Η είδηση του θανάτου του πρώην δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη στις 9 Νοεμβρίου, προκάλεσε θλίψη σε αρκετούς προοδευτικούς ανθρώπους και κύματα μηνυμάτων συμπάθειας προς το πρόσωπό του κατέκλυσαν το διαδίκτυο.
Και ο λόγος γι’ αυτό δεν είναι άλλος από το γεγονός πως επρόκειτο για έναν άνθρωπο που είχε μια σειρά προοδευτικά χαρακτηριστικά, όπως η ευθύτητα και η δύναμη να υποστηρίζει τις ιδέες του ακόμα και με μεγάλο κόστος – όπως για παράδειγμα όταν ξυλοκοπήθηκε από φασίστες.
Γιάννος Νικολάου
Σε ένα ανθρώπινο επίπεδο, συμπαραστεκόμαστε στους οικείους του για την απώλεια του Γ. Μπουτάρη. Ωστόσο, χρειάζεται να βάλουμε κάποια πράγματα στη σωστή τους διάσταση σε σχέση με τον Μπουτάρη ως πολιτικό πρόσωπο και αν οι πολιτικές του επιλογές ήταν τελικά υπέρ της πλειοψηφίας των Θεσσαλονικέων ή υπηρετούσαν τα μεγάλα συμφέροντα.
Το εναλλακτικό προφίλ
Ο Μπουτάρης κέρδισε τις εκλογές του 2010 έχοντας το προφίλ του «εναλλακτικού» που μιλούσε μια γλώσσα διαφορετική απ’ τα συνηθισμένα.
Η νίκη του ήρθε σε μια περίοδο που το πολιτικό τοπίο της πόλης ήταν από γκρίζο έως μαύρο, με το επονομαζόμενο «τρίγωνο Ψωμιάδη-Άνθιμου-Παπαγεωργόπουλου» να δίνει τον (ακροδεξιό) τόνο και να είναι βουτηγμένο στη διαπλοκή. Απέναντι σε αυτή τη σαπίλα, ένας υποψήφιος που δεν ήταν διεφθαρμένος και είχε φιλελεύθερες ευαισθησίες ήταν για αρκετό κόσμο μια σανίδα σωτηρίας.
Ο Μπουτάρης πήρε προοδευτικές θέσεις σε μια σειρά κοινωνικά ζητήματα: ανάδειξη της εβραϊκής ιστορίας της πόλης, θέση να μην αποσπαστούν οι αρχαιότητες του σταθμού μετρό στη Βενιζέλου, ορατότητα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και άδεια για το πρώτο Thessaloniki Pride, δηλώσεις κατά της Χρυσής Αυγής, κατά των μαθητικών παρελάσεων, για το προσφυγικό, κ.α.
Όμως, ακόμα και σε αυτά τα ζητήματα, θα βρει κανείς πολλές αμφιλεγόμενες δηλώσεις του, πχ ενάντια στη χορήγηση εκπαιδευτικής άδειας στον Ν. Ρωμανό, ότι στεναχωρήθηκε που αποκλείστηκε η ΧΑ από τις εκλογές, οι ηλικιωμένοι να διώχνουν τους «ναρκομανείς» από τα πάρκα, να σταλούν τα ΜΑΤ στον ΣΜΑ Ευκαρπίας, ότι δεν τον νοιάζει αν ο Ατατούρκ ήταν φονιάς, ότι ο φασιστικός εμπρησμός της κατάληψης libertatia έγινε από… αντιφρονούντες παοκτσήδες και άλλα.
Το γεγονός ότι μίλησε ανοιχτά για το πρόβλημα που είχε με το αλκοόλ και για το πώς κατάφερε να απεξαρτηθεί απ’ αυτό, ενίσχυε την συμπάθεια στο πρόσωπό του.
Ήταν ακομμάτιστος;
Επειδή ο Μπουτάρης δεν κατέβηκε στην πολιτική ως στέλεχος ενός συγκεκριμένου κόμματος, έπλασε την εικόνα του «ακομμάτιστου» ή του υπερ-κομματικού. Στην πραγματικότητα όμως συντάσσονταν ή υποστηρίζονταν από κόμματα του κατεστημένου.
