H αύξηση μισθών και συντάξεων παραπέμπεται στο μέλλον, ενώ οι συλλογικές συμβάσεις για αναπροσαρμογή μισθών καλύπτουν όλο και μικρότερο ποσοστό απασχολούμενων. Αντίθετα η κυβέρνηση σχεδιάζει 13ωρη ημερήσια απασχόληση, σε αντίθεση με το αίτημα των συνδικάτων για 5ήμερη βδομάδα 37,5 ωρών που θα αύξανε τις θέσεις εργασίας και θα ωφελούσε την υγεία και οικογενειακή ζωή των εργαζομένων. Οσο για τους συνταξιούχους, που υφίστανται διαχρονικά «πάγωμα» των συντάξεων με τη λεγόμενη «προσωπική διαφορά», ο πρωθυπουργός αγνόησε πλήρως τα αιτήματα των φορέων τους και υποσχέθηκε την κατάργηση στο ήμισυ το 2026 και πλήρη εξάλειψη το 2027, όταν θα έχει εκπνεύσει ουσιαστικά κάθε λόγος ύπαρξής της. Εν ολίγοις οι εξαγγελίες της κυβέρνησης δεν διασφαλίζουν… καλύτερες ημέρες για τη… «μεσαία τάξη»!
Γιάννης Τόλιος*
Το έργο το έχουμε ξαναδεί! Δεν αφορά τη γνωστή ταινία «Ραντεβού κάθε Σεπτέμβρη» που βλέπεται ευχάριστα, αλλά το «σόου» του εκάστοτε πρωθυπουργού στη «Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης». Στόχος ίδιος. Εξωραϊσμός της οικονομικής πολιτικής και νέες υποσχέσεις, ελπίδες, ευχές στο ορατό μέλλον!
«Φέτος η συζήτηση για τις «φιλολαϊκές εξαγγελίες» στη ΔΕΘ ξεκίνησε αρκετούς μήνες πριν, με την προσπάθεια της κυβέρνησης να στρέψει αλλού τα βλέμματα των εργαζόμενων και λαϊκών στρωμάτων από τα πρωτοφανή σκάνδαλα και την ασυδοσία της κυβέρνησης (υποκλοπές, Τέμπη, ΟΠΕΚΕΠΕ, «μαφιόζοι» ώς και ιερωμένοι κ.λπ.). Γίνεται προσπάθεια να αναδειχτεί η… «εργώδης φροντίδα» της κυβέρνησης για βελτίωση της θέσης της «μεσαίας τάξης»! Ποια είναι αυτή η «μεσαία τάξη», ποια η ανώτερη» και ποια η «κατώτερη»; Ερωτήματα εν πολλοίς αδιευκρίνιστα. Προφανώς η «μεσαία τάξη» αφορά τη μεγάλη πλειονότητα του ελληνικού λαού, στην οποία η κυβέρνηση επιχειρεί να ενισχύσει την επιρροή της!
Στη θεωρία της ταξικής διάρθρωσης, η «μεσαία τάξη» ενέχει διάφορες ερμηνείες και δεν είναι χώρος να αναφερθούμε αναλυτικά.[1] Ωστόσο για τις ανάγκες του κειμένου χρειάζεται, έστω και συνοπτικά, να σημειώσουμε ότι στα βασικά κριτήρια προσδιορισμού των τάξεων πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τη σχέση τους με την ιδιοκτησία στα βασικά μέσα παραγωγής, τον ρόλο τους στην κοινωνική οργάνωση της εργασίας (επιτελικός, εκτελεστικός), το ύψος του εισοδήματος και τον τρόπο που αντλείται, καθώς και το ύψος του συσσωρευμένου πλούτου κ.ά.
Με βάση αυτά τα κριτήρια στον καπιταλισμό, η «ανώτερη τάξη» είναι η αστική τάξη (ιδιοκτήτες βασικών μέσων παραγωγής και κάτοχοι υψηλού εισοδήματος και πλούτου), η «μεσαία τάξη» είναι οι μικροαστοί ή τα μεσαία στρώματα (μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι κ.ά.), ενώ «κατώτερη τάξη» θεωρείται η εργατική τάξη (μισθωτοί εργάτες-υπάλληλοι) που αποτελούν τον κύριο όγκο των απασχολούμενων, τους οποίους η «ανώτερη τάξη» (αστική) εκμεταλλεύεται (άμεσα και έμμεσα) και συσσωρεύει πλούτο.
Με ποσοτικούς όρους η αστική τάξη, ανάλογα με τη χώρα, κυμαίνεται χονδρικά γύρω στο 3-5% έχοντας στην κορυφή της την ολιγαρχία, η εργατική τάξη γύρω στο 75-80% και τα «μεσαία στρώματα» γύρω στο 15-18%. Η αναφορά της κυβέρνησης στη «μεσαία τάξη» σκόπιμα συνενώνει το σύνολο εργατοϋπαλλήλων και μεσαίων στρωμάτων, ενώ αποσιωπά οποιαδήποτε αναφορά στην αστική τάξη, προκειμένου να συσκοτίσει την ταξική διάρθρωση της κοινωνίας και παραπέρα την άνιση διαχρονικά κατανομή εισοδήματος και πλούτου!
