Συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν κατά τη σύνοδο του ΝΑΤΟ \\ του Αντώνη Νταβανέλου |

Η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στα πλαίσια της συνόδου του ΝΑΤΟ, κατέληξε σε ένα προσωρινό «μορατόριουμ» στο Αιγαίο, με στόχο να μην επαναληφθεί η υπερθέρμανση του περσινού καλοκαιριού, με τα φαινόμενα «επακούμβησης» μεταξύ πάνοπλων φρεγατών.

Η από­φα­ση αυτή υπο­δεί­χθη­κε και στις δυο πλευ­ρές, μέσα από δια­δι­κα­σί­ες πυ­κνών συ­ζη­τή­σε­ων με­τα­ξύ των Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων. Είχε προη­γη­θεί η σύ­νο­δος των G7 στην Κορ­νουά­λη, η σύ­νο­δος ΗΠΑ-ΕΕ στις Βρυ­ξέλ­λες, ενώ τη σύ­νο­δο του ΝΑΤΟ ακο­λού­θη­σε η συ­νά­ντη­ση Μπάι­ντεν-Πού­τιν στη Γε­νεύη. Σε αυτές τις δια­δι­κα­σί­ες η νέα αμε­ρι­κα­νι­κή ηγε­σία είχε ως στόχο να ευ­θυ­γραμ­μί­σει τους ευ­ρω­παί­ους συμ­μά­χους της στις νέες πα­ρα­μέ­τρους της αμε­ρι­κα­νι­κής πο­λι­τι­κής μετά την εποχή Τραμπ, να συν­δέ­σει τις δι­πλω­μα­τι­κές και στρα­τιω­τι­κές επι­λο­γές με τις οι­κο­νο­μι­κές, σχε­τι­κά με την μετά την παν­δη­μία πε­ρί­ο­δο, να προ­σα­να­το­λί­σει το ευ­ρω­α­τλα­ντι­κό στρα­τό­πε­δο στις προ­τε­ραιό­τη­τες ανά­σχε­σης της Κίνας, και μέσα σε αυτά τα πλαί­σια να βρει και να προ­τεί­νει νέες ισορ­ρο­πί­ες στη σχέση με τη Ρωσία. Πρό­κει­ται για ένα «σταυ­ρό­λε­ξο» που δεν το λες και απλό. Σε αυτό το πλαί­σιο, απ’ ό,τι φαί­νε­ται, οι ΗΠΑ και η ΕΕ απαί­τη­σαν με­γα­λύ­τε­ρη πει­θαρ­χία και σύ­στη­σαν αυ­το­συ­γκρά­τη­ση στους μι­κρό­τε­ρους «παί­κτες», πε­ριο­ρί­ζο­ντας τις δυ­να­τό­τη­τες αυ­τό­νο­μων πρω­το­βου­λιών με βάση ει­δι­κά συμ­φέ­ρο­ντα.

Κατά την προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο, αυτή που στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο επι­χει­ρή­θη­κε, δια της με­θό­δου των τε­τε­λε­σμέ­νων, να επι­βλη­θεί μια νέα κα­τα­νο­μή ισχύ­ος και επιρ­ρο­ής (όπως την απο­τυ­πώ­νουν οι «χάρ­τες» του East Med και οι τρια­δι­κοί συμ­μα­χι­κοί άξο­νες Ελ­λά­δας-Κύ­πρου-Ισ­ρα­ήλ-Αι­γύ­πτου, με προ­φα­νή κι έντο­νη υπο­στή­ρι­ξη των ΗΠΑ και ΕΕ), η Ελ­λά­δα και η Τουρ­κία έφτα­σαν στο «παρά πέντε» ενός ανε­ξέ­λεγ­κτου θερ­μού επει­σο­δί­ου.

