Ευρωπαϊκή Ένωση: Αντιμέτωπη με πολιτικά και οικονομικά αδιέξοδα

Πριν από σχεδόν 25 χρόνια, όταν η Γαλλία και Γερμανία βίωναν εποχές ακμής, ο τότε Γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ τόνιζε: «Όταν η Γαλλία και η Γερμανία προχωρούν, όλη η Ευρώπη προχωρά. Όταν δεν το κάνουν, σταματάει».

Ο γαλ­λο­γερ­μα­νι­κός άξο­νας, που από την ίδρυ­ση της ΕΕ απο­τέ­λε­σε την «ατμο­μη­χα­νή» του κα­πι­τα­λι­στι­κού μπλοκ, πα­ρα­παί­ει. Ανα­πό­φευ­κτα, η Ευ­ρώ­πη βρί­σκε­ται αντι­μέ­τω­πη με μια οι­κο­νο­μι­κή και πο­λι­τι­κή κρίση.

Σπύρος Αντωνίου

Οι δύο με­γα­λύ­τε­ρες οι­κο­νο­μί­ες της ευ­ρω­ζώ­νης διά­γουν βίους πα­ράλ­λη­λους, με τις οι­κο­νο­μί­ες τους να εμ­φα­νί­ζουν σο­βα­ρά προ­βλή­μα­τα. Αμ­φό­τε­ρες βρί­σκο­νται σε μία πο­λι­τι­κή πε­ρι­δί­νη­ση με τις κυ­βερ­νή­σεις τους να μην επι­βιώ­νουν της πρό­τα­σης μομ­φής. Οι πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις συν­δέ­ο­νται άμεσα με αυτές στις οι­κο­νο­μί­ες των δύο χωρών και αντι­στρό­φως, δη­μιουρ­γώ­ντας επί της ου­σί­ας μία αλ­λη­λο­τρο­φο­δό­τη­ση πηγών αβε­βαιό­τη­τας.

Οι δύ­σκο­λες συν­θή­κες δια­βί­ω­σης ση­μαί­νουν δυ­σα­ρε­στη­μέ­νους ψη­φο­φό­ρους, όπως δια­πί­στω­σε πρό­σφα­τα ο Σολτς. Η αναι­μι­κή ανά­πτυ­ξη δυ­σκο­λεύ­ει επί­σης τις κυ­βερ­νή­σεις να ισο­σκε­λί­σουν τους προ­ϋ­πο­λο­γι­σμούς τους, όπως απαι­τεί η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη ορ­θο­δο­ξία, γε­γο­νός που κα­τα­λή­γει στην πε­ρι­κο­πή κοι­νω­νι­κών πα­ρο­χών και στην αύ­ξη­ση φόρων.

Πο­λι­τι­κή κρίση

Ενώ η Γερ­μα­νία οδεύ­ει σε πρό­ω­ρες εκλο­γές στις 23 Φε­βρουα­ρί­ου, το σύ­νταγ­μα της Γαλ­λί­ας δεν επι­τρέ­πει πρό­ω­ρη προ­σφυ­γή στις κάλ­πες πριν από το κα­λο­καί­ρι του 2025. Ως εκ τού­του, ο νέος πρω­θυ­πουρ­γός και πι­στός σύμ­μα­χος του Μα­κρόν, Φραν­σουά Μπαϊ­ρού έχει μπρο­στά του μια δύ­σκο­λη απο­στο­λή. Να δια­τη­ρή­σει μια στα­θε­ρή κυ­βερ­νη­τι­κή πλειο­ψη­φία, μετά την κα­τάρ­ρευ­ση της πιο βρα­χύ­βιας κυ­βέρ­νη­σης της χώρας από το 1958 (κυ­βέρ­νη­ση Μπαρ­νιέ), λόγω της απόρ­ρι­ψης των σχε­δί­ων της να μειώ­σει το «κο­λοσ­σιαίο χρέος» της Γαλ­λί­ας μέσω πε­ρι­κο­πών δα­πα­νών ύψους 40 δισ. ευρώ και αυ­ξή­σε­ων φόρων ύψους 20 δισ. ευρώ. H Γαλ­λία μπήκε στο νέο έτος χωρίς έναν πλήρη προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό για πρώτη φορά στην σύγ­χρο­νη ιστο­ρία της, με­τα­φέ­ρο­ντας ου­σια­στι­κά τον προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό του 2024 στο 2025.

