Η ανεργία μπορεί σταθερά να υποχωρεί, ωστόσο, η μείωσή της οφείλεται στην επικράτηση των χαμηλών μισθών και της μεγάλης εργασιακής επισφάλειας. Ο εργαζόμενος που έχει δικαιώματα και μπορεί να ζήσει αξιοπρεπώς από το μισθό του αποτελεί πλέον ανάμνηση, παραχωρώντας σταδιακά τη θέση του σε μια όλο και διευρυνόμενη κατηγορία φτωχών εργαζόμενων.
Τα δεδομένα αυτά περιγράφονται -με κομψό είναι η αλήθεια τρόπο- στην ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδας, για το έτος 2018, η οποία παραδόθηκε σήμερα από τον Γιάννη Στουρνάρα στον πρόεδρο της Βουλής, Νίκο Βούτση.
Στην έκθεση και σε ό,τι αφορά την εργασία – ανεργία, διαπιστώνεται αύξηση της απασχόλησης, με την επισήμανση ότι σημαντική συμβολή είχαν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των προηγούμενων ετών, οι οποίες περιόρισαν τις δυσκαμψίες(!) στην αγορά εργασίας, επέτρεψαν τη μεγαλύτερη κινητικότητα των εργαζομένων και διατήρησαν το κόστος εργασίας σε χαμηλά επίπεδα. Αξιόλογο μέρος της αύξησης της απασχόλησης, τονίζεται στην έκθεση, οφείλεται στην ευρεία χρήση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, που αποτελούν το 54,9% των νέων προσλήψεων το 2017.
Ειδικά για την αποκλιμάκωση που σημείωσε το ποσοστό ανεργίας των νέων 20-29 ετών (μειώθηκε σε 34,7% το 2017 από 37,7% το 2016), επισημαίνεται ότι συνέβαλαν οι νομοθετικές ρυθμίσεις των προηγούμενων ετών, που διευκόλυναν την πρόσληψη των νέων κάτω των 25 ετών με χαμηλότερες αμοιβές (βλέπε υποκατώτατος μισθός) και σε περισσότερο ευέλικτες μορφές απασχόλησης, τα προγράμματα απασχόλησης, καθώς και η υψηλή συμμετοχή των νέων σε κλάδους που σημείωσαν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, όπως ο τουρισμός και το εμπόριο.
Ωστόσο, σύμφωνα με την έκθεση, η απορρόφηση των ανέργων αναμένεται να συνεχίσει να είναι μια σταδιακή διαδικασία, ενώ ο Γιάννης Στουρνάρας παραδίδοντας την έκθεση στον κ. Βούτση, υπογράμμισε ότι «η ανεργία είναι ακόμα υψηλή παρά τη μείωσή της και για μας αυτή είναι η μεγαλύτερη πηγή φτώχειας».
Πορεία ανεργίας
Πιο αναλυτικά σύμφωνα με την ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδας, η βελτίωση της αγοράς εργασίας συνεχίστηκε και το 2017, για τέταρτο κατά σειρά έτος, με την απασχόληση να αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς, τον αριθμό των ανέργων να υποχωρεί σημαντικά και το ποσοστό ανεργίας να εξακολουθεί την πτωτική πορεία που ξεκίνησε από τα μέσα του 2014.
Συγκεκριμένα, το 2017 η απασχόληση αυξήθηκε κατά 2,2% και το μέσο ποσοστό ανεργίας αποκλιμακώθηκε κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες σε 21,5%, αλλά παραμένει το υψηλότερο στην ΕΕ. Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, ιδιαίτερα των νέων, των γυναικών και των μακροχρόνια ανέργων, παρέχουν ενδείξεις ότι υφίστανται προβλήματα στην αγορά εργασίας και υποδηλώνουν την ανάγκη συνέχισης της υλοποίησης διαρθρωτικών αλλαγών παράλληλα με την περαιτέρω ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας.
