Προβλέψεις και πραγματικότητα συχνά αποκλίνουν. Ιδίως όταν η τρέχουσα πραγματικότητα επί της οποίας βασίζονται οι όποιες προβλέψεις είναι τόσο περίπλοκη και ευμετάβλητη ώστε σε ελάχιστο χρόνο να τις ανατρέπει. Αυτό συμβαίνει σήμερα με την αναζωπύρωση της κρίσης εξαιτίας του 4ου κύματος πανδημίας, των εκρηκτικών ενεργειακών ανατιμήσεων και των στασιμοπληθωριστικών τάσεων στην παγκόσμια οικονομία.
Η εκτίμηση για πρόωρες εκλογές το 2022 βασίζεται στην λογική εκμετάλλευση από την κυβέρνηση της διαφαινόμενης ισχυρής ανάκαμψης της οικονομίας την περίοδο 2021-22 (επίσημη πρόβλεψη για ανάκαμψη 6,1% φέτος και 4,5% το 2022), πριν επεκταθεί η τάση πολιτικής φθοράς της στην κοινωνική βάση εξαιτίας των αντιλαϊκών νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων στις οποίες δεσμεύτηκε για να εισπράξει τα 32 δις του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης.
Έχει, ωστόσο, ενδιαφέρον να δούμε τι ακριβώς προβλέπει ο βασικός επιστημονικός σύμβουλος της κυβέρνησης, το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), το οποίο αναφέρεται μεν στο αισιόδοξο όπως το χαρακτηρίζει σενάριο για αύξηση του ΑΕΠ κατά 6,1% φέτος και 5,4% το 2022, συγχρόνως όμως παραθέτει και δύο απαισιόδοξα σενάρια. Στο πρώτο, εκτιμά πως ένα 4ο κύμα πανδημίας μπορεί να διακόψει την ανάκαμψη του ελληνικού τουρισμού και των εξαγωγών υπηρεσιών γενικότερα με συνέπεια η επίδοση του 2022 να περιοριστεί σε 2,7%. Ο δεύτερος πιθανός κίνδυνος αφορά την χαμηλή ικανότητα των ελληνικών αρχών να εφαρμόσουν το εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με αποτέλεσμα η ελληνική κυβέρνηση να δεχθεί λιγότερα από τα αναμενόμενα χρήματα μέσα στη διετία και ο ρυθμός οικονομικής επέκτασης να περιοριστεί σε 5,7% το 2021 και 3% το 2022.
Κάτι που δεν μας λέει, ωστόσο, το ΚΕΠΕ είναι τι θα συμβεί στην ανάκαμψη αν συνδυαστούν οι δύο αυτοί κίνδυνοι σε ένα 3ο απαισιόδοξο σενάριο. Το οποίο είναι εξαιρετικά πιθανό καθώς το 4ο κύμα πανδημίας βρίσκεται διεθνώς σε εξέλιξη, ενώ την χαμηλή απορροφητική ικανότητα των ελληνικών αρχών έρχεται να περιπλέξει η διεθνής οικονομική επιβράδυνση και η γεωπολιτική αναταραχή στην Αν. Μεσόγειο.
Με δεδομένο την για τεχνικούς και ειδικούς λόγους (χαμηλή βάση 2020, άνοιγμα οικονομιών μετά τα λοκντάουν) ισχυρή ανάκαμψη το 2021 (πάνω από 6%), η διεθνής αρνητική συγκυρία δεν επιτρέπει αισιοδοξία για τη συνέχεια. Γιατί έχουμε εισέλθει σε μία ενεργειακή κρίση η οποία απειλεί να απλώσει τα πλοκάμια της στις χρηματοπιστωτικές αγορές και φυσικά στην πραγματική παγκόσμια οικονομία.
