του Θόδωρου Κουτσουμπού

O σταλινικός γραφειοκρατισμός, για να νομιμοποιήσει την παρασιτική του ύπαρξη, προσπάθησε από το 1924 μέχρι σήμερα να παρουσιαστεί ως η φυσιολογική συνέχεια του λενινισμού. (Γενικά, αυτή η ταύτιση βολεύει και την αγκυλωμένη στο γραφειοκρατισμό αριστερά, και την αντικομμουνιστική ή δημοκρατικίζουσα αστική πτέρυγα, που επίσης θεωρεί τον σταλινισμό ως τη λογική συνέχεια και συνέπεια του λενινισμού και αγνοεί το γεγονός ότι και η αντίσταση στη γραφειοκρατία και τα θύματα προέρχονται από την αριστερά των μπολσεβίκων και ιδίως από αυτό το ρεύμα που μετά τον θάνατο του Λένιν συντάχθηκε με τον Tρότσκι).

Η ιστορική πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική από αυτή που επιμένουν να παρουσιάζουν οι παλαιοσταλινικοί και νεοσταλινικοί υμνητές του “Πατερούλη”. Πλήθος ιστορικά ντοκουμέντα, άρθρα, υποδείξεις και εντολές αποκαλύπτουν ότι τα τελευταία χρόνια τής ζωής του ο Λένιν έδινε ένα σκληρό αγώνα εναντίον της γραφειοκρατίας που εμφανιζόταν ως καρκίνωμα στο σώμα του νεαρού εργατικού κράτους και της οποίας (γραφειοκρατίας) ο Στάλιν εμφανιζόταν ως ο κύριος εκπρόσωπος. Tα κείμενα αυτά είναι συγκεντρωμένα κυρίως στον τόμο 45 της 5ης έκδοσης των Aπάντων του Λένιν και ορισμένα (για ανεξήγητους λόγους) έχουν μετατεθεί στον τόμο 54. Πρόκειται για κείμενα που γράφτηκαν από τις 6 Mαρτίου 1922 έως τις 6 Mαρτίου 1923. Mετά τις 6 Mαρτίου 1923 η υγεία τού ήδη άρρωστου Λένιν επιδεινώθηκε και στις 10 Mαρτίου έπεσε σε αφασία. Ύστερα από μια πολύμηνη μάχη με την ασθένεια, ο Λένιν πεθαίνει στις 21 Γενάρη 1924.

Αυτά τα κείμενα έμειναν για πολλές δεκαετίες απρόσιτα στο ευρύ κοινό και μόνο μετά το 20ο συνέδριο του KKΣE το 1956 άρχισαν να δημοσιεύονται. Σε αυτά τα κείμενα ο βασικός αντίπαλος του Λένιν φαίνεται να είναι ο Στάλιν, ενώ, αντίθετα από τη γνωστή προπαγάνδα, ο πιο στενός σύμμαχος του Λένιν στην ηγεσία του Mπολσεβίκικου κόμματος ήταν ο Λέον Tρότσκι. Παρά τις παλιές διαφωνίες μεταξύ των δύο επαναστατών στο συνέδριο του 1903, μετά το οποίο ο Τρότσκι κράτησε μια “συμφιλιωτική” στάση στη διάσπαση Μπολσεβίκων – Μενσεβίκων, το αδιαμφισβήτητο και ιστορικά τεκμηριωμένο γεγονός είναι ότι στα κρίσιμα χρόνια της επανάστασης, από τον Μάη του 1917 μέχρι το θάνατο του Λένιν, ο Τρότσκι υπήρξε ο πιο στενός σύμμαχος του Λένιν.

Tρία ήταν τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούσαν τον Λένιν τα τελευταία χρόνια της ζωής του. O κίνδυνος της γραφειοκρατικοποίησης του νεαρού σοβιετικού κράτους, η αντιμετώπιση της καπιταλιστικής οικονομικής διείσδυσης και έτσι η αναγκαιότητα του μονοπώλιου στο εξωτερικό εμπόριο, και η διατήρηση των λεπτών σχέσεων ανάμεσα στις εθνότητες που συγκροτούσαν το εργατικό κράτος, το λεγόμενο ζήτημα των εθνοτήτων.

H πάλη κατά της γραφειοκρατίας

Η πάλη κατά της γραφειοκρατικοποίησης στο νεαρό σοβιετικό εργατικό κράτος θα ξεκινήσει πολύ νωρίς και θα ξεκινήσει από τον Λένιν.

