Ο γνωστός τραγουδοποιός, σχεδόν τέσσερις δεκαετίες πριν, γράφει τους στίχους-μαχαιριά, σκιαγραφώντας τον τύπο του ανθρώπου που ήδη έχει φτάσει και κυριαρχεί στο σήμερα. Ο άνθρωπος της εφήμερης επιβίωσης, ο άνθρωπος που όταν τολμά να αναρωτηθεί για το αύριο απάντα αμέσως, «έχει ο θεός».
Στράτος Γεωργούλας*
Τρεις είναι οι σκηνές που προλαβαίνει να περιγράψει μέσα στα αυστηρά πλαίσια που καθορίζει η εμπορικότητα ενός τραγουδιού, τρεις από τους χιλιάδες που κάθε καλλιτέχνης με διαύγεια πνεύματος και ψυχής θα μπορούσε να διακρίνει απλά κοιτώντας γύρω του. Στην πρώτη, ο νεαρός έχει βαρεθεί να ζει μόνο ικανοποιώντας τις άμεσες ανάγκες της καθημερινής επιβίωσής του και θέλει να αντιδράσει. Μιμούμενος την έκφραση προσώπου και μια φράση από μια γκανγκστερική ταινία, το κυρίαρχο σχολείο της εποχής μας, παίρνει το όπλο και φέρνει την καταστροφή. Υπάρχει άλλος δρόμος αντίδρασης; Οχι, γιατί κανένας δεν του τη δίδαξε. Στη δεύτερη, ένα νεογέννητο μωρό αφημένο στα σκαλιά ενός σπιτιού. Απλώνει τα χεράκια του προς τη μητέρα του η οποία κείτεται δίπλα του νεκρή.
Μια ακόμα πόρνη πεθαμένη που το όνομά της δεν θα θυμηθεί κανένας. Το αγαπούσε το μωρό της αλλά δεν μπορούσε να το θρέψει ζώντας μια ζωή δίχως αύριο. Στην τρίτη, η νεαρή ευκατάστατη κοπέλα στο κατώφλι του ευκατάστατου σπιτιού της, ρώτα τον ευκατάστατο πατέρα της: «Μπαμπά να κάνουμε μια ΜΚΟ για να σώσουμε τους φτωχούς και αποκλεισμένους;». Και ο πατέρας της αναλογιζόμενος τις φορολογικές απαλλαγές, την πρόσβαση σε ευρωπαϊκά κονδύλια και τη συμβολική αξία που θα αποκτήσει, της απαντά: «Ναι, καλό είναι να δώσουμε λίγα από τα πολλά που έχουμε κερδίσει». Και όμως οι φτωχοί και αποκλεισμένοι συνεχίζουν να ζουν μόνο για την καθημερινή τους επιβίωση, μια ζωή δίχως αύριο.
Οπως συνεχίζουν και να πιστεύουν στους θεούς της σύγχρονης κοινωνίας μας: πατρίς, θρησκεία, κέρδος και αγορά. Υψώνουν με πίστη τα άδεια χέρια τους προς αυτούς τους θεούς και τους παρακαλούν να γυρίσουν και να κοιτάξουν την κατάστασή τους. Συνεχίζουν να ελπίζουν ότι θα γίνουν ορατοί από τους θεούς τους και δεν θα ζουν μια ζωή «κρυφά από το θιό».
Κατανοούν όμως ότι αυτοί οι θεοί δεν πιστεύουν σε τίποτα; Κατανοούν ότι είναι λάθος να σκύβουν το κεφάλι και να φιλούν τα χέρια των επί Γης εκπροσώπων αυτών των θεών; Και οι υπόλοιποι, αυτοί που νομίζουν ότι πρόσκαιρα νίκησαν στον ανταγωνισμό και βρήκαν ένα εισιτήριο για το τρένο της ευκαιρίας που φεύγει και αφήνει πίσω του όλους αυτούς που έχουν χάσει; Αν γυρνούσαν το κεφάλι πίσω, αν δεν αναπαρήγαν κυνικές εκφράσεις όπως «ας μη ζούσαν πάνω από τις δυνάμεις τους», μπορεί και να έβλεπαν την εικόνα του εαυτού τους στους χαμένους της αυριανής μέρας, τους ανθρώπους που θα αφεθούν πίσω στον επόμενο σταθμό.
Στην αγγλική γλώσσα υπάρχει μια έκφραση που περιγράφει μια τέτοια εφήμερη ζωή επιβίωσης. Η ζωή «από το χέρι στο στόμα», έκφραση η οποία προήλθε όταν σε εποχές πείνας, η σπανιότητα τροφής οδηγούσε στην άμεση κατανάλωσή της, δίχως να σκεφτείς το αύριο. Αραγε περιμένουμε να δούμε τέτοιες σκηνές στη σημερινή εποχή – όχι πως δεν υπάρχουν συνάνθρωποί μας να ψάχνουν στα σκουπίδια, να παρακαλούν για ένα γάλα για το παιδί τους, και μια μητέρα να φωνάζει στον γιο της στο ψυγείο του περιπτέρου: «Βάλε πίσω αυτό το παγωτό, το φτηνό να πάρεις». Ή μας αρκεί να κατανοήσουμε ότι τα διάφορα κυβερνητικά market pass είναι μια τεχνητή ένεση υλικής επιβίωσης που απλώς παρατείνει το σήμερα σε λίγες μέρες, στο βραχυπρόθεσμο αύριο και όχι στο μέλλον.
Οι θεοί της σύγχρονης εποχής μπορούν να σε δουν όταν δεν κρύβεις το κεφάλι σου μέσα σε μια ικεσία, όταν τολμήσεις να διώξεις αυτούς που έχουν αναλάβει εργολαβικά την εκπροσώπησή τους στη ζωή σου, όταν τους φέρεις στο ύψος σου, τους κοιτάξεις κατάματα και διεισδυτικά και αναστοχαστείς ότι στέκεσαι ψηλότερα από αυτούς.
*Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Αιγαίου, περιφερειακός σύμβουλος Βορείου Αιγαίου
efsyn.gr/