Σε αυτό το πλαί­σιο, ασφα­λώς, δεν μπο­ρεί να μεί­νει ανε­πη­ρέ­α­στη η Ευ­ρώ­πη, αφού οι δύο με­γα­λύ­τε­ρες οι­κο­νο­μί­ες της (αντι­προ­σω­πεύ­ουν το 41% του συ­νο­λι­κού ΑΕΠ της ΕΕ) δια­μορ­φώ­νουν ένα ιδιαί­τε­ρα αρ­νη­τι­κό κλίμα. Και μά­λι­στα λί­γους μήνες αφό­του δη­μο­σιεύ­θη­κε η πε­ρί­φη­μη έκ­θε­ση Ντρά­γκι που τό­νι­ζε ότι η αύ­ξη­ση της ευ­ρω­παϊ­κής πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τας απο­τε­λεί «υπαρ­ξια­κή πρό­κλη­ση» για την Ευ­ρώ­πη.

Όπως επι­ση­μαί­νει ο Guradian, με τη Γαλ­λία να μην μπο­ρεί να διε­ξα­γά­γει νέες βου­λευ­τι­κές εκλο­γές μέχρι τον Ιού­λιο και τη Γερ­μα­νία πι­θα­νό­τα­τα χωρίς νέα κυ­βέρ­νη­ση μέχρι τον Ιού­νιο, η πο­λι­τι­κή αδυ­να­μία στην κο­ρυ­φή των δύο χωρών με τη με­γα­λύ­τε­ρη επιρ­ροή στην ΕΕ, ανα­πό­φευ­κτα θα δυ­σκο­λέ­ψει τη λήψη απο­φά­σε­ων στις Βρυ­ξέλ­λες. Το ευ­ρω­παϊ­κό μπλοκ θα μπο­ρού­σε να βρε­θεί αντι­μέ­τω­πο με μήνες κα­θυ­στε­ρή­σε­ων, σε μια εξαι­ρε­τι­κά σύν­θε­τη συ­γκυ­ρία για την ευ­ρω­ζώ­νη.

Και όλα αυτά, λίγες μέρες πριν ανα­λά­βει την προ­ε­δρία των ΗΠΑ ο Ντό­ναλντ Τραμπ, ο οποί­ος με τις εξαγ­γε­λί­ες του περί επι­βο­λής δα­σμών θα δη­μιουρ­γή­σει ακόμη πιο ασφυ­κτι­κές συν­θή­κες προς τις προ­βλη­μα­τι­κές οι­κο­νο­μί­ες των δύο χωρών, αλλά και της Ευ­ρώ­πης συ­νο­λι­κά.

Εάν ο Τραμπ κάνει πράξη την απει­λή του να επι­βά­λει δα­σμούς έως και 20% στις ει­σα­γω­γές από την Ευ­ρώ­πη, η ευ­ρω­παϊ­κή βιο­μη­χα­νία θα υπο­στεί ισχυ­ρό πλήγ­μα. Με πε­ρισ­σό­τε­ρες από 500 δισ. ευρώ σε ετή­σιες εξα­γω­γές προς τις ΗΠΑ από την ΕΕ, η Αμε­ρι­κή είναι μα­κράν ο ση­μα­ντι­κό­τε­ρος προ­ο­ρι­σμός για τα ευ­ρω­παϊ­κά προ­ϊ­ό­ντα.