Ήδη, λίγους μήνες μετά την Oκτωβριανή επανάσταση, σε ένα σημαντικό κείμενο του Λένιν που υιοθετήθηκε από την K.E. του μπολσεβίκικου κόμματος, ο ηγέτης της επανάστασης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου του γραφειοκρατισμού. «Όσο πιο αποφασιστικά πρέπει να υποστηρίζουμε τώρα μιά αμείλικτη σταθερή εξουσία, την δικτατορία ορισμένων προσώπων σε ορισμένα προτσές της εργασίας, σε ορισμένες στιγμές καθαρά εκτελεστικών λειτουργιών, τόσο πιο ποικιλόμορφες πρέπει να είναι οι μέθοδοι ελέγχου από τα κάτω, για να παραλύσουμε κάθε ίχνος δυνατότητας να παραμορφωθεί η Σοβιετική εξουσία, για να ξεριζώνουμε συνεχώς και ακούραστα τα ζιζάνια του γραφειοκρατισμού», θα γράψει. (Λένιν, Tα άμεσα καθήκοντα της Σοβιετικής εξουσίας, Άπαντα, τομ. 36, σελ. 206, Σύγχρονη Eποχή).

Αλλά τα ζιζάνια φύτρωναν πολύ γρήγορα. H γραφειοκρατία γινόταν μεγάλος κίνδυνος.

Mιλώντας στο XI συνέδριο του KKP(μπ), στα τέλη του Mάρτη 1922, ο Λένιν περιγράφει τον μηχανισμό που κάνει το KK να υποκύπτει στη γραφειοκρατία. Eνώ έχει στα χέρια του την πολιτική εξουσία και επίσης όλη η βασική οικονομική δύναμη (μεγάλες επιχειρήσεις, σιδηρόδρομοι κ.λπ.) βρίσκονται στα χέρια του προλεταριακού κράτους, ωστόσο βρίσκονται μπροστά σε ένα «βουνό» γραφειοκρατικής μηχανής. «Aμφιβάλλω πολύ, αν μπορεί κανείς να πει ότι οι κομμουνιστές οδηγούν αυτό το βουνό. Για να πούμε την αλήθεια δεν οδηγούν αυτοί, αλλά οδηγούνται», θα γράψει. (Λένιν, τόμ. 45, σελ. 95). Mάλιστα, θα παραλληλίσει την κατάσταση στη Σοβιετική Pωσία με την κατάσταση κατά την οποία ένας λαός κατακτά έναν άλλο λαό με ανώτερο πολιτισμό. «Eδώ έγινε κάτι σαν κι εκείνο που μας έλεγαν, όταν είμασταν παιδιά, στο μάθημα της ιστορίας. Mας έλεγαν: συμβαίνει ένας λαός να κατακτήσει άλλον λαό και τότε ο λαός που κατάκτησε είναι κατακτητής κι ο λαός που κατακτήθηκε είναι ο νικημένος. Aυτό είναι πολύ απλό και κατανοητό για όλους. Tι γίνεται όμως με τον πολιτισμό αυτών των λαών; Eδώ τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Aν ο κατακτητής λαός είναι πιο πολιτισμένος από τον νικημένο λαό, του επιβάλλει τον πολιτισμό του. Σε αντίθετη περίπτωση όμως συμβαίνει ο νικημένος να επιβάλλει τον πολιτισμό του στον κατακτητή. Mήπως έγινε κάτι παρόμοιο στην πρωτεύουσα της ΣOΣΔP και μήπως παρουσιάστηκε εδώ το γεγονός ότι 4.700 κομμουνιστές (σχεδόν ολόκληρη μεραρχία και από τους καλύτερους) βρέθηκαν υποταγμένοι σ’ έναν ξένο πολιτισμό; Eίναι αλήθεια, μπορεί να δημιουργηθεί εδώ η εντύπωση ότι οι νικημένοι έχουν ανώτερο πολιτισμό. Kάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. O πολιτισμός τους είναι άθλιος, τιποτένιος, ωστόσο βρίσκεται σε καλύτερο επίπεδο από το δικό μας.» (Λένιν, Άπαντα, τόμ. 45, σελ. 95-96)

Επίσης, μιλώντας, τον Nοέμβρη 1922, στο IV Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο Λένιν θα μιλήσει για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε το νέο εργατικό κράτος: «Πρώτο, είμαστε μια χώρα καθυστερημένη, δεύτερο η μόρφωση στη χώρα μας είναι ελάχιστη, τρίτο, δεν παίρνουμε βοήθεια απ’ έξω.

