Το ΚΚΕ, η ριζοσπαστική Αριστερά και οι εκλογές

Καμιά συζήτηση για τις προοπτικές της ριζοσπαστικής Αριστεράς στην Ελλάδα, μετά την «κωλοτούμπα» της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ το 2015, δεν μπορεί να προχωρήσει σοβαρά αν δεν συνυπολογίσει την εξέλιξη της γραμμής και της τακτικής του ΚΚΕ.

Σε καμιά χώρα της Ευ­ρώ­πης (με εξαί­ρε­ση ίσως την Ισπα­νία) η ιστο­ρία του κι­νή­μα­τος δεν είναι τόσο ζω­ντα­νό τμήμα της πο­λι­τι­κής πάλης όσο στην Ελ­λά­δα. Ο 20ος αιώ­νας ση­μα­δεύ­τη­κε από δια­δο­χι­κούς πο­λέ­μους που «αυ­γά­τι­σαν» την έκτα­ση και τον πλη­θυ­σμό της χώρας, από δύο με­γά­λες δι­κτα­το­ρί­ες και από τον ερ­γα­τι­κό λαϊκό ξε­ση­κω­μό της δε­κα­ε­τί­ας του ’40. Αυτή η ιστο­ρία δη­μιούρ­γη­σε βα­θιές δια­χω­ρι­στι­κές γραμ­μές, αλλά και ένα σύ­νο­λο από «συ­μπε­ρα­σμα­το­ποι­ή­σεις» (που χτί­στη­καν κυ­ρί­ως στη δε­κα­ε­τία του ’50 και του ’60), που ακόμα βα­ραί­νουν στην πο­λι­τι­κο­ποί­η­ση και τις αντι­λή­ψεις της πα­ρού­σας γε­νιάς των στε­λε­χών της Αρι­στε­ράς.

Αντώνης Νταβανέλος

Κατά τη γνώμη μου, οι ανα­θε­ω­ρή­σεις της ΚΕ του ΚΚΕ σχε­τι­κά με την ιστο­ρία του κι­νή­μα­τος και το κόμ­μα­τος, έχουν με­γά­λη πο­λι­τι­κή ση­μα­σία.

Ανα­θε­ω­ρή­σεις

Για πρώτη φορά, το ίδιο το ΚΚΕ υπο­δει­κνύ­ει ως «πηγή της κα­κο­δαι­μο­νί­ας», ως αίτιο της ήττας των ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών μαζών στη με­γά­λη δε­κα­ε­τία του ’40, την επι­βο­λή της με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κής στρα­τη­γι­κής στην 6η Ολο­μέ­λεια της ΚΕ του ΚΚΕ, στα 1934, επί Ν. Ζα­χα­ριά­δη. Η γραμ­μή της αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κής επα­νά­στα­σης, όπου τα κα­θή­κο­ντα ορί­ζο­νταν από το ξε­πέ­ρα­σμα των αστι­κο­τσι­φλι­κά­δι­κων κα­θυ­στε­ρή­σε­ων της «ψω­ρο­κώ­σται­νας», οδή­γη­σε στην αυ­το­κτο­νι­κή πο­λι­τι­κή της εθνι­κής ενό­τη­τας (με κο­ρυ­φαία ση­μαία τη Γκα­ζέρ­τα, το Λί­βα­νο και τη συμ­με­το­χή στην κυ­βέρ­νη­ση του Γ. Πα­παν­δρέ­ου το 1944) που έριξε το ΕΑΜ στα βρά­χια της ήττας.

Επί­σης για πρώτη φορά, το ίδιο το ΚΚΕ υπο­δει­κνύ­ει τη βαθιά σύν­δε­ση της επι­κρά­τη­σης του με­ταρ­ρυθ­μι­σμού εδώ, με τις συ­γκλο­νι­στι­κές αλ­λα­γές στην ΕΣΣΔ και στην 3η Διε­θνή μετά το θά­να­το του Λένιν. Η υπο­γράμ­μι­ση από την ΚΕ του ΚΚΕ του γε­γο­νό­τος ότι εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο η με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κή στρα­τη­γι­κή (με εμ­βλη­μα­τι­κό γνώ­ρι­σμα τη συμ­με­το­χή στις κυ­βερ­νή­σεις «εθνι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης» του κα­πι­τα­λι­σμού μετά τον Β Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο…) επι­βλή­θη­κε στη Γαλ­λία, την Ιτα­λία και 5 ακόμα χώρες στην Ευ­ρώ­πη, αλλά και στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή (Χιλή, Αρ­γε­ντι­νή) και στην Ασία, δεί­χνει ότι επρό­κει­το για μια πα­γκό­σμια «στρο­φή», κα­θό­λου άσχε­τη με τις από­ψεις που πλέον κυ­ριαρ­χού­σαν στο «πα­γκό­σμιο κέ­ντρο» του κομ­μου­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος (που στο με­τα­ξύ είχε δια­λύ­σει την Κο­μι­ντέρν εν μέσω Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου…).