Μετά την θητεία του ως δημοτικός σύμβουλος με το ΚΚΕ, το 2004 κατέβηκε στις ευρωεκλογές με το ΠΑΣΟΚ και το 2009 με τη «Δράση» (ένα δεξιό νεοφιλελεύθερο κόμμα του οποίου ήταν ιδρυτικό στέλεχος μαζί με τον μισητό υπουργό της κυβέρνησης του πατέρα Μητσοτάκη, Στέφανο Μάνο). Στις δημοτικές εκλογές του 2010 είχε την κομματική υποστήριξη από ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ (Κουβέλης κλπ), Δράση αλλά και από την Ντόρα Μπακογιάννη.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του στον Δήμο Θεσσαλονίκης κατάφερε να κάνει τα εξής άλματα: τον Γενάρη του 2015 δήλωσε ότι θα ψηφίσει ΔΗΜΑΡ, 11 Σεπτεμβρίου του 2017 δηλώνει «πιο ΠΑΣΟΚος κι απ’ τους ΠΑΣΟΚους» και μια μέρα μετά ότι ψηφίζει Ποτάμι και Σταύρο Θεοδωράκη, για να καταλήξει στις εκλογές του Ιουλίου του 2019 να ψηφίσει ΝΔ και Κυριάκο Μητσοτάκη.
Μπορεί όλα τα παραπάνω να φαντάζουν σε κάποιους ασύνδετα με το φιλο-προοδευτικό προφίλ που είχε χτίσει, εξηγούνται όμως εύκολα αν δει κανείς τη στάση που κράτησε σε όλα τα σημαντικά πολιτικά θέματα στα οποία εμπλέκονταν οικονομικά συμφέροντα και που απασχόλησαν την πόλη και την πλειοψηφία των εργατικών και φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων.
Συνεπής στο πλευρό των επιχειρηματικών συμφερόντων
Στις αρχές την προηγούμενης δεκαετίας το ελληνικό εργατικό κίνημα έδωσε τεράστιους απεργιακούς και κοινωνικούς αγώνες ενάντια στις πολιτικές ακραίας λιτότητας της Τρόικα (ΔΝΤ, ΕΚΤ, ΕΕ). Πολιτικές που οδήγησαν σε φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας και τις οποίες εφάρμοσαν όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις διαδοχικά, ψηφίζοντας τα γνωστά «Μνημόνια». Για εκείνη την περίοδο, αυτό που είχε να δηλώσει ο Γιάννης Μπουτάρης, σε μια αποστροφή του λόγου του ήταν ότι «Το Μνημόνιο θα έπρεπε να είχε εφευρεθεί το 1981»!
Άλλωστε δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι είχε υποστηρίξει πως θα έπρεπε να απολυθούν 2.000 δημοτικοί υπάλληλοι (με την κατηγορία ότι είναι αργόσχολοι). Αργότερα άλλαξε στάση στο ζήτημα, ωστόσο άνοιξε τον δρόμο σε αυτήν την κατεύθυνση σε μια περίοδο που η Τρόικα ζητούσε «αίμα» από τους Έλληνες εργαζόμενους.
Στις μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις που αφορούσαν την πόλη, ο Μπουτάρης ήταν σταθερά υπέρ.
Για την υπόθεση του λιμανιού δεν έφερε καμιά απολύτως αντίσταση, κάνοντας μόνο προτάσεις όπως «να έχει ο Δήμος μέρισμα απ’ τον τζίρο του ιδιώτη». Για την ΕΥΑΘ (Εταιρία Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης), παρά το ότι τελικά κατέληξε (στην ουσία αναγκάστηκε κάτω απ’ την κοινωνική πίεση) να βοηθήσει ως Δήμος στο δημοψήφισμα του 2014 ενάντια στην ιδιωτικοποίησή της, οι αρχικές του δηλώσεις, που δείχνουν και τις πραγματικές του προθέσεις, ήταν απολύτως ξεκάθαρες: «Εμένα δεν με ενδιαφέρει αν το μονοπώλιο θα είναι ιδιωτικό ή δημόσιο».
Ακόμα, άνοιξε και τη συζήτηση για δίδακτρα στα δημόσια πανεπιστήμια, όταν πρότεινε να δίνει κάθε φοιτητής 500 ευρώ τον χρόνο!
Και αν περίμενε κανείς να έχει δείξει μια πιο ευαίσθητη πλευρά στα ζητήματα του περιβάλλοντος, το αντίθετο συνέβη.
Για την υπόθεση της καταστροφικής για την υγεία και το περιβάλλον εξόρυξης χρυσού στις Σκουριές, που αφορά όχι μόνο τη Χαλκιδική αλλά και όλη τη Θεσσαλονίκη, ο Μπουτάρης δεν στάθηκε ποτέ στο πλευρό των κατοίκων και των μαζικών κινημάτων που αναπτύχθηκαν, αλλά στο πλευρό της Eldorado Gold, κριτικάροντας την τότε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για… «εχθρικότητα απέναντι στην επιχειρηματικότητα» (ενώ δέχτηκε και χορηγία της Eldorado για τον χριστουγεννιάτικο στολισμό της πόλης).