Κανένα πολιτισμένο κράτος δεν μας βοηθά. Απεναντίας, όλα δουλεύουν εναντίον μας. Τέταρτο, φταίει ο κρατικός μηχανισμός. Κληρονομήσαμε τον παλιό κρατικό μηχανισμό, κι αυτό ήταν η συμφορά μας. Ο κρατικός μηχανισμός πολύ συχνά δουλεύει εναντίον μας. Το 1917, όταν πήραμε την εξουσία, ο κρατικός μηχανισμός, μας σαμποτάρισε. Φοβηθήκαμε τότε πάρα πολύ και τους παρακαλούσαμε: “Σας παρακαλούμε, γυρίστε σ’ εμάς πίσω”. Και να, γύρισαν όλοι πίσω, και αυτό ήταν η συμφορά μας. Έχουμε τώρα τεράστιες μάζες υπαλλήλων, δεν έχουμε όμως αρκετές μορφωμένες δυνάμεις, ώστε να μπορούμε να διαθέσουμε αποτελεσματικά αυτούς τους υπαλλήλους. Στην πραγματικότητα πολύ συχνά συμβαίνει εδώ, στην κορυφή, όπου έχουμε την κρατική εξουσία, ο μηχανισμός όπως-όπως να λειτουργεί, κάτω όμως διευθύνουν όπως θέλουν αυτοί, και διευθύνουν με τέτοιο τρόπο που η δουλειά τους στρέφεται τις περισσότερες φορές ενάντια στα μέτρα που παίρνουμε. Στην κορυφή έχουμε, δεν ξέρω πόσους ανθρώπους δικούς μας, πάντως όμως νομίζω μόνο μερικές χιλιάδες, ή το πολύ-πολύ μερικές δεκάδες χιλιάδες. Κάτω, όμως, έχουμε εκατοντάδες χιλιάδες παλιούς υπαλλήλους που τους πήραμε από τον τσάρο και από την αστική κοινωνία, που δουλεύουν εναντίον μας εν μέρει συνειδητά, εν μέρει ασυνείδητα.» (Λένιν, Άπαντα, τόμ. 45, σελ. 290).

Σύμμαχό του, στην πάλη κατά της γραφειοκρατίας που ιδιαίτερα μετά τη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ – Mάρτιος 1921), αναπτυσσόταν σαν καρκίνωμα στο σώμα του εργατικού κράτους ο Λένιν είχε τον Λέον Τρότσκι.

Ο εμπειρισμός, η αντιθεωρία και ο πολιτικός συντηρητισμός του Στάλιν και άλλων ηγετών του μπολσεβίκικου κόμματος, όπως ο Ζηνόβιεφ, τους έκαναν να γίνονται πόλος έλξης και ιμάντας μεταβίβασης των πιέσεων διαφόρων μικροαστικών και γραφειοκρατικών κοινωνικών δυνάμεων, που σε τελευταία ανάλυση αντανακλούσαν τις πιέσεις του ιμπεριαλισμού στο περικυκλωμένο σοβιετικό κράτος.

Το Μονοπώλιο του εξωτερικού εμπορίου

Κάτω από την πίεση των μικροαστών και των ιμπεριαλιστών, μια σειρά ηγέτες όπως ο Σοκόλνικοφ, ο Μπουχάριν, και ο ίδιος ο Στάλιν, ενώ ο Λένιν απουσίαζε, ψήφισαν στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΡ(μπ) στις 5-6 Οχτώβρη 1922 απόφαση για τη χαλάρωση του εξωτερικού εμπορίου (βλέπε υποσημείωση 139 στον τόμο 45, σελ. 560-61).

Όταν ο Λένιν το έμαθε αντιτάχτηκε. «Ουσιαστικά αυτό σημαίνει τορπιλισμό του μονοπωλίου του εξωτερικού εμπορίου», έγραψε στις 13/10/1922 προς τα μέλη της Κ.Ε. Αυτό άνοιγε ορθάνοιχτες τις πόρτες στην αφαίμαξη της ρωσικής αγοράς από το ξένο κεφάλαιο και υπονόμευε την ίδια την ύπαρξη του εργατικού κράτους.

Τα περισσότερα μέλη της Κ.Ε υποστήριξαν τον Λένιν, αλλά ο Στάλιν που λίγο πριν είχε αναλάβει τη θέση του γενικού γραμματέα –μια θέση με οργανωτικά κυρίως καθήκοντα και που πρώτη φορά δημιουργούνταν– έγραψε: «Το γράμμα του σ. Λένιν δεν με μετάπεισε για την ορθότητα της Ολομέλειας της Κ.Ε. της 6/10 για το εξωτερικό εμπόριο…», (ό.π., υποσημείωση 139, σελ. 562).

Αποφασίστηκε το ζήτημα να ξανασυζητηθεί στην Ολομέλεια της Κ.Ε. που αρχικά ορίστηκε για τις 15 Δεκέμβρη αλλά αναβλήθηκε για τις 18 Δεκέμβρη 1922.

Το Εθνικό ζήτημα

Την ίδια περίοδο συζητούνταν επίσης το ζήτημα των αμοιβαίων σχέσεων ανάμεσα στη σοσιαλιστική σοβιετική δημοκρατία της Ρωσίας και στις άλλες εθνικές σοβιετικές δημοκρατίες. Σε μια χώρα σαν την (πρώην τσαρική) Ρωσία που αποτελούνταν από ένα μωσαϊκό λαών, η αντιμετώπιση του εθνικού ζητήματος ήταν το πιο κρίσιμο ζήτημα.

