G20: Αναποτελεσματικό εργαλείο ενάντια στους εμπορικούς πολέμους

Στα τέλη Ιουνίου έγινε στην Οσάκα της Ιαπωνίας η σύνοδος των G20, δηλ. η συνάντηση των ηγετών των 20 μεγαλύτερων καπιταλιστικών οικονομιών του πλανήτη.

Πα­ρό­τι ξε­κί­νη­σε το 1999, με τη ση­με­ρι­νή του μορφή το G20 κα­θιε­ρώ­θη­κε το 2008 μετά την πα­γκό­σμια χρη­μα­το­πι­στω­τι­κή κρίση, προ­κει­μέ­νου να υπάρ­ξει ένας μη­χα­νι­σμός τι­θά­σευ­σης των τε­ρά­των που πα­ρά­γει η λει­τουρ­γία του σύγ­χρο­νου κα­πι­τα­λι­σμού. Κύ­ριος στό­χος ήταν η ρύθ­μι­ση των ζη­τη­μά­των της πα­γκό­σμιας οι­κο­νο­μί­ας και η απο­φυ­γή εκεί­νων ακρι­βώς των πο­λι­τι­κών που οδή­γη­σαν στον Β΄ Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο, δηλ. των μέ­τρων πε­ριο­ρι­σμού των εμπο­ρί­ου, καθώς και του προ­στα­τευ­τι­σμού.

Πέτρος Τσάγκαρης

Σύμ­φω­να με τα διε­θνή ΜΜΕ, σε αυτό το G20 υπήρ­ξε μια προ­σω­ρι­νή ανα­κω­χή στον με­γά­λο εμπο­ρι­κό πό­λε­μο με­τα­ξύ ΗΠΑ και Κίνας. Όμως μι­λά­με απλώς για ανα­κω­χή σε έναν πό­λε­μο που έχει ξε­κι­νή­σει εδώ και χρό­νια. Έναν πό­λε­μο που απο­τυ­πώ­θη­κε στη σύ­νο­δο του G20 τον Μάρ­τιο του 2017, καθώς τότε αφαι­ρέ­θη­κε από το τε­λι­κό του ανα­κοι­νω­θέν η έκ­κλη­ση για «αντί­στα­ση σε όλες τις μορ­φές προ­στα­τευ­τι­σμού». Μά­λι­στα από τότε έχει κλι­μα­κω­θεί η εμπο­ρι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση: Από τη μια μεριά (την πλευ­ρά των ΗΠΑ) έχει υπάρ­ξει επι­βο­λή δα­σμών στις κι­νέ­ζι­κες ει­σα­γω­γές, απει­λές για επι­βο­λή δα­σμών στις ει­σα­γω­γές αυ­το­κι­νή­των από την ΕΕ, απει­λή για επι­βο­λή δα­σμών κατά του Με­ξι­κού δήθεν για το ζή­τη­μα της με­τα­νά­στευ­σης. Και από τις άλλες πλευ­ρές έχουν επί­σης υπάρ­ξει απει­λές για ανά­λο­γα αντί­ποι­να προς τις ΗΠΑ.

 

Εκε­χει­ρία

Στην Οσάκα ο Αμε­ρι­κα­νός πρό­ε­δρος Ντ. Τραμπ και ο Κι­νέ­ζος ομό­λο­γός του Σι Τζιν­πίνγκ προ­χώ­ρη­σαν μεν σε προ­φο­ρι­κή εκε­χει­ρία. Όπως και με την πε­ρί­πτω­ση της θερ­μο­πο­λε­μι­κής απει­λής κατά του Ιράν, ο Τραμπ έκανε ελα­φρώς πίσω στο ζή­τη­μα του εμπο­ρι­κού πο­λέ­μου με την Κίνα. Στην ιδιαί­τε­ρη συ­νά­ντη­ση που είχε με τον Σι Τζιν­πίνγκ αναί­ρε­σε την επι­βο­λή πρό­σθε­των δα­σμών ύψους έως και 25% και σε νέους κλά­δους προ­ϊ­ό­ντων από την Κίνα συ­νο­λι­κής αξίας 300 δισ. δο­λα­ρί­ων που ει­σά­γο­νται στις ΗΠΑ (ήδη κι­νε­ζι­κά αγαθά αξία 200 δισ. δο­λα­ρί­ων υπό­κει­νται σε τέ­τοιους δα­σμούς). Όμως όλα τα εμπο­ρι­κά όπλα πα­ρα­μέ­νουν «οπλι­σμέ­να και απα­σφα­λι­σμέ­να», όπως ήταν η έκ­φρα­ση του Τραμπ στην αντι­πα­ρά­θε­ση με Ιράν και Β. Κορέα. Είναι αυτός ο λόγος που οι ανα­λυ­τές δεν δη­λώ­νουν ιδιαί­τε­ρη αι­σιο­δο­ξία ότι πράγ­μα­τι θα επι­τευ­χθεί φέτος εμπο­ρι­κή συμ­φω­νία.

