Στην «Εφημερίδα των Συντακτών»(1) είχαμε αναφερθεί προ ημερών στις δημοσκοπικές προβλέψεις για τις ευρωεκλογές. Σημειώναμε τις εκτιμήσεις για πτώση πανευρωπαϊκά του Κέντρου (Μακρόν) και των Πράσινων και για ενίσχυση της Ακροδεξιάς με το «καλό» σενάριο κατά 50% και με το κακό στο διπλάσιο. Τέλος, αναφορικά με την ελληνική Αριστερά, επισημαίναμε το τέλμα στον χώρο του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και τη σοβαρή πιθανότητα οι αριστερές διασπάσεις του ΣΥΡΙΖΑ (ΜέΡΑ25, Νέα Αριστερά, Κόσμος), έχοντας επιλέξει την αυτοδύναμη κάθοδο, να μείνουν εκτός Ευρωβουλής.
Χρήστος Κεφαλής*
Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, σε Ελλάδα και Ευρώπη, επιβεβαίωσαν αυτές τις τάσεις. Η συρρίκνωση του Κέντρου και των Πράσινων και η στασιμότητα της ευρείας Αριστεράς συνδυάστηκαν με άνοδο της Ακροδεξιάς, συνολικά πιο κοντά στο «καλό» σενάριο, αλλά θεαματική σε Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Ισπανία κ.ά. Επιπλέον, οι βουλευτικές εκλογές που προκήρυξε εσπευσμένα ο Μακρόν θα ενισχύσουν τη δεξιά μετατόπιση. Στην Ελλάδα, επίσης, ο χώρος στα δεξιά της Ν.Δ. άγγιξε για πρώτη φορά το 20% (από 14% τον Ιούνιο του 2023).
Για τα βασικά συστημικά κόμματα στη χώρα μας, Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, οι ευρωεκλογές μπορεί βάσιμα να χαρακτηριστούν «εκλογές της ανημποριάς». Κανένα δεν πέτυχε τους στόχους του, ενώ η μαζική αποχή (με τις έγκυρες ψήφους να πέφτουν κάτω από 4 εκατομμύρια) ανέδειξε τη δυσαρέσκεια του κόσμου για τις ακολουθούμενες πολιτικές. Ενα μειοψηφικό, υπολογίσιμο μέρος της στράφηκε στα δεξιά της Ν.Δ. (Ελληνική Λύση, Φωνή Λογικής), ενώ η Αριστερά απέτυχε να προσελκύσει έστω και ένα μικρό κομμάτι της.
Η μόνη δύναμη της Αριστεράς που ενισχύθηκε σε ποσοστό και πανηγύρισε μια δήθεν «νίκη» ήταν το ΚΚΕ. Μια νηφάλια όμως εξέταση θα δείξει ότι κάθε άλλο παρά δικαιολογείται αυτό από το εκλογικό αποτέλεσμα. Το ΚΚΕ κατέβηκε στις εκλογές με εκκλήσεις για «πανευρωπαϊκή αντεπίθεση». Αυτό που συνέβη ήταν ότι έχασε 60.000 ψήφους από τις εκλογές του Μαΐου 2023 και 35.000 από του Ιουνίου, πήρε πάλι 2 έδρες, ενώ το προσπέρασε ακόμη και η Ελληνική Λύση, το μόνο κόμμα που αυξήθηκε θεαματικά σε ψήφους.
Αν το ΚΚΕ είχε μια ανάλογη άνοδο σε ψήφους, έδρες και ποσοστά, θα μπορούσε να μιλάμε για την αρχή μιας αντεπίθεσης, αν όχι στην Ευρώπη, έστω στη χώρα μας. Τα αποτελέσματα όμως έδειξαν ότι βρισκόμαστε ακόμη σε μια φάση άμυνας του κινήματος και ότι η αντεπίθεση, και μαζί της «νίκη», υπάρχει μόνο στη φαντασία της ηγεσίας του ΚΚΕ. Αυτό που βαφτίζει «νίκη» είναι η αποτυχία της να δημιουργήσει ένα κοινωνικό ρεύμα και η επιμονή στις ακατάλληλες σεκταριστικές τακτικές της. Ακόμη χειρότερα, το να περνούν για «νίκη» μια αναιμική ποσοστιαία άνοδο απέναντι σε μια πολλαπλάσια πραγματική άνοδο της Ακροδεξιάς ισοδυναμεί με ιστορική τύφλωση· σημαίνει να αποχαυνώνουν τον απλό κόσμο του ΚΚΕ και να ποντάρουν στην απόγνωση για να ψαρέψουν γύρω καμιά ψήφο για αυτοδικαίωση.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ πρόσφερε ένα μικροσκοπικό ομοίωμα της αριστερίστικης λογικής του ΚΚΕ. Η πτώση κατά 10.000 ψήφους από τις εκλογές του 2023 ήταν μια νέμεση για την πεισματική άρνηση της συνεργασίας με το ΜέΡΑ25, που θα είχε αποφέρει και την είσοδο στην Ευρωβουλή.