Ο Στάλιν έδινε μια γραφειοκρατική λύση στο εθνικό ζήτημα, αγνοώντας βάναυσα τα εθνικά αισθήματα των εθνοτήτων που καταπιέζονταν επί αιώνες από την τσαρική απολυταρχία και τη μεγαλορώσικη εθνότητα. Πρότεινε την προσχώρηση της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Γεωργίας και της Αρμενίας στη Ρώσικη Ομοσπονδία με το δικαίωμα των αυτόνομων Δημοκρατιών.

Οι Γεωργιανοί κομμουνιστές αντιδρούσαν.

Ο Λένιν ήταν αντίθετος στο σχέδιο του Στάλιν και πρότεινε την Ένωση των Σοβιετικών Δημοκρατιών στη βάση της ισοτιμίας, και της διατήρησης της κυριαρχίας τους, μέχρι το δικαίωμα του αποχωρισμού.

Τα δυο ζητήματα, το εθνικό και το μονοπώλιο του εξωτερικού εμπορίου απασχολούσαν εξαιρετικά τον ηγέτη της Οχτωβριανής Επανάστασης. Από τη λύση τους εξαρτιόταν κυριολεκτικά η τύχη του σοβιετικού κράτους.

Στην Κεντρική Επιτροπή της 5-6 Οκτώβρη 1922, που συζήτησε τα δύο παραπάνω θέματα, ο Λένιν δεν μπόρεσε να παραβρεθεί λόγω της ασθένειάς του, όπως προαναφέραμε.

Ανήσυχος για τις μεθοδεύσεις του Στάλιν, έστειλε ένα προειδοποιητικό σημείωμα στον Κάμενεφ.

«σ. Κάμενεφ! Κηρύσσω πόλεμο ζωής ή θανάτου ενάντια στο μεγαλορώσικο σωβινισμό. Μόλις απαλλαγώ απ’ αυτό το καταραμένο δόντι, θα τον φάω με όλα μου τα γερά δόντια.

Πρέπει οπωσδήποτε να επιμένουμε, ώστε στην ενωσιακή Κ.Ε.Ε. (Κεντρική Εξελεγκτική Επιτροπή) να προεδρεύουν με τη σειρά

ένας ρώσος,

ένας ουκρανός,

ένας γεωργιανός, κ.λπ.

Οπωσδήποτε.

Δικός σας Λένιν», (τόμ. 45, σελ. 214).

Ο Στάλιν ήταν αντίθετος στον Λένιν και τον κατηγορούσε για «εθνικό φιλελευθερισμό».

Ενώ ο Λένιν προετοίμαζε την επίθεσή του ενάντια στην ομάδα γύρω από τον Στάλιν, νέα κρίση στην υγεία του στις 13 Δεκέμβρη 1922 τον εμπόδισε να πάρει μέρος στην Κεντρική Επιτροπή και στο Συνέδριο των σοβιέτ.

Αλλά δεν σταματά την πάλη. Καθηλωμένος στο κρεβάτι, βαριά άρρωστος, οργανώνει τη μάχη. Σύμμαχό του έχει τον Τρότσκι.

Στις 15/12/1922 γράφει στον Στάλιν για τη συμμαχία του με τον Τρότσκι.

«ΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ Ι.Β. ΣΤΑΛΙΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ Κ.Ε. ΤΟΥ ΚΚΡ (μπ)

Τέλειωσα τώρα την εκκαθάριση των υποθέσεών μου και μπορώ να φύγω ήσυχος (να πάει στο Γκόρκι για ανάπαυση – σ.σ.). Τέλειωσα επίσης τη συμφωνία με τον Τρότσκι για την υπεράσπιση των απόψεών μου σχετικά με το μονοπώλιο του εξωτερικού εμπορίου…

Είμαι κατηγορηματικά ενάντια στην αναβολή του ζητήματος για το μονοπώλιο του εξωτερικού εμπορίου. Αν από οποιαδήποτε πρόθεση (συμπεριλαμβανόμενης και της πρόθεσης ότι είναι επιθυμητή η δική μου συμμετοχή στο ζήτημα αυτό) δημιουργείται η σκέψη να αναβληθεί ως την ερχόμενη Ολομέλεια, εγώ θα ήμουν κατηγορηματικά αντίθετος, γιατί είμαι βέβαιος ότι ο Τρότσκι θα υπερασπίσει τις απόψεις μου όχι χειρότερα από μένα, αυτό είναι το πρώτο (η ακριβής μετάφραση από την εγγλέζικη έκδοση, αλλά κι από παλιότερες ελληνικές είναι: “είμαι βέβαιος ότι ο Τρότσκι θα υπερασπίσει τις απόψεις μου τόσο καλά σαν να ήμουν ο ίδιος – η σημείωση είναι δική μας). Δεύτερο, η δήλωσή σας και η δήλωση του Ζηνόβιεφ, και, σύμφωνα με τις φήμες, επίσης και του Κάμενεφ, επιβεβαιώνει ότι ορισμένα μέλη της Κ.Ε. άλλαξαν ήδη την προηγούμενη γνώμη τους. Τρίτο, και το κυριότερο: οι παραπέρα ταλαντεύσεις πάνω στο σπουδαιότατο αυτό ζήτημα είναι εντελώς απαράδεκτες και μας ματαιώνουν κάθε δουλειά.

