Θα σκοτώνατε για μια δουλειά; Μη βιαστείτε ν’ απαντήσετε κατηγορηματικά «όχι, εγώ ποτέ!» Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν σκοτώσει εκατομμύρια άλλους ανθρώπους όχι μόνο για μια δουλειά, αλλά και για πιο ταπεινά πράγματα: για μια σπιθαμή γης, για ένα τετραγωνικό σκιάς κάτω από τον καυτό ήλιο, για μια τρύπα σε βράχο που θα τους προστατέψει από το κρύο, για ένα πιάτο φαΐ. Φυσικά, δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν δολοφονηθεί από άλλους ανθρώπους στα απέραντα σφαγεία που αποκαλούνται πεδία μάχης, για διακυβεύματα που δεν ήταν καθόλου δικά τους, ήταν των αφεντικών τους, των ηγετών τους, των κυριάρχων τάξεων που διψούσαν για περισσότερο πλούτο, ισχύ, αγορές, για ιδέες, διεκδικήσεις κι απληστίες άλλων, που συμπυκνώνονταν στην απατηλή και αιωνίως παρερμηνευόμενη έννοια «πατρίδα».
ΚΙΜΠΙ
Αλλά, εσείς θα σκοτώνατε για μια δουλειά, αν ήσασταν για παράδειγμα άνεργοι για πολύν καιρό, αν νιώθατε άχρηστες/οι στις οικογένειές σας, αν ντρεπόσασταν τα βλέμματα των παιδιών σας, των συντρόφων ή των γονιών σας, ή αν απλώς έπρεπε να κάνετε τα πάντα για να κρατήσετε μια θέση εργασίας που τη διεκδικούν πολλοί ή αν σας έθετε ο προϊστάμενος ή το αφεντικό σας έθετε το δίλημμα να διαλέξετε ποιος θα φύγει, εσείς ή ο διπλανός σας; Θα σκοτώνατε για μια δουλειά;
Ρεαλιστικά όχι. Η πλειονότητα των σύγχρονων ανθρώπων, των σημερινών μισθωτών σκλάβων, των παρηκμασμένων μπλε κολάρων, των αμφίβολων λευκών κολάρων ή των μεταλλαγμένων σε αυτοαπασχολούμενα αφεντικά του εαυτού της στην gig economy, όχι, δεν θα σκότωνε για μια δουλειά, είτε μια απλή θέση εργασίας που εξασφαλίζει την ελάχιστη επιβίωση, είτε για μια θέση ευθύνης που δίνει καλή αμοιβή και μια γερή δόση εξουσίας επί των άλλων.
Ωστόσο, η ίδια πλειονότητα, που επ’ ουδενί θα λέρωνε τα χέρια της με αίμα, αναγκαστικά συμμετέχει σε εκατομμύρια αθώες και νομιμοποιημένες ηθικά πράξεις διατήρησης μιας δουλειάς ή διεκδίκησης ενός καλοπληρωμένου πόστου με τις οποίες «σκοτώνουν» συμβολικά έναν ή περισσότερους άλλους που προσπαθούν να κρατήσουν ή να κερδίσουν την ίδια δουλειά. Το απλούστερο παράδειγμα είναι ο διαγωνισμός. Οι επιτυχόντες αποκλείουν τους αποτυχόντες, έστω κι αν η επιτυχία των μεν μπορεί να είναι προϊόν τύχης και η αποτυχία των δε η διαφορά ελάχιστων μορίων που δεν σημαίνουν τίποτα για την καταλληλότητα και την επάρκεια των προσόντων τους για τη διαφιλονικούμενη θέση δουλειάς. Αν και αυτή η διαδικασία είναι η μόνη πρακτικά λογική στον πολιτισμό της αξιοκρατίας και της αριστείας, πρέπει να αποδεχθούμε ότι βασίζεται στον συμβολικό «θάνατο» του άλλου: η επιτυχία μου συνεπάγεται την αποτυχία του άλλου, η επιλογή μου προϋποθέτει τον αποκλεισμό του, ο εργασιακός θάνατός του είναι η ζωή μου.
Ο οικονομικός μας πολιτισμός -καπιταλισμός λέγεται, δεν ντρεπόμαστε να το λέμε, αλλά περιβάλλεται από κάτι πολύ ευρύτερο από το μοντέλο παραγωγής και τις διαρκείς μεταλλάξεις του- έχει καθαγιάσει και απογειώσει τον ανταγωνισμό σε μοναδικό όρο ύπαρξης και επιβίωσης της ανθρωπότητας και των ανθρωπίνων όντων. Ανταγωνίζονται οι συμμαχίες και οι συνασπισμοί, οι οικονομικές και νομισματικές ενώσεις, τα κράτη, οι παγκόσμιες πολυεθνικές, οι επιχειρήσεις -εθνικοί πρωταθλητές, οι μεσαίοι και οι μικροί που αλληλοεξοντώνονται για να κρατηθούν στον ελάχιστο χώρο που τους αφήνουν οι μεγάλοι όμιλοι, ανταγωνίζονται οι εργαζόμενοι στην αλυσίδα παραγωγής, οι «συνεργάτες» της πλατφόρμας στην ταχύτητα παράδοσης των δεμάτων, οι συγκομιστές της σοδειάς στην ποσότητες που μαζεύουν, οι υπάλληλοι των call centers και οι τηλεπωλητές για τα πόσα συμβόλαια τη μέρα κλείνουν, οι εργαζόμενοι της ΑΑΔΕ για το πώς θα πιάσουν τους στόχους του Πιτσιλή, οι καθηγητές που αξιολογούνται, οι μαθητές που βαθμολογούνται, τα στελέχη που διαγκωνίζονται για τις διευθυντικές θέσεις, οι CEOs για το ποιος θα τσεπώσει τις υψηλότερες αμοιβές και τα περισσότερα stock options.
