Το κόμμα του Τσίπρα και οι προοπτικές του ΣΥΡΙΖΑ//του Αντώνη Νταβανέλου

Όπως συνηθίζει ο Αλ. Τσίπρας, προσπάθησε να απαντήσει σε μια εκρηκτική πολιτική συγκυρία με μια «θεαματική» τακτική-πολιτική κίνηση.

Η κα­τά­θε­ση μομ­φής κατά της κυ­βέρ­νη­σης Μη­τσο­τά­κη στη Βουλή έμοια­ζε να συ­γκε­ντρώ­νει όλα τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα που αγαπά ο πρό­ε­δρος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ: έστρε­φε τα φώτα της δη­μο­σιό­τη­τας (έστω προ­σω­ρι­νά) στον εαυτό του, ενώ υπο­χρέ­ω­νε τα στε­λέ­χη του κόμ­μα­τός του σε άμεση ευ­θυ­γράμ­μι­ση με τον «αρ­χη­γό», πα­ρό­τι είναι γνω­στό ότι στο εσω­τε­ρι­κό του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έχει ανοί­ξει μια χα­ο­τι­κή συ­ζή­τη­ση που αφορά τη συ­νο­λι­κή προ­ο­πτι­κή και τη φυ­σιο­γνω­μία του.

Βέ­βαια, οι «θε­α­μα­τι­κές» τα­κτι­κές επι­λο­γές έχουν και κό­στος. Προ­σπα­θώ­ντας να δη­μιουρ­γή­σει «με­γά­λο γε­γο­νός» με την πρό­τα­ση μομ­φής, ο Τσί­πρας επέ­λε­γε ως προ­νο­μια­κό πεδίο αντι­πα­ρά­θε­σης τη… Βουλή και θυ­σί­α­ζε ευ­χα­ρί­στως όλο το πο­λι­τι­κό πε­ριε­χό­με­νο που έχει ανα­δεί­ξει η συ­γκυ­ρία: την κρίση που προ­κα­λεί η σύμ­πτω­ση της παν­δη­μί­ας, της ακρί­βειας και της απί­στευ­της δο­κι­μα­σί­ας του κό­σμου κατά το χιο­νιά της «Ελ­πί­δας». Σε πεί­σμα των πολ­λα­πλών υπο­συ­στη­μά­των του κα­θε­στω­τι­κού σταρ σύ­στεμ, ο κό­σμος έχει τη δυ­να­τό­τη­τα να σκέ­φτε­ται πο­λι­τι­κά. Κα­τα­νο­εί ότι τα προ­βλή­μα­τα που αντι­με­τω­πί­ζει είναι τα απο­τε­λέ­σμα­τα της πο­λι­τι­κής των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, της προ­τε­ραιό­τη­τας της κερ­δο­φο­ρί­ας των επι­χει­ρή­σε­ων, της διαρ­κούς πε­ρι­κο­πής των κοι­νω­νι­κών δα­πα­νών κ.ο.κ. Όμως διαι­σθά­νε­ται ταυ­τό­χρο­να ότι οι ου­σια­στι­κές απα­ντή­σεις προ­ϋ­πο­θέ­τουν σκλη­ρούς αγώ­νες κι ανα­τρο­πές, που ξε­περ­νούν ποιο­τι­κά τις λο­γο­διάρ­ροιες μέσα στο κοι­νο­βού­λιο. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, χωρίς να κα­τα­θέ­τει καμιά άμεση ή με­σο­πρό­θε­σμη πρό­τα­ση που να πεί­θει ότι είναι δια­τε­θει­μέ­νος να επι­χει­ρή­σει τέ­τοιες ανα­τρο­πές, πήγε στη Βουλή και ζή­τη­σε να φύγει η «κυ­βέρ­νη­ση των άχρη­στων» και να αντι­κα­τα­στα­θεί από μια συμ­μα­χι­κή «προ­ο­δευ­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση». Λες και μια συ­γκυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα-Αν­δρου­λά­κη θα έκανε κάτι ποιο­τι­κά δια­φο­ρε­τι­κό σε σχέση με την ιδιω­τι­κο­ποι­η­μέ­νη Ατ­τι­κή Οδό (που πα­ρέ­μει­νε ιδιω­τι­κο­ποι­η­μέ­νη το 2015-19), ή με την ΤΡΑΙ­ΝΟ­ΣΕ (που ιδιω­τι­κο­ποι­ή­θη­κε το 2016), ή με τις κοι­νω­νι­κές δα­πά­νες (που συ­νέ­χι­σαν να μειώ­νο­νται κατά την «πρώτη φορά Αρι­στε­ρά»), ή με τους θη­ριώ­δεις εξο­πλι­σμούς (που ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και ΚΙΝΑΛ ενέ­κρι­ναν στη Βουλή) κ.ο.κ.

