2 Αυτοματισμός δεύτερo μέρος συνέχεια
Όπως ήταν επόμενο, η εφαρμογή του αυτοματισμού στην παραγωγή του δευτερογενούς τομέα, είχε σαν συνέπεια, να επιδράσει με καταλυτικό τρόπο σε μια σειρά παράγοντες στην παραγωγή.
Στην προσπάθεια συγκράτησης της πτώσης του ποσοστού του κέρδους, η εφαρμογή του αυτοματισμού, ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο μέτρο, μαζί με την μετακίνηση βιομηχανιών στον «επονομαζόμενο τρίτο κόσμο» μετά την κρίση του 73. Τα δύο αυτά μέτρα, συνέτειναν στην πραγματοποίηση μιας δεύτερης μεγάλης επέκτασης των παραγωγικών δυνάμεων μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο εξισορροπώντας προσωρινά την πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους.
Θέμης Δελβιζόπουλος
Με την εφαρμογή του αυτοματισμού στην παραγωγή, Αρχικά πραγματοποιήθηκε μια σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας. Αυτή με την σειρά της, επέδρασσε στο κόστος εργασίας μειώνοντας τον πραγματικό μισθό, αντλώντας μεγαλύτερο χρόνο απλήρωτης εργασίας ανά μονάδα προϊόντος. Ταυτόχρονα, η αύξηση της παραγωγικότητας δημιούργησε μια σημαντική αύξηση της παραγωγής εμπορευμάτων ανά ώρα εργασίας, μειώνοντας ταυτόχρονα δραστικά το κόστος παραγωγής. Όλα αυτά λειτούργησαν προσωρινά στην εξισορρόπηση της πτωτικής τάσης του ποσοστού του κέρδους. Όπως θα δούμε παρακάτω όμως, η αύξηση της παραγωγικότητας ήταν ένας απ’ τους κύριους παράγοντες και μια απ’ τις βασικές αιτίες της διόγκωσης της κρίσης, συμβάλλοντας δραματικά στην αύξηση της υπερπαραγωγής.
Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις στον αυτοματισμό, επέδρασσαν καταλυτικά και στην αναδιάρθρωση των παραγωγικών δυνάμεων όπως αυτές είχαν επιβληθεί μεταπολεμικά. Με τις επενδύσεις αυτές, οι πολυεθνικές κατόρθωσαν να μετατρέψουν τις θυγατρικές εταιρίες που ίδρυσαν μεταπολεμικά σε κάθε έθνος κράτος, από βιομηχανικές – εμπορικές, σε αμιγώς εμπορικές για την διάθεση των προϊόντων τους που παρήγαγαν αλλού. Η νέα αυτή αλλαγή είναι που έβαλε και τις βάσεις για την τεράστια επέκταση του παγκόσμιου εμπορίου μετά την κρίση του 73.
Αυτή επέκταση της παραγωγής και η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που πραγματοποιήθηκε, με την μετακίνηση των βιομηχανιών εντάσεως εργασίας γεωγραφικά είναι που επέφερε, τη μεγιστοποίηση της υπερπαραγωγής. Και τέλος η εφαρμογή του αυτοματισμού, είναι που μετέτρεψαν τις πολυεθνικές σε πολυκλαδικές, και επέβαλαν τα πολυκλαδικά πολυεθνικά μονοπώλια στην κορυφή της πυραμίδας του παγκόσμιου καταμερισμού της εργασίας.
Επιπρόσθετα. Η αύξηση των επενδύσεων παγίων κεφαλαίων, σε όσες εταιρίες επένδυσαν στις νέες τεχνολογίες του αυτοματισμού και της ρομποτικής, είχε όχι μόνο όχι μόνο την παραπέρα ανάπτυξής τους στην παραγωγική τους βάση, αλλά ιδιαίτερα στο οικονομικό πεδίο είχε σαν συνέπεια την δημιουργία τεράστιας ανισορροπίας στη σχέση σταθερού προς μεταβλητό στους συγκεκριμένους τομείς ή κλάδους όπου εφαρμόστηκε.
Μειώνοντας απόλυτα το μεταβλητό και αυξάνοντας κατακόρυφα το σταθερό αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την ακόμα πιο βίαιη πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους σε αυτούς τους κλάδους όπου εφαρμόστηκε, παρά την εντατικοποίηση και την υπέρ-εκμετάλλευση της εργασίας που επέφερε.
