Το Πολυτεχνείο έδειξε το δρόμο που εμείς πρέπει να χαράξουμε

Φέτος συμπληρώνονται 47 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Από εκείνο το ξημέρωμα της 17ης Νοέμβρη όπου οι φοιτητές μαζί με τους εργάτες έθεσαν τη βάση για την κατάρρευση του χουντικού καθεστώτος λίγους μήνες αργότερα.

Όσο κι αν προ­σπα­θούν να μας πεί­σουν οι κάθε λογής «ει­δή­μο­νες» ότι το Πο­λυ­τε­χνείο και ό,τι αυτό γέν­νη­σε την πε­ρί­ο­δο της με­τα­πο­λί­τευ­σης «είναι ξε­πε­ρα­σμέ­νο», απλώς δια­ψεύ­δο­νται από τις μι­κρές και τις με­γά­λες μάχες του σή­με­ρα. 

Ποια ήταν η χού­ντα των συ­νταγ­μα­ταρ­χών;

Βασίλης Λίτος |

Η χού­ντα των συ­νταγ­μα­ταρ­χών δεν ήταν τί­πο­τα άλλο από μια συμ­μα­χία της ελ­λη­νι­κής αστι­κής τάξης με το ακρο­δε­ξιό πα­ρα­κρά­τος που δρού­σε τα με­τεμ­φυ­λια­κά χρό­νια για να δια­σφα­λί­σει την κυ­ριαρ­χία της τε­λευ­ταί­ας. Ανα­φε­ρό­μα­στε σε μια πε­ρί­ο­δο πο­λι­τι­κής αστά­θειας, όπου η κα­πι­τα­λι­στι­κή βαρ­βα­ρό­τη­τα αμ­φι­σβη­τού­νταν πα­γκο­σμί­ως και ερ­γα­τι­κοί αγώ­νες ξε­σπού­σαν σε ολό­κλη­ρη την υφή­λιο.

Το τέλος του εμ­φυ­λί­ου πο­λέ­μου βρήκε την Αρι­στε­ρά πο­λε­μι­κά ητ­τη­μέ­νη, ορ­γα­νω­τι­κά και πο­λι­τι­κά δια­λυ­μέ­νη. Ωστό­σο πολύ γρή­γο­ρα άρ­χι­σε να απο­κτά ξανά μα­ζι­κή απεύ­θυν­ση στην ερ­γα­τι­κή τάξη, πράγ­μα που κα­τα­δει­κνύ­ουν τόσο τα υψηλά πο­σο­στά της ΕΔΑ στις εκλο­γές του 58’, όσο και η προ­ε­τοι­μα­σία των νι­κη­τών ενό­ψει του νέου γύρου τα­ξι­κής αντι­πα­ρά­θε­σης που ανοι­γό­ταν. Σε όλη αυτή την πε­ρί­ο­δο, σε συ­νέ­χεια της δια­κή­ρυ­ξης της ανα­κω­χής, της υπο­γρα­φής της συμ­φω­νί­ας της Βάρ­κι­ζας και της πα­ρά­δο­σης των όπλων από την πλευ­ρά του ΚΚΕ, το βαθύ κρά­τος της δε­ξιάς συ­νέ­χι­σε να κυ­νη­γά­ει αρι­στε­ρούς, κομ­μου­νι­στές κι αντι­φρο­νού­ντες, με εξο­ρί­ες, φύ­λα­κες, βα­σα­νι­σμούς και δο­λο­φο­νί­ες. Τα επό­με­να χρό­νια, όμως, η Αρι­στε­ρά παρά τις δυ­σκο­λί­ες ορ­γά­νω­σε και πρω­το­στά­τη­σε σε ση­μα­ντι­κούς κοι­νω­νι­κούς αγώ­νες, όπως των φοι­τη­τών για το «114» και το 15% για την παι­δεία μέχρι τις με­γά­λες ερ­γα­τι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις και τα Ιου­λια­νά του 65’.