Από αυτή την προ­ο­πτι­κή πρώτη πήρε απο­στά­σεις η Τουρ­κία. Το κα­θε­στώς Ερ­ντο­γάν κα­τα­νο­ώ­ντας τους κιν­δύ­νους που εγκυ­μο­νεί ο συν­δυα­σμός της δι­πλω­μα­τι­κής απο­μό­νω­σής του με την οξύ­τα­τη οι­κο­νο­μι­κή και πο­λι­τι­κή κρίση στο εσω­τε­ρι­κό, στρά­φη­κε στην επί­κλη­ση του Διε­θνούς Δι­καί­ου, δή­λω­σε ότι απο­δέ­χε­ται την επι­διαι­τη­σία του «διε­θνούς πα­ρά­γο­ντα» και ανα­γνω­ρί­ζει την εξου­σία από­φα­σης του Διε­θνούς Δι­κα­στη­ρί­ου της Χάγης επί όλων των δια­φο­ρών, ενώ ανα­ζή­τη­σε και μια βελ­τί­ω­ση των ευ­ρω­τουρ­κι­κών σχέ­σε­ων προ­κει­μέ­νου να δια­σώ­σει τις τουρ­κι­κές τρά­πε­ζες.

Η Αθήνα ακο­λού­θη­σε, απρό­θυ­μα και με κα­θυ­στέ­ρη­ση. Δέ­χθη­κε τις «διε­ρευ­νη­τι­κές επα­φές», υπο­γραμ­μί­ζει ότι θε­ω­ρεί υπαρ­κτή «μία και μόνο» δια­φο­ρά (την οριο­θέ­τη­ση υφα­λο­κρη­πί­δας και ΑΟΖ), ενώ υπεν­θυ­μί­ζει σε κάθε ευ­και­ρία τη διε­θνή δή­λω­ση Βε­νι­ζέ­λου-Σα­μα­ρά το 2014, δια της οποί­ας η Ελ­λά­δα αρ­νεί­ται την εξου­σία-αρ­μο­διό­τη­τα του Διε­θνούς Δι­κα­στη­ρί­ου της Χάγης για κάθε από­φα­ση που θα αφορά: α) Όρια χω­ρι­κών υδά­των (δι­καί­ω­μα επέ­κτα­σης στα 12 ν.μίλια). β) Σχέση χω­ρι­κών υδά­των με εθνι­κό ενα­έ­ριο χώρο (μο­νο­με­ρής επέ­κτα­ση στα 10 ν. μίλια). γ) Θέ­μα­τα κυ­ριαρ­χί­ας επί ξηράς (βρα­χο­νη­σί­δες, εξο­πλι­σμός νη­σιών ανα­το­λι­κού Αι­γαί­ου).

Μέσα σε αυτά τα πλαί­σια, το μο­ρα­τό­ριουμ Μη­τσο­τά­κη-Ερ­ντο­γάν είναι εξαι­ρε­τι­κά αστα­θές και αβέ­βαιο. Το υπο­νο­μεύ­ουν επι­κίν­δυ­νες δια­φο­ρές, που εξα­κο­λου­θούν να υπάρ­χουν και ανά πάσα στιγ­μή μπο­ρούν να επα­να­φέ­ρουν τις συν­θή­κες αντι­πα­ρά­θε­σης των στό­λων και των αε­ρο­πλά­νων.

Το πόσο «τζού­φιο» είναι αυτό το ση­με­ρι­νό μο­ρα­τό­ριουμ μπο­ρεί να φανεί μέσα από τη σύ­γκρι­ση με τη συμ­φω­νία της Βέρ­νης (1976) ή του Ντα­βός (1987), όταν οι κυ­βερ­νή­σεις Κ. Κα­ρα­μαν­λή και Α. Πα­παν­δρέ­ου αντί­στοι­χα, συμ­φώ­νη­σαν σε κοινή δέ­σμευ­ση με την Τουρ­κία για αποχή από κάθε δρα­στη­ριό­τη­τα «νομής» ή διεκ­δί­κη­σης επί των διε­θνών υδά­των, πέρα από τα ανα­γνω­ρι­σμέ­να όρια των χω­ρι­κών υδά­των, μέ­χρις ότου οριο­θε­τη­θεί η υφα­λο­κρη­πί­δα. Αν αυτές οι συμ­φω­νί­ες απο­δεί­χθη­καν πε­ριο­ρι­σμέ­νου χρό­νου και αστα­θείς, η ση­με­ρι­νή των Μη­τσο­τά­κη-Ερ­ντο­γάν μοιά­ζει με κα­ρυ­δό­τσου­φλο που οφεί­λει να πλεύ­σει σε τρι­κυ­μία.

