Εξ όνυχος τον λέοντα

Αλή­θεια, ποιος μπο­ρεί να ισχυ­ρι­στεί ότι αυτή την από­κλι­ση, για την οποία μι­λού­σα­με πα­ρα­πά­νω, δεν τη βλέ­πα­με επί χρό­νια στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ; Ασφα­λώς τη βλέ­πα­με. Τη βλέ­πα­με επί­σης μέρα με τη μέρα να διευ­ρύ­νε­ται, με ολο­έ­να και πιο επι­τα­χυ­νό­με­νους ρυθ­μούς. Εί­χα­με μάθει να τη δια­χει­ρι­ζό­μα­στε αυτή την από­κλι­ση ωστό­σο. Με ολο­έ­να και αυ­ξα­νό­με­νη δυ­σφο­ρία ίσως, αλλά εί­χα­με κα­τορ­θώ­σει επί χρό­νια κου­τσά-στρα­βά να τη δια­χει­ρι­ζό­μα­στε. Ώσπου κά­ποια στιγ­μή (που για τον κα­θέ­ναν από μας υπήρ­ξε δια­φο­ρε­τι­κή, ενώ για κά­ποιους άλ­λους δεν έχει έρθει ακόμη, αλλά θα έρθει σύ­ντο­μα) η από­κλι­ση προ­σέ­λα­βε πλέον τέ­τοιες δια­στά­σεις, ώστε κα­τέρ­ρευ­σε κάθε δυ­να­τό­τη­τα να δια­τη­ρή­σου­με μέσα μας την ανα­γκαία συ­νά­φεια ανά­με­σα στους δύο όρους του δι­πό­λου. Αυτό ήταν το ση­μείο κα­μπής, όπου ο κα­θέ­νας από μας υπο­χρε­ώ­θη­κε τε­λι­κά να επι­λέ­ξει. Και, όπως είναι φυ­σι­κό σε τέ­τοιες πε­ρι­πτώ­σεις, ο κα­θέ­νας επι­λέ­γει τε­λι­κά να τα­χθεί («σαν έτοι­μος από καιρό, σα θαρ­ρα­λέ­ος», για να θυ­μη­θού­με το στίχο του ποι­η­τή)  με ό,τι απο­τε­λού­σε εξαρ­χής τον σκλη­ρό πυ­ρή­να της θε­με­λιώ­δους στά­σης και στρά­τευ­σής του.

Το βα­σι­κό δί­δαγ­μα που μπο­ρού­με ν’ απο­κο­μί­σου­με απ’ την ιστο­ρι­κή εμπει­ρία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ –κι απ’ την ιστο­ρι­κή εμπει­ρία γε­νι­κώς– είναι μια απλή και σχε­δόν κοι­νό­το­πη αλή­θεια, που απο­τε­λεί ωστό­σο τη βα­σι­κή κα­τευ­θυ­ντή­ρια αρχή για κάθε κρι­τι­κή της Ιδε­ο­λο­γί­ας: «Αν θέ­λεις να δεις τι πραγ­μα­τι­κά πι­στεύ­ουν οι άν­θρω­ποι, μην επι­κε­ντρώ­νεις σ’ αυτό που λένε. Να επι­κε­ντρώ­νεις πρω­τί­στως σ’ αυτό που κά­νουν» . Και είναι φα­νε­ρό ότι, όσο κι αν βρί­σκε­ται στους αντί­πο­δες της ιδέας που ήθελε μέχρι πρό­τι­νος να έχει ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ για τον εαυτό του (αλλά κι εμείς για τον εαυτό μας), η τε­λι­κή κα­τά­λη­ξη του εγ­χει­ρή­μα­τος βρι­σκό­ταν ήδη σε αντι­στοί­χη­ση με τις κα­θη­με­ρι­νές του πρα­κτι­κές και με τους ίδιους τους όρους της υλι­κής συ­γκρό­τη­σής του.

Ακόμα και στις πε­ριό­δους της με­γα­λύ­τε­ρης ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σης στο πεδίο του πο­λι­τι­κού λόγου, οι πο­λι­τι­κές πρα­κτι­κές του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ πα­ρέ­με­ναν αδια­πραγ­μά­τευ­τα δέ­σμιες στο ρε­φορ­μι­στι­κό (αν όχι κα­θα­ρά αστι­κό) τρί­πτυ­χο «εκλο­γι­κι­σμός, κυ­βερ­νη­τι­σμός, κοι­νο­βου­λευ­τι­κός κρε­τι­νι­σμός», ενώ στο εσω­τε­ρι­κό πα­ρέ­με­νε αδια­τά­ρα­κτο το κλη­ρο­δο­τη­μέ­νο από τον ΣΥΝ κε­κτη­μέ­νο της πλα­δα­ρής ορ­γα­νω­τι­κής δομής, της αυ­το­νό­μη­σης των ηγε­τι­κών κλι­μα­κί­ων, του πε­ριο­ρι­σμού της βάσης σε ρόλο εκλο­γι­κού μη­χα­νι­σμού, αλλά και σε ρόλο «εφε­δρεί­ας» για εσω­κομ­μα­τι­κούς δια­γκω­νι­σμούς της ηγε­σί­ας.