Σε αυτό το πλαί­σιο μα­ζι­κών λαϊ­κών αγώ­νων από τη μια και της κρί­σης πο­λι­τι­κής εκ­προ­σώ­πη­σης από την άλλη οδη­γη­θή­κα­με στο πρα­ξι­κό­πη­μα της 21ης Απρι­λί­ου. Το πρα­ξι­κό­πη­μα στη­ρι­ζό­ταν κατά βάση στο ελ­λη­νι­κό κε­φά­λαιο το οποίο και πολ­λα­πλα­σί­α­σε τα κέρδη του μέσα στην επτα­ε­τία εις βάρος των ερ­γα­ζο­μέ­νων και της με­γά­λης πλειο­ψη­φί­ας του ελ­λη­νι­κού λαού, αλλά ταυ­τό­χρο­να και στον αμε­ρι­κα­νι­κό πα­ρά­γο­ντα που ήθελε να επι­κυ­ρώ­σει τη στρα­τιω­τι­κή του κυ­ριαρ­χία στην ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή. Αυτό βέ­βαια δε θα συ­νέ­βαι­νε χωρίς την αυ­ταρ­χι­κή δια­κυ­βέρ­νη­ση της δι­κτα­το­ρί­ας η οποία διέ­λυ­σε τα συν­δι­κά­τα και τα σω­μα­τεία, απα­γό­ρευ­σε τις απερ­γί­ες και τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις, φυ­λά­κι­σε και βα­σά­νι­σε κάθε συν­δι­κα­λι­στή και αντι­φρο­νού­ντα, φί­μω­σε τον τύπο και ποι­νι­κο­ποί­η­σε την ελευ­θε­ρία του λόγου, δη­μιουρ­γώ­ντας έτσι τις κα­τάλ­λη­λες συν­θή­κες για να μπο­ρέ­σει το κε­φά­λαιο να κάμ­ψει τις οποί­ες αντι­στά­σεις και να κερ­δο­φο­ρή­σει ανε­νό­χλη­το.

Ο δρό­μος προς την ανα­τρο­πή

Μέσα σε αυτό το κλίμα τρο­μο­κρα­τί­ας, πο­λι­τι­κών διώ­ξε­ων και ανε­λευ­θε­ρί­ας, τα πρώτα έξι χρό­νια της δι­κτα­το­ρί­ας κύ­λη­σαν με τον κόσμο να ζει στη φτώ­χεια και το φόβο, και τους με­γα­λο­βιο­μή­χα­νους, τους τρα­πε­ζί­τες και τους εφο­πλι­στές να αυ­ξά­νουν συ­νε­χώς τα κέρδη τους πάνω στις πλά­τες του λαού. Η χού­ντα δεν κα­τά­φε­ρε επί της ου­σί­ας ποτέ να απο­κτή­σει κοι­νω­νι­κή συ­ναί­νε­ση αφού ο μόνος τρό­πος να επι­βάλ­λει τις πο­λι­τι­κές της ήταν η βία και η κα­τα­στο­λή. Αυτό σε συν­δυα­σμό με διά­φο­ρες επι­λο­γές της που αμ­φι­σβη­τού­σαν τον κε­ντρο­ευ­ρω­παϊ­κό προ­σα­να­το­λι­σμό της χώρας και δυ­σκό­λευαν την έντα­ξή της στην τότε ΕΟΚ, ερ­χό­ντου­σαν σε ασυμ­φω­νία με τις επι­λο­γές με­ρί­δας της άρ­χου­σας τάξης, δη­μιουρ­γώ­ντας έτσι κρίση στις με­τα­ξύ τους σχέ­σεις, πράγ­μα που οδή­γη­σε σε συ­ζη­τή­σεις μαζί με τους ιμπε­ρια­λι­στές συμ­μά­χους για μια ομαλή με­τά­βα­ση από το κα­θε­στώς της χού­ντας προς ένα κοι­νο­βου­λευ­τι­κό δρόμο, δη­λα­δή μια φι­λε­λευ­θε­ρο­ποί­η­ση της χού­ντας που θα δια­φύ­λασ­σε τόσο την κυ­ριαρ­χία της ντό­πιας αστι­κής τάξης, όσο και την ακε­ραιό­τη­τα και την προ­στα­σία των πρα­ξι­κο­πη­μα­τιών. Δυ­στυ­χώς γι’ αυ­τούς όμως το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα και ο λαϊ­κός πα­ρά­γο­ντας ανέ­τρε­ψαν τα σχέ­δια τους.

Η εξέ­γερ­ση του Πο­λυ­τε­χνεί­ου, έπαι­ξε ακρι­βώς αυτό τον κομ­βι­κό ρόλο. Κα­τά­φε­ρε να ανα­τρέ­ψει ου­σια­στι­κά τη χού­ντα και να χα­λά­σει το αφή­γη­μα της ομα­λής φι­λε­λευ­θε­ρο­ποί­η­σης του κα­θε­στώ­τος και της επι­στρο­φής στην «κα­νο­νι­κό­τη­τα», ανα­τρέ­πο­ντας του συ­σχε­τι­σμούς με­τα­ξύ των δυ­νά­με­ών κε­φα­λαί­ου και ερ­γα­σί­ας. Με αυτό τον τρόπο ανά­γκα­σε την αστι­κή τάξη σε πα­ρα­χω­ρή­σεις δίχως προη­γού­με­νο προς το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα και το­πο­θέ­τη­σε τα θε­μέ­λια για τους αγώ­νες των με­τα­πο­λι­τευ­τι­κών χρό­νων και τις ερ­γα­τι­κές κα­τα­κτή­σεις που ακο­λού­θη­σαν.