Πιο πρό­σφα­τα, από τις στή­λες του «Ρι­ζο­σπά­στη», το ΚΚΕ άνοι­ξε την κρι­τι­κή συ­ζή­τη­ση για τα Λαϊκά Μέ­τω­πα. Είναι ένα κομ­βι­κό ση­μείο: μετά το σύ­ντο­μο «διάλ­λειμ­μα» της γραμ­μής της «3ης πε­ριό­δου» και του «σο­σιαλ­φα­σι­σμού» (όταν η Κο­μι­ντέρν υπό την ηγε­σία του Ζι­νό­βιεφ έστρε­ψε το ΚΚ Γερ­μα­νί­ας στην κα­τα­στρο­φι­κή γραμ­μή των «ίσων απο­στά­σε­ων» με­τα­ξύ του Χί­τλερ και της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία), η στα­λι­νι­κή πλέον 3η Διε­θνής έκανε την από­το­μη στρο­φή προς τη συ­νερ­γα­σία με τις «δη­μο­κρα­τι­κές» αστι­κές δυ­νά­μεις με στόχο την αντι­με­τώ­πι­ση του φα­σι­σμού και του πο­λέ­μου. Ήταν το ση­μείο της τε­λι­κής ρήξης με το σύ­νο­λο των από­ψε­ων και των τα­κτι­κών επι­λο­γών (όπως το Ενιαίο Ερ­γα­τι­κό Μέ­τω­πο) που είχε κλη­ρο­δο­τή­σει η γενιά του ’17, όπως απο­τυ­πω­νό­ταν στα 4 πρώτα συ­νέ­δρια της Διε­θνούς στον καιρό του Λένιν.

Ανοί­γο­ντας αυτήν τη συ­ζή­τη­ση κρι­τι­κά και αυ­το­κρι­τι­κά, το ΚΚΕ έρ­χε­ται αντι­μέ­τω­πο με το με­γά­λο ζή­τη­μα που ένα με­γά­λο τμήμα της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς μετά το διε­θνές κί­νη­μα του Μάη του ’68 ονό­μα­σε ως «στα­λι­νι­κό ρε­φορ­μι­σμό» (που ως βα­σι­κό του γνώ­ρι­σμα είχε τον «λαϊ­κο­με­τω­πι­σμό») ορί­ζο­ντας ως ιστο­ρι­κής ση­μα­σί­ας την επι­μο­νή και την προ­σή­λω­ση για την ανα­τρο­πή αυτής της στρα­τη­γι­κής της ήττας.

Μετά το 1989, αυτή η αντι­πα­ρά­θε­ση εξε­λίσ­σε­ται σε ιδιό­μορ­φες συν­θή­κες: Αφε­νός η ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κή κλη­ρο­νο­μιά του «διε­θνούς κέ­ντρου» πα­ρα­μέ­νει ενερ­γή, ενώ το «διε­θνές κέ­ντρο» είχε κα­ταρ­ρεύ­σει. Αφε­τέ­ρου το σύ­νο­λο της Αρι­στε­ράς, σε κάθε εκ­δο­χή της, είχε να αντι­με­τω­πί­σει τα φαι­νό­με­να της αποϊ­δε­ο­λο­γι­κο­ποί­η­σης και της υπο­χώ­ρη­σης που προ­κά­λε­σε η κα­τάρ­ρευ­ση προς τα δεξιά, ενώ στη Δύση ορ­γα­νω­νό­ταν ο καλ­πα­σμός της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης απλη­στί­ας των κα­πι­τα­λι­στών.

Η κρι­τι­κή ενός τμή­μα­τος απο­σπα­σμέ­νων από το ΚΚΕ πα­λιών στε­λε­χών του, ότι αυτές οι ιστο­ρι­κές ανα­θε­ω­ρή­σεις της ΚΕ απο­τε­λούν μια ιδιό­τυ­πη «τρο­τσκι­στι­κή στρο­φή» είναι ανοη­σί­ες.

Το ΚΚΕ επι­χει­ρώ­ντας να κρα­τη­θεί ως ένα μα­ζι­κό ερ­γα­τι­κό κόμμα, μέσα σε αυτές τις συ­γκε­κρι­μέ­νες σύγ­χρο­νες συν­θή­κες, είναι φυ­σιο­λο­γι­κό να επι­λέ­γει να «ανοί­ξει το κα­πά­κι» πάνω στο ιστο­ρι­κό «κα­ζά­νι» που επί δε­κα­ε­τί­ες έβρα­ζε, δια­βρώ­νο­ντας την αξιο­πι­στία των κομ­μά­των και ορ­γα­νώ­σε­ων, αλλά και την αντο­χή των αν­θρώ­πων της Αρι­στε­ράς. Ταυ­τό­χρο­να προ­σπα­θεί να ελέγ­ξει τη «συ­μπε­ρα­σμα­το­ποί­η­ση» από αυτήν τη συ­ζή­τη­ση, μέσα από την κα­θη­με­ρι­νή πο­λι­τι­κή του.