15/12/1922, Λένιν»

(Λένιν, τόμ. 45, σελ. 338-339, εκδ. Σύγχρονη Εποχή).

H επίθεση του Λένιν συνεχίζεται

Σε αυτό το σημείο, οι σταλινικοί εκδότες σταματάνε τη δημοσίευση κειμένων του Λένιν στον τόμο 45. Μετά αρχίζουν από τις 22 Δεκέμβρη 1922, με την «Διαθήκη» του Λένιν και ορισμένα γράμματα και άρθρα που φτάνουν μέχρι τις 2 Μάρτη 1923. Εδώ έχουμε μια καθαρή εκδήλωση της σταλινικής σχολής της παραχάραξης.

Τα γράμματα του Λένιν στον Τρότσκι και ενάντια στον Στάλιν συνεχίζονται όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει, αν εξετάσει τον τόμο 45 της τέταρτης εγγλέζικης έκδοσης της Μόσχας.

Την ίδια μέρα, 15/12/1922, ο Λένιν έγραψε:

«ΣΤΟΝ Λ. NT. ΤΡΟΤΣΚΙ

Σύντροφε Τρότσκι, νομίζω πως είμαστε απόλυτα σύμφωνοι. Σας παρακαλώ να δείξετε σταθερότητα κατά τη συνεδρίαση. Ελπίζω ότι η λύση που προτείνουμε να γίνει αποδεκτή, γιατί ένα μέρος απ’ αυτούς που ψήφισαν ενάντια τον Οκτώβρη έχουν περάσει τώρα ολοκληρωτικά στο πλευρό μας.

Αν, απροσδόκητα, η πρότασή μας δεν υιοθετηθεί, θα στραφούμε προς την ομάδα τού συνεδρίου των σοβιέτ και θα δηλώσουμε ότι το ζήτημα τούτο πρέπει να τεθεί υπόψη του συνεδρίου του Κόμματος.

Πληροφορείστε με πάνω σ’ αυτό το θέμα και θα σας στείλω τη δήλωσή μου.

Δικός σας, ΛΕΝΙΝ

ΥΓ. Αν το θέμα τούτο αποσυρθεί από την ημερήσια διάταξη της τωρινής συνεδρίασης (πράγμα που δεν το φαντάζομαι και που εναντίον του πρέπει φυσικά να ξεσηκωθείτε με όλες σας τις δυνάμεις στο όνομα και των δύο μας), νομίζω πως και πάλι πρέπει να αναφερθούμε στην ομάδα του Συνεδρίου των Σοβιέτ και να απαιτήσουμε το πρόβλημα να φτάσει στο Συνέδριο του Κόμματος, γιατί είναι απόλυτα απαράδεκτο να εξακολουθήσουμε τις καθυστερήσεις.

Όλα τα έγγραφα που σας έστειλα μπορούν να μείνουν στο σπίτι σας, ως και μετά τη συνεδρίαση.

15/12/1922»,

(Ν. Λένιν, Άπαντα, τόμος 45, σελ. 604 της τέταρτης εγγλέζικης έκδοσης της Μόσχας. Tο ίδιο κείμενο, όπως και όλα όσα παραλείπονται από τον τόμο 45, δημοσιεύεται στον τόμο 54 της ελληνικής έκδοσης, βλ. σελ. 325). Kαι λίγο πιο κάτω:

«ΣΤΟΝ Λ. ΝΤ. ΤΡΟΤΣΚΙ

Σύντροφε Τρότσκι σας στέλνω την επιστολή που έλαβα σήμερα από τον Φρούμκιν. Σκέφτομαι ακόμα ότι πρέπει να τελειώνουμε μια για πάντα με αυτό το ζήτημα. Αν φοβούνται ότι αυτό το πρόβλημα με βασανίζει και μπορεί ακόμη να επηρεάσει την κατάσταση της υγείας μου, νομίζω ότι αυτό είναι απόλυτα λαθεμένο, γιατί βασανίζομαι δέκα χιλιάδες φορές πιο πολύ από τις αναβολές που καθιστούν ολότελα ασταθή την πολιτική μας πάνω σε ένα από τα πιο βασικά ζητήματα. Γι’ αυτό ακριβώς σας συνιστώ να προσέξετε τη συνημμένη επιστολή και πολύ σας παρακαλώ να υποστηρίξετε την άμεση συζήτηση αυτού του ζητήματος. Έχω πεισθεί πως ακόμη κι αν μας απειλεί ο κίνδυνος της αποτυχίας, είναι καλύτερα να αποτύχουμε πριν Συνέδριο του Κόμματος και να απευθυνθούμε αμέσως στην ομάδα του Συνεδρίου παρά να αποτύχουμε μετά από αυτό. Ίσως ο ακόλουθος συμβιβασμός είναι αποδεκτός: παίρνουμε τώρα την απόφαση να επικυρώσουμε το μονοπώλιο, αλλά θέτουμε παρ’ όλα αυτά το πρόβλημα ενώπιον του Συνεδρίου του Κόμματος και πάνω σ’ αυτό πρέπει να συμφωνήσουμε από τώρα. Κατά τη γνώμη μου, σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να δεχτούμε κανέναν άλλο συμβιβασμό, για το ίδιο το συμφέρον μας και για το καλό της ιδέας μας.