Ήδη από τις αρχές της δε­κα­ε­τί­ας του 70’, είχαν αρ­χί­σει να ξε­πη­δούν μι­κρές εστί­ες αντί­στα­σης σε διά­φο­ρους χώ­ρους ερ­γα­σί­ας, χωρίς ωστό­σο να μπο­ρούν ακόμη να λά­βουν μα­ζι­κές δια­στά­σεις. Είχαν, όμως, εν­θαρ­ρύ­νει τον κόσμο σπά­ζο­ντας το κλίμα φόβου και τρο­μο­κρα­τί­ας που επι­κρα­τού­σε σε ολό­κλη­ρη την κοι­νω­νία. Ταυ­τό­χρο­να, η διε­θνής συ­γκυ­ρία, ο Μάης του ‘68 στη Γαλ­λία, η άνοι­ξη της Πρά­γας στη Τσε­χία, το αντι­πο­λε­μι­κό κί­νη­μα στις ΗΠΑ για το Βιετ­νάμ, το καυτό φθι­νό­πω­ρο στην Ιτα­λια το ‘69, δη­μιουρ­γού­σαν διε­θνώς ένα ρεύμα αμ­φι­σβή­τη­σης των κυ­ρί­αρ­χων, ιδιαί­τε­ρα στους νέους, πράγ­μα που έφτα­σε και στην ελ­λη­νι­κή νε­ο­λαία, η οποία εμπνευ­σμέ­νη από το κύμα αυτό, ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποιού­νταν και έμπαι­νε σιγά σιγά στην πάλη για την ανα­τρο­πή της χού­ντας.

Αυτοί οι αγώ­νες και οι εξε­γέρ­σεις στο δυ­τι­κό κόσμο, πέρα από την κα­πι­τα­λι­στι­κή βαρ­βα­ρό­τη­τα άρ­χι­σαν να αμ­φι­σβη­τούν και την πο­λι­τι­κή γραμ­μή των κομ­μου­νι­στι­κών κομ­μά­των πα­γκο­σμί­ως, τα οποία άρ­χι­σαν να υπο­χω­ρούν μπρο­στά στην εμ­φά­νι­ση νέων πο­λι­τι­κών υπο­κει­μέ­νων της επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς που εμ­φα­νι­ζό­ντου­σαν ανά τον κόσμο και επη­ρέ­α­σαν εκα­τομ­μύ­ρια νέων πα­ντού.

Ο ρόλος της Αρι­στε­ράς και των ερ­γα­τών στην εξέ­γερ­ση

Η αντι­πα­ρά­θε­ση αυτή γρή­γο­ρα αντα­να­κλά­ται και στο εσω­τε­ρι­κό της ελ­λη­νι­κής Αρι­στε­ράς και του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος. Από τη μία βρί­σκο­νταν οι ορ­γα­νώ­σεις της επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς (Τρο­τσκι­στές, Μα­οϊ­κοί, Γκε­βα­ρι­στές) και από την άλλη η ρε­φορ­μι­στι­κή αρι­στε­ρά του ΚΚΕ και του ΚΚΕ εσω­τε­ρι­κού. Επί­κε­ντρο αυτής της αντι­πα­ρά­θε­σης στά­θη­κε το ίδιο το Πο­λυ­τε­χνείο. Η πο­λι­τι­κή γραμ­μή των δυ­νά­με­ών του ΚΚΕ ήδη πριν από την εξέ­γερ­ση του Νο­έμ­βρη έκλει­νε το μάτι στα διά­φο­ρα σε­νά­ρια ομα­λής με­τά­βα­σης από το στρα­τιω­τι­κό κα­θε­στώς στον αστι­κό κοι­νο­βου­λευ­τι­σμό και έβλε­πε συμ­μα­χί­ες με τα αστι­κά κόμ­μα­τα της ΕΡΕ και της Ένω­σης Κέ­ντρου στο πλαί­σιο μια μελ­λο­ντι­κής πι­θα­νής κυ­βέρ­νη­σης εθνι­κής ενό­τη­τας.