Οι­κο­νο­μι­κή κρίση

Οι­κο­νο­μι­κοί ανα­λυ­τές υπο­γραμ­μί­ζουν πως μέχρι στιγ­μής οι αγο­ρές πα­ρα­κο­λου­θούν με σχε­τι­κή ανη­συ­χία τις πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις στη Γαλ­λία, αλλά δεν έχουν αντι­δρά­σει με πα­νι­κό. Η Ευ­ρω­παϊ­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα πι­θα­νό­τα­τα θα πα­ρέμ­βει για να αγο­ρά­σει γαλ­λι­κά ομό­λο­γα σε πε­ρί­πτω­ση κερ­δο­σκο­πι­κής επί­θε­σης. Αυτό δεν απο­μα­κρύ­νει, όμως, τον κίν­δυ­νο να πλη­γεί η ευ­ρύ­τε­ρη οι­κο­νο­μία της Ευ­ρω­ζώ­νης και της ΕΕ από την κρίση στις δύο με­γα­λύ­τε­ρες ευ­ρω­παϊ­κές χώρες.

Η Γαλ­λία ανα­μέ­νε­ται να «κλεί­σει» τη χρο­νιά με ανά­πτυ­ξη 1,1% και 0,8% το 2025, ενώ η γερ­μα­νι­κή οι­κο­νο­μία εκτι­μά­ται πως έχει συρ­ρι­κνω­θεί φέτος κατά 0,1% και θα ανα­κάμ­ψει (;) ορια­κά το επό­με­νο έτος με ανά­πτυ­ξη 0,7%. Στη Γαλ­λία, το δη­μο­σιο­νο­μι­κό έλ­λειμ­μα ανα­μέ­νε­ται να ξε­πε­ρά­σει το 6,2% του ΑΕΠ φέτος, πο­σο­στό υπερ­δι­πλά­σιο από το όριο της ευ­ρω­ζώ­νης. Το δη­μό­σιο χρέος δια­μορ­φώ­νε­ται στο 110% του ΑΕΠ με αυ­ξη­τι­κή τάση και οι αγο­ρές ομο­λό­γων αυτόν το μήνα «βαθ­μο­λό­γη­σαν» τη Γαλ­λία ως ορια­κά λι­γό­τε­ρο φε­ρέγ­γυα από την Ελ­λά­δα.

Στη Γερ­μα­νία, όποιος και να κερ­δί­σει τις εκλο­γές (η Δε­ξιά-CDU/CSU που φαί­νε­ται ότι θα έρθει πρώτη στις εκλο­γές του Φε­βρουα­ρί­ου δεν θα μπο­ρέ­σει, ακόμα και στις πιο αι­σιό­δο­ξες προ­βλέ­ψεις, να ξε­πε­ρά­σει το 35%), θα πρέ­πει να αντι­με­τω­πί­σει τη στα­σι­μό­τη­τα μιας με­γά­λης οι­κο­νο­μί­ας, που πλήτ­τε­ται από το υψηλό κό­στος ενέρ­γειας, καθώς και τις πα­ρω­χη­μέ­νες υπο­δο­μές. Μετά από πέντε χρό­νια στα­σι­μό­τη­τας η οι­κο­νο­μία της Γερ­μα­νί­ας σή­με­ρα έχει συρ­ρι­κνω­θεί κατά 5%.

Οι πιέ­σεις που υφί­στα­ται η γερ­μα­νι­κή οι­κο­νο­μία μετά το ξέ­σπα­σμα του πο­λέ­μου στην Ου­κρα­νία έχουν εντα­θεί. Οι  κυ­ρώ­σεις της Δύσης στην Ρωσία έδω­σαν τη χα­ρι­στι­κή βολή στη γερ­μα­νι­κή βιο­μη­χα­νία, με τη δη­μό­σια συ­ζή­τη­ση να υπο­γραμ­μί­ζει το επι­χεί­ρη­μα περί ενός οι­κο­νο­μι­κού μο­ντέ­λου που ασθμαί­νει και δεί­χνει να μην μπο­ρεί να ακο­λου­θή­σει τις εξε­λί­ξεις και τον αντα­γω­νι­σμό, σε σχέση με την Κίνα και τις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες.