Εκλο­γο­κε­ντρι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση

Αυτή η από­στα­ση ανά­με­σα στη «μορφή» της αντι­πα­ρά­θε­σης και στο πραγ­μα­τι­κό «πε­ριε­χό­με­νο» της πο­λι­τι­κής, ήταν βού­τυ­ρο στο ψωμί του Μη­τσο­τά­κη. «Πάντα τέ­τοια…» ευ­χή­θη­κε ει­ρω­νι­κά ο Μάκης Βο­ρί­δης από το βήμα της Βου­λής, υπο­δε­χό­με­νος την πρό­τα­ση μομ­φής της αξιω­μα­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης. Και όταν έσβη­σαν τα φώτα της τρι­ή­με­ρης συ­ζή­τη­σης στη Βουλή, πα­ρέ­μει­νε ως πο­λι­τι­κό απο­τέ­λε­σμα ένα ολο­στρόγ­γυ­λο μη­δε­νι­κό. Και μια υπό­μνη­ση της λαϊ­κής πα­ροι­μί­ας ότι «με πορ­δές δεν βά­φο­νται αυγά».

Ο κύ­κλος των στε­λε­χών γύρω από τον Αλ. Τσί­πρα είναι πλέον ολο­κλη­ρω­τι­κά υπο­ταγ­μέ­νος στην ει­κό­να που φι­λο­τέ­χνη­σαν για τον εαυτό τους (μαζί με τους αυ­λο­κό­λα­κες του συ­στή­μα­τος) το 2015-19. Όταν κυ­βέρ­νη­σαν με την ανοχή της ντό­πιας κυ­ρί­αρ­χης τάξης και της τρόι­κας, επι­βάλ­λο­ντας το μνη­μό­νιο 3 και χα­ράσ­σο­ντας μια νέα διέ­ξο­δο για τον ελ­λη­νι­κό κα­πι­τα­λι­σμό. Ξε­χνούν όμως ότι ακόμα και η εκτί­να­ξή τους στο προ­σκή­νιο δεν κα­τα­σκευά­στη­κε από τέ­τοια υλικά. Την κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά-Βε­νι­ζέ­λου ανέ­τρε­ψε ένα τε­ρά­στιο και πο­λύ­μορ­φο κύμα ερ­γα­τι­κών-λαϊ­κών αγώ­νων και όχι μια πε­ρί­τε­χνη εκλο­γι­κή τα­κτι­κή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ή κά­ποιες (ανα­πό­δει­κτες) ηγε­τι­κές αρε­τές του Αλ. Τσί­πρα. Τη σχέση του πο­λι­τι­κού ρεύ­μα­τος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με αυτό το κύμα αγώ­νων, φι­λο­τε­χνού­σε πε­ρισ­σό­τε­ρο η ει­κό­να του Μα­νώ­λη Γλέ­ζου κα­τα­πά­νω στη φυ­σού­να του Μα­τα­τζή κατά την πο­λιορ­κία της Βου­λής από τους εξα­γριω­μέ­νους δια­δη­λω­τές, παρά οι προ­γραμ­μα­τι­κές προ­ε­τοι­μα­σί­ες «ωρί­μαν­σης» του Γ. Δρα­γα­σά­κη, ή τα (κρυφά) «ανοίγ­μα­τα» του Αλ. Τσί­πρα προς την κα­ρα­μαν­λι­κή πτέ­ρυ­γα της ΝΔ…

Σή­με­ρα η ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ούτε θέλει ούτε μπο­ρεί να εγκα­τα­στή­σει τέ­τοιες άμε­σες σχέ­σεις με τον κόσμο. Δεν προ­κρί­νει, δεν προ­τεί­νει, δεν θέλει να εμπνεύ­σει άμε­σες κι­νη­το­ποι­ή­σεις, σχε­δια­σμέ­νη κλι­μά­κω­σή τους, πο­λι­τι­κό σχέ­διο κυ­βερ­νη­τι­κής ανα­τρο­πής, μέσα στο οποίο να εντάσ­σε­ται η κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δράση. Γι’ αυτό, παρά την προ­φα­νή καλ­πά­ζου­σα φθορά της κυ­βέρ­νη­σης Μη­τσο­τά­κη, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν προ­βά­λει «αυ­τό­μα­τα» ως πει­στι­κή (πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο ως αρι­στε­ρή) εναλ­λα­κτι­κή λύση. Το βύ­θι­σμα της ηγε­τι­κής ομά­δας Τσί­πρα στην εκλο­γο­κε­ντρι­κή τα­κτι­κή, στη σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή πο­λι­τι­κή του «προ­ο­δευ­τι­σμού», έχει από το 2019 επι­τρέ­ψει την ανα­σύ­ντα­ξη της επιρ­ρο­ής της ΝΔ. Όπως προει­δο­ποιούν οι τρέ­χου­σες δη­μο­σκο­πή­σεις, δια­τρέ­χει τον κίν­δυ­νο να επι­τρέ­ψει σή­με­ρα και την ανα­σύ­ντα­ξη του… ΠΑΣΟΚ.