Το α’ τρίμηνο του 2018 το ποσοστό ανεργίας συνέχισε να υποχωρεί και διαμορφώθηκε σε 21,2%, από 23,3% το ίδιο διάστημα του 2017. Οι συνεχιζόμενοι θετικοί ρυθμοί μεταβολής της απασχόλησης συνδέονται με την επάνοδο της οικονομίας σε θετικούς, αν και χαμηλούς, ρυθμούς ανάπτυξης το 2017, καθώς και με την καλή πορεία σημαντικών κλάδων της οικονομίας, όπως το εμπόριο, ο τουρισμός και η μεταποίηση.
Σημαντική συμβολή στην αύξηση της απασχόλησης είχαν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των προηγούμενων ετών, οι οποίες περιόρισαν τις δυσκαμψίες στην αγορά εργασίας, επέτρεψαν τη μεγαλύτερη κινητικότητα των εργαζομένων και διατήρησαν το κόστος εργασίας σε χαμηλά επίπεδα.
Αξιόλογο μέρος της αύξησης της απασχόλησης οφείλεται στην ευρεία χρήση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, που αποτελούν το 54,9% των νέων προσλήψεων το 2017.
Η αύξηση της απασχόλησης σε ετήσια βάση το 2017, σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ) της ΕΛΣΤΑΤ, οφείλεται στην αύξηση τόσο της μισθωτής απασχόλησης σε ετήσια βάση για τέταρτη συνεχή χρονιά (2,2% το 2017) όσο και των λοιπών κατηγοριών απασχολουμένων.
Σημαντική αύξηση παρατηρείται στους αυτοαπασχολουμένους χωρίς προσωπικό (2,4% το 2017, έναντι μείωσης 2,2% το 2016), που αντιπροσωπεύουν το 22,8% του συνόλου των απασχολουμένων (βλ. Διάγραμμα IV.9). Η αύξηση της μισθωτής απασχόλησης, καθώς και των αυτοαπασχολουμένων, με ή χωρίς προσωπικό, είχε θετική συμβολή στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών το 2017.
Ποιοι κλάδοι έριξαν την ανεργία
Όσον αφορά την εξέλιξη της απασχόλησης κατά τομέα οικονομικής δραστηριότητας το 2017, η επιβράδυνση της απασχόλησης συνεχίστηκε στον πρωτογενή τομέα, αν και με ηπιότερο ρυθμό (-0,3%, έναντι -2,4% το 2016). Αντίθετα, αύξηση σημείωσαν ο δευτερογενής τομέας, με χαμηλότερο ωστόσο ρυθμό (3,3% το 2017, από 3,8% το 2016), και ο τριτογενής τομέας με εντονότερο ρυθμό (2,3% το 2017, από 2,0% το 2016), συνεχίζοντας την ανοδική πορεία των τελευταίων ετών και αυξάνοντας τα μερίδια συμμετοχής των δύο παραπάνω τομέων στη συνολική απασχόληση (15,4% και 72,5% αντίστοιχα).
Αναλυτικότερα, όσον αφορά τους επιμέρους κλάδους, η αύξηση της απασχόλησης το 2017 προήλθε σε μεγάλο βαθμό από τον κλάδο του εμπορίου, ο οποίος αντέστρεψε την αρνητική εικόνα του προηγούμενου έτους (3,2%, έναντι -0,4% το 2016). Θετικά στην αύξηση της απασχόλησης συνέβαλαν επίσης η μεταποίηση (3,0%) και οι δραστηριότητες που σχετίζονται με υπηρεσίες τουρισμού (2,8%), αν και σημειώθηκαν ηπιότεροι ρυθμοί αύξησης έναντι του προηγούμενου έτους.
Επιπρόσθετα, σημαντική αύξηση σημείωσαν οι δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας (6,0%, έναντι 1,9% το 2016). Αντίθετα, η απασχόληση στη δημόσια διοίκηση παρουσίασε οριακή μείωση, αντιστρέφοντας τη θετική μεταβολή του προηγούμενου έτους (-0,2%, έναντι 6,0% το 2016).
