Κεντροαριστερά: Προβλήµατα, αδιέξοδα, κενό στρατηγικής // του Αντώνη Νταβανέλου

Η διαπίστωση ότι ο Μητσοτάκης είναι σε αποδροµή έχει βάλει «φωτιά στα τόπια» στους κύκλους της κοινοβουλευτικής κεντροαριστεράς, κυρίως του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και της Νέας Αριστεράς.

Η πο­λι­τι­κή πα­ρά­δο­ση αυτών των κο­µµά­των, η αφο­σί­ω­σή τους στον κοι­νο­βου­λευ­τι­σµό, το κενό που έχει ανοί­ξει στην ορ­γα­νω­µέ­νη σχέση τους µε τον αγω­νι­ζό­µε­νο κόσµο κ.ά., είναι πα­ρά­γο­ντες που πιέ­ζουν τις ηγε­σί­ες αυτών των κο­µµά­των να θέ­λουν να ανα­µε­τρη­θούν µε το ερώ­τη­µα της εκλο­γι­κής εναλ­λα­κτι­κής στον Μη­τσο­τά­κη.

Αντι­µη­τσο­τα­κι­κό µέ­τω­πο;

Ο Σ. Φά­µελ­λος, ως πρό­ε­δρος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, έκανε το βήµα: πρό­τει­νε να πα­ρου­σια­στούν τα κό­µµα­τα αυτά στις επό­µε­νες εκλο­γές, όποτε κι αν γί­νουν, µε κοινά ψη­φο­δέλ­τια. Το γε­γο­νός ότι µια τόσο «ρι­ζι­κή» πρό­τα­ση έγινε χωρίς την έγκρι­ση κά­ποιας συλ­λο­γι­κής διερ­γα­σί­ας, χωρίς να συ­νο­δεύ­ο­νται από κά­ποιο στρα­τη­γι­κό «αφή­γη­µα», χωρίς µια στοι­χειώ­δη πο­λι­τι­κή-προ­γρα­µµα­τι­κή επε­ξερ­γα­σία, θε­ω­ρεί­ται απλώς µια ενο­χλη­τι­κή λε­πτο­µέ­ρεια. Όµως έτσι, η πρό­τα­ση για µια εκλο­γι­κή συ­νερ­γα­σία γί­νε­ται τε­λεί­ως κού­φια. Η επα­να­λα­µβα­νό­µε­νη ανα­φο­ρά στην ανά­γκη να πα­ρου­σια­στεί «εναλ­λα­κτι­κή λύση στον Μη­τσο­τά­κη» γί­νε­ται µια σα­νί­δα σω­τη­ρί­ας για απο­τυ­χη­µέ­νες πο­λι­τι­κές ηγε­σί­ες που αντι­µε­τω­πί­ζουν πο­λι­τι­κά αδιέ­ξο­δα, αλλά και ενι­σχυό­µε­νη εσω­κο­µµα­τι­κή αµφι­σβή­τη­ση.

Στο ΠΑΣΟΚ η ηγε­σία γύρω από τον Ν. Αν­δρου­λά­κη ξε­φορ­τώ­θη­κε εύ­κο­λα την πίεση της πρό­τα­σης Φά­µελ­λου, επι­µέ­νο­ντας στην προ­ο­πτι­κή αυ­το­δύ­να­µης ενί­σχυ­σης του ΠΑΣΟΚ. Αυτό δεν ση­µαί­νει -το αντί­θε­το µά­λι­στα!- ότι η ηγε­σία Αν­δρου­λά­κη δεν έχει προ­βλή­µα­τα. Σε συν­θή­κες απο­δυ­νά­µω­σης της ΝΔ και πα­ρα­λυ­τι­κής κρί­σης στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, το ΠΑΣΟΚ κα­τορ­θώ­νει να… υπο­χω­ρεί στις δη­µο­σκο­πή­σεις. Μην έχο­ντας πλέον τί­πο­τα να προ­τεί­νει στους «µη-προ­νο­µιού­χους», που κά­πο­τε κι­νη­το­ποιού­σε στα συν­δι­κά­τα και στην αυ­το­διοί­κη­ση και σε αυτή τη βάση απο­σπού­σε τη µα­ζι­κή ψήφο τους, δεν είναι ικανό να δρο­µο­λο­γή­σει «αυ­το­δύ­να­µη» πο­ρεία προς την θέση του πρώ­του κό­µµα­τος. Η ανά­δει­ξη αυτού του προ­βλή­µα­τος -και όχι οι «ενω­τι­κές» πιέ­σεις του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ- ήταν που οδή­γη­σε στην ανα­θέ­ρµαν­ση των εσω­κο­µµα­τι­κών συ­γκρού­σε­ων, που είναι µια προει­δο­ποί­η­ση για το νέο κύµα αµφι­σβή­τη­σης των ηγε­τι­κών ικα­νο­τή­των του Ν. Αν­δρου­λά­κη. Το ΠΑΣΟΚ θα αντι­µε­τω­πί­ζει στα­δια­κά ένα πρό­σθε­το πρό­βλη­µα: στο εν­δε­χό­µε­νο εκλο­γι­κού αδιε­ξό­δου και αδυ­να­µί­ας σχη­µα­τι­σµού µο­νο­κο­µµα­τι­κής κυ­βέρ­νη­σης από τη ΝΔ, οι ισχυ­ρές κα­θε­στω­τι­κές δυ­νά­µεις θα προ­ω­θή­σουν τα σχή­µα­τα συ­µµα­χι­κών κυ­βερ­νή­σε­ων και ο πρώ­τος υπο­ψή­φιος για να δο­κι­µά­σει αυτό το «πικρό πο­τή­ρι» θα είναι ο Ν. Αν­δρου­λά­κης. Και οι µέχρι τώρα απα­ντή­σεις που υπαι­νίσ­σε­ται, το όχι σε κυ­βερ­νη­τι­κή συ­νερ­γα­σία µε τη ΝΔ υπό τον Κυρ. Μη­τσο­τά­κη (που δια­βά­ζε­ται και ως ναι σε συ­νερ­γα­σία µε τη ΝΔ χωρίς τον Κ. Μη­τσο­τά­κη) είναι απα­ντή­σεις πολύ αδύ­να­µες πο­λι­τι­κά και έρ­χο­νται σε αντί­φα­ση µε τα «τα­ξί­µα­τα» για επι­στρο­φή σε αυ­το­δύ­να­µο ρόλο της σο­σιαλ­δη­µο­κρα­τί­ας.

Στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ο Φά­µελ­λος δεν κλη­ρο­νό­µη­σε µόνο την κα­µέ­νη γη από τις ήττες του ’15, του ’19, του ’23. Οι ευ­θύ­νες για αυτές τις κα­τα­στρο­φές προ­σαυ­ξή­θη­καν από τις ευ­θύ­νες και τα ερω­τή­µα­τα για το φιά­σκο Κασ­σε­λά­κη. Και είναι γνω­στό ότι αυτό το κε­φά­λαιο αφορά πολ­λούς και πολ­λές που έχουν και σή­µε­ρα πρω­το­κλα­σά­το ρόλο στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, είτε στις πιο «πα­ρα­δο­σια­κές» πτέ­ρυ­γες των στε­λε­χών του (Ν. Παπ­πάς, Ρ. Δού­ρου κ.ά.), είτε στον «κύκλο» του Π. Πο­λά­κη που επι­χει­ρεί να εµφα­νι­στεί ως… αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γα. Τα βα­ρί­δια που η ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έχει κλη­ρο­νο­µή­σει από το πα­ρελ­θόν έχουν ση­µα­ντι­κό βάρος, αλλά το κα­θο­ρι­στι­κό στοι­χείο γί­νε­ται πλέον το κενό στις πο­λι­τι­κές απα­ντή­σεις του στα κο­µβι­κά ζη­τή­µα­τα της τρέ­χου­σας συ­γκυ­ρί­ας. Για τα Τέµπη, το κόµµα που υπέ­γρα­ψε την ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση του ΟΣΕ δεν έχει το­λµή­σει να ψελ­λί­σει τί­πο­τα ου­σια­στι­κό για το τι πρέ­πει να αλ­λά­ξει σχε­τι­κά µε το σι­δη­ρό­δρο­µο. Υπε­ρα­σπί­ζο­ντας την «ευ­ρω­παϊ­κή στρα­τη­γι­κή» που ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δια­µόρ­φω­σε στα 2015-19, σή­µε­ρα φτά­νει να υπο­στη­ρί­ζει τη στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση της ΕΕ. Όµως, όποιος υπο­στη­ρί­ζει ή ανέ­χε­ται την ευ­ρω­παϊ­κή στρο­φή προς την «πο­λε­µι­κή οι­κο­νο­µία» και ταυ­τό­χρο­να υπό­σχε­ται ότι αυτή δεν θα γίνει σε βάρος των ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών δι­καιω­µά­των, απλώς κο­ροϊ­δεύ­ει τον κόσµο. Και ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έχει χάσει πλέον την ικα­νό­τη­τα να δια­κρί­νε­ται σε αυτό το παι­χνί­δι. Αυτό εξη­γεί τη γρή­γο­ρη δη­µο­σκο­πι­κή υπο­χώ­ρη­σή του, αλλά και το ξέ­σπα­σµα του νέου γύρου εσω­κο­µµα­τι­κών συ­γκρού­σε­ων που εκ­δη­λώ­θη­καν στην τε­λευ­ταία ΚΕ και πα­ρα­πέ­µπο­νται ως «ανοι­χτοί λο­γα­ρια­σµοί» στο επερ­χό­µε­νο συ­νέ­δριο. Με αυτά και άλλα, ίσως η πρό­βλε­ψη του Π. Πο­λά­κη ότι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ «επι­στρέ­φει σε πο­σο­στά της προ του 2009 πε­ριό­δου» να απο­δει­χθεί τε­λι­κά υπε­ραι­σιό­δο­ξη.

