Η αναβίωση της ιστορικής μνήμης στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής

Η αναβίωση της ιστορικής μνήμης στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής

  • |

 

«Δεν ήρθαν μελλοθάνατοι με κλάμα και λαχτάρα,
μον’ ήρθανε μελλόγαμπροι με χορό και τραγούδι.
Και πρώτος άρχος του χορού, δυο μπόγια πάνω απ’ όλους
και απ’ τον Χάρο τρεις φορές πιο πάνω ο Ναπολέος.
Κ’ είναι από τότες Μάης εδώ, φως όλα μέσα κι έξω»
(Κώστας Βάρναλης)

Στις 8 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την απελευθέρωση της Αθήνας «12 Οκτωβρίου 1944.  Η Αθήνα Ελεύθερη», πραγματοποιήθηκε στον χώρο του Σκοπευτηρίου της Καισαριανής από την θεατρική Ομάδα Πείρα(γ)μα η παράσταση «Ο Κύκλος των Μάταιων Πράξεων».  Επρόκειτο για διασκευή του ομώνυμου ιστορικού μυθιστορήματος του Σπύρου Τζόκα (εκδ. Εύμαρος) και ήταν αφιερωμένη στην εκτέλεση των 200 Κομμουνιστών από τις κατοχικές ναζιστικές δυνάμεις την Πρωτομαγιά του 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

  • του Κώστα Σαλταούρα

Στο κάλεσμα της Ομάδας για εθελοντές και, μάλιστα, δίχως να έχουν απαραίτητα θεατρική εμπειρία, αποφάσισα να δηλώσω συμμετοχή.  Αν και ήμουν διστακτικός στην αρχή διότι η όλη διαδικασία ήταν για μένα κάτι το πρωτόγνωρο και είχα να εκτεθώ σε κοινό από τα σχολικά μου χρόνια, γρήγορα άφησα πίσω τους φόβους μου, καθώς θα μού δινόταν η δυνατότητα να αποδώσω με αυτόν τον βιωματικό τρόπο έναν φόρο τιμής στους αγωνιστές αυτούς που θυσιάστηκαν για τις ιδέες τους και για μια πατρίδα λεύτερη, κοινωνικά δίκαιη και δημοκρατική.  Επίσης, η ιστορία του Ναπολέοντα Σουκαντζίδη, που ήταν το κεντρικό πρόσωπο της παράστασης, πάντα με συγκινούσε, καθώς η αυταπάρνηση και το μεγαλείο ψυχής αυτού του Ήρωα ξεπερνά τα ανθρώπινα μέτρα και αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για όλους μας, όσο κι αν κάποιοι, εκτιμώντας τα πράγματα επιφανειακά και σε ένα πλαίσιο ηθικά και αξιακά πτωχευμένο, θεωρούν την θυσία του ακατανόητη.

Το Μνημείο στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής

Συμμετείχαμε πάνω από 100 άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες και ανάμεσά μας βρίσκονταν και συγγενείς των θυσιασμένων.  Η συνεργασία μου με τους άλλους εθελοντές ήταν άψογη, μολονότι, οι περισσότεροι ήμασταν άγνωστοι και συναντιόμασταν για πρώτη φορά.

Κατά την διάρκεια των συναντήσεων πριν την παράσταση, είχα την δυνατότητα να δω τον τρόπο με τον οποίο εργάζεται η Ομάδα, την αφοσίωσή τους σε αυτό που κάνουν και το πόσο δεμένοι είναι μεταξύ τους.  Στον καθένα μας δόθηκε ένα όνομα από τους θυσιασμένους -το δικό μου ανήκε στον αγωνιστή Κώστα Πλατανησιώτη- και κληθήκαμε να αναπαραστήσουμε τις τελευταίες ώρες αυτών των ανθρώπων υπό την ενθάρρυνση και καθοδήγηση της Αγγελικής Κασσόλα.

Σκοπός της ήταν να κατανοήσουμε το βαθύτερο νόημα της παρουσία μας εκεί και να συνδεθούμε με το ιστορικό παρελθόν, τον μαρτυρικό τόπο του Σκοπευτηρίου και την μοίρα των θυσιασμένων, ώστε να μεταφέρουμε αυτήν την σύνδεση, μέσω της εναλλαγής συναισθημάτων, στους θεατές κατά την διάρκεια της παράστασης.Τόσο η βοήθεια και οι συμβουλές της Αγγελικής, όσο και το γεγονός ότι μοιραζόμασταν όλοι κοινές έγνοιες και σκέψεις, έφεραν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.