Ας πούμε επι­τέ­λους τα πράγ­μα­τα με το όνομά τους: Ας ομο­λο­γή­σου­με ότι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, τον οποί­ον υπο­τί­θε­ται ότι αφή­σα­με πίσω μας, στή­θη­κε σιω­πη­ρά πάνω στο κα­λού­πι του πα­λιού ΣΥΝ και, παρά το –κάθε άλλο παρά αμε­λη­τέο– γε­γο­νός ότι για ένα κρί­σι­μο διά­στη­μα λει­τούρ­γη­σε ως ένας «αρι­στε­ρό­τε­ρος ΣΥΝ», στο τέλος κα­τέ­λη­ξε να γίνει μια δεξιά, δε­ξιό­τα­τη ΔΗΜΑΡ. Η από­κλι­ση ανά­με­σα σ’ αυτό που κά­νουν οι άν­θρω­ποι και σε αυτό που λένε (ή φα­ντα­σιώ­νο­νται) ότι κά­νουν, έμελ­λε και στην πε­ρί­πτω­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ να γε­φυ­ρω­θεί με τον απο­λύ­τως ανα­με­νό­με­νο τρόπο: Με την επι­κρά­τη­ση της υλι­κό­τη­τας των πρα­κτι­κών ένα­ντι του ρι­ζο­σπα­στι­σμού των δια­κη­ρύ­ξε­ων.

Οι πα­ρα­πά­νω δια­πι­στώ­σεις δεν οδη­γούν στο συ­μπέ­ρα­σμα ότι ήταν λάθος από μιας αρχής η συμ­με­το­χή στο εγ­χεί­ρη­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Οδη­γούν όμως στο συ­μπέ­ρα­σμα ότι οι πραγ­μα­τι­κές μάχες δί­νο­νται στο πεδίο πρω­τί­στως της πρα­κτι­κής. Ένα πεδίο που, για λό­γους που δεν είναι της πα­ρού­σης, αφή­νε­ται συ­νή­θως στον «αυ­τό­μα­το πι­λό­το». Σε μια αστι­κή κοι­νω­νία όμως, ο «αυ­τό­μα­τος πι­λό­τος» δεν είναι ου­δέ­τε­ρος. Είναι προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νος να πα­ρά­γει πολύ συ­γκε­κρι­μέ­να απο­τε­λέ­σμα­τα, τα οποία προ­φα­νώς δεν απο­σκο­πούν στην ανα­τρο­πή της υπάρ­χου­σας κα­τά­στα­σης πραγ­μά­των…

Το δις εξα­μαρ­τείν;

Υπο­τί­θε­ται ότι τα πα­θή­μα­τα γί­νο­νται μα­θή­μα­τα. Υπο­τί­θε­ται επί­σης ότι, από την πε­ρι­πέ­τεια του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ βγαί­νου­με, αν μη τι άλλο, σο­φό­τε­ροι. Αν έτσι έχουν τα πράγ­μα­τα, οφεί­λου­με από δω και στο εξής να εί­μα­στε πιο αυ­στη­ροί απέ­να­ντι στον εαυτό μας πρώτα απ’ όλα, αλλά και πιο απαι­τη­τι­κοί απέ­να­ντι στους συ­ντρό­φους μας. Και, το κυ­ριό­τε­ρο: Οφεί­λου­με ανά πάσα στιγ­μή να διεκ­δι­κού­με με τον πλέον ανυ­πο­χώ­ρη­το τρόπο την κατά το δυ­να­τόν πλη­ρέ­στε­ρη αντι­στοί­χη­ση λόγων και έργων, επι­κε­ντρώ­νο­ντας πρω­τί­στως την προ­σο­χή μας, όχι σ’ αυτό που λέμε, αλλά σ’ αυτό που κά­νου­με στην πράξη. Διότι, σε γε­νι­κές γραμ­μές, στο επί­πε­δο των δια­κη­ρύ­ξε­ων δεν τα πάμε κι άσχη­μα. Στο επί­πε­δο της πο­λι­τι­κής πρα­κτι­κής είναι που χω­λαί­νου­με. Είτε για λό­γους «πο­λι­τι­κών σκο­πι­μο­τή­των» (όχι κατ’ ανά­γκην ιδιο­τε­λών), είτε απλά και μόνο μέσα από τη δύ­να­μη της συ­νή­θειας και της ιστο­ρι­κής αδρά­νειας, κά­ποια πράγ­μα­τα, κλη­ρο­νο­μιά απ’ τις χει­ρό­τε­ρες πα­ρα­δό­σεις του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, θε­ω­ρή­θη­καν πε­ρί­που δε­δο­μέ­να. Τα πα­θή­μα­τα δε φαί­νε­ται να γί­νο­νται μα­θή­μα­τα.