Ο Ερ­ντο­γάν φέ­ρε­ται ότι έθεσε με έμ­φα­ση το ζή­τη­μα των 12 ν. μι­λί­ων, επι­κα­λού­με­νος τη Συμ­φω­νία της Λο­ζά­νης, δη­λώ­νο­ντας ότι οδη­γεί σε ναυ­τι­κό απο­κλει­σμό της Τουρ­κί­ας και στη μο­νο­με­ρή κα­τάρ­γη­ση του κα­θε­στώ­τος διε­θνούς ελεύ­θε­ρης ναυ­σι­πλο­ΐ­ας στο Αι­γαίο. Η επι­χει­ρη­μα­το­λο­γία υπο­δει­κνύ­ει ότι το θέμα των 12 ν.μ., πέρα από την Τουρ­κία, αφορά και πολ­λούς άλ­λους διε­θνείς «παί­κτες». Υπεν­θυ­μί­ζε­ται ότι ο Ρώσος υπ. Εξω­τε­ρι­κών, Σερ­γκέι Λα­βρόφ, στη δή­λω­σή του σχε­τι­κά με τα 12 ν.μ. στο Αι­γαίο, συ­νέ­στη­σε να συν­δε­θεί κάθε συ­ζή­τη­ση «φυ­σι­κά, με τις προ­βλέ­ψεις της κοι­νής λο­γι­κής και τις ιδιαι­τε­ρό­τη­τες της γε­ω­γρα­φί­ας». Η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη, γνω­ρί­ζο­ντας αυτά τα αγκά­θια, δή­λω­σε δια του υπ. Επι­κρα­τεί­ας, Γ. Γε­ρα­πε­τρί­τη, ότι «η εθνι­κή κόκ­κι­νη γραμ­μή βρί­σκε­ται στα 6 ν. μίλια». Όμως η εθνι­κι­στι­κή ρη­το­ρι­κή δε­κα­ε­τιών έχει «ζω­γρα­φί­σει» τα 12 ν.μ. ως αυ­το­νό­η­το εθνι­κό δι­καί­ω­μα, που μά­λι­στα μπο­ρεί να ασκη­θεί ανά πάσα στιγ­μή μο­νο­με­ρώς (παρά τη διά­ψευ­ση μέσα από την εμπει­ρία με τις μα­κρό­τα­τες δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με την Ιτα­λία σχε­τι­κά με τα 12 ν.μ. στο… Ιόνιο!). Αυτή η αντί­φα­ση είναι ένα «κρυμ­μέ­νο» πο­λι­τι­κό πρό­βλη­μα, που ανά πάσα στιγ­μή μπο­ρεί να ανα­δυ­θεί στην επι­και­ρό­τη­τα, προ­κα­λώ­ντας με­γά­λα πο­λι­τι­κά προ­βλή­μα­τα στο επι­τε­λείο του Μη­τσο­τά­κη.