Η κι­νέ­ζι­κη εφη­με­ρί­δα «China Daily» προει­δο­ποί­η­σε πως, πα­ρό­τι υπάρ­χει με­γα­λύ­τε­ρη πι­θα­νό­τη­τα να υπάρ­ξει συμ­φω­νία με­τα­ξύ ΗΠΑ και Κίνας, δεν υπάρ­χει εγ­γύ­η­ση ότι κάτι τέ­τοιο θα επι­τευ­χθεί. Το ίδιο λέει και η άλλη πλευ­ρά. Το πρα­κτο­ρείο Bloomberg σε σχε­τι­κό του ρε­πορ­τάζ από την Οσάκα το­νί­ζει: «Πρό­σω­πο το οποίο με­τέ­χει στη δια­δι­κα­σία δή­λω­σε ότι η δυ­να­τό­τη­τα συμ­βι­βα­σμού πε­ριο­ρί­στη­κε στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα στο μηδέν… Αμε­ρι­κα­νός αξιω­μα­τού­χος, ο οποί­ος με­τεί­χε στη δια­δι­κα­σία, απο­κά­λε­σε απλά το τε­λι­κό ανα­κοι­νω­θέν χά­σι­μο χρό­νου».

Αντί­στοι­χη άποψη είχε και ο οι­κο­νο­μι­κός σχο­λια­στής των «Financial Times», Μάρ­τιν Γουλφ, ενώ ο Μ. Ελ-Εριάν, ση­μαί­νον στέ­λε­χος της Allianz, τό­νι­σε ότι «μα­κρο­πρό­θε­σμα η με­τα­τρο­πή της εκε­χει­ρί­ας σε βιώ­σι­μη εμπο­ρι­κή ει­ρή­νη δεν είναι κα­θό­λου αυ­τό­μα­τη δια­δι­κα­σία».

Πράγ­μα­τι ο Τραμπ συμ­φώ­νη­σε ότι τα νέα μέτρα –που πλέον πρα­κτι­κά αφο­ρούν όλα τα κι­νε­ζι­κά εμπο­ρεύ­μα­τα που ει­σά­γο­νται στις ΗΠΑ– θα ανα­στα­λούν «προ­σω­ρι­νά», ενόσω συ­νε­χί­ζο­νται οι επί­ση­μες δια­πραγ­μα­τεύ­σεις. Αλλά δεν υπήρ­ξε με­τα­κί­νη­ση όσον αφορά τα θε­με­λιώ­δη ζη­τή­μα­τα, κύρια την επι­μο­νή των ΗΠΑ ότι έχουν το δι­καί­ω­μα να δια­τη­ρούν τους υπαρ­κτούς δα­σμούς και ότι θα αρ­χί­σουν να τους αφαι­ρούν μόλις δια­πι­στώ­σουν μο­νο­με­ρώς ότι η Κίνα συμ­μορ­φώ­νε­ται με όποια συμ­φω­νία προ­κύ­ψει. Πρό­κει­ται φυ­σι­κά για απαί­τη­ση την οποία με τί­πο­τα δεν θα δε­χθεί το Πε­κί­νο.

 

H Huawei

Στην πο­ρεία προς τη σύ­νο­δο, η Κίνα επέ­με­νε ότι δεν θα μπο­ρού­σε να υπάρ­ξει κα­τά­λη­ξη στις συ­ζη­τή­σεις πα­ρε­κτός αν οι ΗΠΑ ικα­νο­ποιού­σαν το αί­τη­μά της για άρση των πε­ριο­ρι­σμών που είχαν επι­βλη­θεί ενά­ντια στον κι­νε­ζι­κό τη­λε­πι­κοι­νω­νια­κό γί­γα­ντα Huawei, δηλ. το ερ­γα­λείο τε­χνο­λο­γι­κής επέ­κτα­σης της Κίνας πα­γκό­σμια.