Τα σε­νά­ρια, όμως, αυτά ήρθαν να δια­ψεύ­σουν οι ίδιοι οι φοι­τη­τές με τους αγώ­νες τους. Την ίδια στιγ­μή που οι φοι­τη­τές και οι δυ­νά­μεις της επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς βά­ζα­νε συ­νο­λι­κό­τε­ρα αι­τή­μα­τα τόσο απέ­να­ντι στη χού­ντα όσο και απέ­να­ντι στο ίδιο το σύ­στη­μα που γεν­νά­ει χού­ντες, το ΚΚΕ εγκλω­βι­σμέ­νο στα πο­λι­τι­κά του αδιέ­ξο­δα αμ­φι­τα­λα­ντευό­ταν για τη συμ­με­το­χή του στην εξέ­γερ­ση που λάμ­βα­νε χώρα και προ­σπα­θού­σε να την πε­ριο­ρί­σει όσο το δυ­να­τόν πε­ρισ­σό­τε­ρο σε κα­θα­ρά φοι­τη­τι­κά ζη­τή­μα­τα χωρίς κε­ντρο­πο­λι­τι­κό εν­δια­φέ­ρον.

Ωστό­σο η επι­μο­νή των φοι­τη­τών να διευ­ρύ­νουν τον αγώνα τους στην κοι­νω­νία και τους ερ­γα­ζό­με­νους ήταν κάτι που μα­ζι­κο­ποί­η­σε την κα­τά­λη­ψη και της έδωσε δια­στά­σεις εξέ­γερ­σης. Αυτό που πα­ρα­λεί­πε­ται πολ­λές φορές από τις συ­ζη­τή­σεις και μέσα στην ίδια την Αρι­στε­ρά είναι ο ρόλος των ερ­γα­τι­κών αγώ­νων στην εξέ­γερ­ση του Πο­λυ­τε­χνεί­ου. Αυτό που έπαι­ξε ση­μα­ντι­κό ρόλο στην συ­σπεί­ρω­ση ευ­ρύ­τε­ρων κοι­νω­νι­κών στρω­μά­των στον αγώνα απέ­να­ντι στη χού­ντα ήταν η δη­μιουρ­γία από ανέ­ντα­χτους αγω­νι­στές και συν­δι­κα­λι­στές της επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς, της ερ­γα­τι­κής συ­νέ­λευ­σης μέσα στην κα­τά­λη­ψη του Πο­λυ­τε­χνεί­ου. Έτσι με αυτό τον τρόπο πολύ γρή­γο­ρα δίπλα στα αι­τή­μα­τα των φοι­τη­τών για ανα­τρο­πή της χού­ντας και για «ψω­μί-παι­δεία-ελευ­θε­ρία» προ­στέ­θη­καν αυτά των ερ­γα­ζο­μέ­νων για λαϊκή εξου­σία και ερ­γα­τι­κές επι­τρο­πές. Το κο­κτέιλ αυτό ήταν αρ­κε­τό για να γίνει κα­τα­νοη­τό σε ολό­κλη­ρη την κοι­νω­νία πως ο αγώ­νας απέ­να­ντι στη χού­ντα είναι και αγώ­νας απέ­να­ντι στο κε­φά­λαιο και τον κα­πι­τα­λι­σμό.

Η πρό­τα­ση της ερ­γα­τι­κής συ­νέ­λευ­σης το βράδυ της 16ης Νο­έμ­βρη ήταν η κλι­μά­κω­ση του αγώνα και η εί­σο­δος σε αυτόν των ερ­γα­τι­κών μαζών μέσω του κα­λέ­σμα­τος σε γε­νι­κή απερ­γία την επό­με­νη 17η Νο­έμ­βρη. Αυτός είναι κι ένας από  τους λό­γους που η χού­ντα πα­νι­κό­βλη­τη μπρο­στά στην γε­νί­κευ­ση της εξέ­γερ­σης απο­φά­σι­σε να την κα­τα­στεί­λει και να την κα­τα­πνί­ξει στο αίμα με την ει­σβο­λή των τανκς το ίδιο ακρι­βώς βράδυ.

