Ριζοσπαστική Αριστερά: Από πού πάμε στο μέτωπο; // του Αντώνη Νταβανέλου

Στην εσωτερική -αλλά και στη διεθνή- συγκυρία, οι δυσκολίες αυγατίζουν για τον «χώρο» της ριζοσπαστικής-αντικαπιταλιστικής Αριστεράς.

Ο Μη­τσο­τά­κης στη ΔΕΘ δή­λω­σε με ευθύ τρόπο ότι η ανε­λέ­η­τη πο­λι­τι­κή της λι­τό­τη­τας και των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων θα συ­νε­χι­στεί στα­θε­ρά μέχρι και το… 2027. Στην ερ­χό­με­νη τριε­τία η ζωή για τον κόσμο μας θα γίνει ακόμα πιο δύ­σκο­λη. Αυτό το στοι­χείο, στο βαθμό που δεν συ­να­ντά πει­στι­κές απα­ντή­σεις στην πράξη από την Αρι­στε­ρά, θα έχει πο­λι­τι­κές συ­νέ­πειες: η απο­γο­ή­τευ­ση και η από­συρ­ση στην ιδιώ­τευ­ση, όπως εκ­δη­λώ­θη­κε προει­δο­ποι­η­τι­κά με την απο­χή-ρε­κόρ στις ευ­ρω­ε­κλο­γές, αν και δεν δη­μιουρ­γεί αξε­πέ­ρα­στα προ­βλή­μα­τα στις κα­θε­στω­τι­κές δυ­νά­μεις, μπο­ρεί να λει­τουρ­γεί δια­βρω­τι­κά για το -όποιο…- πο­λι­τι­κό σχέ­διο της από τα αρι­στε­ρά αντί­στα­σης στις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σεις.

Οι αυ­ξα­νό­με­νες δυ­σκο­λί­ες στη ζωή του κό­σμου μας συν­δυά­ζο­νται με «με­γά­λα» θέ­μα­τα των διε­θνών εξε­λί­ξε­ων που έρ­χο­νται δια­δο­χι­κά κατά πάνω μας. Ο πό­λε­μος στην Ου­κρα­νία με τις προ­φα­νείς τά­σεις κλι­μά­κω­σης σε μια ευ­ρύ­τε­ρη σύ­γκρου­ση ΝΑ­ΤΟ-Ρω­σί­ας, η δο­λο­φο­νι­κή επί­θε­ση του Κρά­τους του Ισ­ρα­ήλ κατά των Πα­λαι­στι­νί­ων που ήδη επε­κτεί­νε­ται στο Λί­βα­νο, η ρα­τσι­στι­κή στρο­φή της ΕΕ που ανα­δει­κνύ­ε­ται ανα­ντίρ­ρη­τα στις γερ­μα­νι­κές απο­φά­σεις, η πρω­το­φα­νής στρο­φή των ευ­ρω­παϊ­κών κοι­νω­νιών και οι­κο­νο­μιών προς τη στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση που προ­α­νάγ­γει­λε η Έκ­θε­ση Ντρά­γκι, είναι ορι­σμέ­να μόνο από τα πα­ρα­δείγ­μα­τα που μπο­ρεί να στα­χυο­λο­γή­σει κα­νείς μέσα από τις πιο πρό­σφα­τες εξε­λί­ξεις. Αυτά τα θέ­μα­τα, που ορί­ζουν με­γά­λα ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κά μέ­τω­πα, επί­σης αν μεί­νουν χωρίς πει­στι­κές απα­ντή­σεις πρά­ξης από την Αρι­στε­ρά, μπο­ρούν να λει­τουρ­γή­σουν πα­ρα­λυ­τι­κά πάνω σε έναν ευ­ρύ­τε­ρο κόσμο. Η ενί­σχυ­ση της ακρο­δε­ξιάς σε όλες τις πρό­σφα­τες εκλο­γι­κές ανα­με­τρή­σεις σε όλες τις ευ­ρω­παϊ­κές χώρες, πρέ­πει να λει­τουρ­γεί σαν μια κα­μπά­να συ­να­γερ­μού.

Μέσα σε αυτό το τοπίο, οι αντι­δρά­σεις μέσα στη ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά δεν είναι προ­φα­νώς ενιαί­ες.

