Τηλεργασία: κάποιες σκέψεις για την εφαρμογή της στο δημόσιο τομέα και το ρόλο της στην ενδυνάμωση έμφυλων στερεοτύπων

Στη σημερινή συγκυρία της πανδημίας ζούμε την υπερπροβολή της τηλεργασίας ως λύσης για την προστασία της υγείας και την οικονομική ανάπτυξη.

Μα­κριά από κάθε λο­γι­κή τε­χνο­φο­βί­ας, ας ανα­λο­γι­στού­με ότι η τα­ξι­κή διά­στα­ση πα­ρα­μέ­νει κυ­ριάρ­χη και εκ­φρά­ζε­ται σε καθε πτυχή από το ποιες ερ­γα­σί­ες μπο­ρούν να γί­νο­νται εξ’ απο­στά­σε­ως, τις συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας (ωρά­ριο, με­τα­κύ­λι­ση κό­στους για εξο­πλι­σμό κ.α) και κυ­ρί­ως τη με­τα­τρο­πή του συλ­λο­γι­κού ερ­γα­ζό­με­νου σε απο­μο­νω­μέ­νου ατό­μου που δου­λεύ­ει σε συν­θή­κες ιδρυ­μα­τι­σμού-κα­ρα­ντί­νας υπό το ρυθμό και την παντά πα­ρού­σα επι­τή­ρη­ση του αφε­ντι­κού.

Ράνια Παπαγεωργίου*

Ταυ­τό­χρο­να, πολ­λές κοι­νω­νι­κά ανα­γκαί­ες ερ­γα­σί­ες (πχ επι­σκευή/συ­ντή­ρη­ση δι­κτύ­ων ηλε­κτρο­δό­τη­σης, εφο­δια­στι­κή αλυ­σί­δα, κα­θα­ριό­τη­τα) που απαι­τούν φυ­σι­κή πα­ρου­σία υπο­βαθ­μί­ζο­νται ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο από απόψη συν­θη­κών δου­λειάς και αμοι­βών Γί­νο­νται συχνά αό­ρα­τες καθώς κρύ­βο­νται από το λα­μπε­ρό κόσμο της δια­φή­μι­σης που στα­μα­τά στα χα­μο­γε­λα­στά πρό­σω­πα όσων εξυ­πη­ρε­τούν τους κα­τα­να­λω­τές.

Στον -σα­φώς πιο προ­στα­τευ­μέ­νο- κόσμο του δη­μό­σιου τομέα τι ακρι­βώς ση­μαί­νει τη­λερ­γα­σία;

Α φάση (στο πλαί­σιο της “πε­τυ­χη­μέ­νης” δια­χεί­ρι­σης της παν­δη­μί­ας

Δι­θυ­ραμ­βι­κές κυ­βερ­νη­τι­κές επι­κοι­νω­νια­κές κο­ρώ­νες για το ψη­φια­κό άλμα στη δη­μό­σια διοί­κη­ση καθώς το καλά πλη­ρω­μέ­νο, με δη­μό­σιο χρήμα, μι­ντια­κό σύ­στη­μα κρύ­βει ότι :

Το πε­λα­τεια­κό κα­θε­στώς ζει μέρες “ψη­φια­κής” δόξας μοι­ρά­ζο­ντας σε ημέ­τρους μέρες λού­φας με το μαν­δύα της εξ’ απο­στά­σε­ως ερ­γα­σί­ας, αφή­νω­ντας όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο υπο­στε­λε­χω­μέ­νες δη­μό­σιες υπη­ρε­σί­ες. Σε κρί­σι­μους το­μείς, όπως στα ασφα­λι­στι­κά τα­μεία, ξε­φυ­τρώ­νουν συ­νε­χώς θαυ­μα­τουρ­γές πλατ­φόρ­μες που χρυ­σο­πλη­ρώ­νο­νται με απευ­θεί­ας ανα­θέ­σεις στους ιδιώ­τες.
Καμία αξιο­ποί­η­ση των διευ­θύν­σε­ων πλη­ρο­φο­ρι­κής με το απο­δε­κα­τι­σμέ­νο αλλά συχνά έμπει­ρο προ­σω­πι­κό. Δεν γί­νο­νται προ­σλή­ψεις νέου εξει­δι­κευ­μέ­νου προ­σω­πι­κού που θα μπο­ρού­σε να χρη­σι­μο­ποιεί σωστά, να συ­ντη­ρεί και να ανα­βαθ­μί­ζει εξο­πλι­σμό λο­γι­σμι­κό.
Η σκό­πι­μη σύγ­χυ­ση της τη­λερ­γα­σί­ας στις δη­μό­σιες υπη­ρε­σί­ες  με τη θέ­σπι­ση ηλε­κτρο­νι­κών απλου­στευ­μέ­νων  δια­δι­κα­σί­ών για τον πο­λί­τη οδη­γούν στην επι­κοι­νω­νια­κή κα­ρα­μέ­λα της επι­λύ­σης ζη­τη­μά­των με το πά­τη­μα ενός κου­μπιού. Πρό­κει­ται για πα­ρα­μύ­θι χωρίς αίσιο τέλος όπως για πα­ρά­δειγ­μα την πε­ρί­πτω­ση του χρό­νου έκ­δο­σης των συ­ντά­ξε­ων.
Β φάση η θε­σμο­θέ­τη­ση της τη­λερ­γα­σί­ας στο δη­μό­σιο