Μερική απασχόληση
Το ποσοστό μερικής απασχόλησης το 2017 υποχώρησε οριακά στο 9,8% του συνόλου των απασχολουμένων από 9,9% το 2016. Αυξημένη συμμετοχή στο σύνολο των μερικώς απασχολουμένων παρατηρείται κυρίως στην ηλικιακή ομάδα 30-44 ετών και στους κλάδους του χονδρικού-λιανικού εμπορίου, των υπηρεσιών τουρισμού, της γεωργίας και της εκπαίδευσης.
Το ποσοστό απασχόλησης για την ηλικιακή ομάδα 20-64 ετών αυξήθηκε κατά 1,6 ποσοστιαία μονάδα, σε 57,8% το 2017 από 56,2% το 2016, αποτελεί όμως τη χειρότερη επίδοση σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της ΕΕ-28 (μέσος όρος ΕΕ-28: 72,2%). Αύξηση του ποσοστού απασχόλησης παρατηρήθηκε και στα δύο φύλα, αλλά η αύξηση ήταν μεγαλύτερη για τους άνδρες (1,9 ποσοστιαία μονάδα) από ό,τι για τις γυναίκες (1,2 ποσοστιαία μονάδα). Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών (48%) υπολείπεται σημαντικά των ανδρών εργαζομένων (67,7%).
Τι δείχνει η ΕΡΓΑΝΗ
Το ισοζύγιο των ροών μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα (πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ) το 2017 εμφανίζεται για πέμπτο συνεχόμενο έτος θετικό (143,5 χιλ. Νέες θέσεις εργασίας), υψηλότερο κατά 7,3 χιλ. θέσεις εργασίας σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η θετική εικόνα συνεχίζεται και το α’ πεντάμηνο του 2018, με το ισοζύγιο να εμφανίζεται υψηλότερο κατά 49,2 χιλ. θέσεις εργασίας σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2017, φθάνοντας τις 264,5 χιλ. θέσεις εργασίας, κυρίως με την ενίσχυση των ροών απασχόλησης το τρίμηνο Μαρτίου-Μαΐου εν όψει και της έναρξης της τουριστικής περιόδου (βλ. Διάγραμμα IV.10).
Το πεντάμηνο Ιανουαρίου-Μαΐου του 2018 οι προσλήψεις σε θέσεις μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης αποτελούσαν το 50,1% των συνολικών προσλήψεων, οριακά μειωμένες έναντι του προηγούμενου έτους.
Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό για την ηλικιακή ομάδα 15-64 ετών το 2017 αυξήθηκε οριακά (68,3% από 68,2% το 2016), καθώς το ποσοστό συμμετοχής των ανδρών στο εργατικό δυναμικό συνέχισε να αυξάνεται. Αντίθετα, το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό υποχώρησε οριακά για πρώτη φορά από το 2011. Επίσης, το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό των νέων (25-29 ετών) υποχώρησε σημαντικά (2,5 ποσοστιαίες μονάδες).
Μελέτες επισημαίνουν τη σημασία της αύξησης της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, ιδιαίτερα καθώς η γήρανση του πληθυσμού ενδέχεται να επιβραδύνει την ανάπτυξη και, σε πολλές περιπτώσεις, να υπονομεύσει τη βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.
Πολιτικές που διευκολύνουν την εναρμόνιση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, την επένδυση στην εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου κεφαλαίου, σε συνδυασμό με τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος και τη μείωση των κινήτρων πρόωρης συνταξιοδότησης, μεταξύ άλλων, μπορούν να ενθαρρύνουν την ένταξη και την παραμονή περισσότερων εργαζομένων στην αγορά εργασίας.
Οι… «φτηνοί» νέοι
Υποχώρηση του ποσοστού ανεργίας παρατηρήθηκε σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, κυρίως όμως στις ηλικίες 20-24 ετών και 25-29 ετών. Το ποσοστό ανεργίας των νέων 20-29 ετών αποκλιμακώθηκε σε 34,7% το 2017 από 37,7% το 2016 (βλ. Διάγραμμα ΙV.11). Στην εξέλιξη αυτή συνέβαλαν οι νομοθετικές ρυθμίσεις των προηγούμενων ετών, που διευκόλυναν την πρόσληψη των νέων κάτω των 25 ετών με χαμηλότερες αμοιβές και σε περισσότερο ευέλικτες μορφές απασχόλησης, τα προγράμματα απασχόλησης, καθώς και η υψηλή συμμετοχή των νέων σε κλάδους που σημείωσαν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, όπως ο τουρισμός και το εμπόριο.