Στο μεγάλο ζήτημα που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην επικαιρότητα, την ανάπλαση της ΔΕΘ, ήταν επί των ημερών του που εγκαταλείφθηκαν τα σχέδια για μετεγκατάσταση εκτός πόλης (με παράλληλη δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου), φέροντας μερίδιο της ευθύνης για τη σημερινή κατάσταση. Τα ίδια ισχύουν και για «μικρότερα» ζητήματα, όπως η υπόθεση της απαλλοτρίωσης οικοπέδου στο πάρκο του Γαλαξία, όπου την περίοδο της 1η θητείας του θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί και τώρα κανείς δεν απαντάει «που πήγαν τα 4 εκατομμύρια ευρώ» που είχαν εγκριθεί απ’ το Πράσινο Ταμείο για τον σκοπό αυτό…
Τι σημαίνει προοδευτική διοίκηση;
Η εκλογή Μπουτάρη αντανακλούσε μια έντονη διάθεση από σημαντική μερίδα της κοινωνίας να τα βάλει με το βαθύ κατεστημένο της πόλης, να αποτινάξει τον συντηρητισμό και την οπισθοδρόμηση και να τολμήσει να φανταστεί μια Θεσσαλονίκη που θα κινείται σε προοδευτική κατεύθυνση. Ο Μπουτάρης ενσάρκωσε αυτή την διάθεση και όντως βοήθησε να γίνουν κάποια βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Όμως, η πολιτική του είχε σαφή όρια: η Δημοτική του Αρχή δεν ήρθε ποτέ σε σύγκρουση με τα μεγάλα συμφέροντα, αντίθετα τα υπηρέτησε συστηματικά.
Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που η «Πρωτοβουλία για την Θεσσαλονίκη» (η δημοτική παράταξη του Μπουτάρη) διαλύθηκε, ενώ από τις τάξεις της βγήκε ο επόμενος δήμαρχος της πόλης, ο Κ. Ζέρβας. Ο Ζέρβας ήταν για χρόνια αντιδήμαρχος του Μπουτάρη και εξελίχθηκε σε έναν από τους χειρότερους δημάρχους της πόλης, σε όλα τα επίπεδα.
Το πρόβλημα με τις προοδευτικές διοικήσεις τύπου Μπουτάρη (όπως αντίστοιχα με τις κυβερνήσεις τύπου ΣΥΡΙΖΑ ή Δημοκρατικών στις ΗΠΑ, για να πιάσουμε μόνο μερικά πρόσφατα παραδείγματα), είναι πως ο προοδευτισμός τους είναι επιφανειακός. Αντιπαρατίθεται στην Ακροδεξιά σε επίπεδο κυρίως φραστικό αλλά χωρίς να προχωρά στο βάθος και στις κατευθύνσεις που απαιτούνται για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Οι διοικήσεις αυτές, αδυνατώντας να δώσουν λύση στα πραγματικά προβλήματα του κόσμου τελικά στρώνουν το έδαφος για την ανατροπή ακόμα και των «αισθητικών» κατακτήσεων που μπορεί να φέρνουν.
Η Αριστερά, παρόλο που οφείλει να υποστηρίζει και να πρωτοστατεί σε προοδευτικές αλλαγές, δεν μπορεί να επιφυλάσσει για τον εαυτό της τον ρόλο του κλακαδόρου των φιλελεύθερων πολιτικών που υπηρετούν το σύστημα.
Όπου και όποτε το έκανε, πλήρωσε σκληρά το κόστος ταύτισης με αυτές τις πολιτικές. Η λογική του «μικρότερου κακού» είναι ένας ολισθηρός δρόμος που οδηγεί στην επιστροφή του «μεγαλύτερου κακού» όπως έδειξε η επανεκλογή Τραμπ μετά τον «προοδευτικό» Μπάιντεν και η εκλογή της ΝΔ μετά την «προοδευτική διακυβέρνηση» ΣΥΡΙΖΑ.
Η Αριστερά οφείλει να προβάλλει την δική της πρόταση και το δικό της όραμα για την διοίκηση των Δήμων, και να δίνει καθημερινούς αγώνες για να δείξει ότι αυτή η πρόταση μπορεί να γίνει πράξη με την ενεργή εμπλοκή των λαϊκών στρωμάτων.
Η διάθεση για ριζικές, προοδευτικές αλλαγές συνεχίζει να υπάρχει σε μαζικά στρώματα των κατοίκων της πόλης. Αυτό που χρειάζεται, όμως, αυτή τη φορά είναι να φτιαχτούν μαζικές, μαχητικές συλλογικότητες που θα αναμετρηθούν με τα συμφέροντα που λυμαίνονται την πόλη. Η «Πόλη Ανάποδα» είναι το καλύτερο παράδειγμα που έχουμε αυτή τη στιγμή που προσπαθεί να συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση.
https://xekinima.org/poia-einai-i-politiki-klironomia-tis-dioikisis-mpoytari/
Σχόλια (0)