Δια­βά­ζο­ντας και μόνο τους στό­χους του νο­μο­σχε­δί­ου του υπουρ­γού Εσω­τε­ρι­κών, κ. Βο­ρί­δη,  αντι­λαμ­βα­νό­μα­στε ότι η τη­λερ­γα­σία είναι το όχημα για την αντι­δρα­στι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση κυ­ρί­ως σε ότι αφορά τους όρους απα­σχό­λη­σης και  στο δη­μό­σιο.

Το τυ­ρά­κι στη φάκα της κα­νο­νι­κο­ποί­η­σης της τη­λερ­γα­σί­ας είναι η εθε­λο­ντι­κή βάση «όποιος συμ­φω­νεί» για αρχή. Η εμπει­ρία και η γε­νι­κό­τε­ρη κυ­βερ­νη­τι­κή πο­λι­τι­κή δεν αφή­νουν πε­ρι­θώ­ριο για αυ­τα­πά­τες.

Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι αντί του πο­λυ­δια­φη­μι­ζό­με­νου αρ­χι­κά στό­χου (προ­ώ­θη­ση του ψη­φια­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού του δη­μό­σιου τομέα) προ­τάσ­σο­νται με όρους κώ­δι­κα τε­χνο­λο­γι­κής ου­δε­τε­ρό­τη­τας:

η ευ­ε­λι­ξία του ωρα­ρί­ου τα πολ­λα­πλά κα­θή­κο­ντα  (ενί­σχυ­ση πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τας, αυ­το­νο­μί­ας τους στην ορ­γά­νω­ση της ερ­γα­σί­ας, ρύθ­μι­ση χρό­νου ερ­γα­σί­ας ),
η μεί­ω­ση ή και κα­τάρ­γη­ση αναρ­ρω­τι­κών αδειών και μειω­μέ­νου ωρά­ριο για ΑμεΑ (Διευ­κό­λυν­ση ερ­γα­ζο­μέ­νων που αντι­με­τω­πί­ζουν μό­νι­μα ή πρό­σκαι­ρα προ­βλή­μα­τα υγεί­ας).
ο πε­ριο­ρι­σμός κι άλλων αδειών όπως γο­νι­κές, σπου­δών, επι­μόρ­φω­σης  ως αχρή­στων ισορ­ρο­πία επαγ­γελ­μα­τι­κής και κοι­νω­νι­κής ζωής)
η ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση των θέ­σε­ων ευ­θύ­νης στο δη­μό­σιο  (προ­σέλ­κυ­ση στε­λε­χών)
η κα­τάρ­γη­ση της υπο­χρέ­ω­σης για δη­μό­σια κτή­ρια με προ­δια­γρα­φές ασφά­λειας αφού υπάρ­χει η πα­νά­κεια της τη­λερ­γα­σί­ας που με­τα­βι­βά­ζει το λει­τουρ­γι­κό κό­στος στο άτομο και τον οι­κο­γε­νεια­κό προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό (εξοι­κο­νό­μη­ση πόρων, μεί­ω­ση λει­τουρ­γι­κών εξό­δων των υπη­ρε­σιών) Ακόμη και των υπο­χρε­ώ­σε­ων για επαρ­κείς δη­μό­σιες συ­γκοι­νω­νί­ες, μέτρα προ­στα­σί­ας του πε­ρι­βάλ­λο­ντος αφού με την τη­λερ­γα­σία αντι­με­τω­πί­ζο­νται οι προ­κλή­σεις που απορ­ρέ­ουν από την κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή !
η ερ­γα­λειο­ποί­η­ση της για την πει­θάρ­χη­ση των ερ­γα­ζο­μέ­νων (δια­χεί­ρι­ση ερ­γα­σί­ας σε πε­ριό­δους κρί­σης όπως. covid-19) με τους αυ­θαί­ρε­τους κα­νό­νες των ατε­λεί­ω­των εγκυ­κλί­ων που αυ­ξο­μειώ­νουν πο­σο­στά. Αυ­ξά­νε­ται το φάσμα εφαρ­μο­γής του διευ­θυ­ντι­κού δι­καιώ­μα­τος και εντεί­νο­νται ανι­σό­τη­τες σε βάρος ερ­γα­ζο­μέ­νων που εκτε­λούν απαι­τη­τι­κές ερ­γα­σί­ες που απαι­τούν φυ­σι­κή πα­ρου­σία
η αξιο­λό­γη­ση του προ­σω­πι­κού με πα­ρά­καμ­ψη των συλ­λο­γι­κών αντι­στά­σε­ων των ερ­γα­ζο­μέ­νων με την απερ­γία –αποχή. Μόνος μπρο­στά στον ΗΥ στο σπίτι του ο τη­λερ­γα­ζό­με­νος βαθ­μο­λο­γεί­ται η επί­δο­σή του ( αξιο­λό­γη­ση από­δο­σης προ­σα­να­το­λι­σμέ­νη στα απο­τε­λέ­σμα­τα της ερ­γα­σί­ας)
Εκεί όμως που η κυ­βερ­νη­τι­κή προ­πα­γάν­δα απο­γειώ­νε­ται είναι τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα της τη­λερ­γα­σί­ας για τη γυ­ναί­κα. Σύμ­φω­να με τη βαθιά συ­ντη­ρη­τι­κή θε­ώ­ρη­σή της: η γυ­ναί­κα επι­στρέ­φει στο φυ­σι­κό της χώρο και η κοι­νω­νι­κή ανα­πα­ρα­γω­γή επα­νι­διω­τι­κο­πο­εί­ται σε από­λυ­το βαθμό.

Με επι­βο­λή της τη­λερ­γα­σί­ας από το σπίτι επι­χει­ρούν να κα­ταρ­γή­σουν τα δι­καιώ­μα­τα για άδειες γο­νι­κές ή ακόμη και λο­χεί­ας, παι­δι­κούς σταθ­μούς, κέ­ντρα δη­μιουρ­γι­κής απα­σχό­λη­σης παι­διών ή φρο­ντί­δας ηλι­κιω­μέ­νων.

Σε μια ψη­φια­κή εκ­δο­χή του φορ­ντι­σμού, η νέα ορ­γά­νω­ση ερ­γα­σί­ας επι­τρέ­πει στη γυ­ναί­κα να ασκεί ταυ­τό­χρο­να τους πολ­λα­πλούς της ρό­λους και επο­μέ­νως πολ­λα­πλα­σιά­ζε­ται ο βαθ­μός εκ­με­τάλ­λευ­σης της από του ερ­γο­δό­τες και  την πα­τριαρ­χι­κή οι­κο­γέ­νεια.Δεν θα δια­κο­πεί η ερ­γα­σία όταν αρ­ρω­στή­σει το παιδί της ερ­γα­ζό­με­νης, αντί­θε­τα κα­ταρ­γεί­ται στην πράξη η υπο­χρέ­ω­ση του ερ­γο­δό­τη ή και του κρά­τους να λαμ­βά­νει μέ­ρι­μνα για εναρ­μό­νι­ση του ωρα­ρί­ου ερ­γα­σί­ας των γο­νιών (πιο συχνά της μη­τέ­ρας) με αυτό του ολο­ή­με­ρου σχο­λεί­ου του παι­δι­κού σταθ­μού.