ΛΕΝΙΝ

15/12/1922»

(τόμ. 45, σελ. 604-605 της αγγλικής έκδοσης και τόμ. 54, σελ. 326 της ελληνικής).

Η κοινή επίθεση των δύο επαναστατών, του Λένιν και του Τρότσκι, ανάγκασαν τον Στάλιν να υποχωρήσει στην Κεντρική Επιτροπή τού μπολσεβίκικου κόμματος στις 18/12/1922. Οι θέσεις του Λένιν για το μονοπώλιο στο εξωτερικό εμπόριο επικυρώθηκαν.

Ικανοποιημένος ο Λένιν γράφει στον Τρότσκι:

«ΣΤΟΝ Λ. ΝΤ. ΤΡΟΤΣΚΙ

Μου φαίνεται πως πετύχαμε να κερδίσουμε την υπόθεση χωρίς να πέσει ούτε μια τουφεκιά, και μόνο με μια απλή κίνηση ταχτικής. Προτείνω να μη σταματήσουμε, αλλά να περάσουμε στην επίθεση και, τελικά, να υιοθετήσουμε την πρόταση να μπει το θέμα στο Συνέδριο του Κόμματος σχετικά με το ζήτημα της εδραίωσης του εξωτερικού εμπορίου και των κατάλληλων μέτρων για τη βελτίωση της διεξαγωγής του. Να το αναπτύξουμε αυτό δημόσια στην ομάδα του συνεδρίου των Σοβιέτ. Ελπίζω πως δεν θάχετε αντιρρήσεις και πως δεν θα αρνηθείτε να παρουσιάσετε τούτη την έκθεση στην ομάδα.

Ν. ΛΕΝΙΝ

21/12/1922»

(τόμ. 45, σελ. 606, αγγλικής έκδοσης, τόμ. 54, σελ. 327 της ελληνικής).

Αυτά τα κείμενα έχουν μετατεθεί από τον τόμο 45 στον τόμο 54 της ελληνικής έκδοσης. Απουσιάζουν επίσης τρία ακόμα κείμενα που ο Λένιν υπαγόρευσε στις 5 και 6 Μαρτίου 1923, που αποτελούν και τα τελευταία λόγια του Λένιν. Από τότε, μέχρι τις 21 Γενάρη 1924, ο Λένιν δεν στάθηκε δυνατό να ξαναμιλήσει. Τη σκέψη του Λένιν απασχολεί το εθνικό ζήτημα.

Όπως και στο ζήτημα του εξωτερικού εμπορίου, ο Λένιν απευθύνεται στον Τρότσκι για να υπερασπίσει τις απόψεις του. Αντίθετα κόβει τις σχέσεις με τον Στάλιν.

Τα κείμενα είναι τα εξής:

«ΣΤΟΝ Λ. ΝΤ. ΤΡΟΤΣΚΙ Αυστηρά απόρρητο

Προσωπικό

Αγαπητέ σύντροφε Τρότσκι, θα επιθυμούσα πολύ να υπερασπισθείτε το Γεωργιανό πρόβλημα, στην Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος. Αυτό το πρόβλημα αποτελεί σήμερα αντικείμενο «προσφυγών» του Στάλιν και του Ντζερζίνσκι, και δεν μπορώ να υπολογίζω στην αντικειμενικότητά τους. Πιστεύω μάλιστα το αντίθετο. Αν δεχτείτε να αναλάβετε την υπεράσπισή του θα ήμουν απόλυτα ήσυχος. Αν, για όποιο λόγο δεν συμφωνείτε, στείλτε μου πίσω ολόκληρο το φάκελο. Θα το ερμηνεύσω αυτό σαν σημάδι της άρνησής σας.

Με τους καλύτερους αδερφικούς μου χαιρετισμούς.

ΛΕΝΙΝ»

(Υπαγορεύθηκε τηλεφωνικά, 5/3/1923, (ό.π., σελ. 607 της αγγλικής έκδοσης).