Σε όλα αυτά, πρέπει να προσθέσουμε και ένα νέο πρόβλημα που παρουσιάστηκε με την συγκεντροποίηση και μεγιστοποίηση των πολυεθνικών, αυτό της διόγκωσης της γραφειοκρατίας μέσα στους κόλπους των εταιριών όσο η συγκεντροποίηση αυξάνονταν: Με άλλα λόγια έχοντας την δυνατότητα που τους έδιναν οι επενδύσεις τους στις νέες τεχνολογίες, ο προγραμματισμός της παραγωγής τους για την διάθεση των προϊόντων τους σε εκατομμύρια καταναλωτές σε δεκάδες χώρες, οδήγησε σε αναδιάταξη το σύνολο των γραφειοκρατικών επιτελείων τους. Νέες υπηρεσίες προστέθηκαν στον γραφειοκρατικό σώμα των εταιριών, όπως έρευνα αγοράς, διαφήμιση, προγραμματισμός παραγωγής και πωλήσεων, στατιστική και άλλες, διαχέοντας και αναδιατάσσοντας ένα μεγάλο μέρος της παραγόμενης υπεραξίας στον τριτογενή τομέα, μέσω των μισθών των υπαλλήλων αυτών των υπηρεσιών.
Αποτέλεσμα, όταν οι υπηρεσίες αυτές μεγιστοποιήθηκαν τόσο πολύ μέσα στο σώμα των εταιριών, όσο να τους γίνουν βάρος, τα τμήματα αυτά αποκόπηκαν και μετατράπηκαν σε ανεξάρτητες, η θυγατρικές εταιρίες, μεγιστοποιώντας σαν αποτέλεσμα και κατά συνέπεια υπέρμετρα τον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών έναντι του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα. Όλος αυτός ο όγκος των υπηρεσιών, αντλούσε τους μισθούς του απ’ την γενική παραγόμενη κοινωνική υπεραξία. Το ζήτημα των υπηρεσιών, της μεγέθυνσης τους και του ρόλου τους στην παραγωγή, η υπερδιόγκωση του τριτογενούς τομέα μετά την δεκαετία του εβδομήντα και την αναδιανομή της υπεραξίας που αυτή επέφερε, πρέπει να αποτελέσει ιδική μελέτη σε άλλο άρθρο.
Όλοι οι κλάδοι, οι οποίοι με τις επενδύσεις στις νέες τεχνολογίες δημιούργησαν με τον ένα η τον άλλο τρόπο, ανισορροπία μεταξύ σταθερού προς μεταβλητό, στην ανάγκη τους να εισπράξουν από την παγκόσμια παραγωγή της υπεραξίας το μερίδιο του ποσοστού του κέρδους, ο κλασικός κανόνας εξισορρόπησης ήταν μονόδρομος. Παράγουμε φτηνά πουλάμε ακριβά. Αυτός είναι και ο μόνος μηχανισμός εξισορρόπησης του μέσου ποσοστού του κέρδους. Δημιουργούσαν καρτέλ στις τιμές των προϊόντων. Κρατούσαν τις τιμές των προϊόντων τους στο μέσο ύψος των εθνικών τιμών οι οποίες καθοριζόταν από το μέσο επίπεδο παραγωγικότητας των εθνικών βιομηχανιών, όπως αυτό καθοριζόταν απ’ τη χαμηλότερη παραγωγικότητά τους. Έτσι με τα χαμηλά κόστη που είχαν πετύχει και πουλώντας στις μέσες εθνικές τιμές, αντλούσαν μερίδια υπεραξίας που παρήγαγαν άλλοι. Αυτός ήταν ένας επιπρόσθετος τρόπος με τον οποίο προσπάθησαν να εξισορροπήσουν την βίαιη πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους. Ταυτόχρονα έσπρωχναν μέσω του ανταγωνισμού μια σειρά ομοειδείς βιομηχανίες που δεν άντεξαν στην πίεση στο κλείσιμο η στην εξαγορά σε όλο τον κόσμο, παίρνοντας τα μερίδια αγοράς που αυτές κατείχαν στο έκαστο έθνος κράτος. Οι πολυεθνικές σ αυτό τον ανελέητο εμπορικό πόλεμο που εξαπέλυσαν απ’ την δεκαετία του 70α, είχαν σύμμαχο και αρωγό των προσπαθειών τους τις τράπεζες, με μια σειρά εξαγορές και συγχωνεύσεις που επέβαλαν.
Με αυτήν την αναδιοργάνωση των παραγωγικών δυνάμεων, και χωρίς να το επιδιώκουν, αναγκαζόταν να οδηγούν την παραγωγή βήμα το βήμα σε ένα όλο και μεγαλύτερο προγραμματισμό καταρχήν στο εσωτερικό των εταιριών και στην συνέχεια σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο, κοινωνικοποιώντας ή «σοσιαλιστικοποιώντας» κατά κάποιο τρόπο σε ένα ανώτερο επίπεδο τις παραγωγικές δυνάμεις, κάνοντας πολύ πιο εύκολο τον μελλοντικό διεθνή προγραμματισμό τους.
Με όλες αυτές τις αλλαγές, ο μεταπολεμικός καπιταλισμός, εμμέσως «καταργούσε» τον εαυτό του και ταυτόχρονα οδηγούσε την παγκόσμια οικονομία σε μια μεγαλύτερη σε ένταση κρίση υπερπαραγωγής με ταυτόχρονη συρρίκνωσης της κατανάλωσης, βαθαίνοντας ακόμα περισσότερο την κρίση.