Οι πολ­λα­πλοί ρόλοι της γυ­ναί­κας δεν είναι καν δια­δο­χι­κοί χρο­νι­κά (9πμ-5μμ ερ­γα­σία  εκτός σπι­τιού και  μετά από τις 5μμ ερ­γα­σία για τις δου­λειές του σπι­τιού) είναι πια ταυ­τό­χρο­νοι, διεκ­πε­ραιώ­νο­νται πα­ράλ­λη­λα τα πολλά κα­θή­κο­ντα (πχ ερ­γα­σία στον ΗΥ και μα­γεί­ρε­μα).

Η γυ­ναί­κα επι­στρέ­φει στην απο­μό­νω­ση του σπι­τιού, του ιδιω­τι­κού χώρου όπου αντι­με­τω­πί­ζει με με­γα­λύ­τε­ρη οξύ­τη­τα το πρό­βλη­μα της διά­χυ­σης του χρό­νου ερ­γα­σί­ας . Είναι τε­χνι­κά δυ­να­τόν αλλά κυ­ρί­ως λόγω ανερ­γί­ας και τα­ξι­κού συ­σχε­τι­σμού η δια­θε­σι­μό­τη­τα της/του ερ­γα­ζό­με­νης/ου  24ώ­ρες 7 ημέ­ρες την εβδο­μά­δα.

Η απο­θέ­ω­ση της ερ­γα­σί­ας-λά­στι­χο μαζί τη βαθιά ιδε­ο­λο­γι­κή οπι­σθο­χώ­ρη­ση για τον πραγ­μα­τι­κό ρόλο της γυ­ναί­κας εν­δυ­να­μώ­νει τις ανι­σό­τη­τες και τα έμ­φυ­λα στε­ρε­ό­τυ­πα.

Ο ακραί­ος νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός σα­ρώ­νει, ως πα­ρω­χη­μέ­να, ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα Η απο­μο­νω­μέ­νη ερ­γα­ζό­με­νη  χάνει ή δεν απο­κτά ποτέ τη συν­δι­κα­λι­στι­κή, συλ­λο­γι­κή  εμπει­ρία ιδρυ­μα­το­πο­εί­ται μέσα στους 4 τοί­χους του σπι­τιού της.

Επι­πλέ­ον η προ­σπά­θεια για ακραία συ­ντη­ρη­τι­κο­ποί­η­ση της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας απο­θε­ώ­νει την ατο­μι­κή γυ­ναι­κεία ευ­θύ­νη απέ­να­ντι στην οι­κο­γέ­νεια.

Όσα κα­τα­κτή­θη­καν με τους αγώ­νες του φε­μι­νι­στι­κού και του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος ως υπο­χρε­ώ­σεις του κοι­νω­νι­κού κρά­τους κα­ταρ­γού­νται ως άχρη­στα βα­ρί­δια για χάρη της κα­πι­τα­λι­στι­κής ανά­καμ­ψης.

Αντι­λαμ­βα­νό­μα­στε όλες κι όλοι τις ιδιαί­τε­ρα κα­τα­στρο­φι­κές συ­νέ­πειες σε μια κοι­νω­νία όπως η ελ­λη­νι­κή, όπου δεν είχαν λει­τουρ­γή­σει ποτέ οι κοι­νω­νι­κές υπη­ρε­σί­ες φρο­ντί­δας ηλι­κιω­μέ­νων, τα πραγ­μα­τι­κά ολο­ή­με­ρα σχο­λεία, δομές δη­μιουρ­γι­κής απα­σχό­λη­σης για παι­διά ούτε στις σχε­τι­κά κα­λύ­τε­ρες στιγ­μές του κοι­νω­νι­κού κρά­τους.

Από όλα τα πα­ρα­πά­νω συ­νει­δη­το­ποιού­με ότι ούτε η τε­χνο­λο­γία ούτε η τη­λερ­γα­σία μπο­ρούν να βελ­τιώ­σουν τη ζωή των ερ­γα­ζό­με­νων τά­ξε­ων και όσων υφί­στα­νται επι­πλέ­ον δια­κρί­σεις όπως οι γυ­ναί­κες, μόνο η συλ­λο­γι­κή δράση και οι αγώ­νες μας το μπο­ρούν.

* Ερ­γα­ζό­με­νη στο Υπ. Ανά­πτυ­ξης & Επεν­δύ­σε­ων

/rproject.gr