Διε­θνείς εμπει­ρί­ες

Ένα τμήμα (ευ­τυ­χώς μικρό) στρί­βει προς την ευ­θυ­γράμ­μι­ση με το συ­ντη­ρη­τι­σμό, επι­διώ­κο­ντας να δια­σφα­λί­σει έτσι πο­λι­τι­κή βιω­σι­μό­τη­τα: η Σάρα Βά­γκεν­κεν­χτ (που από κά­ποιους προ­τά­θη­κε κι εδώ ως «μο­ντέ­λο») υπήρ­ξε απο­τε­λε­σμα­τι­κή ως προς την απο­δυ­νά­μω­ση του Die Linke, όμως δεν υπήρ­ξε κα­θό­λου απο­τε­λε­σμα­τι­κή ως προς την ανα­χαί­τι­ση της ακρο­δε­ξιάς AfD στη Γερ­μα­νία, όπως αρ­χι­κά υπο­σχό­ταν δια­σπώ­ντας το κόμμα της.

Αντί­στρο­φα, στη Γαλ­λία η εξέ­λι­ξη εξα­κο­λου­θεί να είναι ελ­πι­δο­φό­ρα. Ο συ­σχε­τι­σμός υπέρ της Ανυ­πό­τα­κτης Γαλ­λί­ας μέσα στο ευ­ρύ­τε­ρο στρα­τό­πε­δο του «προ­ο­δευ­τι­σμού» επέ­τρε­ψε μια εκλο­γι­κή μάχη που ακύ­ρω­σε -έστω προ­σω­ρι­νά- τις κυ­βερ­νη­τι­κές προ­ο­πτι­κές της Λεπέν και άνοι­ξε μια νέα πε­ρί­ο­δο αστά­θειας και σκλη­ρής πο­λι­τι­κής αντι­πα­ρά­θε­σης. Σή­με­ρα το Μέ­τω­πο της Αρι­στε­ράς συ­γκρού­ε­ται πλέον με τον Μα­κρόν, και ανα­γκα­στι­κά κα­τα­φεύ­γει σε με­θό­δους του πο­λι­τι­κού αγώνα στο δρόμο και από τα κάτω. Οι μα­ζι­κές και ταυ­τό­χρο­νες πο­λι­τι­κές δια­δη­λώ­σεις σε πάνω από 50 πό­λεις στη Γαλ­λία ήταν ένα «κύμα» που εί­χα­με καιρό να δούμε στην Ευ­ρώ­πη. Με­τα­ξύ των «με­γά­λων» ει­δή­σε­ων που φέρ­νει η εξέ­λι­ξη στη Γαλ­λία, υπάρ­χει και μια «μικρή»: η πα­τα­γώ­δης διά­ψευ­ση ενός πρω­τό­γο­νου αρι­στε­ρι­σμού που θε­ώ­ρη­σε ότι όλα αυτά ήταν πε­ρί­που στη­μέ­να και ότι θα οδη­γού­σαν τε­λι­κά σε μια… ενί­σχυ­ση του Μα­κρόν!

Ο Βρε­τα­νός μαρ­ξι­στής Άλεξ Καλ­λί­νι­κος (ενερ­γό μέλος της ηγε­σί­ας του SWP) έδωσε στο πρό­σφα­το βι­βλίο του, σχε­τι­κά με την κα­τά­στα­ση που δια­μορ­φώ­νε­ται διε­θνώς, τον εύ­γλωτ­το τίτλο «Η Εποχή της Κα­τα­στρο­φής». Συν­δυά­ζο­ντας όλα τα πα­ρα­πά­νω ζη­τή­μα­τα με την πρό­βλε­ψη μιας πα­ρα­τε­τα­μέ­νης πα­ρακ­μια­κής «στα­σι­μό­τη­τας» του κα­πι­τα­λι­σμού, και υπο­γραμ­μί­ζο­ντας επι­πρό­σθε­τα τον πα­ρά­γο­ντα της κλι­μα­τι­κής κα­τάρ­ρευ­σης, κα­τέ­λη­ξε στην πρό­τα­ση για μια πο­λι­τι­κή που θα επι­διώ­κει να λει­τουρ­γεί ως «φρένο έκτα­κτης ανά­γκης». Δεν χρειά­ζε­ται ιδιαί­τε­ρη πο­λι­τι­κή εμπει­ρία για να κα­τα­νο­ή­σει κα­νείς ότι μια πο­λι­τι­κή «έκτα­κτης ανά­γκης» δεν μπο­ρεί να είναι η ομαλή συ­νέ­χεια της προη­γού­με­νης, δεν μπο­ρεί να είναι μια ρου­τι­νιά­ρι­κη πα­ρά­τα­ση των μέχρι σή­με­ρα σχε­δί­ων πα­ρέμ­βα­σης.