Για να έχουμε μια εικόνα της αυξανόμενης ανισοκατανομής εισοδήματος στην Ελλάδα, σημειώνουμε ότι ο δείκτης οικονομικής ανισότητας βρίσκεται πολύ ψηλά (4η) από όλες τις χώρες της Ε.Ε., με αυξητική τάση στο διάστημα 2019-2024. Σύμφωνα με ανάλυση στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ [2], το 2024 το μερίδιο εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ήταν 5,27 φορές μεγαλύτερο από το μερίδιο εισοδήματος του φτωχότερου 20% του πληθυσμού, σε σχέση με 5,11 φορές το 2019!
Ειδικότερα το 2024 το εισόδημα του 20% του πληθυσμού με το χαμηλότερο εισόδημα ήταν μόλις 7,5% του συνολικού εισοδήματος, ενώ το μερίδιο του 20% πλουσιότερου πληθυσμού ήταν 39,5%! Οσον αφορά τα εισοδήματα των μισθωτών, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ), ο μέσος ετήσιος πραγματικός μισθός στην Ελλάδα το 2024 ήταν μόλις το 52% του αντίστοιχου ευρωπαϊκού μέσου όρου. Επίσης την περίοδο 2009-2024, η εξέλιξη των μισθών στην Ε.Ε. σημείωσε αύξηση 6,6%, ενώ στην Ελλάδα καταγράφηκε μείωση κατά 32,8%. Ειδικότερα την περίοδο 2019-2024 η μείωση ήταν 1,1%. Τέλος, την ίδια περίοδο, 2019-2024, η πραγματική παραγωγικότητα της εργασίας στο σύνολο της οικονομίας αυξήθηκε κατά 1,2%, αλλά το μέσο πραγματικό ωρομίσθιο μειώθηκε κατά 4,7%! [3]
Οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη ήταν… «μία από τα ίδια και χειρότερα», αφού οι οικονομικές ανισότητες στο εγγύς μέλλον θα αυξηθούν! Παρ’ ότι εξήγγειλε μείωση κατώτερου φορολογικού συντελεστή για εισοδήματα 10.000-20.000 € από 22% σε 20% (για εισοδήματα 40.000-60.000 ο συντελεστής από 44% σε 39%!). Αλλά και από αυτή τη μικρή μείωση της άμεσης φορολογίας στην ουσία, με την ανεξέλεγκτη ακρίβεια (βασικά είδη κατανάλωσης, ρεύμα, ενοίκια κ.λπ.) και τη διατήρηση υψηλών έμμεσων φόρων, θα εξανεμιστεί κάθε μικρό όφελος.
Από την άλλη η αύξηση μισθών και συντάξεων παραπέμπεται στο μέλλον, ενώ οι συλλογικές συμβάσεις για αναπροσαρμογή μισθών καλύπτουν όλο και μικρότερο ποσοστό απασχολούμενων. Αντίθετα η κυβέρνηση σχεδιάζει 13ωρη ημερήσια απασχόληση, σε αντίθεση με το αίτημα των συνδικάτων για 5ήμερη βδομάδα 37,5 ωρών που θα αύξανε τις θέσεις εργασίας και θα ωφελούσε την υγεία και οικογενειακή ζωή των εργαζομένων. Οσο για τους συνταξιούχους, που υφίστανται διαχρονικά «πάγωμα» των συντάξεων με τη λεγόμενη «προσωπική διαφορά», ο πρωθυπουργός αγνόησε πλήρως τα αιτήματα των φορέων τους και υποσχέθηκε την κατάργηση στο ήμισυ το 2026 και πλήρη εξάλειψη το 2027, όταν θα έχει εκπνεύσει ουσιαστικά κάθε λόγος ύπαρξής της. Εν ολίγοις οι εξαγγελίες της κυβέρνησης δεν διασφαλίζουν… καλύτερες ημέρες για τη… «μεσαία τάξη»!
«Από την απαισιοδοξία της ανάλυσης στην αισιοδοξία της δράσης»! Η φράση ανήκει στον γνωστό Ιταλό διανοητή Αντόνιο Γκράμσι και ταιριάζει απόλυτα στη σημερινή κατάσταση. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος από την ενεργητική παρέμβαση (πολιτική και κινηματική) των εργαζομένων, των λαϊκών στρωμάτων και της νεολαίας, να απαλλαγούμε από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές με ανάδειξη μιας γνήσια φιλολαϊκής κυβέρνησης που θα εκφράζει και θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού και της χώρας. Αυτή είναι η μόνη ελπιδοφόρα προοπτική!
Σημειώσεις
1. Αναλυτικά, βλ. Ανδρέας Λύτρας, «Οι αστοί και ο κόσμος τους», εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2024, σελ.55-78
2. Βλ. https://www.capital.gr/oikonomia/3912755/, 16-Απρ-2025 3. Αναλυτικά βλ. https://www.naftemporiki.gr/finance/economy/1969047/, 17 Ιουνίου 2025
*Διδάκτορας Οικονομικών-ερευνητής
https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/484249_mesaia-taxi-kai-kybernitikes-exaggelies-sti-deth
Σχόλια (0)