Είναι βε­βαί­ως αλή­θεια ότι υπήρ­ξαν αντι­κει­με­νι­κές δυ­σκο­λί­ες, που εξη­γούν εν μέρει το φαι­νό­με­νο. Το όλο εγ­χεί­ρη­μα στή­θη­κε υπό πίεση χρό­νου (η οποία όμως δε θα υπήρ­χε, αν τα πράγ­μα­τα δεν είχαν αφε­θεί να φτά­σουν στο «και πέντε») ως ένα ανα­γκαίο όχημα εκλο­γι­κής κα­θό­δου, που θα εμπό­δι­ζε την ήττα να προ­σλά­βει δια­στά­σεις κυ­ριο­λε­κτι­κής διά­λυ­σης. Είναι όμως εξί­σου αλή­θεια ότι οι έκτα­κτες συν­θή­κες, που επι­κρά­τη­σαν μετά τις 12 Ιου­λί­ου, προ­σέ­δω­σαν στο εγ­χεί­ρη­μα της ΛΑ.Ε. κά­ποια ιδιαι­τέ­ρως «ανορ­θό­δο­ξα» χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, τα οποία οφεί­λουν άμεσα να αντι­με­τω­πι­στούν.

Τα σχή­μα­τα στην Αρι­στε­ρά δεν προ­κύ­πτουν με την κα­τά­θε­ση επι­στο­λών στο προ­ε­δρείο της Βου­λής, ούτε με την κα­τά­θε­ση αι­τη­μά­των στον Άρειο Πάγο. Η ει­κό­να που έχει πε­ρά­σει προς τα έξω ότι η ΛΑ.Ε. είναι «το κόμμα του Λα­φα­ζά­νη» είναι μια ει­κό­να που μας αδι­κεί όλους –και πρω­τί­στως τον ίδιο το σ. Λα­φα­ζά­νη. Είναι επί­σης αλή­θεια ότι, ανε­ξαρ­τή­τως υπο­κει­με­νι­κών προ­θέ­σε­ων, το εγ­χεί­ρη­μα χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από την εγ­γε­νή τάση ν’ ακο­λου­θή­σει ξανά την πε­πα­τη­μέ­νη και να στη­θεί ως το «καλ­λι­τε­χνι­κό ψευ­δώ­νυ­μο» του Αρι­στε­ρού Ρεύ­μα­τος.

Είναι βέ­βαια σαφές ότι, σε επί­πε­δο δια­κη­ρύ­ξε­ων, τί­πο­τα τέ­τοιο δεν προ­κύ­πτει. Είναι όμως εξί­σου σαφές ότι, μετά και την εμπει­ρία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, θα έπρε­πε του­λά­χι­στον να έχου­με μάθει και να έχου­με εμπε­δώ­σει ότι η πραγ­μα­τι­κή φυ­σιο­γνω­μία ενός πο­λι­τι­κού φορέα δεν κρί­νε­ται στο επί­πε­δο των δια­κη­ρύ­ξε­ων. Δι­καιού­μα­στε ωστό­σο να αι­σιο­δο­ξού­με ότι αυτή τη φορά έχου­με τη διά­θε­ση και τη δυ­να­τό­τη­τα να πρω­το­τυ­πή­σου­με. Ότι αυτή τη φορά έχου­με τη διά­θε­ση και τη δυ­να­τό­τη­τα να δώ­σου­με υλική υπό­στα­ση στις δια­κη­ρύ­ξεις, αντί ν’ αφή­σου­με τις δια­κη­ρύ­ξεις να βου­λιά­ξουν για μία ακόμη φορά μέσα σε υλι­κές πρα­κτι­κές που τις ακυ­ρώ­νουν. Για να απο­τρα­πεί αυτή η δεύ­τε­ρη εξέ­λι­ξη, δεν αρ­κούν οι καλές προ­θέ­σεις. Χρειά­ζε­ται με­ρι­κές φορές να γι­νό­μα­στε δυ­σά­ρε­στοι. Αν το παρόν κεί­με­νο κα­τόρ­θω­σε κά­ποιες στιγ­μές να γίνει έστω και λίγο δυ­σά­ρε­στο, θα έχει επι­τε­λέ­σει τον σκοπό του.