Η κι­νέ­ζι­κη εται­ρία είχε το­πο­θε­τη­θεί από τις αρχές των ΗΠΑ σε σχε­τι­κή μαύρη λίστα, πράγ­μα που ση­μαί­νει ότι οι αμε­ρι­κα­νι­κές εται­ρί­ες που ήθε­λαν να της που­λή­σουν εξαρ­τή­μα­τα «ζω­τι­κής ση­μα­σί­ας», έπρε­πε να λά­βουν άδεια από την κυ­βέρ­νη­ση των ΗΠΑ. Στό­χος αυτού του πε­ριο­ρι­σμού ήταν να ευ­νου­χι­στούν οι πα­γκό­σμιες δρα­στη­ριό­τη­τες της εται­ρί­ες και ήδη είχαν υπάρ­ξει ση­μα­ντι­κές συ­νέ­πειες στις εβδο­μά­δες που είχαν πε­ρά­σει από την ανα­κοί­νω­ση του μέ­τρου.

Ο Τραμπ προ­χώ­ρη­σε σε κά­ποια αό­ρι­στη δέ­σμευ­ση ότι θα επι­τρα­πεί στις αμε­ρι­κα­νι­κές επι­χει­ρή­σεις να απο­στέλ­λουν τα εμπο­ρεύ­μα­τά τους στην κι­νέ­ζι­κη εται­ρία, αλλά εξή­γη­σε ότι «μι­λά­με για εξο­πλι­σμό για τον οποίο δεν υπάρ­χει με­γά­λο πρό­βλη­μα εθνι­κής ασφά­λειας». Και σε καμία πε­ρί­πτω­ση δεν αναί­ρε­σε την από­φα­ση του αμε­ρι­κα­νι­κού υπουρ­γεί­ου Εμπο­ρί­ου, λέ­γο­ντας ότι το όλο θέμα θα επι­λυ­θεί μόνο με το τέλος των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων.

Η πε­ρί­πτω­ση της Huawei είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή του γε­γο­νό­τος ότι ο προ­στα­τευ­τι­σμός δεν είναι προ­σω­πι­κή πο­λι­τι­κή του Τραμπ, αλλά συ­νο­λι­κή επι­λο­γή του αμε­ρι­κά­νι­κου κα­πι­τα­λι­σμού. Απέ­να­ντι στην κι­νέ­ζι­κη εται­ρεία στοι­χί­ζο­νται όχι μόνο οι υπη­ρε­σί­ες πλη­ρο­φο­ριών και το στρα­τιω­τι­κό κα­τε­στη­μέ­νο, αλλά και τα δύο κόμ­μα­τα της άρ­χου­σας τάξης των ΗΠΑ. Γι’ αυτό η «υπο­χώ­ρη­ση» του Τραμπ έγινε αιτία επί­θε­σης και από τις δύο πλευ­ρές της Γε­ρου­σί­ας. «Η Huawei είναι ένας από τους λί­γους ισχυ­ρούς μο­χλούς με τους οποί­ους μπο­ρού­με να επι­βά­λου­με στην Κίνα να “παί­ξει” τίμια στο εμπό­ριο. Αν ο Τραμπ κάνει πίσω, όπως φαί­νε­ται να κάνει, αυτό θα υπο­νο­μεύ­σει δρα­μα­τι­κά την ικα­νό­τη­τά μας να αλ­λά­ξου­με τις κα­τα­χρη­στι­κές εμπο­ρι­κές πρα­κτι­κές της Κίνας», δή­λω­σε ο ηγέ­της των Δη­μο­κρα­τι­κών (!) στη Γε­ρου­σία, Τσαρλς Σού­μερ.

Από την πλευ­ρά του το επί­σης ηγε­τι­κό στέ­λε­χος των Ρε­που­μπλι­κά­νων στη Γε­ρου­σία, ο Μάρκο Ρού­μπιο, τό­νι­σε: «Αν ο πρό­ε­δρος Τραμπ δια­πραγ­μα­τεύ­θη­κε την αναί­ρε­ση των πρό­σφα­των πε­ριο­ρι­σμών στη Huawei, τότε θα πρέ­πει να επα­να­φέ­ρου­με αυ­τούς τους πε­ριο­ρι­σμούς με νο­μο­θε­τι­κά μέτρα. Και σας δια­βε­βαιώ­νω ότι θα πε­ρά­σουν με με­γά­λη πλειο­ψη­φία».