Η στήριξη της απασχόλησης και η αντιμετώπιση της υψηλής ανεργίας των νέων, μέσω συντονισμένων δράσεων και πρωτοβουλιών, θα περιορίσουν τα αρνητικά αποτελέσματα της ανεργίας, θα αποτρέψουν την αποθάρρυνση και έξοδο από την αγορά εργασίας και θα περιορίσουν την απαξίωση των δεξιοτήτων τους.
Μακροχρόνια ανεργία
Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας συνέχισε να υποχωρεί (15,6% του εργατικού δυναμικού το 2017, έναντι 16,9% το 2016), παραμένει όμως το υψηλότερο στην ΕΕ (μέσος όρος ΕΕ: 3,4%) τόσο στο σύνολο των ανέργων όσο και κατά φύλο. Παράλληλα, το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων στο σύνολο των ανέργων αυξήθηκε από 72% το 2016 σε 72,9% το 2017.
Η πλειοψηφία των μακροχρόνια ανέργων είναι γυναίκες, ενώ επίσης πλειοψηφία αποτελούν όσοι παραμένουν άνεργοι για διάστημα μεγαλύτερο των 48 μηνών. Όσο παρατείνεται η διάρκεια της ανεργίας, απαξιώνονται οι δεξιότητες των ατόμων και αυξάνεται η πιθανότητα να αποσυρθούν από την αγορά εργασίας, γεγονός που ενισχύει τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού, φτώχειας και αύξησης των ανισοτήτων.
Η σύνθεση της ανεργίας και ειδικότερα της μακροχρόνιας ανεργίας αναδεικνύει την ανάγκη να δοθεί έμφαση στη διά βίου εκπαίδευση, στην καλύτερη αντιστοίχιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και στην εφαρμογή ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης.
Σταδιακή η απορρόφηση των ανέργων
Στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης της τέταρτης αξιολόγησης του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, ο ν. 4549/2018 περιλαμβάνει ρυθμίσεις που αφορούν τη μεσολάβηση και διαιτησία συλλογικών εργατικών διαφορών, τη θητεία των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) και προσδιορίζει φορολογικά κίνητρα για την ενίσχυση των θέσεων απασχόλησης.
Τέλος, σε πρόσφατη εγκύκλιο καθορίζεται η διαδικασία για τον έλεγχο των προϋποθέσεων για την επέκταση και την κήρυξη ως γενικώς υποχρεωτικής, για το σύνολο των εργαζομένων ενός κλάδου, της συλλογικής σύμβασης εργασίας η οποία έχει υπογραφεί από εργοδοτική οργάνωση και δεσμεύει εργοδότες που απασχολούν τουλάχιστον το 51% των εργαζομένων του κλάδου.
Οι αναμενόμενοι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας, η βελτίωση της εμπιστοσύνης λόγω της ολοκλήρωσης του προγράμματος και η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων θα βοηθήσουν στην περαιτέρω αύξηση της απασχόλησης και στην αποκλιμάκωση της ανεργίας.
Ωστόσο, η απορρόφηση των ανέργων αναμένεται να συνεχίσει να είναι μια σταδιακή διαδικασία, δεδομένου και του τρέχοντος βαθμού υποαπασχόλησης του εργατικού δυναμικού. Η συνεχής βελτίωση και επέκταση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης και των προγραμμάτων κατάρτισης, με την αύξηση της αποτελεσματικότητας των δράσεων αυτών, θα συμβάλουν στον περιορισμό της ανεργίας.
Εξίσου σημαντική είναι η ολοκλήρωση του σχεδίου δράσης για την αδήλωτη εργασία, που θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό στην οικονομία και θα αυξήσει τα έσοδα από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
.asfalistiko.gr