Η διε­θνής μαρ­ξι­στι­κή Αρι­στε­ρά έχει πε­ρά­σει ξανά από τέ­τοιες συ­μπλη­γά­δες και έχει δια­μορ­φώ­σει μια ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κή πα­ρά­δο­ση για την αντι­με­τώ­πι­σή τους. Στο κέ­ντρο αυτής της πα­ρά­δο­σης βρί­σκε­ται η στρα­τη­γι­κή του Ενιαί­ου Με­τώ­που, το με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα και η με­τα­βα­τι­κή πο­λι­τι­κή, η μέ­θο­δος της ενό­τη­τας στη δράση για τη συ­γκέ­ντρω­ση πο­λι­τι­κής δύ­να­μης.

Ασφα­λώς αυτές οι κα­τευ­θύν­σεις δεν συ­νι­στούν έτοι­μες απα­ντή­σεις. Δί­νουν όμως τα κρι­τή­ρια και τη λο­γι­κή για τη συ­γκε­κρι­μέ­νη ανά­λυ­ση των συ­γκε­κρι­μέ­νων συν­θη­κών που οφεί­λου­με να πραγ­μα­το­ποι­ή­σου­με.

«Αρι­στε­ρή απο­γο­ή­τευ­ση» και Αρι­στε­ρά

Στην Ελ­λά­δα όλα τα σχέ­δια πα­ρέμ­βα­σης αλλά και οι­κο­δό­μη­σης της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς βγαί­νουν από την προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο απο­δυ­να­μω­μέ­να και τραυ­μα­τι­σμέ­να (με την εξαί­ρε­ση του ΚΚΕ, στην οποία θα ανα­φερ­θού­με πα­ρα­κά­τω).

Μέσα σε αυτή τη συν­θή­κη, η δια­λυ­τι­κή κρίση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα λει­τουρ­γή­σει αντι­φα­τι­κά. Η «απε­λευ­θέ­ρω­ση» ενός κό­σμου της βάσης του δεν πρέ­πει να υπο­τι­μη­θεί. Όμως οι πε­ριο­ρι­σμέ­νες (του­λά­χι­στον για την ώρα) δυ­να­τό­τη­τες των ανα­γκαί­ων «χώρων υπο­δο­χής» αυτού του κό­σμου, δεί­χνουν ότι είναι πι­θα­νό­τε­ρες οι μα­ζι­κές απώ­λειες ενός δυ­να­μι­κού προς την κα­τεύ­θυν­ση της «αρι­στε­ρής απο­γο­ή­τευ­σης».

Ακρι­βώς γι’ αυτό ο ρόλος του ΚΚΕ θα μπο­ρού­σε να είναι πολύ πιο κε­ντρι­κός από τα ισχύ­ο­ντα. Στο 50ό Φε­στι­βάλ της ΚΝΕ, ο Δη­μή­τρης Κου­τσού­μπας έδωσε πολλή έμ­φα­ση στην απά­ντη­ση της κρι­τι­κής ότι το ΚΚΕ «δεν ανα­λαμ­βά­νει τις ευ­θύ­νες» που αντι­στοι­χούν στο μέ­γε­θος των ορ­γα­νω­μέ­νων δυ­νά­με­ών του, με στόχο την από­κρου­ση της κυ­ρί­αρ­χης πο­λι­τι­κής. Δυ­στυ­χώς (και υπο­γραμ­μί­ζω το δυ­στυ­χώς) η απά­ντη­ση του γ.γ. του ΚΚΕ δεν είναι πει­στι­κή. Η κοινή πο­λι­τι­κή πείρα, ή η δη­μο­σιο­γρα­φι­κή έρευ­να, δεν μπο­ρεί να εντο­πί­σει ούτε ένα ση­μείο (από τα «καυτά» ερ­γα­τι­κά μέ­τω­πα, τις πε­ρι­κο­πές των κοι­νω­νι­κών δα­πα­νών, την πρό­κλη­ση των εξο­πλι­σμών, ή την αλ­λη­λεγ­γύη στην Πα­λαι­στί­νη κ.ο.κ.) όπου το ΚΚΕ να παίρ­νει πραγ­μα­τι­κά μια πο­λι­τι­κή ή κι­νη­μα­τι­κή πρω­το­βου­λία με στόχο να οδη­γή­σει σε μια σαφή και συ­γκε­κρι­μέ­νη ερ­γα­τι­κή ή αρι­στε­ρή νίκη, και όχι στην απλή «κα­τα­γρα­φή» της ιδιαί­τε­ρης άπο­ψής του. Πρό­κει­ται για γε­νι­κευ­μέ­νη επι­λο­γή, για πο­λι­τι­κή εκτί­μη­ση που δη­λώ­νει ότι το μόνο που «παί­ζει» μέσα στη συ­γκυ­ρία είναι μια αρ­γή-στα­δια­κή (και γι’ αυτό ελεγ­χό­με­νη) ανά­πτυ­ξη των δυ­νά­με­ων του ΚΚΕ, ανά­πτυ­ξη που θα κα­τα­με­τρά­ται κάθε φορά στις εκλο­γές για το κοι­νο­βού­λιο και τα συν­δι­κά­τα. Μόνο που η ιστο­ρία προει­δο­ποιεί ότι ανά­λο­γες επι­λο­γές ανά­πτυ­ξης με βήμα σα­λι­γκα­ριού, πολ­λές φορές δια­κό­πτο­νται ή και αντι­στρέ­φο­νται, μέσα από πο­λι­τι­κές αντε­πι­θέ­σεις του συ­στή­μα­τος, από κρί­σεις, από συσ­σώ­ρευ­ση απο­γο­ή­τευ­σης για χα­μέ­νες ευ­και­ρί­ες κ.ο.κ.