Το Πο­λυ­τε­χνείο στους αγώ­νες του σή­με­ρα

Σή­με­ρα η εξέ­γερ­ση του Πο­λυ­τε­χνεί­ου πα­ρα­μέ­νει ακόμη επί­και­ρη. Ο φε­τι­νός εορ­τα­σμός της, θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί μέσα σε συν­θή­κες βα­θιάς υγειο­νο­μι­κής και οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης, τις οποί­ες το κε­φά­λαιο και η κυ­βέρ­νη­ση εκ­με­ταλ­λεύ­ο­νται για να προ­ω­θή­σουν την αντερ­γα­τι­κή τους ατζέ­ντα και να πε­ρά­σουν νέα τα­ξι­κά μέτρα που θα οξύ­νουν την κα­πι­τα­λι­στι­κή εκ­με­τάλ­λευ­ση και θα εντεί­νουν την κα­τα­στο­λή των ερ­γα­τι­κών και κοι­νω­νι­κών αντι­στά­σε­ων με μια σειρά από επι­θέ­σεις στις συν­δι­κα­λι­στι­κές, πο­λι­τι­κές και δη­μο­κρα­τι­κές μας ελευ­θε­ρί­ες όπως η απερ­γία, η δια­δή­λω­ση και ο ερ­γα­τι­κός και φοι­τη­τι­κός συν­δι­κα­λι­σμός. Η δια­χεί­ρι­ση της παν­δη­μί­ας του κο­ρω­νοϊ­ού από την πλευ­ρά της κυ­βέρ­νη­σης αλλά και γε­νι­κό­τε­ρα του κα­πι­τα­λι­στι­κού συ­στή­μα­τος ανέ­δει­ξε το τα­ξι­κό της χα­ρα­κτή­ρα, αφού όπως και σε κάθε κρίση, το κό­στος το επω­μί­ζο­νται οι από κάτω, όσο οι από πάνω την κά­νουν ευ­και­ρία για να πλου­τί­σουν.

Την ίδια στιγ­μή που το δη­μό­σιο σύ­στη­μα υγεί­ας βου­λιά­ζει και οι κοι­νω­νι­κές ανά­γκες αδυ­να­τούν να ικα­νο­ποι­η­θούν, η κυ­βέρ­νη­ση προ­χω­ρά­ει σε εξο­πλι­στι­κές δα­πά­νες μα­μούθ ύψους 10 δι­σε­κα­τομ­μυ­ρί­ων. Τη στιγ­μή που επι­χει­ρή­σεις βά­ζουν λου­κέ­τα, οι ερ­γα­ζό­με­νοι μέ­νουν άνερ­γοι και τα νοι­κο­κυ­ριά βυ­θί­ζο­νται στη φτώ­χεια, η κυ­βέρ­νη­ση μοι­ρά­ζει λεφτά σε κα­να­λάρ­χες και ΜΜΕ για να απο­κρύ­ψουν την δική της ανευ­θυ­νό­τη­τα. Κάνει δω­ρά­κια στους με­γα­λο­βιο­μή­χα­νους και τους εφο­πλι­στές, ενώ ταυ­τό­χρο­να προ­ε­τοι­μά­ζει το πεδίο μάχης για την τα­ξι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση του επό­με­νου δια­στή­μα­τος.

Ο φε­τι­νός Νο­έμ­βρης πρέ­πει να απο­τε­λέ­σει το έναυ­σμα για την ανα­τρο­πή των πο­λι­τι­κών που εξα­θλιώ­νουν τις ζωές μας. Η μάχη απέ­να­ντι στην παν­δη­μία του κο­ρω­νοϊ­ού είναι μάχη απέ­να­ντι στην κυ­βέρ­νη­ση αλλά και στο σύ­στη­μα που γεν­νά­ει τις κρί­σεις και αδυ­να­τεί να δώσει λύ­σεις. Η εμπει­ρία της εξέ­γερ­σης του Πο­λυ­τε­χνεί­ου και τα πο­λι­τι­κά συ­μπε­ρά­σμα­τα που αντλού­με από αυτή πρέ­πει να απο­τε­λεί οδηγό για την τα­κτι­κή μας προ­σέγ­γι­ση. Μόνο με τη μα­ζι­κο­ποί­η­ση των επι­μέ­ρους αγώ­νων, την ενο­ποί­η­ση τους και τη σύν­δε­ση τους ευ­ρύ­τε­ρα με την κοι­νω­νία, καθώς και με την ενό­τη­τα της Αρι­στε­ράς στη δράση θα μπο­ρέ­σου­με να ανα­τρέ­ψου­με τις πο­λι­τι­κές της λι­τό­τη­τας και να προ­βά­λου­με τους συλ­λο­γι­κούς μας αγώ­νες και διεκ­δι­κή­σεις.

rproject.gr/