Οι βε­βαιό­τη­τες του πα­ρελ­θό­ντος άρ­χι­σαν να ανα­τρέ­πο­νται, με τον πλη­θω­ρι­σμό και την απώ­λεια της φθη­νής ρω­σι­κής ενέρ­γειας, να πλήτ­τουν την ενερ­γο­βό­ρα γερ­μα­νι­κή βιο­μη­χα­νία, στους το­μείς των αυ­το­κι­νή­των (που απο­τε­λούν ρα­χο­κο­κα­λιά της γερ­μα­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας), των χη­μι­κών, του χά­λυ­βα, ακόμα και στη φαρ­μα­κο­βιο­μη­χα­νία. Τα ΜΜΕ γε­μί­ζουν κάθε εβδο­μά­δα με ει­δή­σεις για επι­κεί­με­νο κλεί­σι­μο ερ­γο­στα­σί­ων και απώ­λειες δε­κά­δων χι­λιά­δων θέ­σε­ων ερ­γα­σί­ας.

Τόσο στη Γερ­μα­νία όσο και στη Γαλ­λία οι δεί­κτες (PMI) της με­τα­ποί­η­σης ήταν ασθε­νέ­στε­ροι του ανα­με­νό­με­νου φέτος, γε­γο­νός που υπο­δη­λώ­νει ότι η ύφεση βα­θαί­νει στον συ­γκε­κρι­μέ­νο κλάδο, εν μέσω της πο­λι­τι­κής αστά­θειας και της αδύ­να­μης πα­γκό­σμιας ζή­τη­σης.

Έλ­λειμ­μα και­νο­το­μί­ας

Η μεί­ω­ση της αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας της Ευ­ρώ­πης σε σχέση με Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες και Κίνα είναι μία πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, έν­δει­ξη της οποί­ας είναι και η κρίση του γαλ­λο­γερ­μα­νι­κού άξονα. Σύμ­φω­να με την έκ­θε­ση Ντρά­γκι που δη­μο­σιεύ­θη­κε τον πε­ρα­σμέ­νο Σε­πτέμ­βριο, η Ευ­ρώ­πη σή­με­ρα δεν έχει ούτε μία εται­ρεία της μέσα στις 15 με τις με­γα­λύ­τε­ρες πω­λή­σεις ηλε­κτρι­κών αυ­το­κι­νή­των πα­γκο­σμί­ως. Συ­νο­λι­κό­τε­ρα μόλις τέσ­σε­ρις από τις 50 κο­ρυ­φαί­ες εται­ρεί­ες τε­χνο­λο­γί­ας του πλα­νή­τη προ­έρ­χο­νται από τη Γη­ραιά Ήπει­ρο.

Το έλ­λει­μα επεν­δύ­σε­ων για έρευ­να και ανά­πτυ­ξη έχει βγά­λει εκτός παι­χνι­διού την ΕΕ στα νέα πεδία της τε­χνο­λο­γί­ας, όπου απο­τε­λούν το κύριο «γή­πε­δο» των κα­πι­τα­λι­στι­κών αντα­γω­νι­σμών. Κι έτσι η ΕΕ και η ευ­ρω­ζώ­νη κιν­δυ­νεύ­ουν σο­βα­ρά να γί­νουν «φτω­χοί συγ­γε­νείς» και θύ­μα­τα του εμπο­ρι­κού πο­λέ­μου ΗΠΑ-Κί­νας, ενώ ταυ­τό­χρο­να θα βρί­σκο­νται στο στό­χα­στρο των οπλι­κών συ­στη­μά­των του Πού­τιν.

Στην ίδια έκ­θε­ση ο πρώην πρό­ε­δρος της ΕΚΤ, προ­τεί­νει η Ευ­ρώ­πη να προ­χω­ρή­σει στην έκ­δο­ση κοι­νού χρέ­ους για να μπο­ρέ­σει να αυ­ξή­σει τις δη­μό­σιες επεν­δύ­σεις, να δια­μορ­φώ­σει μια κοινή βιο­μη­χα­νι­κή πο­λι­τι­κή σε επί­πε­δο ΕΕ και να ενο­ποι­ή­σει τις χρη­μα­τα­γο­ρές της, ώστε να βοη­θή­σει τις νε­ο­φυ­είς εται­ρεί­ες να αντλή­σουν κε­φά­λαια.