Πο­λι­τι­κή

Η αντί­λη­ψη για τις συμ­μα­χί­ες, το με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα και τη με­τα­βα­τι­κή τα­κτι­κή, είναι πάντα κομ­βι­κά ση­μεία για την πο­λι­τι­κή της Αρι­στε­ράς. Δεν είναι τυ­χαίο ότι ακρι­βώς αυτά τα ζη­τή­μα­τα ήταν η ψυχή των συ­ζη­τή­σε­ων στο 3ο συ­νέ­δριο («Προς τις μάζες») και στο 4ο συ­νέ­δριο («Προς το Ενιαίο Μέ­τω­πο») της Κο­μι­ντέρν, όπου συ­γκρο­τή­θη­κε το σώμα των σχε­τι­κών απα­ντή­σε­ων που μας άφησε, ως πο­λύ­τι­μα «ερ­γα­λεία», η γενιά του ’17.

Σε αυτά τα ση­μεία η σύγ­χρο­νη πο­λι­τι­κή του ΚΚΕ ελέγ­χθη­κε σε κρί­σι­μες «στιγ­μές»:

α) Την ώρα της με­γά­λης ερ­γα­τι­κής/λαϊ­κής κι­νη­το­ποί­η­σης του 2010-13, την επαύ­ριο του ξε­σπά­σμα­τος της διε­θνούς κρί­σης του κα­πι­τα­λι­σμού και της βάρ­βα­ρης πα­ρέμ­βα­σης της ΕΕ και του ΔΝΤ με τα μνη­μό­νια. Όταν το ΚΚΕ δεν πήρε την πο­λι­τι­κή ευ­θύ­νη να προ­τεί­νει γραμ­μή και τα­κτι­κή που θα οδη­γού­σε τις αγω­νι­ζό­με­νες μάζες σε κα­λύ­τε­ρα απο­τε­λέ­σμα­τα. Κα­νείς δεν δι­καιού­ται να ξεχνά ότι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μπήκε σε αυτήν την πε­ρί­ο­δο αγω­νι­στι­κού πα­ρο­ξυ­σμού των μαζών, ξε­κι­νώ­ντας από χα­μη­λό­τε­ρα επί­πε­δα ορ­γα­νω­τι­κής και πο­λι­τι­κής επιρ­ρο­ής απότι το ΚΚΕ.

β) Την ώρα της «κω­λο­τού­μπας» της ηγε­σί­ας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ το 2015. Στις μέρες του Δη­μο­ψη­φί­σμα­τος, η γραμ­μή του ΚΚΕ για αποχή (που έμ­με­σα χαι­ρε­τί­στη­κε από τις κα­θε­στω­τι­κές δυ­νά­μεις ως «υπεύ­θυ­νη στάση») ισο­δυ­να­μού­σε με πα­ραί­τη­ση από τα κα­θή­κο­ντα πο­λι­τι­κής διεκ­δί­κη­σης με­γά­λων ερ­γα­τι­κών μαζών σε μια πο­ρεία αυ­θε­ντι­κής ρήξης, ενώ ταυ­τό­χρο­να δι­καί­ω­νε έμ­με­σα τον ισχυ­ρι­σμό του Τσί­πρα ότι, τάχα, «δεν υπάρ­χει εναλ­λα­κτι­κή».

γ) Σή­με­ρα, μετά την από­δει­ξη της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης-μνη­μο­νια­κής και ακραία φι­λο­α­με­ρι­κά­νι­κης πο­λι­τι­κής της κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, θα μπο­ρού­σε να πει κα­νείς ότι για το ΚΚΕ δια­μορ­φώ­νο­νται οι «ιδα­νι­κές συν­θή­κες» για να ισο­φα­ρί­σει τις χα­μέ­νες ευ­και­ρί­ες της προη­γού­με­νης πε­ριό­δου.

Όμως όλες οι δη­μο­σκο­πή­σεις δεί­χνουν ότι κα­τορ­θώ­νει απλώς να συ­ντη­ρεί τις δυ­νά­μεις του, πα­ρα­μέ­νο­ντας στα ίδια επί­πε­δα «κα­τα­γρα­φής» μιας γε­νι­κά αρι­στε­ρής κρι­τι­κής.