Αρ­χη­γο­κε­ντρι­κό κόμμα

Αυτή η πο­λι­τι­κή ει­κό­να έχει άμεση σχέση με τις εσω­τε­ρι­κές εξε­λί­ξεις στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Όποιος δια­θέ­τει ελά­χι­στη επαφή με την ιστο­ρία της Αρι­στε­ράς, αλλά ακόμα και με τη γε­νι­κή ιστο­ρία των πο­λι­τι­κών κι­νη­μά­των, κα­τα­νο­εί ότι μια αλ­λα­γή στην έν­νοια του μέ­λους είναι κομ­βι­κής ση­μα­σί­ας για ένα πο­λι­τι­κό κόμμα. Η πρό­τα­ση του Τσί­πρα για την «αυ­το­δί­καια» εγ­γρα­φή μελών στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, μέσω μιας ηλε­κτρο­νι­κής αί­τη­σής τους προς ένα απρό­σω­πο «κέ­ντρο», οδη­γεί στην πλήρη κα­τάρ­γη­ση κάθε έν­νοιας συ­γκε­κρι­μέ­νων δι­καιω­μά­των/υπο­χρε­ώ­σε­ων των μελών, στην πλήρη κα­τάρ­γη­ση κάθε έν­νοιας συ­γκρό­τη­σης στις κομ­μα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις, οδη­γεί ευ­θέ­ως στο κόμμα οπα­δών/ψη­φο­φό­ρων. Σε αυτή τη βάση, η πρό­τα­ση για άμεση εκλο­γή του προ­έ­δρου (αλλά και της ΚΕ!) από το «λαό» του κόμ­μα­τος, εγκα­θι­στά ένα ανε­ξέ­λεγ­κτο αρ­χη­γο­κε­ντρι­κό μο­ντέ­λο λει­τουρ­γί­ας που, αντι­γρά­φο­ντας τα αστι­κά κόμ­μα­τα, θα είναι ικανό για την ανα­πα­ρα­γω­γή του αλλά απο­λύ­τως ανί­κα­νο για γε­νι­κευ­μέ­νη πο­λι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή μάχη.

Είναι ακραία υπο­κρι­σία η υπο­στή­ρι­ξη αυτών των προ­τά­σε­ων με τα επι­χει­ρή­μα­τα περί εσω­κομ­μα­τι­κής δη­μο­κρα­τί­ας. Γιατί αυτή προ­ϋ­πο­θέ­τει ένα επί­πε­δο πο­λι­τι­κο-ορ­γα­νω­τι­κής συ­γκρό­τη­σης, απα­ραί­τη­το για να εντάσ­σο­νται οι άν­θρω­ποι των κοι­νω­νι­κών χώρων και των αγώ­νων, για να μπο­ρούν να ελέγ­χουν και να ελέγ­χο­νται, για να μπο­ρούν να διευ­ρύ­νουν την επιρ­ροή ενός σχε­δί­ου αλ­λα­γής του κό­σμου.