Η Άγκυ­ρα θέτει επί­σης, με έντα­ση, το ζή­τη­μα της στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­σης των νη­σιών του Ανα­το­λι­κού Αι­γαί­ου. Είναι γνω­στό ότι μετά τη δε­κα­ε­τία του ’70, κατά πα­ρά­βα­ση της Συν­θή­κης της Λο­ζά­νης, το ελ­λη­νι­κό κρά­τος εξό­πλι­σε τα νησιά του Ανα­το­λι­κού Αι­γαί­ου. Όμως η Τουρ­κία σιω­πη­λά ανέ­χθη­κε αυτό το γε­γο­νός. Τι άλ­λα­ξε στο με­τα­ξύ; Η απά­ντη­ση βρί­σκε­ται στην εξέ­λι­ξη της πο­λε­μι­κής τε­χνο­λο­γί­ας, που κάνει ξανά το πυ­ρο­βο­λι­κό ξηράς ένα κρί­σι­μο όπλο. Η ανά­πτυ­ξη πυ­ραύ­λων και βλη­μά­των με­γά­λης εμ­βέ­λειας και ακόμα με­γα­λύ­τε­ρης κα­τα­στρε­πτι­κής ισχύ­ος, δίνει νέες δυ­να­τό­τη­τες. Οι πο­λε­μο­κά­πη­λοι «ανα­λυ­τές» των εθνι­κι­στι­κών φι­λο­μι­λι­τα­ρι­στι­κών sites, που πα­νη­γυ­ρί­ζουν για τη με­τα­τρο­πή των νη­σιών από «αμυ­ντι­κό πρό­βλη­μα» σε «επι­θε­τι­κό πλε­ο­νέ­κτη­μα», οφεί­λουν να μη ξε­χνούν ότι αντί­στοι­χους εξο­πλι­σμούς δια­θέ­τουν και οι απέ­να­ντι. Προς το παρόν όμως, στο δι­πλω­μα­τι­κό πεδίο, το ζή­τη­μα που αρ­χί­ζει να ανα­δύ­ε­ται δεν είναι μόνο το εάν θα εξο­πλί­ζο­νται τα νησιά, αλλά το τι εί­δους όπλα ανα­πτύσ­σο­νται σε αυτά…

Αν αυτά τα δύο πα­ρα­δείγ­μα­τα δεί­χνουν το πόσο αμεί­ω­τη πα­ρα­μέ­νει η έντα­ση στο Αι­γαίο, ανά­λο­γα -και πιο ση­μα­ντι­κά- είναι τα ζη­τή­μα­τα στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο.

Το κυ­πρια­κό είναι σε κρι­σι­μό­τα­τη φάση. Στο Κραν Μο­ντα­νά, ο Ανα­στα­σιά­δης χρε­ώ­θη­κε την απόρ­ρι­ψη της στρα­τη­γι­κής της Δι­ζω­νι­κής Δι­κοι­νο­τι­κής Ομο­σπον­δί­ας (ΔΔΟ), πα­ρό­τι του προ­σφέρ­θη­κε χρο­νο­διά­γραμ­μα απο­χώ­ρη­σης των τουρ­κι­κών στρα­τευ­μά­των και κα­τάρ­γη­σης των «εγ­γυ­η­τι­κών» εξου­σιών. Θε­ώ­ρη­σε ότι μέσω της «στρα­τη­γι­κής των υδρο­γο­ναν­θρά­κων» θα πε­τύ­χει λύση που δεν θα δίνει «πο­λι­τι­κή ισό­τη­τα» στην τουρ­κο­κυ­πρια­κή μειο­νό­τη­τα. Σή­με­ρα δια­πι­στώ­νει πλέον ότι η εναλ­λα­κτι­κή των δύο κρα­τών αφορά «κυ­ριαρ­χι­κή ισό­τη­τα», δεν είναι κα­θό­λου «βε­λού­δι­νη» προ­ο­πτι­κή, ενώ οδη­γεί σε μακρά άμεση εμπλο­κή της Τουρ­κί­ας αλλά και της Ελ­λά­δας στις εσω­τε­ρι­κές εξε­λί­ξεις στην Κύπρο. Άλ­λω­στε, οι «θερ­μό­αι­μοι» στην Αθήνα, που πρώ­τοι δια­κή­ρυ­ξαν την πίστη τους στη «λύση δύο κρα­τών», δεν είχαν άλλο στο μυαλό τους από το να ξα­να­ζε­στά­νουν το παλιό τους όνει­ρο της «Ένω­σης», έστω κι αν αυτό θα αφο­ρού­σε πλέον μόνο το μισό νησί…

