Ητυραννία της πλειοψηφίας αναδεικνύεται σε πρόκληση στα δημοκρατικά συστήματα. Οι προτιμήσεις της αριθμητικής πλειοψηφίας αντιμετωπίζονται ως αντιπροσωπευτικές για ολόκληρο τον πληθυσμό, αδιαφορώντας ενίοτε για τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των μειονοτικών ομάδων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις όπου ανάγκες, επιθυμίες και ανησυχίες της μειονότητας επισκιάζονται ή αγνοούνται.
Μαρία Παναγιωτάκη*
Στην πολιτική επιστήμη, η προσφυγή στην πλειοψηφία αποτελεί λογική πλάνη. Επιχειρείται να αποδειχθεί το αληθές ενός ισχυρισμού στη βάση ότι πολλοί άνθρωποι το αποδέχονται ως αληθινό. Ακολουθεί τον ίδιο μηχανισμό με την προσφυγή στην αυθεντία.
Οι πολιτικές διεργασίες ενός δημοκρατικού κόμματος περιλαμβάνουν συχνά, ως οφείλουν, προσφυγή σε εκλογικές αναμετρήσεις με στόχο είτε τη λήψη αποφάσεων, είτε την ενδοσκόπηση. Ωστόσο, μέσα στα πολιτικά κόμματα, οι συσχετισμοί δημιουργούνται με διάφορες μεθόδους και ακολουθίες κι είναι πολυπαραγοντικά τα αίτια δημιουργίας τους.
Η βάση μιας σειράς κοινωνικών φαινομένων οδήγησε στην αποστασιοποίηση από την ενεργό συμμετοχή μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Στα κενά που δημιουργήθηκαν, προστέθηκαν και τυχοδιώκτες, αχυράνθρωποι και πολιτικά αδαείς. Βασικό χαρακτηριστικό τους είναι οι κοινωνικές δεξιότητες που διαθέτουν και ρόλος τους ο σχηματισμός ελεγχόμενων ομάδων, που θα βρίσκονται στη διάθεση του πολιτικού παράγοντα που τους ελέγχει. Μέλη, στελέχη, φίλοι του κόμματος, όπως και να αυτοπροσδιορίζονται, επί της ουσίας λειτουργούν συνειδητά ως ετεροκαθοριζόμενοι, ακολουθώντας τη γραμμή που τους ορίζουν. Σηκώνουν το χεράκι όταν τους κάνουν νεύμα. Ψηφίζουν με σκονάκι τα ονόματα που τους έστειλαν στην ομαδική. Αθροίζοντας αυτόν τον κόσμο, δημιουργείς ομάδες πίεσης, αλλά και πλειοψηφίες χρήσιμες για επίτευξη στόχων.
Στην πολιτική η στατιστική παίζει πρωτεύοντα ρόλο και τα προϊόντα που παράγονται επιφέρουν τις αλλαγές που χρειάζονται και διαμορφώνουν το πλαίσιο στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί και να προοδεύσει ο πολιτικός φορέας. Ωστόσο, το διακύβευμα είναι το κατά πόσο οι άνθρωποι, που από θέση ισχύος εκπροσωπούν τα μέλη ενός κόμματος, λαμβάνουν αληθή εικόνα της κοινωνίας. Οι σύμβουλοι, συντονιστές, γραμματείς, ομαδάρχες, συχνά εξαρτώνται τόσο οικονομικά, όσο και σε θέματα που αφορούν την αυτοαντίληψή τους και τον κοινωνικό ρόλο που διαδραματίζουν, μέσω της θέσης που τους προσφέρουν τα στελέχη.
Αυτοί οι ισχυροί δεσμοί κατά συνέπεια αποτελούν αντικίνητρο σε πιθανή μεταφορά κάποιας ένστασης ή διαφωνίας που υπάρχει στη βάση των μελών. Η φωνή της βάσης δεν φτάνει τόσο ψηλά όσο θα έπρεπε. Υπάρχουν περιπτώσεις που ο προσανατολισμός των εσωκομματικών διεργασιών είναι μεν προβληματοκεντρικός, αλλά δεν εστιάζει στα ίδια προβλήματα που ταλαιπωρούν την κοινωνία. Υπάρχουν περιπτώσεις που η ανάγκη εξωραϊσμού υπερέχει της υποχρέωσης ανάληψης της ευθύνης κάποιας αποτυχίας.
Ο πολίτης όμως, που είναι συνειδητά και ιδεολογικά πολιτικοποιημένος, δεν ικανοποιείται με αποδιοπομπαίους τράγους. Δεν πιστεύει σε ελπιδοφόρες υποσχέσεις εύρεσης σωστής πορείας πλεύσης. Ζητά να ακουστεί η φωνή του. Ζητά πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Ζητά από τον πολιτικό να δείξει ενδιαφέρον και να μην υποκύπτει σε μια ακόμα λογική πλάνη που είναι η βεβιασμένη γενίκευση. Βεβιασμένη γενίκευση υφίσταται όταν εξάγεται ένα γενικό συμπέρασμα το οποίο, ωστόσο, βασίζεται σε ανεπαρκή αποδεικτικά στοιχεία. Οπως το να εξάγουμε συμπεράσματα από στατιστικά αποτελέσματα που αφορούν μια μικρή ομάδα ατόμων, που ωστόσο εξυπηρετούν προσωπικά συμφέροντα.
Στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ακούστηκαν πολλές απόψεις και διά βοής εγκρίθηκαν ή αποδοκιμάστηκαν προτάσεις που αφορούσαν τη χάραξη και δρομολόγηση νέας γραμμής πλεύσης. Η πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ της αλλαγής των δυσλειτουργικών μοτίβων που άλλοτε δολιχοδρομούσαν κι άλλοτε αναχαίτιζαν προσπάθειες παραγωγής πολιτικής δράσης. Η ίδια πλειοψηφία στο τέλος απεφάνθη υπέρ της διατήρησης του πλαισίου στο οποίο κινείται η παράταξη και το οποίο κατηγορούσαν ως υπεύθυνο για την καθοδική πορεία στις δημοσκοπήσεις.
Εμειναν ικανοποιημένοι και τους φάνηκαν επαρκείς οι ευχές και οι ελπίδες που τους προσφέρθηκαν απλόχερα, αλλά στα λόγια. Οχι όλοι. Η πλειοψηφία. Με τη σειρά μου εύχομαι κι εγώ, αυτή η πλειοψηφία να μην ψάχνει αύριο μια μειοψηφία να αποδώσει την ευθύνη της πιθανής επερχόμενης ήττας.
https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/424017_logiki-plani