Και κάπως έτσι από την «Ευ­ρώ­πη της ει­ρή­νης», οι ευ­ρω­η­γε­σί­ες κα­θο­δη­γούν τη στρο­φή στην πο­λε­μι­κή οι­κο­νο­μία, που επι­διώ­κε­ται να απο­τε­λέ­σει την ανα­πτυ­ξια­κή διέ­ξο­δο που ανα­ζη­τά η ΕΕ (και τα υπό­λοι­πα ιμπε­ρια­λι­στι­κά κράτη), από το σπι­ράλ συ­νε­χό­με­νων κρί­σε­ων. Άλ­λω­στε, οι νέες πα­ραγ­γε­λί­ες στην πο­λε­μι­κή βιο­μη­χα­νία και η ανοι­κο­δό­μη­ση κα­τε­στραμ­μέ­νων χωρών, υπήρ­ξαν πά­ντο­τε πεδία κερ­δο­φο­ρί­ας για το κε­φά­λαιο.

Μι­λι­τα­ρι­σμός

Η Κο­μι­σιόν υπο­λο­γί­ζει πως μέσα στην επό­με­νη δε­κα­ε­τία η ΕΕ θα χρεια­στεί 500-700 δισ. ευρώ για να χρη­μα­το­δο­τή­σει τις ανά­γκες της στον τομέα της «άμυ­νας και της ασφά­λειας». Μόνο το 2024, οι στρα­τιω­τι­κές δα­πά­νες των κρα­τών – μελών της ΕΕ ξε­πέ­ρα­σαν τα 326 δισ. ευρώ. Η πρό­τα­ση ότι η χρη­μα­το­δό­τη­ση για τις αυ­ξη­μέ­νες στρα­τιω­τι­κές δα­πά­νες, θα είναι κοινή, είναι εξαι­ρε­τι­κά δύ­σκο­λο να υλο­ποι­η­θεί. Οι εξο­πλι­σμοί θα βα­ρύ­νουν και πάλι τους εθνι­κούς προ­ϋ­πο­λο­γι­σμούς, με γεν­ναίο «μα­χαί­ρι» στις δη­μό­σιες δα­πά­νες για Παι­δεία, Υγεία και κοι­νω­νι­κή πρό­νοια.

Οι ισχυ­ρές δό­σεις μι­λι­τα­ρι­σμού, φέρ­νουν ακόμα πιο κοντά την πο­λε­μι­κή απει­λή. Σε συν­δυα­σμό με την προ­σχώ­ρη­ση στην ατζέ­ντας της ακρο­δε­ξιάς στο με­τα­να­στευ­τι­κό και στο πεδίο των δη­μο­κρα­τι­κών ελευ­θε­ριών, οι κίν­δυ­νοι για τα υπο­λείμ­μα­τα κοι­νω­νι­κού κρά­τους, τις ζωές, τα δι­καιώ­μα­τα και το ει­σό­δη­μα των ευ­ρω­παί­ων ερ­γα­ζο­μέ­νων, πολ­λα­πλα­σιά­ζο­νται.

Τα θε­μέ­λια του ση­με­ρι­νού «ευ­ρω­παϊ­κού οι­κο­δο­μή­μα­τος» είναι σαθρά. Η έκτα­ση της οι­κο­νο­μι­κής και πο­λι­τι­κής κρί­σης, οι ιμπε­ρια­λι­στι­κοί αντα­γω­νι­σμοί, λει­τουρ­γούν υπο­νο­μευ­τι­κά και διευ­κο­λύ­νουν την αντι­δρα­στι­κή στρο­φή της ΕΕ. Η πάλη για την αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή ανα­τρο­πή, για μια νέα σο­σια­λι­στι­κή Ευ­ρώ­πη, χωρίς ερ­γα­σια­κή εκ­με­τάλ­λευ­ση, πο­λέ­μους και κα­τα­στρο­φή του πε­ρι­βάλ­λο­ντος, πα­ρα­μέ­νει η μόνη βιώ­σι­μη εναλ­λα­κτι­κή για τα συμ­φέ­ρο­ντα του κό­σμου μας.

https://rproject.gr/article/eyropaiki-enosi-antimetopi-me-politika-kai-oikonomika-adiexoda