Το ΜΕ­ΡΑ­25, σε συμ­μα­χία με τις δυ­νά­μεις της ΛΑΕ, απέ­τυ­χε στις ευ­ρω­ε­κλο­γές να απο­κτή­σει εκλεγ­μέ­νη «ορα­τό­τη­τα». Στη με­τε­κλο­γι­κή πε­ρί­ο­δο ανα­στέλ­λει, μάλ­λον, κάθε ενερ­γη­τι­κό­τη­τα, κάθε πρω­το­βου­λια­κή δρα­στη­ριό­τη­τα, προς… τις επό­με­νες εκλο­γές. Ει­δι­κά στην πε­ρί­πτω­ση που ο Μη­τσο­τά­κης επι­μεί­νει στην εξά­ντλη­ση της κυ­βερ­νη­τι­κής θη­τεί­ας του, οδη­γώ­ντας τις εκλο­γές προς το πο­λι­τι­κά μα­κρι­νό 2027, δεν νο­μί­ζου­με ότι αυτή η επι­λο­γή θα απο­δει­χθεί βιώ­σι­μη.

Ένα τμήμα της άκρας Αρι­στε­ράς, που αυ­το­προσ­διο­ρί­ζε­ται ως «επα­να­στα­τι­κή», μι­λώ­ντας αφ υψη­λού για τις εξε­λί­ξεις στη Γαλ­λία (πε­ρι­φρο­νώ­ντας πχ τη ση­μα­σία του κερ­δί­σμα­τος όλων των ερ­γα­τι­κών με­τα­να­στευ­τι­κών προ­α­στί­ων του Πα­ρι­σιού και της Μασ­σα­λί­ας από την Αρι­στε­ρά, με κορμό την Ανυ­πό­τα­κτη Γαλ­λία) ανέ­δει­ξε την από­στα­ση που χω­ρί­ζει την ανά­λυ­σή της από τα στοι­χειώ­δη προ­α­παι­τού­με­να της συ­γκυ­ρί­ας. Δεν έχου­με πρό­θε­ση να μπού­με σε «οι­κο­γε­νεια­κούς» καυ­γά­δες, αλλά θε­ω­ρού­με χρή­σι­μη την υπεν­θύ­μι­ση ότι σε πε­ριό­δους ανά­λο­γες με τη ση­με­ρι­νή ένας χο­ντρο­κομ­μέ­νος αρι­στε­ρι­σμός οδη­γεί σε σο­βα­ρά πο­λι­τι­κά λάθη αδρά­νειας.

Πρω­το­βου­λία για ενω­τι­κή πα­ρέμ­βα­ση

Η γνώμη μας είναι ότι ορ­γα­νώ­σεις και κι­νή­σεις που στην προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο ανέ­δει­ξαν μια αντι­σε­χτα­ρι­στι­κή πο­λι­τι­κή στάση, σή­με­ρα έχουν ει­δι­κές και ανα­βαθ­μι­σμέ­νες ευ­θύ­νες. Η Ανα­μέ­τρη­ση, η Με­τά­βα­ση, το Δί­κτυο, η ΔΕΑ, το Ξε­κί­νη­μα, η ΑΠΟ, και άλλοι σύ­ντρο­φοι και συ­ντρό­φισ­σες οφεί­λουν να ανα­λά­βουν πρω­το­βου­λί­ες.