Είναι επί­σης υπο­κρι­σία η σύν­δε­ση αυτών των προ­τά­σε­ων με τα ζη­τή­μα­τα «διεύ­ρυν­σης». Τα ΚΚ, αλλά και τα σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κά κόμ­μα­τα, στην πε­ρί­ο­δο που λει­τουρ­γού­σαν ως ερ­γα­τι­κά-με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κά κόμ­μα­τα, δεν είχαν πρό­βλη­μα στο να απο­κτή­σουν εκα­τομ­μύ­ρια μέλη (πχ στην Ιτα­λία ή στη Γαλ­λία), πα­ρό­τι λει­τουρ­γού­σαν με ορ­γα­νω­τι­κά μο­ντέ­λα πολύ αυ­στη­ρό­τε­ρα από αυτά που προ­τί­θε­ται σή­με­ρα να ανε­χθεί ο Αλ. Τσί­πρας. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, πα­ρό­τι κυ­βέρ­νη­σε και συ­γκέ­ντρω­σε με­γά­λα εκλο­γι­κά πο­σο­στά, πε­ριο­ρί­στη­κε σε λίγες χι­λιά­δες μέλη γιατί η ηγε­σία του δεν ανέ­χε­ται την ορ­γα­νω­μέ­νη σχέση με τα μέλη, δεν ανέ­χε­ται τη συ­γκρο­τη­μέ­νη ισχύ των κομ­μα­τι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων, γιατί θέλει και επι­διώ­κει να δια­τη­ρή­σει για τον εαυτό της όλα τα δι­καιώ­μα­τα επί των κρί­σι­μων πο­λι­τι­κών απο­φά­σε­ων. Το νόημα της δη­μα­γω­γί­ας περί «αμε­σο­δη­μο­κρα­τι­κής λει­τουρ­γί­ας» και περί «κόμ­μα­τος των μελών και όχι των μη­χα­νι­σμών» είναι ότι θέλει να αντι­κα­τα­στή­σει ακόμα και τα ελά­χι­στα όρια συ­γκρο­τη­μέ­νης κομ­μα­τι­κής λει­τουρ­γί­ας, με το δι­καί­ω­μα της ηγε­σί­ας να δια­μορ­φώ­νει ανε­ξέ­λεγ­κτα τις εκλο­γι­κές λί­στες ενός κόμ­μα­τος που, στα λόγια, θα συ­νε­χί­σει να αυ­το­προσ­διο­ρί­ζε­ται ως τμήμα μιας κά­ποιας «ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς». Ο Λε­ω­νί­δας Κύρ­κος στην εποχή της ίδρυ­σης της ΕΑΡ, όταν διέ­γρα­φε το «Κ» («Κ» ως κομ­μου­νι­σμός, αλλά και «Κ» ως κόμμα), θα μπο­ρού­σε να χα­ρα­κτη­ρι­στεί ως «αρι­στε­ρι­στής» σε σύ­γκρι­ση με τον ση­με­ρι­νό Αλ. Τσί­πρα.

Οι αρι­στε­ροί άν­θρω­ποι που πα­ρα­μέ­νουν στο εσω­τε­ρι­κό του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, φτά­νουν μπρο­στά σε ένα ση­μείο χωρίς επι­στρο­φή: αν ανε­χθούν, έστω με μι­κρο-αλ­λα­γές, τον «κορμό» των ορ­γα­νω­τι­κών προ­τά­σε­ων του Τσί­πρα, δεν θα δι­καιού­νται στη συ­νέ­χεια να ελ­πί­ζουν σε κά­ποια θε­τι­κή «στρο­φή». Ανά­με­σά τους εξα­κο­λου­θούν να υπάρ­χουν κά­ποιοι «πα­λιοί» που ελ­πί­ζου­με ότι εξα­κο­λου­θούν να θυ­μού­νται ότι κά­ποια πράγ­μα­τα μέσα στην Αρι­στε­ρά θε­ω­ρού­νταν πά­ντο­τε ως «εν ου παι­κτοίς».

Αν εντά­ξει κα­νείς αυτές τις προ­τά­σεις του Τσί­πρα μέσα στην πο­λι­τι­κή συ­γκυ­ρία, τότε το νόημά τους γί­νε­ται σα­φέ­στε­ρο: Αφε­νός, εκ­φρά­ζουν μια αυ­τα­πά­τη: ότι η εκλο­γι­κή διεύ­ρυν­ση προς το «κέ­ντρο» θα διευ­κο­λύ­νει στις πι­θα­νό­τη­τες μιας νίκης επί του Μη­τσο­τά­κη. Όμως αφε­τέ­ρου, εκ­φρά­ζουν έναν κυ­νι­κό υπο­λο­γι­σμό: ότι στο έδα­φος μιας νέας εκλο­γι­κής ήττας, το κόμμα θα πρέ­πει να πα­ρα­μεί­νει στα χέρια της υπάρ­χου­σας ηγε­τι­κής ομά­δας, ακυ­ρώ­νο­ντας κάθε πι­θα­νό­τη­τα αυ­το­κρι­τι­κής εξέ­τα­σης των αι­τιών μιας αδι­καιο­λό­γη­της πο­λι­τι­κής ήττας. Μόνο που η ζωή και η ιστο­ρία είναι συ­νή­θως σκλη­ρό­τε­ρες: Ας κοι­τά­ξει κα­νείς στη γει­το­νι­κή Ιτα­λία για να δει πού βρί­σκο­νται σή­με­ρα οι πρω­το­μά­στο­ρες «πει­ρα­μα­τι­σμών» σαν αυ­τούς που προ­ω­θεί ο Τσί­πρας και η παρέα του.

/rproject.gr