Η Νέα Αρι­στε­ρά πα­ρε­µβαί­νει σε αυτή τη διερ­γα­σία µε την πρό­τα­ση για ένα Λαϊκό Μέ­τω­πο α λα γαλ­λι­κά. Μόνο που αυτή επι­δέ­χε­ται δύο ανα­γνώ­σεις. Η µία οδη­γεί σε σύ­µπτυ­ξη της συ­νερ­γα­σί­ας µε τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και -δι’ αυ­τής- σε πίεση πάνω στο ΠΑΣΟΚ για ένα ευρύ «αντι­µη­τσο­τα­κι­κό» εκλο­γι­κό µέ­τω­πο. Η άλλη, κα­τα­νο­ώ­ντας τα αδιέ­ξο­δα αυτής της εκλο­γο­κε­ντρι­κής τα­κτι­κής σκέ­φτε­ται κυ­ρί­ως τη δράση από τα κάτω, αφή­νο­ντας ανοι­χτό και ελ­πί­ζο­ντας να δη­µιουρ­γη­θεί (κάπως, κά­πο­τε) και το εκλο­γι­κό µέ­τω­πο. Δεν είναι ίδιες «ανα­γνώ­σεις» και αυτό ίσως οδη­γεί σε νέες απο­κλί­σεις ή και σχι­σµα­τι­κές αντι­πα­ρα­θέ­σεις. Αυτή η τάση ενι­σχύ­ε­ται από τις δια­φο­ρε­τι­κές εµφά­σεις στην ανα­γκαία αυ­το­κρι­τι­κή για την κυ­βερ­νη­τι­κή εµπει­ρία του 2015-19. Όπως έχου­µε κατ’ επα­νά­λη­ψη ισχυ­ρι­στεί, όποιος εξα­κο­λου­θεί να υπε­ρα­σπί­ζε­ται ένα κά­ποιο «θε­τι­κό έργο» των κυ­βερ­νή­σε­ων Τσί­πρα, δεν θα βρει ξανά χώρο συ­µµε­το­χής στις διερ­γα­σί­ες ανα­συ­γκρό­τη­σης της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς. Άλ­λω­στε τα θε­µέ­λια της σύ­γκλι­σης µε­τα­ξύ του ευ­ρω­παϊ­κού σο­σιαλ­φι­λε­λευ­θε­ρι­σµού και της «τρα­µπι­κής» στρα­τη­γι­κής, τέ­θη­καν στον ελ­λη­νι­κό κα­πι­τα­λι­σµό εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο (Αλε­ξαν­δρού­πο­λη, «άξο­νας» µε Νε­τα­νιά­χου και Σίσι κ.ά.).

Νέα Εθνι­κή Πυ­ξί­δα;

Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κός του βά­ρους του πα­ρελ­θό­ντος στις τω­ρι­νές εξε­λί­ξεις ήταν ο «θό­ρυ­βος» για τις πι­θα­νό­τη­τες επα­νό­δου του Αλ. Τσί­πρα στην ενερ­γό πο­λι­τι­κή ζωή. Ο ίδιος ο Τσί­πρας επέ­λε­ξε να τον πυ­ρο­δο­τή­σει, µι­λώ­ντας στο Χάρ­βαρντ (!) και εξαγ­γέ­λο­ντας µια… ΝΕΠ (Νέα Εθνι­κή Πυ­ξί­δα). Δεν ήταν τί­πο­τα πέρα από µια δή­λω­ση πί­στης στο κυ­ρί­αρ­χο σή­µε­ρα ρεύµα των ευ­ρω­η­γε­σιών, όπως εκ­φρά­ζε­ται από τις εκ­θέ­σεις Ντρά­γκι και Λέτα. Όµως µε ανά­λο­γο προ­σα­να­το­λι­σµό δεν µπο­ρεί να φτιά­ξει κα­νείς ούτε καν σο­σιαλ­δη­µο­κρα­τι­κό ρεύµα, ακόµα και στην εποχή του σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρου εκ­φυ­λι­σµού της σο­σιαλ­δη­µο­κρα­τί­ας. Η κρίση των άλλων κο­µµά­των δεν τα µε­τα­τρέ­πει αυ­τό­µα­τα σε απε­ρι­φρού­ρη­τα οι­κό­πε­δα που µπο­ρεί κά­ποιος να τα κα­τα­λά­βει εύ­κο­λα, ακόµα κι αν χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από ένα εντυ­πω­σια­κά κενό ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κό προ­σα­να­το­λι­σµό.