Η νέα κρίση, αυτή που βιώνουμε σήμερα, προετοιμάζει νέες αλλαγές στην παραγωγική βάση με την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής, με ένα πολύ ποιο οξύ και δραματικό τρόπο, κάτι που είναι αδύνατον να αντιμετωπιστεί κάτω απ’ το καθεστώς των παραγωγικών σχέσεων του καπιταλισμού.
Τα τελευταία χρόνια, έχει ξεκινήσει μια συζήτηση πάνω στα ζητήματα και τα προβλήματα που έχουν ανακύψει με την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών του αυτοματισμού και της ρομποτικής στην παραγωγή. Ακόμα δε περισσότερος λόγος γίνεται, για την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης όπως αυτή έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. Αρκετά βιβλία και πιο πολλά άρθρα έχουν γραφεί, και ακόμα περισσότερα θα γραφούν στο μέλλον.
Ας τονίσουμε εδώ, ότι η επιστημονική φαντασία έχει ασχοληθεί και έχει απαντήσει με μεγαλύτερες αξιώσεις και περισσότερη τεκμηρίωση, από μια σειρά κοινωνιολόγους και οικονομολόγους για τις οικονομικές και πολύ περισσότερο για τις κοινωνικές αλλαγές που περιμένουν το μέλλον της ανθρωπότητας.
Η από καθέδρας παρουσίαση όλων των νέων φαινομένων της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης από μέρους των μικροαστών διανοουμένων, κάνει φανερή την αστική ιδεολογία και την μικροαστική σύγχυση και θολούρα να είναι διάχυτη παντού. Όλοι ή σχεδόν όλοι, ασχολούνται περισσότερο με την στατιστική παρουσίαση του φαινομένου, παραθέτοντας μια σειρά νούμερα και πίνακες, και ελάχιστα έως καθόλου, φαινόμενα για τις οικονομικές και κοινωνικές επιδράσεις που θα επιφέρει η τέταρτη τεχνολογική επανάσταση στο οικονομικό μέλλον της ανθρωπότητας και στις κοινωνικές και πολιτιστικές ανακατατάξεις που αυτή θα επιφέρει. Η αστική οικονομία είναι κυρίαρχη στις αναλύσεις τους και η προσπάθεια δημοσιονομικής προσέγγισης των προβλημάτων διάχυτη παντού.
Προτάσεις όπως λόγου χάρη: η έλλειψη δημοσιονομικών εσόδων που θα παρουσιαστεί απ’ την μείωση των εργατικών χεριών και κατά συνέπεια απ’ την μείωση της φορολογίας τους η οποία θα επέλθει με την εφαρμογή των ρομπότ στην παραγωγή, απαντούν: αυτό μπορεί να ξεπεραστεί με μια ετήσια φορολογία κατά κεφαλή των ρομπότ στις εταιρίες που τα χρησιμοποιούν. Όλοι τους αγνοούν το κυρίαρχο συστατικό στοιχείο πάνω στο οποίο υπάρχει και λειτουργεί το καπιταλιστικό σύστημα. Την διπλή ιδιότητα των εμπορευμάτων, την αξία χρήσης τους και την ανταλλακτική τους αξία. Παραγνωρίζοντας αυτό το γεγονός, παραγνωρίζουν ότι τα ρομπότ μπορούν να εκπληρώσουν και μάλιστα επαρκώς μόνο το ένα από τα δύο συστατικά στοιχεία του εμπορεύματος. Τα ρομπότ μπορούν να παράγουν και μάλιστα με αρκετά μεγαλύτερες δυνατότητες απ’ τον άνθρωπο. Μπορούν δηλαδή να παράγουν απεριόριστες ποσότητες αξιών χρήσης, δεν μπορούν όμως να κάνουν ότι κάνει ο άνθρωπος, δεν καταναλώνουν. Με άλλα λόγια δεν μπορούν να πραγματώσουν την δεύτερη και βασικότερη ιδιότητα των εμπορευμάτων που παράγουν, αυτό της ανταλλακτικής τους αξίας μέσω της ανταλλαγής τους στην αγορά, εκεί ακριβώς που βρίσκεται και η δυνατότητα πραγμάτωσης και εμφάνισης του κέρδους στην καπιταλιστική παραγωγή. Κατά συνέπεια η υπερπαραγωγή θα καταστεί μόνιμο ενδογενές φαινόμενο, η κατανάλωση θα τείνει συνεχώς μειούμενη, οι πάγιες επενδύσεις θα ακολουθούν την ίδια τάση, και η παγκόσμια ανεργία συνεχώς θα αυξάνετε. Η κρίση θα είναι επομένως ένα συνεχές και αξεπέραστο γεγονός στο μέλλον.
Στο κεφάλαιο κοινωνικές αλλαγές που θα επιφέρει η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική, όπως τόνισα και παραπάνω, ας αφήσουμε την επιστημονική φαντασία να απαντήσει.
Σχόλια (0)