Η «ανημποριά» των εγχώριων συστημικών κομμάτων δεν είναι τυχαία. Συνδέεται με το γεγονός ότι ο παγκόσμιος καπιταλισμός έχει μπει σε μια περίοδο κρίσης και έντονων κλυδωνισμών, χωρίς διέξοδο με τις παραδοσιακές αστικές συνταγές. Αυτό το περιστατικό καθορίζει πανευρωπαϊκά τη στροφή μερίδων της ολιγαρχίας προς την Ακροδεξιά, την ίδια ώρα που η φιλελεύθερη αστική πτέρυγα φυλλορροεί. Αν προστεθούν οι χρόνιες παθογένειες του ελληνικού καπιταλισμού, θα γίνει κατανοητό γιατί η κυβέρνηση της Ν.Δ. μπορεί να προσφέρει μόνο ακρίβεια, φτωχοποίηση, αυταρχισμό, μιλιταρισμό και ωραία λόγια, αλλά και γιατί η Κεντροαριστερά αδυνατεί να καταθέσει μια πραγματική εναλλακτική πρόταση. Η παρακμή των «πόθεν έσχες» και οι αλαζονικοί καβγάδες τους που βιώσαμε στις εκλογές καθιστούν ακόμη πιο απωθητική την εικόνα τους.
Στην περίπτωση της Αριστεράς, η στασιμότητα δεν συνδέεται με κάποια υποστατικά πολιτικά αδιέξοδα, αφού οι προοπτικές της αντιστοιχούν στα συμφέροντα των εργαζομένων. Η αιτία θα βρεθεί στην πολυδιάσπαση και την απουσία μιας θεμελιωμένης τακτικής, που θα συνδυάζει την προοπτική της ρήξης με την ευλυγισία στον καθημερινό πολιτικό αγώνα.
Στο ΚΚΕ αυτή η κατάσταση έχει παγιωθεί επί δεκαετίες. Η ταύτιση της ηγεσίας του με απωθητικές επιλογές –από την αποθέωση των εγκλημάτων του Στάλιν ώς τη σκοταδιστική στάση στα ζητήματα των κοινωνικών δικαιωμάτων– το αποτρέπει από κάθε δημιουργική προσπάθεια.
Μένει να δούμε αν οι αριστερές διασπάσεις του ΣΥΡΙΖΑ θα συγκλίνουν προς μια κοινή πορεία. Αυτό θα επιτρέψει μια αριστερή αποσαφήνιση –η οποία περνά και από μια αυτοκριτική για το παρελθόν– και μια ουσιαστική παρέμβασή τους στην πολιτική ζωή. Αλλες επιλογές, όπως η συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ, θα είναι ευκαιριακές και θα σήμαιναν προσκόλληση σε αυτό που ήταν νόθο στον ΣΥΡΙΖΑ και αυτοακύρωση. Οι εποχές ανημποριάς του παλιού είναι εποχές που κυοφορούν ανακατατάξεις και δυνατότητες ανασυνθέσεων σε προοδευτική κατεύθυνση. Αρκεί, βέβαια, οι ευκαιρίες να μην αφήνονται να χαθούν.
1. Χρ. Κεφαλής, «Τα διακυβεύματα των ευρωεκλογών και η ελληνική Αριστερά», ηλεκτρονική έκδοση, https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/435080_ta-diakybeymata-ton-eyroeklogon-kai-i-elliniki-aristera.
*Συγγραφέας, μέλος της Σ.Ε. της Μαρξιστικής Σκέψης
https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/436907_ta-apotelesmata-ton-eyroeklogon-kai-i-aristera