Ούτε αρι­στε­ρά-Ού­τε δεξιά;

Τού­των δο­θέ­ντων, που θα έλεγε και η Ζωή Κω­στα­ντο­πού­λου, ο χώρος της κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς για την ώρα λε­η­λα­τεί­ται από την δη­µο­σκο­πι­κή άνοδο της Πλεύ­σης Ελευ­θε­ρί­ας, που εκτι­νάσ­σε­ται σε προ­βλέ­ψεις για ισχυ­ρά δι­ψή­φια πο­σο­στά και «βλέ­πει» ήδη την δεύ­τε­ρη θέση στην κα­τά­τα­ξη ισχύ­ος των κο­µµά­των. Η κα­τεύ­θυν­ση της Πλεύ­σης δεν µας αφορά: ο αυ­το­προσ­διο­ρι­σµός Ούτε Αρι­στε­ρά – Ούτε Δεξιά – Μπρο­στά, είναι ένα σύν­θη­µα εµπνευ­σµέ­νο από τον λα­τι­νο­α­µε­ρι­κά­νι­κο «ρι­ζο­σπα­στι­κό λαϊ­κι­σµό», κα­τάλ­λη­λο για να αυ­γα­τί­ζει κα­νείς εκλο­γι­κή επιρ­ροή σε πε­ριό­δους σύγ­χυ­σης, αλλά απο­λύ­τως ανε­παρ­κές για να υπε­ρα­σπι­στού­µε τον κόσµο µας από τις σκλη­ρές επι­θέ­σεις του κε­φα­λαί­ου. Αυτό φά­νη­κε και σε πιο «ει­δι­κές» το­πο­θε­τή­σεις της Ζ. Κων­στα­ντο­πού­λου (εξο­πλι­σµοί, Ωνά­σεια σχο­λεία, ελ­λη­νο­τουρ­κι­κά κ.ά.). Όµως την ίδια στι­γµή, το µε­γα­λύ­τε­ρο µέρος των αν­θρώ­πων που µε­τα­κι­νού­νται προς την κάλπη της Πλεύ­σης αυ­το­προσ­διο­ρί­ζε­ται (σε όλες τις µε­τρή­σεις) κυ­ρί­ως στην… Αρι­στε­ρά. Η εκτί­να­ξη της Πλεύ­σης συν­δέ­ε­ται µε τα πο­λι­τι­κά κενά που αντι­µε­τω­πί­ζουν προ­ο­δευ­τι­κοί άν­θρω­ποι, συν­δέ­ε­ται µε το φαι­νό­µε­νο της πρω­το­φα­νούς απο­χής στη νε­ο­λαία και σε λαϊ­κές-ερ­γα­τι­κές πε­ριο­χές στις προη­γού­µε­νες εκλο­γές, και είναι ένα «ερ­γα­λείο» έκ­φρα­σης της οργής ενά­ντια στην κυ­βέρ­νη­ση, αλλά και της απο­γο­ή­τευ­σης απέ­να­ντι στην πο­λι­τι­κή της κοι­νο­βου­λευ­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης. Άλ­λω­στε η Ζωή τρο­φο­δό­τη­σε την άνοδο της Πλεύ­σης κυ­ρί­ως µε την ταύ­τι­σή της µε την οργή για το έγκλη­µα στα Τέµπη, αλλά και µε τη συ­γκρου­σια­κή ρη­το­ρι­κή της που αδια­φο­ρεί για τον κοι­νο­βου­λευ­τι­κό κα­θω­σπρε­πι­σµό.

Από τον βάλτο της κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς, µε όλες τις πι­θα­νές µε­τα­κι­νή­σεις στο εσω­τε­ρι­κό του και µε όλες τις πι­θα­νές και απί­θα­νες µε­τα­µορ­φώ­σεις του, δεν έχει κα­νείς τί­πο­τα θε­τι­κό να πε­ρι­µέ­νει. Η ψο­φο­δε­ής πο­λι­τι­κή κυ­ρί­ως του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ είναι η τε­λευ­ταία ελ­πί­δα σω­τη­ρί­ας του Μη­τσο­τά­κη.

Η ανα­σύ­ντα­ξη της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς είναι υπό­θε­ση που αφορά τις κι­νη­µα­τι­κές δυ­νά­µεις πέρα κι έξω από αυτόν τον αδιέ­ξο­δο χώρο κρί­σης και διαρ­κούς συ­ντη­ρη­τι­κής µε­τα­τό­πι­σης.

https://rproject.gr/article/kentroaristera-provliuata-adiexoda-keno-stratigikis