Αυτό θέλει ερ­μη­νεία: Χωρίς ενω­τι­κή-με­τω­πι­κή πο­λι­τι­κή μέσα στο κί­νη­μα, με στόχο απτές νίκες για τον κόσμο μας, χωρίς την ανά­λη­ψη της ευ­θύ­νης για ένα πο­λι­τι­κό σχέ­διο ανα­τρο­πής, ένα γε­νι­κό ανο­δι­κό ξέ­σπα­σμα δεν είναι εφι­κτό.

Αντί για αυτά τα κα­θή­κο­ντα, που προ­ϋ­πο­θέ­τουν σα­φή­νεια για το ποιος «κρί­κος» της αστά­θειας του συ­στή­μα­τος μπο­ρεί και πρέ­πει να σπά­σει σή­με­ρα και κά­νουν ανα­γκαία μια ενω­τι­κή-με­τω­πι­κή πο­λι­τι­κή για τη συ­γκέ­ντρω­ση των δυ­νά­με­ων που πρέ­πει να επι­χει­ρή­σουν αυτήν την εφι­κτή ρήξη, το ΚΚΕ επι­λέ­γει να πα­ρου­σιά­σει μια κά­ποια «διεύ­ρυν­ση» των ψη­φο­δελ­τί­ων του, με αν­θρώ­πους που προ­έρ­χο­νται από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και σε κά­ποιες πε­ρι­πτώ­σεις από την αρι­στε­ρή του πτέ­ρυ­γα.

Πρό­κει­ται για «διευ­ρύν­σεις» που ορ­γα­νώ­νο­νται σε ατο­μι­κή βάση, χωρίς να επι­τρέ­πουν να ανα­πτυ­χθούν συλ­λο­γι­κές απο­φά­σεις συ­νερ­γα­σιών ή συ­γκλί­σε­ων, ακόμα και στους χώ­ρους της αυ­το­διοί­κη­σης.

Είναι μια τα­κτι­κή δο­κι­μα­σμέ­νη στο πα­ρελ­θόν, με πε­ριο­ρι­σμέ­να απο­τε­λέ­σμα­τα και σί­γου­ρα κα­τώ­τε­ρη των πε­ρι­στά­σε­ων.

Δεν συμ­φω­νού­με κα­θό­λου με μια τάση έντο­νης κρι­τι­κής, και χει­ρό­τε­ρα «κα­ταγ­γε­λί­ας» των αν­θρώ­πων που απο­φά­σι­σαν να κά­νουν το βήμα της εκλο­γι­κής συ­νερ­γα­σί­ας με το ΚΚΕ. Στο κά­τω-κά­τω, οι ευ­θύ­νες για τη δια­μόρ­φω­ση των εναλ­λα­κτι­κών λύ­σε­ων βα­ρύ­νουν άλλα, πιο συλ­λο­γι­κά, «επι­τε­λεία». Δεν θε­ω­ρού­με ότι είναι σωστό να «γκρε­μί­ζο­νται οι γέ­φυ­ρες» ακόμα και όταν αυτές έχουν εξα­σθε­νή­σει. Όμως υπο­γραμ­μί­ζου­με ότι αυτή η μέ­θο­δος είναι πολύ πίσω από το ανα­γκαίο σή­με­ρα κλίμα ενό­τη­τας στη δράση, με κρι­τή­ριο τις ανά­γκες του κό­σμου μας.

Η διαιώ­νι­ση της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης λι­τό­τη­τας μετά το ψευ­δε­πί­γρα­φο «τέλος των μνη­μο­νί­ων», τα αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κά κα­θή­κο­ντα που βά­ζουν οι εξε­λί­ξεις στη Βαλ­κά­νια και την ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο, η απει­λή της εθνι­κι­στι­κής/ρα­τσι­στι­κής ακρο­δε­ξιάς που θα πα­ρου­σια­στεί στις ευ­ρω­ε­κλο­γές, βά­ζουν πολύ πιο σο­βα­ρά κα­θή­κο­ντα από την κα­τα­γρα­φή μιας μι­κρής εκλο­γι­κής ενί­σχυ­σης. Το φάσμα ΚΚΕ-ΛΑΕ-ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ θα πιε­στεί ιδιαί­τε­ρα για να ανα­δεί­ξει σο­βα­ρές, μα­ζι­κές, απο­τε­λε­σμα­τι­κές απα­ντή­σεις. Και το ΚΚΕ γνω­ρί­ζει –ίσως κα­λύ­τε­ρα από τον κα­θέ­να- ότι αυτά τα ζη­τή­μα­τα αφο­ρούν συλ­λο­γι­κό­τη­τες και όχι πρό­σω­πα, αφο­ρούν μια τα­κτι­κή με­τω­πι­κής πα­ρέμ­βα­σης που πα­ρα­μέ­νει σή­με­ρα τόσο ανα­γκαία όσο και εφι­κτή.