Στα θέ­μα­τα των ΑΟΖ, η Τουρ­κία ενη­μέ­ρω­σε επι­σή­μως για την πρό­θε­σή της να προ­χω­ρή­σει άμεσα σε οριο­θέ­τη­ση ΑΟΖ με την Πα­λαι­στί­νη και στα­δια­κά με τη Συρία και τον Λί­βα­νο. Αν το τουρ­κο-λι­βυ­κό σύμ­φω­νο «διέ­κο­πτε» τη δυ­νη­τι­κή ελ­λη­νι­κή ΑΟΖ νότια του Κα­στε­λό­ρι­ζου και της Κρή­της, αυτές οι συμ­φω­νί­ες, αν επι­τευ­χθούν, θα δια­κό­πτουν τη γε­ω­γρα­φι­κή «συ­νέ­χεια» της ελ­λη­νι­κής και της κυ­πρια­κής ΑΟΖ, με­τα­τρέ­πο­ντας το σχέ­διο East Med σε δι­πλω­μα­τι­κό και γε­ω­πο­λι­τι­κό εφιάλ­τη.

Η έντα­ση αυτών των προ­βλη­μά­των προ­κα­λεί δι­χα­σμούς στις κυ­ρί­αρ­χες ελίτ. Τμήμα τους στρέ­φε­ται προς τη δι­πλω­μα­τι­κή προ­τε­ραιό­τη­τα, προς τη στρα­τη­γι­κή κα­τα­φυ­γής στη Χάγη, προς μια μορφή «συ­νεν­νό­η­σης» με την Τουρ­κία. Τμήμα τους επι­μέ­νει στη μέ­θο­δο των τε­τε­λε­σμέ­νων, στην προ­τε­ραιό­τη­τα της στρα­τη­γι­κής σχέ­σης με τις ΗΠΑ και το Ισ­ρα­ήλ, στην προ­τε­ραιό­τη­τα των εξο­πλι­σμών και του σκλη­ρού «απορ­ρι­πτι­σμού». Προς το παρόν, η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη μπο­ρεί να πα­τά­ει και στις δύο αυτές βάρ­κες. Την ώρα που συμ­φώ­νη­σε το μο­τα­τό­ριουμ με τον Ερ­ντο­γάν, η ελ­λη­νι­κή αε­ρο­πο­ρία αρ­χί­ζει να πα­ρα­λαμ­βά­νει τα Ραφάλ, η κυ­βέρ­νη­ση δια­πραγ­μα­τεύ­ε­ται τις φρε­γά­τες και τα F-35, το Ισ­ρα­ήλ ανα­λαμ­βά­νει την εκ­παί­δευ­ση των Ελ­λή­νων πι­λό­των μάχης και σε κάθε γωνιά της χώρας γί­νο­νται έργα «ανα­βάθ­μι­σης» των αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κών βά­σε­ων.

Απέ­να­ντι σε αυτή την πο­λι­τι­κή, η Αρι­στε­ρά και το μα­ζι­κό κί­νη­μα πρέ­πει να στα­θούν με σαφή αντι­πα­λό­τη­τα και από­λυ­τη ανε­ξαρ­τη­σία. Η στάση απέ­να­ντι στους εξο­πλι­σμούς, τη στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση και τις συμ­μα­χί­ες με τις ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυ­νά­μεις, είναι ένα άσφαλ­το κρι­τή­ριο για την ει­λι­κρί­νεια κάθε πο­λι­τι­κής άπο­ψης, κάθε δέ­σμευ­σης σε όλα τα θέ­μα­τα. Και οι απα­τη­λοί ισχυ­ρι­σμοί που, με οποιον­δή­πο­τε τρόπο, τρο­φο­δο­τούν τις τά­σεις «εθνι­κής ενό­τη­τας» σε αυτά τα κρί­σι­μα θέ­μα­τα, πρέ­πει να ανα­γνω­ρι­στούν ως τα πιο επι­κίν­δυ­να ιδε­ο­λο­γή­μα­τα των αντι­πά­λων μας.

rproject.gr/