 

Πολ­λοί πό­λε­μοι

Αλλά δεν ήταν μόνον η υπαρ­κτή αντι­πα­ρά­θε­ση με­τα­ξύ Ουά­σινγ­κτον και Πε­κί­νου που επι­βε­βαιώ­θη­κε στην Οσάκα. Η σύ­νο­δος, αντί για χώρο συ­γκλί­σε­ων, εξε­λίσ­σε­ται όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο σε θέ­α­τρο πο­λέ­μου όλων ενα­ντί­ον όλων. Αυτή τη φορά, π.χ. η Ινδία, η Ιν­δο­νη­σία και η Ν. Αφρι­κή (ισχυ­ρές οι­κο­νο­μί­ες με συ­νο­λι­κό πλη­θυ­σμό κοντά στο 1,5 δισ. αν­θρώ­πους) στην Οσάκα μποϊ­κο­τά­ρι­σαν τις δια­δι­κα­σί­ες για την «ψη­φια­κή οι­κο­νο­μία», το­νί­ζο­ντας ότι αυτές υπο­τι­μούν απρο­κά­λυ­πτα τις «πο­λυ­με­ρείς» αρχές του συ­ναι­νε­τι­κού χα­ρα­κτή­ρα των απο­φά­σε­ων όσον αφορά τις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις για το πα­γκό­σμιο εμπό­ριο και αρ­νού­νται το δι­καί­ω­μα για ψη­φια­κή εκ­βιο­μη­χά­νι­ση στις ανα­πτυσ­σό­με­νες χώρες.

Από την άλλη και οι ΗΠΑ δια­φώ­νη­σαν με τους άλ­λους 19 των G20 στο ζή­τη­μα των ανα­γκαί­ων δρά­σε­ων ενά­ντια στην κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή. Ο Τραμπ δι­καιο­λό­γη­σε τη στάση των ΗΠΑ, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας το ακα­τάρ­ρι­πτο επι­στη­μο­νι­κό επι­χεί­ρη­μα ότι η χώρα του «έχει το κα­θα­ρό­τε­ρο νερό που είχε πότε»! Στο τε­λι­κό ανα­κοι­νω­θέν οι ΗΠΑ δια­χώ­ρι­σαν τη θέση τους, λέ­γο­ντας με­τα­ξύ άλλων ότι «επα­να­βε­βαιώ­νουν ρητά την από­φα­σή τους να απο­συρ­θούν από τη Συμ­φω­νία του Πα­ρι­σιού, γιατί φέρ­νει σε μειο­νε­κτι­κή θέση τους Αμε­ρι­κα­νούς ερ­γά­τες και φο­ρο­λο­γού­με­νους». Τό­νι­ζαν επί­σης ότι θα συ­νε­χί­σουν να χρη­σι­μο­ποιούν ορυ­κτά καύ­σι­μα και πυ­ρη­νι­κή ενέρ­γεια.

 

Κίν­δυ­νος

Σή­με­ρα η ει­κό­να του κό­σμου μοιά­ζει όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο με την ει­κό­να που είχαν οι σχέ­σεις με­τα­ξύ των ιμπε­ρια­λι­στι­κών δυ­νά­με­ων στη δε­κα­ε­τία του 1930 –τόσο σχε­τι­κά με την εξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή και τη δι­πλω­μα­τία όσο και σχε­τι­κά με τη σφαί­ρα της οι­κο­νο­μί­ας και του εμπο­ρί­ου. Τότε, η ορ­γιώ­δης δρα­στη­ριό­τη­τα, που είχε ως χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό τη σύ­να­ψη συμ­φω­νιών τη μία μέρα μόνον και μόνο για να πα­ρα­βια­στούν την επο­μέ­νη, δεν σή­μαι­νε τί­πο­τε άλλο παρά τους ελιγ­μούς των ιμπε­ρια­λι­στι­κών κρα­τών, ώστε να είναι κα­λύ­τε­ρα το­πο­θε­τη­μέ­να στον επερ­χό­με­νο πό­λε­μο. Κά­νο­ντας κά­ποιος τις ανα­γκαί­ες προ­σαρ­μο­γές στο σή­με­ρα, μπο­ρεί να βρει άμε­σες ανα­λο­γί­ες. Οι πα­λι­νω­δί­ες της κυ­βέρ­νη­σης Τραμπ όσον αφορά το Ιράν, τη Β. Κορέα και την Κίνα δεν είναι –και πάλι– απο­τέ­λε­σμα της προ­σω­πι­κής ιδιο­συ­γκρα­σί­ας του Αμε­ρι­κα­νού προ­έ­δρου, αλλά προ­ϊ­όν της φάσης στην οποία έχουν μπει οι διε­θνείς κα­πι­τα­λι­στι­κές γε­ω­πο­λι­τι­κές αντι­πα­ρα­θέ­σεις πα­γκό­σμια. Αντι­πα­ρα­θέ­σεις που κιν­δυ­νεύ­ουν να οδη­γή­σουν, όπως και στη δε­κα­ε­τία του 1930, σε πραγ­μα­τι­κούς πο­λέ­μους.

Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι τις ίδιες πε­ρί­που ημέ­ρες με τη σύ­νο­δο των G20 εγκρί­θη­κε από τη γε­ρου­σία των ΗΠΑ ένας κο­λοσ­σιαί­ος προ­ϋ­πο­λο­γι­σμός για στρα­τιω­τι­κές δα­πά­νες ύψους 750 δισ. δο­λα­ρί­ων. Ο πρό­ε­δρος της Επι­τρο­πής Στρα­τιω­τι­κών Υπη­ρε­σιών της Γε­ρου­σί­ας, Τζιμ Ίν­χο­ουφ, αι­τιο­λό­γη­σε τη δα­πά­νη αυτή, λέ­γο­ντας ότι ο κό­σμος είναι «πλέον πιο αστα­θής και πιο επι­κίν­δυ­νος από όσο θυ­μά­μαι σε κάθε άλλη πε­ρί­ο­δο της ζωής μου». Αυτή την εθνι­κή «αμυ­ντι­κή» στρα­τη­γι­κή την υπα­γο­ρεύ­ει ο στρα­τη­γι­κός αντα­γω­νι­σμός με τη Ρωσία και την Κίνα, καθώς επί­σης και οι απει­λές από κρά­τη-τα­ρα­ξί­ες, όπως το Ιράν και η Β. Κορέα, τό­νι­σε ο ίδιος.

Παρά τις ελ­πί­δες των ευ­ρω­παϊ­κών χωρών να υπάρ­ξει τε­λι­κό ανα­κοι­νω­θέν στο G20, όπου θα υπήρ­χε δέ­σμευ­ση για «πάλη ενά­ντια στον προ­στα­τευ­τι­σμό», τε­λι­κά όλοι υπέ­γρα­ψαν μια θολή φόρ­μου­λα που έλεγε ότι το G20 «θα αγω­νι­στεί να υλο­ποι­ή­σει ένα ελεύ­θε­ρο, δί­καιο, χωρίς δια­κρί­σεις, δια­φα­νές, προ­βλέ­ψι­μο και στα­θε­ρό εμπο­ρι­κό και επεν­δυ­τι­κό πε­ρι­βάλ­λον και να κρα­τή­σει τις αγο­ρές μας ανοι­χτές». Κι όμως, δέκα χρό­νια πριν η γλώσ­σα που είχε χρη­σι­μο­ποι­η­θεί στη σύ­νο­δο των G20 στο Λον­δί­νο ήταν πολύ δια­φο­ρε­τι­κή. Εκεί οι ηγέ­τες είχαν το­πο­θε­τη­θεί κατά των δα­σμών και είχαν δε­σμευ­θεί «να μην επα­να­λά­βουν τα ιστο­ρι­κά λάθη του προ­στα­τευ­τι­σμού των προη­γού­με­νων επο­χών». Φαί­νε­ται ότι αυτή η δέ­σμευ­ση δεν υπάρ­χει πλέον. Και κερ­δι­σμέ­νοι δεν θα είναι οι φτω­χοί του πλα­νή­τη που δήθεν θα «προ­στα­τεύ­ο­νται», αλλά αυτοί που πλου­τί­ζουν από τους πραγ­μα­τι­κούς πο­λέ­μους που απει­λού­νται.

rproject.gr