Τα έθνη σήμερα βασίζονται περισσότερο από ποτέ στο φυσικό αέριο για τη θέρμανση κατοικιών και την παραγωγή των βιομηχανιών ηλεκτρικής ενέργειας εν μέσω προσπαθειών για διακοπή του άνθρακα και αύξηση της χρήσης καθαρότερων πηγών ενέργειας. Αλλά δεν υπάρχει αρκετό φυσικό αέριο για να τροφοδοτήσει τη μετά την πανδημία ανάκαμψη και να ξαναφορτώσει τα αποθεματικά που εξαντλήθηκαν πριν από τους κρύους μήνες του χειμώνα. Οι χώρες προσπαθούν να υπερκεράσουν η μία την άλλη σε προμήθειες καθώς εξαγωγείς, όπως πχ η Ρωσία και η Νορβηγία, περιορίζουν τις εξαγωγές τους για να διατηρήσουν περισσότερο φυσικό αέριο. Η κρίση θα γίνει πολύ χειρότερη όταν πέσουν οι θερμοκρασίες.
Στην Ευρώπη η κρίση προξενεί σοβαρά προβλήματα, καθώς η έλλειψη ενέργειας της ηπείρου υποχρεώνει τις κυβερνήσεις να προειδοποιούν για διακοπή ρεύματος και αρκετά εργοστάσια να αναγκάζονται ακόμη και να κλείσουν. Τα αποθέματα στις ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις αποθήκευσης είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα για αυτήν την εποχή. Αυτό είναι ανησυχητικό καθώς ο πιο ήρεμος καιρός έχει μειώσει την παραγωγή από ανεμογεννήτριες ενώ τα γερασμένα πυρηνικά εργοστάσια της Ευρώπης καταργούνται σταδιακά ή είναι πιο επιρρεπή σε διακοπές – καθιστώντας το φυσικό αέριο ακόμη πιο απαραίτητο. Δεν είναι περίεργο που οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη αυξήθηκαν σχεδόν κατά 500% το περασμένο έτος και διαπραγματεύονται σε επίπεδα σχεδόν ρεκόρ.
Το χειρότερο, όμως, είναι πως η νέα κρίση αδειάζει από περιεχόμενο την περίφημη πράσινη ανάπτυξη πάνω στην οποία έχουν βασιστεί όλες οι θετικές προσδοκίες για αύξηση των επενδύσεων και για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα θα δούμε την περίφημη ισχυρή ανάκαμψη της οικονομίας να καταρρέει πλήττοντας κυρίως την τάξη των εργαζομένων. Γι’ αυτό ο κ. Μητσοτάκης απέκλεισε τις εκλογές χθες μόλις. Το τοπίο έχει αλλάξει δραστικά εξ ου και η σοβαρή οικονομική επιβράδυνση σε ΗΠΑ, Κίνα και ΕΕ τους τελευταίους 3-4 μήνες.
Να σημειωθεί πως ο κυοφορούμενος στασιμοπληθωρισμός διαφέρει από αυτόν της δεκαετίας του ’70 καθώς έρχεται να πλήξει τις οικονομίες της Δύσης που ήδη δοκιμάζονται από την πανδημία και τα πολύ υψηλά δίδυμα χρέη (ιδιωτικό και δημόσιο) στα οποία είναι παγιδευμένες.
Μάλιστα, εάν σκάσει η διεθνής φούσκα των αγορών (μετοχών, ομολόγων και ακινήτων) υπό την πίεση του πληθωρισμού και της αύξησης των επιτοκίων, τότε δεν θα μιλάμε για στασιμοπληθωρισμό αλλά για την μεγαλύτερη κρίση όλων των εποχών, μεγαλύτερη και από αυτή της δεκαετίας του ’30 με ότι αυτό σημαίνει για την ταξική πάλη και το κίνημα των εργαζομένων. Βεβαίως, αν η κυβέρνηση εκτιμήσει ότι η κρίση θα έχει τόσο βάθος και διάρκεια, τότε δεν αποκλείεται να πάρει το ρίσκο και να επισπεύσει τις εκλογές μέσα στο 2022.
Euro Area Inflation Rate
Euro Area Business Climate
Euro Area Manufacturing PMI
Euro Area Services PMI