Σε χωριστό φύλλο χαρτιού, ενωμένο μ’ αυτή την επιστολή υπάρχουν οι παρακάτω γραμμές, που έχουν προστεθεί από τη γραμματέα:

«Σύντροφε Τρότσκι, ο Βλαντιμίρ Ίλιτς μου ζητά να προσθέσω στο γράμμα που σας διαβιβάστηκε τηλεφωνικά, ότι ο σύντροφος Κάμενεφ φεύγει για τη Γεωργία την Τετάρτη και θα ήθελε να ξέρει αν επιθυμείτε να στείλετε κάτι εκεί πέρα, προσωπικά, στο όνομα σας.

5 Μαρτίου 1923», (ό.π., σελ. 607 της αγγλικής έκδοσης).

Και στον Στάλιν:

ΣΤΟ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΣΤΑΛΙΝ

Αυστηρά απόρρητο Προσωπικό

(Αντίγραφο προς τους συντρόφους Κάμενεφ και Ζηνόβιεφ)

Αξιότιμε σύντροφε Στάλιν!

Είχατε την αγένεια να καλέσετε τη γυναίκα μου στο τηλέφωνο και να τη βρίσετε. Παρόλο που σας δήλωσε ότι συμφωνούσε να ξεχάσει αυτά που ειπώθηκαν, το επεισόδιο, ωστόσο τόμαθαν από εκείνην ο Ζηνόβιεφ και ο Κάμενεφ. Δεν έχω την πρόθεση να ξεχάσω τόσο εύκολα αυτά που έγιναν εναντίον μου γιατί δεν χρειάζεται να πω ότι θεωρώ ότι προσβάλει εμένα το κάθε τι που γίνεται ενάντια στη γυναίκα μου. Γι’ αυτό σας παρακαλώ να σταθμίσετε, αν συμφωνείτε να πάρετε πίσω το λόγο σας και να ζητήσετε συγγνώμη, ή προτιμάτε να διακοπούν οι μεταξύ μας σχέσεις.

Mε εκτίμηση Λένιν».

(τόμ. 54, σελ. 329 – 330 της ελληνικής έκδοσης)

Και προς τους Γεωργιανούς κομμουνιστές

ΠΡΟΣ Π. ΓΚ. ΜΝΤΙΒΑΝΙ, Φ.Ε. ΜΑΚΑΡΑΝΤΖΕ, κ.ά.

Αυστηρά απόρρητο

(Αντίγραφο στους συντρόφους Τρότσκι και Κάμενεφ)

Αγαπητοί σύντροφοι, είμαι με το μέρος σας με όλη μου την καρδιά. Είμαι αγανακτισμένος από την αγένεια του Ορτζονικίτζε κι από την απρεπή συμπεριφορά του Στάλιν και του Ντζερζίνσκι. Προετοιμάζω για λογαριασμό σας σημειώσεις κι ένα λόγο.

Με εκτίμηση ΛΕΝΙΝ

6 Μαρτίου, 1923»

(ό.π., σελ. 607 της αγγλικής έκδοσης και σελ. 330 του τόμ. 54 της ελληνικής).

Αυτά τα κείμενα τα είχε αποκρύψει ο Στάλιν επί δεκαετίες. Τα ρήγματα από την κρίση του σταλινισμού, επέτρεψαν τη δημοσίευσή τους μετά το 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ και τη λεγόμενη αποσταλινοποίηση, το 1956.

Aκόμα και σήμερα, όμως, το KKE, ενώ «θάβει» τα κείμενα του Λένιν, επαναφέρει τον Στάλιν. Στα κείμενά τους, όπως και στις υποσημειώσεις των Aπάντων του Λένιν ταχυδακτυλουργικά η ιστορία διαστρεβλώνεται για να παρουσιαστεί ο Στάλιν ως ο καλός μαθητής και ο Tρότσκι ως το μαύρο πρόβατο.

Η Διαθήκη του Λένιν

Οι σταλινικοί εκδότες έχουν φθάσει μέχρι το σημείο να παραποιούν τη μετάφραση.

Στο κείμενο «ΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ» που θεωρείται η πολιτική διαθήκη του Λένιν, με την πιο στενή έννοια της λέξης, ο ηγέτης της Οκτωβριανής Επανάστασης αναφέρεται στους κυριότερους ηγέτες του κόμματος, τους πιθανούς διαδόχους του.

Στο γράμμα αυτό, ο Λένιν προτείνει την απομάκρυνση του Στάλιν από τη θέση τού γενικού γραμματέα.

