Στον απόηχο του Μπρέξιτ: Πάλη ενάντια στο κύμα αντίδρασης που έρχεται!

Πολύς κόσμος του ταξικού μας στρατοπέδου ξύπνησε χαρούμενος την επομένη του βρετανικού δημοψηφίσματος. Το πρωί εκείνο οι περισσότεροι αριστεροί είχαν κάτι χαμόγελα μέχρι τα αφτιά. Ο κόσμος μας χαμογέλασε μέχρι και στη Μέση Ανατολή και τη Λατινική Αμερική.

• του Π. Παπ. για το avantgarde

Δεν υποτιμούμε καθόλου αυτή τη διάθεση, η οποία χαροποιεί ώς ένα βαθμό και εμάς. Χωρίς προσδοκίες και ελπίδα δεν κινητοποιείται κανείς για τίποτα. Είναι δίκαιο να χαμογελάει κανείς όταν βλέπει τον Κάμερον να κλαψουρίζει. Το χαμόγελο γίνεται πλατύτερο αν σκεφτούμε και το ότι ήταν ο ίδιος που προκάλεσε την ήττα του, καλώντας το δημοψήφισμα. Είναι δίκαιο να χαίρεται κανείς όταν βλέπει τη Μέρκελ και τον Γιούνκερ προβληματισμένους.

Πέρα όμως από τα πρώτα χαμόγελα, η κατάσταση είναι λίγο πιο περίπλοκη. Όσοι ενδιαφέρονται στα αλήθεια να εκμεταλλευτούν τα όποια κενά και ρήγματα εμφανίζονται στο στρατόπεδο του ταξικού εχθρού, πρέπει κατ’ αρχάς να μάθουν να αποτιμούν ψυχρά την κατάσταση και να μη χάσκουν πανηγυρίζοντας έξαλλα με νίκες που πέτυχαν άλλοι.

Αν πάρει κανείς στα σοβαρά ένα υπολογίσιμο κομμάτι της αριστερής αρθρογραφίας και των διάφορων ανακοινώσεων [ενδεικτικά 1, 2, 3, 4], πρέπει μάλλον να συμπεράνει πως το αδιαμεσολάβητο βρετανικό προλεταριάτο ξύπνησε ένα πρωινό και επέβαλε το δημοψήφισμα στη βρετανική αστική τάξη, αηδιασμένο πια από τη λιτότητα και την έλλειψη δημοκρατίας που του έχει επιβάλει η ΕΕ. Σε αυτή την εικόνα υποτιμάται συστηματικά, αν δεν εξαφανίζεται εντελώς, η κόντρα στο εσωτερικό του κόμματος του Κάμερον και στη βρετανική αστική τάξη. Το ίδιο συμβαίνει και με τις δυνάμεις που ηγήθηκαν και ηγεμόνευσαν στην καμπάνια Leave. Σε κάποιες περιπτώσεις καλούμαστε μάλιστα να πιστέψουμε περίπου ότι σύσσωμη η βρετανική αστική τάξη και ο ιμπεριαλισμός συνασπίστηκαν ενάντια στο βρετανικό λαό, ο οποίος διεξήγαγε μια προοδευτική πάλη και την κέρδισε. Δυστυχώς για όλους μας, η πραγματικότητα απέχει πολύ από αυτό το σχήμα. Πριν να είναι μια «νίκη του βρετανικού λαού» ενάντια στα ιμπεριαλιστικά διευθυντήρια, το μπρέξιτ είναι μια επιλογή ενός τμήματος της ιμπεριαλιστικής Μεγάλης Βρετανίας που νιώθει ριγμένο στο διεθνή καταμερισμό.

Κάποιες από τις επιπτώσεις του μπρέξιτ στο εξωτερικό

Σε προηγούμενο άρθρο γνώμης, είχα υποστηρίξει πως μια νίκη της καμπάνιας του μπρέξιτ δε θα έφερνε κανένα σοβαρό πλήγμα στον ιμπεριαλισμό. Εξακολουθώ να έχω την ίδια εκτίμηση, αν και θα χαρώ πολύ αν αποδειχτεί πως έκανα λάθος. Φυσικά η μεταπολεμική ρύθμιση που εμείς αποκαλούμε δυτική Αυτοκρατορία (δηλαδή ΝΑΤΟ συν σύμμαχοι συν διάφοροι θεσμοί υπό την αμερικάνικη ηγεμονία) δεν είναι αιώνια, όπως αιώνια δεν είναι και η Ευρωπαϊκή Ένωση ως διαχειρίστρια των υποθέσεων του ευρωπαϊκού καπιταλισμού στα πλαίσια της Αυτοκρατορίας. Μολονότι υπαρκτές και μάλιστα οξυμένες λόγω κρίσης, οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις στο εσωτερικό της δυτικής Αυτοκρατορίας δεν είναι ακόμα τόσο εκρηκτικές ώστε να παράγουν τέτοια αποτελέσματα. Στο βαθμό που οι σχεδιασμοί της Αυτοκρατορίας δεν ηττώνται αποφασιστικά σε κάποιο από τα μέτωπα που έχει ανοίξει (Λατινική Αμερική, Μέση Ανατολή, ανατολική Ευρώπη, Άπω Ανατολή κλπ), οι εσωτερικές της αντιπαραθέσεις θα κουκουλώνονται. Οι δε «ευρωσκεπτικιστικές» δεξιές και ακροδεξιές δυνάμεις δεν εκφράζουν κάποια απειλή για το σύστημα – απαιτούν απλώς μια άλλη διαπραγμάτευση στα πλαίσιά του, που θα οδηγήσει όχι στην αποδυνάμωσή του, αλλά στην ισορροπία του σε ένα πιο αντιδραστικό σημείο. Οι δυνάμεις αυτές έχουν βεβαίως τη δική τους αυτονομία, αλλά τα όρια της αυτονομίας τους τίθενται σε απόλυτο βαθμό από το χρηματιστικό κεφάλαιο και τους μηχανισμούς του.

Η Μεγάλη Βρετανία έχει μακρά ιστορία σε τσαλιμάκια στις σχέσεις της με την ΕΕ. Δε χρειάζεται να εθελοτυφλεί κανείς με αυτήν. Πολύ περισσότερο δε χρειάζεται να τρέφει αυταπάτες με αποτέλεσμα να χάνει κάθε ταξική ανεξαρτησία. Την επομένη του δημοψηφίσματος, το bbc έγραφε: «αυτή η διαδικασία (σ.σ. εξόδου από την ΕΕ) θα μπορούσε να πάρει το λιγότερο 2 χρόνια, με αυτούς που τρέχουν την καμπάνια του leave να προτείνουν κατά τη διάρκεια της καμπάνιας του δημοψηφίσματος ότι δε θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το 2020 – τη χρονιά που θα γίνουν οι επόμενες προγραμματισμένες εκλογές. […] Ο κύριος Κάμερον είχε πει προηγουμένως πως θα ενεργοποιούσε το άρθρο 50 (σ.σ. της συνθήκης της Λισσαβόνας για έξοδο από την ΕΕ) το συντομότερο μετά από μια νίκη του Leave, αλλά ο Μπόρις Τζόνσον και ο Μάικλ Γκόουβ που ηγούνταν της καμπάνιας εξόδου έχουν δηλώσει πως δεν πρέπει να βιαστεί. Είπαν ωστόσο επίσης ότι θέλουν να κάνουν άμεσες αλλαγές πριν φύγει η Μεγάλη Βρετανία από την ΕΕ, όπως τον περιορισμό της εξουσίας των δικαστών της ΕΕ και τον περιορισμό της ελεύθερης μετακίνησης των εργαζομένων, ενδεχομένως κατά παράβαση των υποχρεώσεων της συνθήκης του Ηνωμένου Βασιλείου.»

Ο Μπόρις Τζόνσον δήλωσε ξανά την επομένη του δημοψηφίσματος πως δε βιάζεται να κινήσει τις διαδικασίες, ούτε «θα γυρίσει την πλάτη του στην Ευρώπη». Συμπλήρωσε ακόμα πως «δεν υπάρχει καμιά ανάγκη να ενεργοποιηθεί το άρθρο 50». Και ήρθε στις 27 Ιούνη να πει πως το ποσοστό υπέρ της εξόδου «δεν ήταν τελείως συντριπτικό» και πως η σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ θα συνεχίσει να ενισχύεται. Και ο Φάρατζ για «διαπραγμάτευση» μίλησε. Οι δε σκληρές δηλώσεις των διάφορων αξιωματούχων της ΕΕ (όπως οι δηλώσεις Τουσκ και το κάλεσμα Μέρκελ, Ολλάντ, Ρέντσι προς Βρετανία να επιταχύνει τις διαδικασίες εξόδου) και η υποβάθμιση της Βρετανίας από τη Standard and Poor και τον οίκο Fitch εντάσσονται ακριβώς στη διαπραγμάτευση αυτή.

Ο Κάμερον στη συνέχεια το γύρισε, δηλώνοντας πως την απόφαση για την ενεργοποίηση του άρθρου 50 θα την πάρει ο διάδοχός του στην πρωθυπουργία. Με δεδομένο πως το επόμενο συνέδριο των Τόρηδων είναι τον Οκτώβρη, η διαδικασία θα καθυστερήσει αρκετά. Το CSIS γράφει: «Μολονότι αρκετοί υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της ΕΕ, όπως και αρχηγοί θεσμών της ΕΕ, θέλουν να ξεκινήσουν τις διαπραγματεύσεις το συντομότερο δυνατόν, δεν υπάρχει τίποτα που να μπορούν να κάνουν τα μέλη της ΕΕ πέρα από το να ασκούν πολιτική πίεση στον κ. Κάμερον να αναγκάσει το Λονδίνο να ενημερώσει για τη διάθεσή του να φύγει από την Ένωση. Ομοίως, δεν υπάρχει τίποτα απολύτως που να επιβάλλει νομικά στη βρετανική κυβέρνηση να κάνει κάτι τέτοιο.»

Επιπλέον, ο Ομπάμα έχει δηλώσει πως η ειδική σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Βρετανίας θα διατηρηθεί, ενώ ο ΓΓ του ΝΑΤΟ έχει ξεκαθαρίσει πως δεν αλλάζει τίποτα στη σχέση της Βρετανίας με τον ΝΑΤΟ. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, προειδοποίησετην ΕΕ να μην «αρχίσει να ονειρεύεται εκδικητικές προτάσεις» σχετικά με την αντιμετώπιση της κρίσης του μπρέξιτ.

Μολονότι οι επιπτώσεις του μπρέξιτ στο διεθνές επίπεδο χρήζουν διερεύνησης που δε μπορεί να γίνει στο παρόν άρθρο, δε νομίζω πως είμαστε στο κατώφλι κάποιας τεράστιας κρίσης στο στρατόπεδο του δυτικού ιμπεριαλισμού. Και ο Μάικλ Ο’ Χάνλον, βασικός στρατηγικός αναλυτής του ινστιτούτου Μπρούκινγκς, δε φαίνεται ιδιαίτερα αγχωμένος. Ωστόσο, είναι αλήθεια πως το μπρέξιτ λειτουργεί ώς ένα βαθμό αποδιοργανωτικά για το σύστημα, αφού βάζει σε δοκιμασία τις υπάρχουσες ισορροπίες εντός της δυτικής Αυτοκρατορίας. Κάθε πιθανή απορρύθμιση του συστήματος ανοίγει δυνατότητες για το δικό μας στρατόπεδο, αλλά αυτό εξαρτάται από τις δυνάμεις που έχουν την πρωτοβουλία ή εκείνες που μπορούν να εκμεταλλευτούν τα ρήγματα για τη δική τους στρατηγική. Ενδοϊμπεριαλιστικοί πόλεμοι έχουν κατά καιρούς οδηγήσει ακόμα και σε μια επανάσταση, αλλά αυτό δε γίνεται αυτόματα – μπορεί απλώς να οδηγήσουν σε μια καταστροφή και μια νέα ισορροπία. Σίγουρα δεν πανηγυρίζουμε με τον πόλεμο δήθεν γιατί επιτέλους σπάνε οι παλιές ισορροπίες. Σε κάθε γεγονός πρέπει να έχουμε τη σωστή πολιτική και όχι να χάσκουμε με τα γεγονότα. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να εκμεταλλευτούμε τις ρωγμές, χωρίς όμως να φανταζόμαστε πως οι ρωγμές αυτές είναι ντε φάκτο προοδευτικές ή το πρώτο βήμα για την επανάσταση. Κάθε κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε μια επανάσταση, στο βαθμό όμως που υπάρχουν επαναστάτες για να την πάνε μέχρι το τέλος.

Επιπτώσεις στο εσωτερικό: τι είχαν στο μυαλό τους αυτοί που ψήφισαν μπρέξιτ;

Γενικώς, με ποια κριτήρια μπορεί κανείς να βγάλει συμπεράσματα για το τι είναι αυτό που κινητοποιεί ανθρώπους πίσω από μια ατζέντα; Αυτό το ερώτημα μοιάζει με άλυτο γρίφο για την Αριστερά μας, που έχει προ πολλού υποβιβάσει το ρόλο της από υποκείμενο σε συμπαραστάτη του λαού, της εργατικής τάξης και των διάφορων καταπιεσμένων κοινωνικών υποκειμένων. Είναι ο λαός που θα κάνει την ανατροπή, εμείς απλά προσπαθούμε να τον ξυπνήσουμε. Πάρε την κατάσταση στα χέρια σου λαέ. Ε, αν έχει κανείς τέτοιες απόψεις είναι λογικό να τρέχει πίσω από το λαό. Κάνει και μια κοινωνιολογική ανάλυση για να υποστηρίξει πως μπρέξιτ ψήφισε η εργατική τάξη και ορίστε: έτοιμη η ιστοριούλα. «Η εργατική τάξη απορρίπτει τη λιτότητα». Τι κρίμα που αυτή η ιστοριούλα μάς λέει περισσότερα για το τι έχει στο κεφάλι του ο άνθρωπος που τη διηγείται, παρά για την πραγματικότητα.

Ένα ταυτοτικό σημείο της ΚΕΔ είναι πως ο πελάτης δεν έχει πάντα δίκιο. Το καθοριστικό στοιχείο για να κατανοήσει κανείς το χαρακτήρα ενός κινήματος ή ενός κοινωνικού ρεύματος είναι όχι η κοινωνιολογική του σύσταση, αλλά η πολιτική έκφραση που αυτό παίρνει, η οποία αποκρυσταλλώνεται στις πολιτικές δυνάμεις που ηγούνται. Κανένας δεν κινητοποιείται χωρίς κάποιο πρόγραμμα. Κάθε πολιτική εξέλιξη χρωματίζεται από τα πολιτικά υποκείμενα που ηγήθηκαν σε αυτήν [5].

Ως εκ τούτου, λέμε στους συντρόφους που ψάχνουν να αποδείξουν πως η εργατική τάξη ψήφισε μπρέξιτ και ως εκ τούτου αυτό είναι προοδευτικό να το ξανασκεφτούν. Σίγουρα τα 17 εκατομμύρια κόσμου που ψήφισαν μπρέξιτ δεν είναι όλοι ρατσιστές ούτε ακροδεξιοί. Έχουν προβλήματα, τους έχει χτυπήσει η λιτότητα, δε βλέπουν προοπτική κλπ. Όλα αυτά είναι σωστά. Όσο υπάρχει καπιταλισμός, υπάρχουν και τέτοια προβλήματα. Οι κρίσεις τα παροξύνουν. Οι άνθρωποι ψάχνουν διέξοδο. Το ζήτημα είναι πού την ψάχνουν. Και η Βέρμαχτ από προλετάριους στελεχώθηκε, όπως και ο στρατός του Γιουντένιτς. Η εργατική τάξη και γενικά οι καταπιεσμένοι μπορεί να έχουν πολλά προβληματικά στοιχεία στο κεφάλι τους, και πολλές φορές να κινητοποιούνται για αλλότρια και αντιδραστικά πολιτικά σχέδια. Ας κάνουμε μια προσπάθεια να διερευνήσουμε τι είχαν στο μυαλό τους οι ψηφοφόροι του Leave.