Σ’ αυτόν τον γενικευμένο ανταγωνισμό, τον πόλεμο όλων εναντίον όλων, που εκθειάζεται ως τάχα προωθητική δύναμη της Iστορίας και δεν αφήνει παρά ελάχιστο χώρο στην αλληλεγγύη, τη συνεργασία, τη συνύπαρξη, σε αυτόν τον ανελέητο διαγκωνισμό, που στην πραγματικότητα, στις πιο ακραίες του εκφράσεις, ευθύνεται για τις σκοτεινότερες στιγμές της Ιστορίας, τις μαύρες τρύπες της και τις απάνθρωπες οπισθοδρομήσεις της, υποτίθεται ότι υπάρχει ένας θρίαμβος της επιβίωσης και της ανθρώπινης βούλησης. «Αν θέλεις κάτι πολύ, θα το πετύχεις», είναι ένα κλισέ που λέμε στα παιδιά μας, πολύ πριν ο Κοέλιο μάς πείσει ότι εκτός από τη δική μας βούληση είναι και το σύμπαν που συνωμοτεί υπέρ μας. Αλλά, σε αυτή την αθώα συμβουλή, που δίνεται αφιλτράριστη στα παιδιά, χωρίς διευκρινίσεις για το αν κάθε τι που θέλουν είναι εφικτό ή αν όλα τα μέσα για την επίτευξή του είναι θεμιτά, αποδεκτά, ανώδυνα, υπάρχει ήδη κάτι σκοτεινό:
Η παρότρυνση στα τρυφερά βλαστάρια μας ότι μπορούν όταν μεγαλώσουν να γίνουν ο Μπερκ Ντέβορ, ο τσεκουράτος πρωταγωνιστής του συγγραφέα Ντόναλντ Γουέστλεϊκ, ο Μπρουνό του Κώστα Γαβρά ή ο Γιο Μαν-σου του Παρκ Τσαν-γουκ. Το μυθιστορηματικό «Τσεκούρι» του πρώτου, το κινηματογραφικό του δεύτερου, το πιο μοντέρνο και σουρεαλιστικό του τρίτου, μας λένε πάνω κάτω την ίδια ιστορία. Και τη λένε το καθένα, με διαφορά είκοσι χρόνων το ένα από το άλλο, με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο, αλλά μένοντας στον ίδιο παρονομαστή: η νεύρωση του ανταγωνισμού μπορεί να εξελιχθεί σε ψύχωση εξόντωσης των ανταγωνιστών. Ο θάνατός σου είναι η δουλειά μου, ο μισθός μου, η προαγωγή μου, η αναρρίχησή μου, το έχος μου, ο πλούτος μου, το σπίτι μου, η φαμίλια μου.
Και το βιβλίο και τα φιλμ δεν ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, αυτό είναι χαρακτηριστικό των σημαντικών δημιουργών, αλλά συμπληρώνουν και εκσυγχρονίζουν την ίδια ιστορία που ξεκινά από μια χαρτοβιομηχανία της υπό αποβιομηχάνισης ΗΠΑ, συνεχίζεται σε μια χαρτοβιομηχανία του ανταγωνιστικού μάνατζμεντ στη Γαλλία και καταλήγει, είκοσι χρόνια μετά, σε μια χαρτοβιομηχανία της Νότιας Κορέας στην εποχή της πλήρους αυτοματοποίησης και της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ο Κορεάτης σκηνοθέτης, στη σαρκαστική ιστορία του σίριαλ κίλερ εργαζόμενου που χάνει τη δουλειά του και για να την ανακτήσει δεν έχει άλλη επιλογή από το να σκοτώσει έναν προς έναν τους διεκδικητές της θέσης, προσθέτει μια πινελιά που αποκαλύπτει πόσο ανόητος είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ των υποτελών του καπιταλισμού, ο οποίος από την εποχή των πρώτων κλωστικών μηχανών και των Λουδιτών μέχρι τον αιώνα της AI κάνει την ίδια δουλειά: επαναστατικοποιεί τεχνολογικά την παραγωγή και απογειώνει την παραγωγικότητα της εργασίας, καταστρέφοντας μαζικά θέσεις εργασίας. Ο θριαμβευτής σίριαλ κίλερ εργαζόμενος «βασιλεύει» σε ένα εργοστάσιο χωρίς εργαζόμενους, με την Τεχνητή Νοημοσύνη να έχει «δολοφονήσει» πολλαπλάσιους από όσους κατόρθωσε να θάψει αυτός.
There Is No Alternative (TINA) λέγαν στο απόγειο της δόξας τους οι νεοφιλελεύθεροι, ΤΙΝΑ και ξερό ψωμί επιμένουν σήμερα οι ψηφιακοί αυτοκράτορες για να επιβάλουν βίαια την AI παντού και εις βάρος μας, «Καμιά άλλη επιλογή» λένε και οι ήρωες των Γουέστλεϊκ, Γαβρά, Παρκ Τσαν-γουκ. Υπάρχει μια υπόρρητη συγγένεια ανάμεσα στο δόγμα των πάνω και στην ανταγωνιστική πλάνη των κάτω, εκτός αν οι τελευταίοι αποφασίσουν να στρέψουν το τσεκούρι τους όχι στους διπλανούς τους, αλλά στους πάνω τους.
https://www.efsyn.gr/stiles/ypografoyn/491775_kamia-alli-epilogi-ektos-apo-tina-kai-tsekoyri
Σχόλια (0)