Η παράσταση είχε μεγάλη επιτυχία, καθώς την παρακολούθησαν πάνω από 1000 θεατές, όλων των ηλικιών.  Οι θεατές, με την μεταφορά τους, αρχικά, στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου την παραμονή και ανήμερα της Πρωτομαγιάς, στο πρωινό προσκλητήριο και τον διάλογο μεταξύ του Γερμανού διοικητή και του Ναπολέοντα Σουκαντζίδη -ακούγοντας τον Ήρωα να αρνείται να σώσει την ζωή του για να εκτελεστεί κάποιος άλλος στην θέση του, στην συνέχεια στο Σκοπευτήριο και, τέλος στην Κοκκινιά, όπου θάφτηκαν, βίωσαν το πέρασμα από την ζωή στον θάνατο αλλά και την αθανασία, καθώς η θυσία των 200 κομμουνιστών της Καισαριανής θα υπενθυμίζει πάντα ότι οι ανθρώπινες κατακτήσεις κερδίζονται με αίμα και ότι ο φασισμός δεν έχει καμία θέση ανάμεσά μας.

Ο Γιάννης Καρούνης στον ρόλο του Ναπολέοντα Σουκαντζίδη και η Ειρήνη Μελά στον ρόλο της Χαράς Λιουδάκη

Η σκηνοθεσία και η διασκευή του έργου ήταν της Αγγελικής Κασσόλα.  Τους ρόλους υποδύθηκαν οι Γιάννης Καρούνης (Ναπολέων Σουκαντζίδης), Γεράσιμος Γεννατάς (Γερμανός διοικητής Καρλ Φίσσερ) και η Ειρήνη Μελά (Χαρά Λιουδάκη, αρραβωνιαστικιά Ν. Σουκαντζίδη).  Τραγούδησαν οι Φωτεινή Βελεσιώτου, η Νατάσσα Τζαβέλα-Παπαδοπούλου, η Κατερίνα Κατσίγιαννη και ο Διονύσης Χριστακόπουλος, γιος του Διομήδη Χριστακόπουλου, ενός από τους θυσιασμένους της Καισαριανής.  Την ενδυματολογική επιμέλεια ανέλαβε η Ευτυχία-Μαρία Ροδοπούλου, το μακιγιάζ των ηθοποιών και των γυναικών η Αιμιλία Κούβελα, ενώ σημαντική ήταν η συμβολή της  φροντίστριας Μαρίας Μανάβη.  Η παράσταση πραγματοποιήθηκε με την τεχνική υποστήριξη της ΕΡΤ.

Ο Χορός των Γυναικών.  Μάνες, αδελφές, σύζυγοι και αρραβωνιαστικιές αναζητούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα

Η συμμετοχή μου ήταν μια μοναδική εμπειρία και ως όμορφες αναμνήσεις κρατώ την στιγμή που ο διοικητής Φίσσερ φώναζε τα ονόματά μας και αποχωρούσαμε ανά πεντάδες για τον τελευταίο προορισμό με τους θεατές να χειροκροτούν, τον Χορό των μαυροφορεμένων γυναικών, που με την πένθιμη παρουσία του δημιουργούσε μια υποβλητική ατμόσφαιρα στον χώρο, το «παρών» που αναφωνήσαμε όλοι μαζί στο τέλος, καθώς και την συγκίνηση των θεατών, ιδίως, των μεγαλύτερων σε ηλικία.

Οι εθελοντές στην σκηνή του Σκοπευτηρίου

Η Ομάδα Πείρα(γ)μα υπηρετεί το πολιτικό θέατρο και «Ο Κύκλος των Μάταιων Πράξεων», από τον Ιούνιο του 2014 που πρωτοξεκίνησε στον ίδιο χώρο έως σήμερα, παρουσιάστηκε σε εκατοντάδες τόπους μαρτυρίου και αντίστασης, προσπαθώντας να διατηρήσει ζωντανή την ιστορική μνήμη.  Η προσπάθειά της είναι αξιέπαινη, καθώς επιβιώνει ανεξάρτητη και, μάλιστα, σε τέτοιους δύσκολους καιρούς.  Αν μη τι άλλο, αυτό αποδεικνύει τόσο τι είναι δυνατόν να επιτευχθεί όταν εργάζεσαι με ομοψυχία και με συλλογικό – συνεργατικό πνεύμα, όσο και την αγάπη αυτών των ανθρώπων για την Θεατρική Τέχνη.

Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω την Ομάδα Πείρα(γ)μα για την δυνατότητα που μού έδωσε να λάβω μέρος σε αυτήν την παράσταση, καθώς και όλους τους εθελοντές για την συνεργασία που είχαμε και να ευχηθώ αγαθή τύχη σε όλους.  Απ’ τους αγώνες των προγόνων μας παίρνουμε δύναμη και προχωράμε.

Το Μουσείο της ΕΑΜικής Αντίστασης στην Καισαριανή
Ένα από τα πολυβόλα που χρησιμοποιήθηκαν από τους Ναζί για την εκτέλεση των 200 κομουνιστών της Καισαριανής και εκτίθεται, πλέον, στο Μουσείο
Η λέξη Μνήμη σε διάφορες γλώσσες.  Έργο του Αντώνιου Παναγόπουλου (EspacedeMemoire) στο Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου