Η Συρία µετά τον Άσαντ

Στα τέλη Γενάρη, µια «Συνδιάσκεψη για την Αναγγελία της Νίκης της Συριακής Επανάστασης» ανακοίνωσε την ανάληψη της προεδρίας της χώρας από τον Αχµέντ Αλ Σάρα (γνωστός µε το πολεµικό του όνοµα «Αλ Τζολάνι»), τη διάλυση του κόµµατος Μπάαθ, του κοινοβουλίου, του στρατού και των µυστικών του υπηρεσιών, την αναστολή του υπάρχοντος συντάγµατος, όπως και τη διάλυση των ένοπλων παρατάξεων (συµπεριλαµβανοµένης της Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαµ) που θα ενσωµατωθούν σε έναν νέο εθνικό στρατό.

Πάνος Πέτρου

Επρό­κει­το -κυ­ρί­ως- για την επί­ση­µη ανα­κοί­νω­ση ήδη τε­τε­λε­σµέ­νων γε­γο­νό­των. Οι κρα­τι­κοί-κα­τα­σταλ­τι­κοί-κο­µµα­τι­κοί µη­χα­νι­σµοί του πα­λιού κα­θε­στώ­τος είχαν ήδη δια­λυ­θεί. Ο Αλ Σάρα ήταν ήδη ο ντε φάκτο ηγέ­της της Συ­ρί­ας. Η αυ­το­διά­λυ­ση κι ενο­ποί­η­ση των ένο­πλων οµά­δων αφο­ρού­σε όσες είχαν συ­µφω­νή­σει σε αυτήν την προ­ο­πτι­κή από τον Δε­κέ­µβρη.

Οδι­κός χάρ­της

Με­γα­λύ­τε­ρο εν­δια­φέ­ρον έχει ο «οδι­κός χάρ­της» που έχει πε­ρι­γρά­ψει ο νέος πρό­ε­δρος της Συ­ρί­ας για τη συ­νέ­χεια. Θα ορι­στεί µια νέα µε­τα­βα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση, που θα αντι­κα­τα­στή­σει την τρέ­χου­σα (στε­λε­χω­µέ­νη από αν­θρώ­πους του Αλ Σάρα) και θα είναι (;) πιο «αντι­προ­σω­πευ­τι­κή» και «συ­µπε­ρι­λη­πτι­κή». Ο ίδιος θα εκ­δώ­σει µια Συ­ντα­γµα­τι­κή Δια­κή­ρυ­ξη που θα λει­τουρ­γεί ως πλαί­σιο στη µε­τα­βα­τι­κή πε­ρί­ο­δο και θα ορί­σει ένα προ­σω­ρι­νό Νο­µο­θε­τι­κό Συ­µβού­λιο. Αυτά τα βή­µα­τα θα προ­χω­ρή­σουν άµεσα. Αν υλο­ποι­η­θούν τε­λι­κά πα­λιό­τε­ρες εξαγ­γε­λί­ες και δη­λώ­σεις του Αλ Σάρα, θα ακο­λου­θή­σει η ορ­γά­νω­ση ενός «Πα­νε­θνι­κού Δια­λό­γου», έπει­τα η συγ­γρα­φή ενός νέου συ­ντά­γµα­τος («που µπο­ρεί να χρεια­στεί 3 χρό­νια») και στο τέλος η διε­ξα­γω­γή εκλο­γών («που θα µπο­ρέ­σουν να γί­νουν σε 4 χρό­νια»).

Η κα­τεύ­θυν­ση των πρώ­των/άµε­σων απο­φά­σε­ων θα απο­σα­φη­νι­στεί από το πε­ριε­χό­µε­νο της Συ­ντα­γµα­τι­κής Δια­κή­ρυ­ξης, τη σύν­θε­ση της µε­τα­βα­τι­κής κυ­βέρ­νη­σης και τις ισορ­ρο­πί­ες µε­τα­ξύ των τριών κέ­ντρων εξου­σί­ας (πρό­ε­δρος, κυ­βέρ­νη­ση, νο­µο­θε­τι­κό σώµα). Αντί­στοι­χα, κα­νείς δεν ξέρει ακόµα ποιοι και πώς θα ορί­σουν την σύν­θε­ση των αντι­προ­σω­πειών του «Εθνι­κού Δια­λό­γου». Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, είναι προ­φα­νές ότι ο Αλ Σάρα θα επι­χει­ρή­σει να εδραιώ­σει και να στα­θε­ρο­ποι­ή­σει την εξου­σία του στη διάρ­κεια αυτής της «µε­τα­βα­τι­κής» (;) πε­ριό­δου. Είναι επί­σης προ­φα­νές ότι η προ­σπά­θειά του δεν θα είναι κα­θό­λου εύ­κο­λη.

Μο­νο­πώ­λιο των όπλων;

Κατά την ανα­κοί­νω­ση της αυ­το­διά­λυ­σης των ένο­πλων οµά­δων, απου­σί­α­ζαν οι εκ­πρό­σω­ποι των SDF, δη­λα­δή των κουρ­δι­κών πο­λι­το­φυ­λα­κών και των συ­µµά­χων τους που ελέγ­χουν τη βο­ρειο­α­να­το­λι­κή Συρία. Απου­σί­α­ζαν επί­σης εκ­πρό­σω­ποι από τις νό­τιες επαρ­χί­ες Ντα­ράα και Σου­ε­ΐ­ντα, των οποί­ων οι ένο­πλες ορ­γα­νώ­σεις συ­ντο­νί­στη­καν µε την επί­θε­ση της Τα­χρίρ Αλ Σαµ κατά του Άσαντ αλλά έχουν δια­τη­ρούν διευ­ρυ­µέ­νη αυ­το­νο­µία.

Οι δια­πρα­γµα­τεύ­σεις µε όλους αυ­τούς τους «παί­χτες» συ­νε­χί­ζο­νταν αδιά­κο­πα ως την ώρα που γρά­φο­νταν αυτές οι γρα­µµές. Οι ένο­πλες οµά­δες δια­τη­ρούν στάση φι­λι­κής ανο­χής απέ­να­ντι στη Δα­µα­σκό, αλλά δι­στά­ζουν να πα­ρα­δώ­σουν τον οπλι­σµό τους χωρίς εγ­γυ­ή­σεις για το µέλ­λον της Συ­ρί­ας και των πε­ριο­χών τους. To νέο κα­θε­στώς επι­διώ­κει να απο­κα­τα­στή­σει το κρα­τι­κό µο­νο­πώ­λιο στα όπλα, αλλά όλες οι πλευ­ρές συ­νυ­πο­λο­γί­ζουν την ανά­γκη να απο­φευ­χθεί ένας νέος εµφύ­λιος πό­λε­µος µετά από 14 χρό­νια κα­τα­στρο­φής. Το πρώτο µε­γά­λο ερώ­τη­µα είναι το πώς θα επι­λυ­θεί αυτή η εύ­θρα­στη ισορ­ρο­πία.

Η Ντα­ράα και η Σου­έι­ντα έχουν µακρύ πα­ρελ­θόν αντι­κα­θε­στω­τι­κής ορ­γά­νω­σης και δρά­σης, δεν βρέ­θη­καν υπό τον έλεγ­χο της Τα­χρίρ Αλ Σαµ και γι’ αυτό απο­τε­λούν «σκλη­ρά κα­ρύ­δια» για τη Δα­µα­σκό.

Το κουρ­δι­κό ζή­τη­µα είναι το πιο ακαν­θώ­δες, τόσο ως αυ­τό­νο­µη ιστο­ρι­κή εκ­κρε­µό­τη­τα, αλλά και γιατί απο­τε­λεί πεδίο πα­ρέ­µβα­σης και ξένων δυ­νά­µε­ων. Η τουρ­κι­κή απαί­τη­ση «οι τρο­µο­κρά­τες να αφή­σουν τα όπλα τους ή θα θα­φτούν µε αυτά», η συ­µµα­χι­κή σχέση των SDF µε το Πε­ντά­γω­νο, τα ρη­το­ρι­κά «ανοί­γµα­τα» του Ισ­ρα­ήλ προς τους κουρ­δι­κούς πλη­θυ­σµούς δια­µορ­φώ­νουν ένα δυ­νη­τι­κά εκρη­κτι­κό µίγµα.

Ένα άλλο ζή­τη­µα αφορά την αλε­βι­τι­κή µειο­νό­τη­τα τις οποί­ες µέλη είχαν στε­λε­χώ­σει το παλιό κα­θε­στώς. Ήδη πε­ριο­ρι­σµέ­νες (σε σχέση µε τις σκο­τει­νές “προ­βλέ­ψεις”) πρά­ξεις αντεκ­δί­κη­σης αξιο­ποιού­νται από υπο­λεί­µµα­τα του ασα­ντι­σµού για να κα­λέ­σουν σε ένο­πλη αντί­στα­ση στο νέο κα­θε­στώς. Προς το παρόν αυτά τα δί­κτυα είναι απο­διορ­γα­νω­µέ­να και απο­µο­νω­µέ­να. Όµως αν η νέα συ­ρια­κή ηγε­σία επι­τε­θεί «κατά δι­καί­ων και αδί­κων» κατά το κυ­νή­γι των πα­λιών κα­θε­στω­τι­κών, αυτά τα κα­λέ­σµα­τα µπο­ρούν να βρουν λαϊκό έρει­σµα στο εσω­τε­ρι­κό και να απο­κτή­σουν στή­ρι­ξη από το εξω­τε­ρι­κό (πχ Ιράν)…

Ο Αλ Σάρα επι­διώ­κει µια οµαλή έντα­ξη της Συ­ρί­ας στο διε­θνές και πε­ρι­φε­ρεια­κό κα­πι­τα­λι­στι­κό σύ­στη­µα, δη­λώ­νο­ντας ρητά ότι «δεν θέλω να εξάγω ούτε τζι­χάντ, ούτε επα­νά­στα­ση», τα­ξι­δεύ­ο­ντας στη Σα­ου­δι­κή Αρα­βία για συ­νά­ντη­ση µε τον Μο­χά­µεντ Μπιν Σα­λµάν και συλ­λα­µβά­νο­ντας µέλος της Τα­χρίρ Αλ Σαµ επει­δή κά­λε­σε δη­µό­σια τους Αι­γύ­πτιους να ξε­ση­κω­θούν κατά του δι­κτά­το­ρα Σίσι. Κι εδώ υπάρ­χουν προ­κλή­σεις. Το Ισ­ρα­ήλ συ­νε­χί­ζει να κα­τέ­χει συ­ρια­κά εδάφη και εδραιώ­νει στρα­τιω­τι­κά τις θέ­σεις που κα­τέ­λα­βε το Δε­κέ­µβρη. Η ΕΕ πε­ριέ­γρα­ψε έναν «οδικό χάρτη» προς την άρση των κυ­ρώ­σε­ων, που κι­νεί­ται αργά, στα­δια­κά και µε την απει­λή άµε­σης επα­να­φο­ράς τους. Οι ΗΠΑ ακόµα τη­ρούν σιωπή πάνω στο αί­τη­µα να αρ­θούν. Είναι προ­φα­νές ότι οι κυ­ρώ­σεις χρη­σι­µο­ποιού­νται εκ­βια­στι­κά από τις δυ­τι­κές δυ­νά­µεις στην προ­σπά­θειά τους να ελέγ­ξουν το µέλ­λον της Συ­ρί­ας. Η τύχη του στρα­τιω­τι­κού λι­µα­νιού και του στρα­τιω­τι­κού αε­ρο­δρο­µί­ου της Ρω­σί­ας πα­ρα­µέ­νει υπό δια­πρα­γµά­τευ­ση. Η Αί­γυ­πτος και τα Ηνω­µέ­να Αρα­βι­κά Εµι­ρά­τα δια­τη­ρούν ακόµα στάση κα­χυ­πο­ψί­ας απέ­να­ντι στη νίκη µιας δύ­να­µης του πο­λι­τι­κού Ισλάµ.

Στο εσω­τε­ρι­κό, ο Αλ Σάρα ζει το «µήνα του µέ­λι­τος» µε τη συ­ρια­κή κοι­νω­νία. Δια­θέ­τει το µε­γά­λο πο­λι­τι­κό κε­φά­λαιο που του έδωσε η νίκη επί του Άσαντ, ενώ πι­στώ­νε­ται τις άµε­σες βελ­τιώ­σεις που έφερε η ανα­τρο­πή του: Το τέλος της τρο­µο­κρα­τί­ας που είχε επι­βά­λει ο Άσαντ και την εξα­φά­νι­ση των πολ­λα­πλών «ση­µεί­ων ελέγ­χου» (checkpoints) που -µε την απει­λή αυ­θαί­ρε­της σύλ­λη­ψης- κα­τα­λή­στευαν τον πλη­θυ­σµό σε κα­θη­µε­ρι­νή βάση και οδη­γού­σαν τις τιµές των αγρο­τι­κών προ­ϊ­ό­ντων στα ύψη.

Αυτή η συν­θή­κη δεν θα κρα­τή­σει για πάντα και τότε θα έρθει η ώρα της αλή­θειας.

Στον δυ­τι­κό Τύπο, όλη η έµφα­ση δί­νε­ται στους τύ­πους της φι­λε­λεύ­θε­ρης κοι­νο­βου­λευ­τι­κής δη­µο­κρα­τί­ας και οι «ανη­συ­χί­ες» αφο­ρούν πχ την πα­ρα­πο­µπή των εκλο­γών σε βάθος 4ε­τί­ας. Όµως ακόµα και επι­κρι­τές της νέας ηγε­σί­ας ανα­γνω­ρί­ζουν ότι αν στή­νο­νταν σύ­ντο­µα κάλ­πες, εν τη απου­σία προη­γού­µε­νης πο­λι­τι­κής ζωής και δρά­σης, ο Αλ Σάρα θα σά­ρω­νε χωρίς αντί­πα­λο. Στο πεδίο των δη­µο­κρα­τι­κών δι­καιω­µά­των, η πρα­γµα­τι­κή µάχη που οφεί­λει να µας εν­δια­φέ­ρει θα δοθεί αλλού. Όπως λέει µια επι­στο­λή δε­κά­δων Σύ­ριων συγ­γρα­φέ­ων, καλ­λι­τε­χνών και ακα­δη­µαϊ­κών, το ζή­τη­µα είναι «η απο­κα­τά­στα­ση των θε­µε­λιω­δών δη­µό­σιων ελευ­θε­ριών, µε ση­µα­ντι­κό­τε­ρες τις ελευ­θε­ρί­ες συ­νά­θροι­σης, δια­µαρ­τυ­ρί­ας, έκ­φρα­σης και πί­στης» και το δι­καί­ω­µα στο σχη­µα­τι­σµό πο­λι­τι­κών κο­µµά­των.

Οι­κο­νο­µία

Το άλλο κρί­σι­µο µέ­τω­πο, που επί­σης απου­σιά­ζει εµφα­τι­κά από τις «ανη­συ­χί­ες» των δυ­τι­κών φι­λε­λεύ­θε­ρων είναι η οι­κο­νο­µι­κή πο­λι­τι­κή της ηγε­σί­ας Αλ Σάρα. Το κα­πι­τα­λι­στι­κό οι­κο­νο­µι­κό µο­ντέ­λο που θέλει να ακο­λου­θή­σει δεν θα βελ­τιώ­σει την κα­τά­στα­ση του συ­ρια­κού λαού, του οποί­ου το 90% ζει σε συν­θή­κες φτώ­χειας. Κά­ποιοι πρώ­τοι ερ­γα­τι­κοί αγώ­νες δεί­χνουν τη ση­µα­σία και τη δυ­να­τό­τη­τα αυτής της µάχης. Όλες οι αντα­πο­κρί­σεις από τη Συρία απο­τυ­πώ­νουν µια έντα­ση στα αι­σθή­µα­τα της κοι­νω­νι­κής πλειο­ψη­φί­ας: Ανά­µε­σα στο «πα­ρα­µέ­νου­µε φτω­χοί, αλλά του­λά­χι­στον εί­µα­στε ελεύ­θε­ροι» και το «απο­κτή­σα­µε ελευ­θε­ρία, αλλά πα­ρα­µέ­νου­µε φτω­χοί». Το πρώτο δίνει πε­ρί­ο­δο χά­ρι­τος στον Αλ Σάρα, αλλά είναι θέµα χρό­νου να κλη­θεί να αντι­µε­τω­πί­σει το δεύ­τε­ρο.

Από τις εξε­λί­ξεις σε όλα αυτά τα ανοι­χτά µέ­τω­πα θα κρι­θεί η επι­βί­ω­ση του νέου κα­θε­στώ­τος, η στα­θε­ρο­ποί­η­ση του και ο χα­ρα­κτή­ρας που αυτό θα πάρει -εφό­σον µπο­ρέ­σει να αντέ­ξει τις δο­κι­µα­σί­ες. Όλα τα σε­νά­ρια πα­ρα­µέ­νουν ανοι­χτά. Η συ­ρια­κή Αρι­στε­ρά είναι µικρή κι αδύ­να­µη, ενώ η «κοι­νω­νι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση» βγαί­νει από δε­κα­ε­τί­ες αδί­στα­κτης κα­τα­πί­ε­σης που κο­ρυ­φώ­θη­κε κατά τις σφα­γές που εξα­πέ­λυ­σε το κα­θε­στώς µετά το 2011. Όµως -προς το πα­ρόν- έχουν για πρώτη φορά την δυ­να­τό­τη­τα να ορ­γα­νω­θούν «στο φως της ηµέ­ρας» και να επι­χει­ρή­σουν να πα­ρέ­µβουν στη µάχη για το µέλ­λον της Συ­ρί­ας.

https://rproject.gr/article/i-syria-ueta-ton-asant