Δέκα χρόνια µετά το 2015: Υπήρχε άλλος δρόµος;

Στο προηγούµενο φύλλο της «Εργατικής Αριστεράς» δώσαµε ένα γενικό περίγραµµα της άποψής µας σχετικά µε το ερώτηµα του πώς και γιατί χάθηκε η µεγάλη ευκαιρία του 2015 και το µεγάλο κίνηµα της «αντιµνηµονιακής» περιόδου οδηγήθηκε σε µια βαριά ήττα.

[βλ. Η χα­μέ­νη ευ­και­ρία και η ήττα του 2015]

Η δη­µό­σια συ­ζή­τη­ση πάνω σε αυτά τα ζη­τή­µα­τα, που εξα­κο­λου­θούν να πα­ρά­γουν πο­λι­τι­κά απο­τε­λέ­σµα­τα, στα­δια­κά ανοί­γει.

Ο Δη­µή­τρης Λιά­κος (διευ­θυ­ντής, τότε, του Οι­κο­νο­µι­κού Γρα­φεί­ου του Τσί­πρα και υφυ­πουρ­γός παρά τω πρω­θυ­πουρ­γώ), σε µια µε­γά­λη «συ­ζή­τη­ση» µε τον Μίµη Αν­δρου­λά­κη (!) από τις στή­λες του «Βή­µα­τος» (10/1), έδωσε ένα στί­γµα του απο­λο­γι­σµού του κα­θο­δη­γη­τι­κού «κέ­ντρου» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ: «Η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ άφησε τη χώρα σε κα­λύ­τε­ρο επί­πε­δο από αυτό που πα­ρέ­λα­βε. Το απο­δει­κνύ­ουν οι οίκοι αξιο­λό­γη­σης (!!)… ανα­φε­ρό­µε­νοι στα επι­τεύ­γµα­τα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ήτοι στη δια­χεί­ρι­ση του χρέ­ους, στον κα­θα­ρό διά­δρο­µο που δη­µιούρ­γη­σε µέχρι το 2032 και στα δια­θέ­σι­µα, τα 32 δισεκ. “µα­ξι­λά­ρι”… (όπως και στις) τρι­µε­ρείς συ­νερ­γα­σί­ες (σσ: εν­νο­εί τα πο­λε­µι­κά σύ­µφω­να!) µε την Γαλ­λία, την Αγ­γλία, την Ιτα­λία, µε τις ΗΠΑ και µε το Ισ­ρα­ήλ. Όλα αυτά έγι­ναν από την κυ­βέρ­νη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ». Με αφο­πλι­στι­κή ει­λι­κρί­νεια, ο Δ.Λ. πε­ρι­γρά­φει µια αστι­κή κυ­βέρ­νη­ση που συ­γκέ­ντρω­σε τις προ­σπά­θειές της στο στόχο της βελ­τί­ω­σης της θέσης του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σµού, τόσο στο εσω­τε­ρι­κό όσο και στο διε­θνές πεδίο. Η από­στα­ση που χω­ρί­ζει αυτά τα πε­πρα­γµέ­να, αλλά και αυτόν τον τρόπο σκέ­ψης, από τους αγώ­νες,  τα αι­τή­µα­τα, τις ανά­γκες των ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών µαζών, ερµη­νεύ­ει την τε­λι­κή εκλο­γι­κή και πο­λι­τι­κή συ­ντρι­βή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Δυ­στυ­χώς, την τάση εξω­ραϊ­σµού των κυ­βερ­νη­τι­κών πε­πρα­γµέ­νων της πε­ριό­δου 2015-19 συ­µµε­ρί­ζο­νται και οι «αρι­στε­ρές» δια­σπά­σεις του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στην µε­τά-Τσί­πρα πε­ρί­ο­δο. Η Έφη Αχτσιό­γλου, σε άρθρο της στο Dnews, ισχυ­ρί­ζε­ται ότι «η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ κα­τά­φε­ρε σε ση­µα­ντι­κό βαθµό να αντι­στρέ­ψει την απορ­ρυ­θµι­στι­κή τάση στην αγορά ερ­γα­σί­ας». Μόνο που η «ευ­ε­λι­ξία» στην αγορά ερ­γα­σί­ας έφτα­σε το 2016 στο ρεκόρ εξά­πλω­σής της (µε τις «ελα­στι­κές» συ­µβά­σεις να γί­νο­νται για πρώτη φορά πε­ρισ­σό­τε­ρες του 50%, µέσα στους/στις νε­ο­προ­σλα­µβα­νό­µε­νους/ες) και ο νόµος Κα­τρού­γκα­λου µο­νι­µο­ποί­η­σε τις µνη­µο­νια­κές πε­ρι­κο­πές στις συ­ντά­ξεις. Τα πε­πρα­γµέ­να του υπουρ­γεί­ου Ερ­γα­σί­ας της πε­ριό­δου 2015-19 θα έκα­ναν έναν «πα­ρα­δο­σια­κό» σο­σιαλ­δη­µο­κρά­τη να κοκ­κι­νί­ζει από ντρο­πή. Η ει­λι­κρι­νής και βαθιά αυ­το­κρι­τι­κή για την υπο­τα­γή στις απαι­τή­σεις της ντό­πιας κυ­ρί­αρ­χης τάξης και στις κα­τευ­θύν­σεις της Τρόι­κας, µέσα σε όλη εκεί­νη τη µακρά πε­ρί­ο­δο, απο­τε­λεί σή­µε­ρα ανα­ντι­κα­τά­στα­τη προ­ϋ­πό­θε­ση για τη συ­µµε­το­χή σε όποιες διερ­γα­σί­ες ανα­σύ­ντα­ξης της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς.

Στο χώρο της ρι­ζο­σπα­στι­κής αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς κυ­ριαρ­χεί µια απλου­στευ­τι­κή απά­ντη­ση: το πρό­βλη­µα, λέει, ήταν ο εν γένει «κυ­βερ­νη­τι­σµός». Μόνο που το ζή­τη­µα της ανα­τρο­πής της αντι­δρα­στι­κής κυ­βέρ­νη­σης Σα­µα­ρά-Βε­νι­ζέ­λου, και κατά συ­νέ­πεια το ζή­τη­µα της συ­γκε­κρι­µέ­νης πο­λι­τι­κής εναλ­λα­κτι­κής λύσης απέ­να­ντί της, δεν το έθεσε το «επι­τε­λείο του Τσί­πρα» ή ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αλλά κυ­ρί­ως η ίδια η κί­νη­ση του κό­σµου στην πε­ρί­ο­δο µετά το 2012. Η έντα­ση και η συ­νέ­χεια των µα­ζι­κών αγώ­νων, η έντο­να συ­γκρου­σια­κή διά­στα­σή τους, η µα­ζι­κή και γρή­γο­ρη από­συρ­ση εµπι­στο­σύ­νης προς όλα τα «πα­ρα­δο­σια­κά» αστι­κά-κυ­βερ­νη­τι­κά κό­µµα­τα, έδει­χναν χει­ρο­πια­στά την πλειο­ψη­φι­κή κοι­νω­νι­κή απαί­τη­ση για ανα­τρο­πή της µνη­µο­νια­κής κυ­βέρ­νη­σης, σαν ένα πρώτο βήµα για τη γε­νι­κό­τε­ρη ανα­τρο­πή της µνη­µο­νια­κής πο­λι­τι­κής και των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων αντι­µε­ταρ­ρυ­θµί­σε­ων.

Σε τέ­τοιες συν­θή­κες, η αποχή από τα βά­σα­να της δια­µόρ­φω­σης συ­γκε­κρι­µέ­νης πο­λι­τι­κής απά­ντη­σης, ισο­δυ­να­µεί µε ανα­γνώ­ρι­ση στον αντί­πα­λο της δυ­να­τό­τη­τας για ανα­σύ­ντα­ξη, της δυ­να­τό­τη­τας να δια­τη­ρή­σει την πο­λι­τι­κή πρω­το­βου­λία. Το ΚΚΕ, ακόµα και σή­µε­ρα, υπε­ρα­σπί­ζε­ται τη στάση του στο Δη­µο­ψή­φι­σµα, όπου κά­λε­σε σε αποχή και είδε τη µισή εκλο­γι­κή βάση του να µε­τα­τρέ­πε­ται από­το­µα, αλλά όχι στι­γµιαία, σε «ακρο­α­τή­ριο» άλλων πο­λι­τι­κών δυ­νά­µε­ων.

Στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, το σύν­θη­µα για την «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς», παρά τις έντο­νες δια­µά­χες και αντι­πα­ρα­θέ­σεις που το συ­νό­δευαν, ήταν η βάση για την πο­λι­τι­κή/εκλο­γι­κή εκτό­ξευ­σή του. Τί­πο­τα από όσα ακο­λού­θη­σαν δεν ήταν µοι­ραίο ή προ­δια­γε­γρα­µµέ­νο.

Η τάση για συ­ντη­ρη­τι­κή ανα­δί­πλω­ση της ηγε­σί­ας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, για στρο­φή προς τις πο­λι­τι­κές «εθνι­κής σω­τη­ρί­ας» που θα πε­ριό­ρι­ζαν τις πα­ρε­µβά­σεις στα όρια ανο­χής της ντό­πιας κυ­ρί­αρ­χης τάξης και των διε­θνών θε­σµών, προ­ϋ­πήρ­χε και προ­ε­τοι­µα­ζό­ταν πο­λι­τι­κά πριν τις κρί­σι­µες εκλο­γές του Γε­νά­ρη του ’15.

Ο Γ. Μη­λιός, που επι­µέ­νει σε αυτόν τον πα­ρά­γο­ντα σε πολλά κεί­µε­νά του, έχει δίκιο. Σε ό,τι µας αφορά, δη­λώ­να­µε από τότε δη­µό­σια ότι ο χα­ρα­κτή­ρας της επερ­χό­µε­νης κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα κρι­θεί από δύο βα­σι­κούς πα­ρά­γο­ντες: Αφε­νός, από την αν­θε­κτι­κό­τη­τα του κό­σµου, τη δυ­να­τό­τη­τά του να πιέ­ζει πο­λι­τι­κά και κι­νη­µα­τι­κά για να τη­ρη­θούν οι βα­σι­κές προ­ε­κλο­γι­κές δε­σµεύ­σεις του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Αφε­τέ­ρου, από τη δυ­να­τό­τη­τα της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας (κυ­ρί­ως της Αρι­στε­ρής Πλατ­φό­ρµας, αλλά και ενός ευ­ρύ­τε­ρου «αστε­ρι­σµού» ρι­ζο­σπα­στι­κών στε­λε­χών…) να δώ­σουν απο­τε­λε­σµα­τι­κά και εγκαί­ρως την εσω­κο­µµα­τι­κή µάχη υπε­ρά­σπι­σης του πο­λι­τι­κού σχε­δί­ου «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς – για την ανα­τρο­πή της µνη­µο­νια­κής βαρ­βα­ρό­τη­τας». Η εκτί­µη­ση ότι ο χα­ρα­κτή­ρας των εξε­λί­ξε­ων ήταν «ανοι­χτός» προς πολ­λές και δια­φο­ρε­τι­κές κα­τευ­θύν­σεις ήταν µια εκτί­µη­ση σωστή, αλλά και δύ­σκο­λη. Γιατί συ­γκρουό­ταν ακόµα και µε τµή­µα­τα της αυ­θό­ρµη­της ελ­πί­δας ότι ο «δρό­µος» θα είναι τε­λι­κά «εύ­κο­λος» αφού θα κα­θο­ρι­στεί κυ­ρί­ως από την ερ­γα­τι­κή και λαϊκή ψήφο. Η επί­γνω­ση ότι τα µε­γά­λα προ­βλή­µα­τα θα εµφα­νί­ζο­νταν στην επο­µέ­νη των εκλο­γών, ήταν µια στάση µειο­ψη­φι­κή και «στε­λε­χι­κή» µέσα στο κλίµα της προ­ε­κλο­γι­κής ευ­φο­ρί­ας του 2014-15. Σε αυτήν τη βάση απο­φα­σί­σα­µε τότε να κρα­τή­σου­µε το σύ­νο­λο των µελών και στε­λε­χών της ΔΕΑ, αλλά και του «Κόκ­κι­νου Δι­κτύ­ου» που λει­τουρ­γού­σε γύρω µας, έξω από κάθε «πει­ρα­σµό» διεκ­δί­κη­σης ή απο­δο­χής κάθε κυ­βερ­νη­τι­κής ή κρα­τι­κής θέσης και αρµο­διό­τη­τας, ακόµα και στο χα­µη­λό­τε­ρο επί­πε­δο.

Το Γε­νά­ρη του ’15 ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ πέ­τυ­χε µια σα­ρω­τι­κή πο­λι­τι­κή νίκη, αλλά επί­σης µια ορια­κή κοι­νο­βου­λευ­τι­κή νίκη. Με 149 βου­λευ­τές στη Βουλή, απεί­χε κατά 2 έδρες από τη δυ­να­τό­τη­τα της αυ­το­δυ­να­µί­ας. Αυτό υπήρ­ξε το άλ­λο­θι του Τσί­πρα για να προ­χω­ρή­σει από την αρχή στο σχέ­διο «κυ­βέρ­νη­ση Εθνι­κής Σω­τη­ρί­ας», σχη­µα­τί­ζο­ντας κυ­βερ­νη­τι­κή πλειο­ψη­φία σε συ­νερ­γα­σία µε τους ΑΝΕΛ (της σκλη­ρής «λαϊ­κι­στι­κής» και, τάχα, αντι­µνη­µο­νια­κής Δε­ξιάς) και σε υπό­γεια «συ­νο­µι­λία» µε την κα­ρα­µαν­λι­κή πτέ­ρυ­γα της ΝΔ, όπως έδει­ξε η ταυ­τό­χρο­νη επι­λο­γή του Προ­κό­πη Παυ­λό­που­λου για τη θέση του Προ­έ­δρου της Δη­µο­κρα­τί­ας. Δεν υπήρ­χε κα­νέ­νας αντι­κει­µε­νι­κός λόγος που επέ­βα­λε αυτήν τη µε­τα­τό­πι­ση που, πα­ρε­µπι­πτό­ντως, απο­τε­λού­σε βά­ναυ­ση πα­ρα­βί­α­ση όλων των συ­νε­δρια­κών απο­φά­σε­ων του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ για το κρί­σι­µο ζή­τη­µα των πο­λι­τι­κών συ­µµα­χιών. Ο Τσί­πρας θα µπο­ρού­σε να πάει στη Βουλή, να κάνει τις προ­γρα­µµα­τι­κές δη­λώ­σεις στην βάση των προ­ε­κλο­γι­κών δε­σµεύ­σε­ων και να απαι­τή­σει ψήφο στή­ρι­ξης ή ανο­χής από το ΚΚΕ ή τον «χυλό» εξα­το­µι­κευ­µέ­νων βου­λευ­τών της υπό διά­λυ­ση σο­σιαλ­δη­µο­κρα­τί­ας. Σε πε­ρί­πτω­ση άρ­νη­σης, θα µπο­ρού­σε να κα­τα­φύ­γει σε νέες εκλο­γές µε σα­ρω­τι­κά απο­τε­λέ­σµα­τα. Αυτή η επι­λο­γή απαι­τού­σε πο­λι­τι­κό θάρ­ρος µι­κρό­τε­ρο από όσο επέ­δει­ξαν στο πα­ρελ­θόν αστοί πο­λι­τι­κοί εδώ και διε­θνώς, απαι­τού­σε όµως µια µε­γα­λύ­τε­ρη πο­λι­τι­κή στα­θε­ρό­τη­τα από όση διέ­θε­τε η ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στη δε­δο­µέ­νη στι­γµή, καθώς βρι­σκό­ταν σε «µε­τά­βα­ση» από µια γρα­µµή στην αντί­θε­τή της. Η ΔΕΑ, µε δη­µό­σια ανα­κοί­νω­σή της, δια­χω­ρί­στη­κε από την επι­λο­γή ΑΝΕΛ, ενώ στην ψη­φο­φο­ρία για τον Παυ­λό­που­λο η Γιάν­να Γαϊ­τά­νη έδωσε µόνη το πρώτο ΟΧΙ µέσα από την κοι­νο­βου­λευ­τι­κή οµάδα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Όπως εξη­γού­σα­µε τότε, το πρό­βλη­µα δεν ήταν µόνο οι επι­λο­γές Κα­µέ­νου και Παυ­λό­που­λου, αλλά κυ­ρί­ως οι προ­θέ­σεις που προ­α­νήγ­γει­λε ο Τσί­πρας µε αυτές τις επι­λο­γές. Για εκεί­νους τους δια­χω­ρι­σµούς, που τότε ήταν πιο δύ­σκο­λοι απ’ όσο φαί­νο­νται σή­µε­ρα, ήµα­σταν υπε­ρή­φα­νοι αλλά όχι ευ­τυ­χείς, γιατί σε αυ­τούς µεί­να­µε µόνοι…

Η στρο­φή εκ­δη­λώ­θη­κε αµέ­σως και στο πε­ριε­χό­µε­νο της πο­λι­τι­κής. Στο Διαρ­κές Συ­νέ­δριο στις 2-3 Γε­νά­ρη του 2015 (µια από τις πιο «πι­κρές» στι­γµές της εµπει­ρί­ας ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ) ο Τσί­πρας είχε υπο­γρα­µµί­σει τη δέ­σµευ­σή του για άµεση επα­να­φο­ρά του κα­τώ­τα­του µι­σθού στα προ κρί­σης επί­πε­δα (751 ευρώ), για τη 13η σύ­ντα­ξη στους συ­ντα­ξιού­χους, για αφο­ρο­λό­γη­το στα 12.000 ευρώ, για κα­τάρ­γη­ση του ΕΝΦΙΑ και για ανα­στο­λή των πλει­στη­ρια­σµών της πρώ­της κα­τοι­κί­ας. Όµως ακόµα και αυτήν την µε­τριο­πα­θέ­στε­ρη εκ­δο­χή του «προ­γρά­µµα­τος Θεσ­σα­λο­νί­κης», η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα την έθεσε ακα­ριαία κάτω από την προ­ϋ­πό­θε­ση της συ­µφω­νί­ας της Τρόι­κας, στέλ­νο­ντας ου­σια­στι­κά όλες τις «µο­νο­µε­ρείς ενέρ­γειες τα­ξι­κής µε­ρο­λη­ψί­ας» στις κα­λέν­δες ενός απροσ­διό­ρι­στου µέλ­λο­ντος. Η δι­καιο­λο­γία ήταν η «κλασ­σι­κή»: δεν υπάρ­χουν οι δια­θέ­σι­µοι πόροι. Είναι µια χυ­δαία δι­καιο­λο­γία, καθώς απο­τε­λεί το δια­χρο­νι­κό άλ­λο­θι των απο­λο­γη­τών της λι­τό­τη­τας. Όµως είναι ταυ­τό­χρο­να και ψευ­δής: σύ­µφω­να µε τα στοι­χεία της Τρά­πε­ζας της Ελ­λά­δος (Στουρ­νά­ρας), στους πρώ­τους 3 µήνες του 2015 η κυ­ρί­αρ­χη τάξη «έβγα­λε» στο εξω­τε­ρι­κό πε­ρισ­σό­τε­ρα από 40 δισ. ευρώ. Σύ­µφω­να µε τα στοι­χεία των ευ­ρω­παϊ­κών τρα­πε­ζών, οι «απο­τα­µιεύ­σεις» των Ελ­λή­νων κα­πι­τα­λι­στών που κρύ­βο­νταν σε λο­γα­ρια­σµούς στο Λον­δί­νο και στην Ελ­βε­τία ξε­περ­νού­σαν τα 300 δι­σε­κα­το­µµύ­ρια. Είναι σο­κα­ρι­στι­κό, αλλά σε όλη την πε­ρί­ο­δο της κρί­σης δεν πάρ­θη­κε ούτε ένα µέτρο πο­λι­τι­κής που θα «ακου­µπού­σε» την κερ­δο­φο­ρία των µε­γά­λων επι­χει­ρή­σε­ων ή τον συσ­σω­ρευ­µέ­νο πλού­το. Η ευ­θυ­γρά­µµι­ση του Τσί­πρα µε την «πα­ρά­δο­ση» που είχαν δη­µιουρ­γή­σει οι προ­κά­το­χοί του, δη­λα­δή µε την από­λυ­τη άρ­νη­ση να πλη­ρώ­σει η κυ­ρί­αρ­χη τάξη έστω και ένα µέρος του τι­µή­µα­τος της κρί­σης, ισο­δυ­να­µού­σε µε προ­α­ναγ­γε­λία της υπο­τα­γής σε πο­λι­τι­κή «αντί­στρο­φης ανα­δια­νο­µής», σε πο­λι­τι­κή µε­τα­φο­ράς πόρων από το κάτω προς το πάνω µέρος της κοι­νω­νί­ας.

Αυτή τη «µε­τά­βα­ση» ορ­γά­νω­νε η ενα­πό­θε­ση όλων των ελ­πί­δων στη δια­πρα­γµά­τευ­ση µε τους δα­νει­στές. Ακόµα και µια αξιο­πρε­πής αστι­κή κυ­βέρ­νη­ση θα ανα­γνώ­ρι­ζε ως µο­να­δι­κό πεδίο της «δια­πρα­γµά­τευ­σης» µε την Τρόι­κα το κατά πόσο, πώς και πότε θα πλη­ρώ­νο­νταν οι δό­σεις του δη­µό­σιου χρέ­ους. Η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα απο­δέ­χθη­κε να µπει σε «συν­δια­µόρ­φω­ση» µε την Τρόι­κα το σύ­νο­λο της οι­κο­νο­µι­κής και κοι­νω­νι­κής πο­λι­τι­κής. Η πα­ραί­τη­ση από κά­ποια «θε­σµι­κά» προ­γρα­µµα­τι­κά στοι­χεία που πε­ρι­λα­µβά­νο­νταν στο «πρό­γρα­µµα Θεσ­σα­λο­νί­κης», όπως η στάση πλη­ρω­µών των δό­σε­ων χρέ­ους, η απαί­τη­ση για δη­µό­σιο έλεγ­χο του συ­νό­λου του χρέ­ους, η επα­να­φο­ρά των τρα­πε­ζών σε κα­θε­στώς δη­µο­σί­ου ελέγ­χου, τα µέτρα κατά της «δρα­πέ­τευ­σης» κε­φα­λαί­ων στο εξω­τε­ρι­κό κ.ά. ισο­δυ­να­µού­σαν µε πα­ρά­δο­ση άνευ όρων στις δια­θέ­σεις της ντό­πιας κυ­ρί­αρ­χης τάξης και των διε­θνών συ­µµά­χων της.

Για να γίνει κα­τα­νοη­τή αυτή η εξέ­λι­ξη οφεί­λει κα­νείς να συ­νυ­πο­λο­γί­σει έναν πα­ρά­γο­ντα που απο­δεί­χθη­κε κρί­σι­µος: Στα­δια­κά, αλλά γρή­γο­ρα, η οµάδα Τσί­πρα, µε την ανοχή ή και την υπο­στή­ρι­ξη ενός ευ­ρύ­τε­ρου στε­λε­χι­κού δυ­να­µι­κού, κα­το­χύ­ρω­σε έναν απο­λύ­τως «αρ­χη­γι­κό» τρόπο λει­τουρ­γί­ας. Καµιά από τις κα­θο­ρι­στι­κές απο­φά­σεις του 2015 δεν είχε την έγκρι­ση των συλ­λο­γι­κών ορ­γά­νων, ακόµα και αυτών (όπως η ΚΕ και η ΠΓ) που το Κα­τα­στα­τι­κό όριζε ως ανώ­τα­τα. Το «επι­τε­λείο» Τσί­πρα, αυτό που τότε ονο­µά­ζα­µε «πε­ρί­κλει­στο κόµµα µέσα στο κόµµα», απο­δεί­χθη­κε ικα­νό­τα­το στο να πάρει όλες τις κα­τα­στρο­φι­κές απο­φά­σεις, αλλά απο­λύ­τως ανί­κα­νο να ορ­γα­νώ­σει οποια­δή­πο­τε άµυνα του κό­µµα­τος και της πο­λι­τι­κής που, τάχα, υπο­στή­ρι­ζε. Για άλλη µια φορά στην ιστο­ρία, η κα­τάρ­γη­ση της συλ­λο­γι­κό­τη­τας και η στή­ρι­ξη στους, τάχα, «προι­κι­σµέ­νους» ηγέ­τες, απο­δεί­χθη­κε συ­ντα­γή πο­λι­τι­κής κα­τα­στρο­φής.

Ο Γιά­νης Βα­ρου­φά­κης επι­λέ­χθη­κε για το υπουρ­γείο Οι­κο­νο­µι­κών, µε το προ­φα­νές κρι­τή­ριο ότι θα ήταν ένας εύ­κο­λος «απο­διο­πο­µπαί­ος τρά­γος» όταν θα ερ­χό­ταν η ώρα των ευ­θυ­νών. Τα βα­σι­κά του «πα­ρά­ση­µα» ήταν οι καλές σχέ­σεις µε το πε­ρι­βάλ­λον του Δη­µο­κρα­τι­κού Κό­µµα­τος στις ΗΠΑ, οι γνω­ρι­µί­ες του στην ευ­ρω­παϊ­κή σο­σιαλ­δη­µο­κρα­τία, και ο ρόλος του στη δια­µόρ­φω­ση του οι­κο­νο­µι­κού προ­γρά­µµα­τος του… ΠΑΣΟΚ στις εκλο­γές του 2004! Το επι­τε­λείο γύρω του ήταν ακόµα πιο προ­κλη­τι­κό: Ο υφυ­πουρ­γός Οι­κο­νο­µι­κών, Δη­µή­τρης Μάρ­δας, ήταν «σύ­στα­ση» του Τσά­ρου του ση­µι­τι­κού εκ­συγ­χρο­νι­σµού Αλ. Πα­πα­δό­που­λου. Η Έλενα Πα­να­ρί­τη ήταν ο άν­θρω­πος του ΔΝΤ, µε προ­ϋ­πη­ρε­σία στην επι­βο­λή του προ­γρά­µµα­τος-σοκ στο Περού του αι­µα­το­βα­µµέ­νου Φου­τζι­µό­ρι. Ανά­λο­γη προ­ϋ­πη­ρε­σία σε προ­γρά­µµα­τα-σοκ στις πιο δια­φο­ρε­τι­κές γω­νιές του πλα­νή­τη (Αφρι­κή, Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη κ.α.) είχαν οι «διε­θνείς σύ­µβου­λοι» στη δια­πρα­γµά­τευ­ση, όπως ο Λάρι Σά­µερς και ο Τζέ­φρι Σακς. Αυτήν την αλ­λο­πρό­σαλ­λη «οµάδα» συ­µπλή­ρω­νε ο Γ. Χου­λια­ρά­κης (µάτι και αυτί του Τσί­πρα, αλλά και του Στουρ­νά­ρα, στις διερ­γα­σί­ες) και ο Σπ. Σα­γιάς (πρώην σύ­µβου­λος του Ση­µί­τη, αλλά και της Cosco στην ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση του Πει­ραιά) που έγινε γρα­µµα­τέ­ας του υπουρ­γι­κού συ­µβου­λί­ου. Η εκτί­µη­ση του Γ. Βα­ρου­φά­κη, όπως ο ίδιος τη δια­τυ­πώ­νει στο βι­βλίο του, ότι αυτή η οµάδα των αδί­στα­κτων σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρων ήταν ασύ­γκρι­τα δυ­να­µι­κό­τε­ρη «από τα άγου­ρα παι­διά του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ» απλώς επι­βε­βαιώ­νει το πόσο εκτός τόπου και χρό­νου βρι­σκό­ταν ο άν­θρω­πος που ο Τσί­πρας χρη­σι­µο­ποί­η­σε για να υπο­γρά­ψει τη «βρώ­µι­κη δου­λειά».

Στο κρί­σι­µο θέµα της σχέ­σης µε την Ευ­ρω­ζώ­νη, η πο­λι­τι­κή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στη­ρι­ζό­ταν στη φό­ρµου­λα «καµιά θυσία για το ευρώ». Παρά τις ασά­φειές της, η συ­ντρι­πτι­κή πλειο­ψη­φία των στε­λε­χών του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ πριν το 2015, την κα­τα­νο­ού­σε ως µια «µε­τα­βα­τι­κή» ορ­γά­νω­ση της αντί­στα­σης στους νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρους εκ­βια­σµούς των ευ­ρω­η­γε­σιών: Βά­ζου­µε µπρο­στά τις ανά­γκες και τα αι­τή­µα­τα του κό­σµου µας και όταν αυτά έρ­χο­νται σε προ­φα­νή αντί­θε­ση µε τους εκ­βια­σµούς της πα­ρα­µο­νής στο ευρώ, επι­λέ­γου­µε την υπο­στή­ρι­ξη των συ­µφε­ρό­ντων του κό­σµου µας, µε κάθε ανα­γκαίο µέσο. Θα µπο­ρού­σα να πα­ρα­θέ­σω πολ­λές δη­µό­σιες οµι­λί­ες και προ­ε­κλο­γι­κές συ­γκε­ντρώ­σεις όπου ακόµα και ο Αλ. Τσί­πρας εξη­γού­σε έτσι το «καµιά θυσία για το ευρώ».

Το 2015 ήταν η ώρα της αλή­θειας και για αυτόν τον πο­λι­τι­κό λο­γα­ρια­σµό. Η άκα­µπτη στάση του Σόι­µπλε και της ΕΚΤ (κυ­ρί­ως για λό­γους πο­λι­τι­κούς, για την απο­φυ­γή της «διά­δο­σης» του ελ­λη­νι­κού πα­ρα­δεί­γµα­τος στις άλλες χώρες των PIGS) απο­δεί­κνυε ότι η ει­λι­κρι­νής υπο­στή­ρι­ξη ενός προ­γρά­µµα­τος αντι­λι­τό­τη­τας δεν ήταν εφι­κτή µέσα στα πλαί­σια του ευρώ και του «κορσέ» των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων αντι­µε­ταρ­ρυ­θµί­σε­ων που το συ­νό­δευαν. Γι­νό­ταν κα­θα­ρό ότι η ώρα της «απει­θαρ­χί­ας» είχε πα­ρέλ­θει και ότι είχε φτά­σει η κρί­σι­µη στι­γµή της από­φα­σης για ρήξη και της ορ­γά­νω­σης της εναλ­λα­κτι­κής λύσης. Σε αυτό το ση­µείο, η «ανα­στρο­φή» της ηγε­τι­κής οµά­δας Τσί­πρα έγινε βίαια και τα­χύ­τα­τα προς το «µε κάθε θυσία µέσα στο ευρώ», πα­ρό­τι ήταν κα­τα­νοη­τό ότι οι απαι­τού­µε­νες θυ­σί­ες θα ήταν µε­γά­λες και θα αφο­ρού­σαν απο­κλει­στι­κά τον κόσµο της ερ­γα­σί­ας και των λαϊ­κών µαζών.

Η πα­ραί­τη­ση από τις µο­νο­µε­ρείς ενέρ­γειες αντι­λι­τό­τη­τας, ο εγκλω­βι­σµός στη «δια­πρα­γµά­τευ­ση» εφ’ όλης της ύλης µε τους δα­νει­στές και το δόγµα «πάση θυσία µέσα στο ευρώ» οδή­γη­σαν ανα­πό­δρα­στα την κυ­βέρ­νη­ση στην τρα­γι­κή συ­µφω­νία της 20ης Φλε­βά­ρη. Ο Τσί­πρας την πε­ριέ­γρα­ψε σαν «οδυ­νη­ρό συ­µβι­βα­σµό». Ήταν πα­ρά­δο­ση άνευ όρων. Η ανά­λη­ψη της ευ­θύ­νης για πλη­ρω­µή «εγκαί­ρως και στο ακέ­ραιο» όλων των δό­σε­ων χρέ­ους µε την εξά­ντλη­ση όλων των δη­µό­σιων απο­θε­µα­τι­κών, δη­µιουρ­γού­σε ένα κα­θα­ρό βρόγ­χο που ολο­φά­νε­ρα οδη­γού­σε στο Μνη­µό­νιο 3. Δεν ήταν όµως µόνο αυτό. Η συ­µφω­νία της 20ης Φλε­βά­ρη βάζει ήδη τα θε­µέ­λια του Μνη­µο­νί­ου 3, υπο­χρε­ώ­νο­ντας την κυ­βέρ­νη­ση να συ­νε­χί­σει την πο­λι­τι­κή των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων αντι­µε­ταρ­ρυ­θµί­σε­ων, συ­µπε­ρι­λα­µβα­νο­µέ­νων των εµβλη­µα­τι­κών ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων (των τρέ­νων, λι­µα­νιών, αε­ρο­δρο­µί­ων κ.ά.). Ο Γ. Βα­ρου­φά­κης, στο βι­βλίο του, εκ­στο­µί­ζει µια τρο­µε­ρή φράση που ανέ­λα­βε ως υπο­χρέ­ω­ση στη συ­νε­δρί­α­ση του Γιού­ρο­γκρουπ: «η κυ­βέρ­νη­σή µας δε­σµεύ­ε­ται να τη­ρή­σει το πρό­γρα­µµα των προ­κα­τό­χων της»!

Σε εκεί­νη την κρί­σι­µη στι­γµή, και µαζί µε τη σκλη­ρή κα­ταγ­γε­λία της συ­µφω­νί­ας από τον Μα­νώ­λη Γλέζο, γρά­φα­µε σε ένα άρθρο στην Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά και στο Rproject, µε τίτλο «η ώρα της αλή­θειας για τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ»:

«Είναι φα­νε­ρό για όποιον εξα­κο­λου­θεί να θέλει να βλέ­πει, ότι η κυ­βέρ­νη­ση έχει εγκλω­βι­στεί σε ένα κα­θο­δι­κό σπι­ράλ: σε µια δια­πρα­γµά­τευ­ση όπου σε κάθε φάση της υπο­χρε­ώ­νε­ται να υπε­ρα­σπί­ζει τον κόσµο µας σε όλο και κα­τώ­τε­ρο επί­πε­δο.

Είναι επί­σης σαφές πού οδη­γεί αυτή η κα­τη­φό­ρα. Το να µας υπο­χρε­ώ­σουν να υπο­γρά­ψου­µε εµείς το Μνη­µό­νιο 3, τη συ­µφω­νία που οι δα­νει­στές ετοί­µα­ζαν για συ­νυ­πο­γρα­φή µε τους Σα­µα­ρά και Βε­νι­ζέ­λο…

Από αυτόν τον φαύλο κύκλο υπάρ­χει διέ­ξο­δος, που όµως γί­νε­ται όλο και πιο δύ­σκο­λη µε κάθε εβδο­µά­δα που περνά σε απρα­ξία, µε κάθε δόση που πλη­ρώ­νε­ται στους δα­νει­στές: Στάση πλη­ρω­µών προς τους το­κο­γλύ­φους – Μέτρα πε­ριο­ρι­σµού της “ελευ­θε­ρί­ας” δρα­πέ­τευ­σης των κε­φα­λαί­ων – Υλο­ποί­η­ση των συ­νε­δρια­κών απο­φά­σε­ων του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ για τις τρά­πε­ζες – Φο­ρο­λό­γη­ση του κε­φα­λαί­ου και των πλου­σί­ων για χρη­µα­το­δό­τη­ση µέ­τρων αντι­λι­τό­τη­τας – Υπο­στή­ρι­ξη αυτής της πο­λι­τι­κής µε κάθε ανα­γκαίο µέσο, συ­µπε­ρι­λα­µβα­νο­µέ­νης της σύ­γκρου­σης µε την ΕΕ και το Ευρώ…

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, οι κρί­σι­µες απο­φά­σεις που έρ­χο­νται δεν είναι δυ­να­τόν να λη­φθούν από ένα κλει­στό επι­τε­λείο αν­θρώ­πων… Το κόµµα, από την ΚΕ ως τις ΟΜ, πρέ­πει να κλη­θεί να απο­φα­σί­σει. Το κόµµα πρέ­πει να αντι­στα­θεί στον κό­ντρα άνεµο που ση­κώ­νε­ται όλο και πιο απει­λη­τι­κά».

Μετά τις 20 Φλε­βά­ρη, η αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έπρε­πε να σπά­σει το όποιο πλαί­σιο «πει­θαρ­χί­ας» που επι­βάλ­λε­ται σε µια εσω­κο­µµα­τι­κή τάση. Όφει­λε να απευ­θυν­θεί ανοι­χτά στον κόσµο και στις άλλες δυ­νά­µεις της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς που µε τη στάση τους στο Δη­µο­ψή­φι­σµα απέ­δει­ξαν µια κά­ποια κα­τα­νό­η­ση των εξε­λί­ξε­ων. Αυτό δεν συ­νέ­βη, παρά την κά­θε­τη κλι­µά­κω­ση της εσω­κο­µµα­τι­κής αντι­πα­ρά­θε­σης που έθεσε τα θε­µέ­λια της ρήξης του κα­λο­και­ριού του 2015. Ο Στά­θης Κου­βε­λά­κης έχει γρά­ψει ότι η ηγε­σία της Αρι­στε­ρής Πλατ­φό­ρµας τή­ρη­σε για πε­ρισ­σό­τε­ρο από όσο χρεια­ζό­ταν τις δε­σµεύ­σεις που απέρ­ρε­αν από τη συ­µµε­το­χή στε­λε­χών της στην κυ­βέρ­νη­ση. Αυτή η άποψη µε βρί­σκει σύ­µφω­νο. Ανα­γνω­ρί­ζω όµως τις πο­λι­τι­κές δυ­σκο­λί­ες που είχε αυτή η επι­λο­γή και σέ­βο­µαι και εκτι­µώ όλους τους συ­ντρό­φους και συ­ντρό­φισ­σες που στην τε­λι­κή δο­κι­µα­σία του Μνη­µο­νί­ου 3 είπαν ΟΧΙ και πρω­το­στά­τη­σαν στη µα­ζι­κή και αρι­στε­ρό­στρο­φη ρήξη µε τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Μια ανά­λο­γη διά­κρι­ση είναι απα­ραί­τη­τη και για τον Γ. Βα­ρου­φά­κη. Όταν ήρθε αντι­µέ­τω­πος µε τις συ­νέ­πειες της πο­λι­τι­κής που υπο­στή­ρι­ξε ως τις 20 Φλε­βά­ρη είπε ΟΧΙ και πήρε το δρόµο της µειο­ψη­φι­κής προ­σπά­θειας για και­νούρ­γιες από­πει­ρες υπο­στή­ρι­ξης του κό­σµου µας, µέσα από άλλα σχέ­δια «ρήξης». Αυτή η δια­φο­ρά µε τον Τσί­πρα και τους επι­τε­λείς του ήταν και είναι ου­σια­στι­κή και πα­ρα­µέ­νει τι­µη­τι­κή.

Μέσα από αυτήν τη δια­δρο­µή και µε τη µε­γά­λη όξυν­ση της εσω­κο­µµα­τι­κής κρι­τι­κής (µε την απει­λή µιας πλειο­ψη­φί­ας της ΚΕ ενα­ντί­ον του) ο Τσί­πρας έφτα­σε στην από­φα­ση για το Δη­µο­ψή­φι­σµα. Ο Ερίκ Του­σέν, στο βι­βλίο του «Συν­θη­κο­λό­γη­ση Ενη­λί­κων» (εκ­δό­σεις RedMarks, 2020) εκτι­µά ότι «ο Τσί­πρας είχε απο­φα­σί­σει να εν­δώ­σει, αλλά δεν έβρι­σκε τη δύ­να­µη να το ανα­κοι­νώ­σει δη­µό­σια» και έλ­πι­ζε ότι ένα «συ­µβι­βα­στι­κό» απο­τέ­λε­σµα του Δη­µο­ψη­φί­σµα­τος θα του έδινε αυτήν την ευ­και­ρία. Η εκτί­µη­ση του Του­σέν είναι σωστή. Όµως το 62% του ΟΧΙ ήταν για άλλη µια και κο­ρυ­φαία φορά, η από­δει­ξη των πολύ πιο ρι­ζο­σπα­στι­κών προσ­δο­κιών του κό­σµου, η από­δει­ξη των «αντι­κει­µε­νι­κών» δυ­να­το­τή­των σε εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο. Η απο­τυ­χία της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σε συ­νερ­γα­σία µε την ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ να «αδρά­ξουν τη στι­γµή» και να επι­βά­λουν το σε­βα­σµό στη λαϊκή θέ­λη­ση, υπήρ­ξε η τε­λευ­ταία χα­µέ­νη µάχη µιας κρί­σι­µης πε­ριό­δου µε­γά­λων αγώ­νων, µε­γά­λων ελ­πί­δων, µε­γά­λων δυ­να­το­τή­των για τη ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά.

Στη µαρ­ξι­στι­κή πα­ρά­δο­ση οι κυ­βερ­νή­σεις της Αρι­στε­ράς πε­ρι­γρά­φο­νται ως «µε­τα­βα­τι­κές». Που, µε­τα­ξύ άλλων, ση­µαί­νει ότι η πο­λι­τι­κή νίκη τους δεν είναι δε­δο­µέ­νη και εγ­γυ­η­µέ­νη, παρά την όποια εκλο­γι­κή νίκη µπο­ρεί να έχει προη­γη­θεί. Όµως διεκ­δι­κώ­ντας την πο­λι­τι­κή νίκη µε βάση τις δε­σµεύ­σεις τους και τα συ­µφέ­ρο­ντα του κό­σµου που εκ­προ­σω­πούν, ακόµα κι αν πέ­σουν από την κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία, µπο­ρούν να δια­τη­ρή­σουν µε­γά­λες δυ­νά­µεις και να εξα­κο­λου­θούν να υπε­ρα­σπί­ζουν τον κόσµο µας από θέση ισχυ­ρής αντι­πο­λί­τευ­σης. Ο Αλέ­ξης Τσί­πρας και η παρέα του διά­λε­ξαν το ανά­πο­δο. Να πα­ρα­µεί­νουν για ένα διά­στη­µα στην κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία, έστω και µε αντί­τι­µο την αντι­στρο­φή της πο­λι­τι­κής και των κοι­νω­νι­κών ανα­φο­ρών του κό­µµα­τός τους στην προη­γού­µε­νη πε­ρί­ο­δο. Το απο­τέ­λε­σµα, λίγα χρό­νια µετά, είναι η ντρο­πια­στι­κή πο­λι­τι­κή διά­λυ­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και η µε­τα­τρο­πή των «ενα­πο­µει­νά­ντων» που σή­µε­ρα κρα­τούν τη σφρα­γί­δα του σε θλι­βε­ρά κα­κέ­κτυ­πα του σο­σιαλ­φι­λε­λευ­θε­ρι­σµού.

https://rproject.gr/article/deka-hronia-ueta-2015-ypirhe-allos-drouos