Πρω­το­βου­λί­ες που να δε­σμεύ­ουν τις δυ­νά­μεις τους σε μια κοινή, ενω­τι­κή, σχε­δια­σμέ­νη προ­σπά­θεια, που θα φι­λο­δο­ξεί να δε­σμεύ­ει και ένα ευ­ρύ­τε­ρο διά­χυ­το δυ­να­μι­κό.

Αν αυτή η κα­τεύ­θυν­ση ήταν ώριμη, θα έπρε­πε να πάρει άμεσα συ­γκε­κρι­μέ­νη ενω­τι­κή μορφή, αξιο­ποιώ­ντας τις εμπει­ρί­ες της τε­λευ­ταί­ας 20ε­τί­ας εδώ και διε­θνώς. Δια­τη­ρώ­ντας την αυ­το­τέ­λεια της κάθε ορ­γά­νω­σης αλλά ανα­λαμ­βά­νο­ντας επί­σης την ευ­θύ­νη υλο­ποί­η­σης ενός ενω­τι­κού πο­λι­τι­κού σχε­δί­ου. Δια­τη­ρώ­ντας την αυ­το­τέ­λεια διά­φο­ρων κι­νη­μα­τι­κών σχη­μά­των και κι­νή­σε­ων (στον ερ­γα­τι­κό χώρο, στην αυ­το­διοί­κη­ση, στη νε­ο­λαία κλπ) αλλά πα­ρεμ­βαί­νο­ντας ενιαία, σχε­δια­σμέ­να και δυ­να­μι­κά στο εσω­τε­ρι­κό τους, με στόχο τη με­γι­στο­ποί­η­ση της δρά­σης τους.

Αν αυτή η κα­τεύ­θυν­ση δεν είναι (ακόμα) ώριμη, θα πρέ­πει να την… ωρι­μά­σου­με. Το φάσμα που ανα­φέ­ρα­με θα πρέ­πει να δε­σμευ­τεί σε συ­γκε­κρι­μέ­νες κα­μπά­νιες κοι­νής δρά­σης. Εύ­κο­λα μπο­ρεί κα­νείς να ιε­ραρ­χή­σει την αλ­λη­λεγ­γύη στην Πα­λαι­στί­νη, τον αντι­ρα­τσι­σμό και τη δράση αντι­λι­τό­τη­τας με σχε­δια­σμό που θα έχει ως κέ­ντρο τους ερ­γα­τι­κούς χώ­ρους. Όμως θα πρέ­πει να ανα­λά­βει και το κα­θή­κον ορ­γά­νω­σης μιας κοι­νής πο­λι­τι­κής συ­ζή­τη­σης που με συ­ντρο­φι­κό τρόπο θα επι­χει­ρεί να «συ­ντο­νί­σει» έναν ευ­ρύ­τε­ρο κόσμο, απα­ντώ­ντας σε κρί­σι­μα ερω­τή­μα­τα που θέτει η συ­γκυ­ρία. Η Γαλ­λία και τα συ­μπε­ρά­σμα­τα που προ­κύ­πτουν από αυτήν, τα 10 χρό­νια από το 2015 και η ερ­μη­νεία της δια­λυ­τι­κής κρί­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ο σύγ­χρο­νος ιμπε­ρια­λι­σμός και η πο­λι­τι­κή στάση απέ­να­ντι στη «με­τά­βα­ση» προς τον πο­λύ-πο­λι­σμό, είναι κατά τη γνώμη μας θέ­μα­τα που αξί­ζει να ιε­ραρ­χη­θούν. Πα­ρό­λα αυτά, ο σε­βα­σμός στον κα­νό­να της συν­δια­μόρ­φω­σης των επι­λο­γών θα πρέ­πει να θε­ω­ρη­θεί δε­δο­μέ­νος.

Στις συν­θή­κες που δια­μορ­φώ­νο­νται γύρω μας θα πρέ­πει να επι­χει­ρή­σου­με «άλ­μα­τα» πάνω από το μπόι των μέχρι σή­με­ρα συ­νη­θειών μας. Με σο­βα­ρά και σχε­δια­σμέ­να βή­μα­τα που θα δια­σφα­λί­ζουν μια ρε­α­λι­στι­κή απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα αλλά σε ρήξη με ένα πνεύ­μα business as usual που είναι κα­τα­δι­κα­σμέ­νο να απο­δει­χθεί άγονο.

https://rproject.gr/article/rizospastiki-aristera-apo-poy-pame-sto-metopo