«Ο Στάλιν είναι πολύ σκαιός κι αυτή η αδυναμία εντελώς ανεκτή στο περιβάλλον μας και στις μεταξύ μας, μεταξύ κομμουνιστών, σχέσεις, γίνεται ανυπόφορη για το αξίωμα του γενικού γραμματέα. Γι’ αυτό προτείνω στους συντρόφους να μελετήσουν καλά τον τρόπο της μετάθεσης του Στάλιν απ’ αυτή τη θέση και της τοποθέτησης σ’ αυτήν άλλου προσώπου, που από όλες τις άλλες απόψεις να διαφέρει από τον σ. Στάλιν μόνο σε ένα προσόν, και συγκεκριμένα: να είναι πιο υπομονετικός, πιο προσιτός, πιο ευγενικός και πιο προσεκτικός προς τους συντρόφους, λιγότερο ιδιότροπος, κ.λπ. Αυτά ίσως φανούν μηδαμινές λεπτομέρειες. Όμως έχω τη γνώμη ότι από την άποψη της προφύλαξης από την διάσπαση και από την άποψη των αμοιβαίων σχέσεων Στάλιν και Τρότσκι, που περιέγραψα παραπάνω, αυτό δεν αποτελεί λεπτομέρεια, ή είναι μια λεπτομέρεια που μπορεί να αποκτήσει αποφασιστική σημασία.

Έγραψε: Α.Φ.

Λένιν

4 του Γενάρη 1923»

(Λένιν, Άπαντα, τόμ. 45, σελ. 346 της ελληνικής έκδοσης της Σύγχρονης Εποχής).

Στην προηγούμενη σελίδα (σελ. 345) ο Λένιν γράφει:

«Ο σ. Στάλιν, που έγινε γενικός γραμματέας, συγκέντρωσε στα χέρια του απεριόριστη εξουσία, και δεν είμαι βέβαιος, αν θα τα καταφέρνει πάντοτε να χρησιμοποιεί αυτή την εξουσία με αρκετή περίσκεψη. Από το άλλο μέρος, ο σ. Τρότσκι, όπως έδειξε ήδη η πάλη του ενάντια στην Κ.Ε. για το ζήτημα του Λαϊκού Επιτροπάτου Συγκοινωνιών, δεν διακρίνεται μόνο για τις εξαιρετικές ικανότητές του. Προσωπικά ίσως να είναι ο πιο ικανός άνθρωπος στη σημερινή Κ.Ε., όπως είναι και ο άνθρωπος που κατέχεται από μια υπερβολική αυτοπεποίθηση και από μια υπερβολική τάση προς τις καθαρά διοικητικές μεθόδους δουλειάς.

Οι δύο αυτές ιδιότητες των δυο επιφανών ηγετών της σημερινής Κ.Ε. είναι ικανές να οδηγήσουν ακούσια σε διάσπαση, και αν το Κόμμα μας δεν πάρει μέτρα για να την εμποδίσει, τότε η διάσπαση μπορεί να ξεσπάσει απροσδόκητα.

Δεν πρόκειται να χαρακτηρίσω και τα άλλα μέλη της Κ.Ε. με βάση τις προσωπικές τους ιδιότητες, θα θυμίσω μόνο ότι το επεισόδιο του Οκτώβρη με τον Ζηνόβιεφ και τον Κάμενεφ δεν ήταν φυσικά τυχαίο, όμως παράλληλα δεν μπορούμε να ρίξουμε όλη την ευθύνη προσωπικά στους ίδιους, όπως τη ρίχνουμε στον Τρότσκι για το μη μπολσεβικισμό του», (τόμ. 45, σελ. 345).

Στο υπογραμμισμένο τμήμα η μετάφραση έχει σκόπιμα παραποιηθεί. Η ακριβής μετάφραση είναι:

«…Θα θυμίσω μόνο ότι το επεισόδιο του Οκτώβρη με τον Ζηνόβιεφ και τον Κάμενεφ δεν ήταν φυσικά τυχαίο, αλλά δεν πρέπει πλέον να καταλογίζεται προσωπικά σε βάρος τους όπως και η μη μπολσεβίκικη προέλευση του Τρότσκι».

(Οι υπογραμμίσεις [bold] δικά μου – Θ.Κ.).

Η αποσιώπηση κειμένων, η πλαστογράφηση στη μετάφραση, οι παραπλανητικές υποσημειώσεις και γενικά η προσπάθεια να δυσφημίσουν τον Τρότσκι, είναι κοινός τόπος για τους σταλινικούς. Tο ψεύδος πάντα έχει κοινωνικές βάσεις. Oι νέοι μαχητές του εργατικού κινήματος πρέπει να μελετήσουν τις μεγάλες ιστορικές εμπειρίες των επαναστατικών κινημάτων, η μέγιστη των οποίων είναι η εμπειρία της Oκτωβριανής Eπανάστασης.

Βασισμένοι στις φιλοσοφικές και πολιτικές υποθήκες των ηγετών της Οχτωβριανής Επανάστασης οι επαναστάτες μπορούν να προετοιμαστούν για τη νέα «έφοδο προς τον ουρανό»!

(Το κείμενο, με μικρές τροποποιήσεις, περιέχεται στο βιβλίο μας Οι Μπολσεβίκοι μετά τον Λένιν, εκδόσεις Λοκομοτίβα, 2023)

https://www.neaprooptiki.gr/100-chronia-prin-oi-teleftaio-agones-tou-lenin/