είναι μα­κρύς, πολύ πέραν του τρί­του μνη­μο­νιου. Διό­λου τυ­χαία, ο Ντάι­σελ­μπλουμ ανα­φέρ­θη­κε στην υπο­χρέ­ω­ση της Ελ­λά­δας «να πα­ρά­γει υψηλά πλε­ο­νά­σμα­τα για δε­κα­ε­τί­ες», πράγ­μα που αντι­στοι­χεί στην αυ­ξη­μέ­νη, αποι­κια­κή επι­τή­ρη­ση οποιασ­δή­πο­τε χώρας έχει δα­νει­στεί από τον ESM μέχρι να εξο­φλή­σει το 75% της οφει­λής της.

Από success σε… horror story

Η κυ­βέρ­νη­ση εξω­ρα­ΐ­ζει όσο μπο­ρεί τη μο­νι­μο­ποί­η­ση του μνη­μο­νια­κού κα­θε­στώ­τος για του­λά­χι­στον 4 δε­κα­ε­τί­ες. Από μια άποψη έχει δίκιο. Με κρι­τή­ριο τη «στα­θε­ρό­τη­τα του πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος», που κατά την κυ­βερ­νη­τι­κή εκ­πρό­σω­πο ταυ­τί­ζε­ται «με τη στα­θε­ρό­τη­τα της χώρας», κερ­δί­ζει χρόνο για με­ρι­κές ανά­σες. Αν το όλο σε­νά­ριο επι­βε­βαιω­θεί από την τε­λι­κή από­φα­ση του Eurogroup, δια­μορ­φώ­νε­ται ένα με­σο­διά­στη­μα αντι­με­τώ­πι­σης των με­γά­λων λή­ξε­ων χρέ­ους του Ιου­λί­ου και ενί­σχυ­σης της ρευ­στό­τη­τας από τις δό­σεις του δα­νεί­ου, την επι­στρο­φή των κερ­δών των κε­ντρι­κών τρα­πε­ζών και την πλήρη έντα­ξη στην πο­σο­τι­κή χα­λά­ρω­ση του Ντρά­γκι. Αυτά τα ατού, ωστό­σο, έχουν ημε­ρο­μη­νί­ες λήξης. Πρώ­τον, γιατί ήδη από τα μέσα του 2017 η κυ­βέρ­νη­ση θα κλη­θεί να πλη­ρώ­σει το τί­μη­μα των πρό­σθε­των μέ­τρων για απο­κλί­σεις στο πρω­το­γε­νές πλε­ό­να­σμα, με βάση στό­χους που ου­δείς αλη­θι­νά πι­στεύ­ει. Δεύ­τε­ρον, γιατί το 2017 θα είναι χρο­νιά πλή­ρους εφαρ­μο­γής του ασφα­λι­στι­κού, του φο­ρο­λο­γι­κού και όλων των μέ­τρων που θα ει­σβά­λουν στις τσέ­πες των πο­λι­τών. Και τρί­τον, γιατί η πο­λι­τι­κή στή­ρι­ξη των δα­νει­στών δεν είναι δε­δο­μέ­νη για πάντα. Όπως συ­νέ­βη και με την κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά από το τέλος του 2012 και μετά, οι δα­νει­στές της επέ­τρε­ψαν μεν να χαρεί το success story της, αλλά στις επό­με­νες αξιο­λο­γή­σεις με εξαι­ρε­τι­κή άνεση το με­τέ­τρε­ψαν σε horror story που την οδή­γη­σαν σε κα­τάρ­ρευ­ση.