Ο εθνικός γραμματέας του SWP (αδελφό κόμμα του ΣΕΚ) έγραψε ένα άρθρο την επομένη του δημοψηφίσματος (εδώ στα ελληνικά) στο οποίο χαρακτήριζε τη νίκη του μπρέξιτ ως «εξέγερση εναντίον των πλουσίων και των ισχυρών». Προσπαθώντας να τεκμηριώσει ότι ο κόσμος που ψήφισε leave δεν είχε στο κεφάλι του ρατσισμό, επικαλέστηκε ένα γκάλοπ, το οποίο σύμφωνα με τα λεγόμενά του «δείχνει ότι η πλειοψηφία των ψηφοφόρων του leave πιστεύουν πως η μετανάστευση είχε καλό αντίκτυπο ή καθόλου αντίκτυπο στις περιοχές στις οποίες ζουν». Αν κανείς μπει στον κόπο να διαβάσει το γκάλοπ, θα δει το εξής (δεύτερη σελίδα, τρίτη στήλη): 65 στους 100 ψηφοφόρους του leave πιστεύουν πως η μετανάστευση έχει κακό αντίκτυπο στη Βρετανία. Τι συνέβη εδώ; Ο αρθρογράφος δε διάβασε το γκάλοπ που παραθέτει ή λέει συνειδητά ψέματα; Όποια και αν είναι η απάντηση, το SWP έχει αποδείξει πολλές φορές πως δεν έχει και την καλύτερη σχέση με την αλήθεια (ο καθένας μπορεί να θυμηθεί τις «επαναστάσεις» σε Λιβύη, Συρία και Ουκρανία που υποστήριζε).

Ο Παναγιώτης Σωτήρης υποστηρίζει στο unfollow: «Σε πείσμα της ρητορικής ότι η ψήφος αυτή ήταν ξενόφοβη, συντηρητική, ρατσιστική, οι έρευνες κοινής γνώμης έδειξαν ότι τα κίνητρα των ψηφοφόρων του Brexit ήταν περισσότερο η αγωνία για την οικονομική κατάσταση των οικογενειών και των παιδιών τους ή η επιθυμία να διασωθεί ό,τι έχει μείνει από το κράτος πρόνοιας.» Ποιες είναι αλήθεια αυτές οι έρευνες κοινής γνώμης; Δε μας λέει. Μάλλον γιατί δεν υπάρχουν.

Αλλά ας δούμε μερικά στοιχεία. Σύμφωνα με μια έρευνα που διεξήγαγαν τα Lord Ashcroft Polls, μπρέξιτ ψήφισαν:

– 81% όσων πιστεύουν ότι η πολυπολιτισμικότητα είναι αρνητική,

– 80% όσων πιστεύουν ότι ο κοινωνικός φιλελευθερισμός είναι αρνητικός,

– 74% όσων πιστεύουν ότι ο φεμινισμός είναι αρνητικός,

– 78% όσων πιστεύουν ότι το πράσινο κίνημα είναι αρνητικό,

– 80% όσων θεωρούν ότι η μετανάστευση είναι αρνητική.

Οι περισσότερες ψήφοι στο μπρέξιτ ήταν ψήφοι δεξιών και ακροδεξιών, με το 40% των ψήφων να προέρχεται από τους τόρηδες και το 25% από το ακροδεξιό UKIP. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το 67% των Ασιατών, το 73% των μαύρων και το 70% των μουσουλμάνων ψήφισε Remain.

Μια άλλη έρευνα που διενεργήθηκε πριν από το δημοψήφισμα υποστηρίζει πως το 73% όσων θεωρούν το μεταναστευτικό κορυφαίο πρόβλημα ψήφισαν Leave.

Μπορεί βεβαίως κάποιος να αμφισβητήσει την εγκυρότητα των ερευνών αυτών. Καμιά αντίρρηση, δείχνει υγιές κριτήριο το να μην πιστεύει κανείς τα αστικά μίντια. Να το συζητήσουμε, όποιος έχει άλλα στοιχεία ας τα φέρει να τα εξετάσουμε. Αλλά να δούμε στοιχεία, όχι μόνο ατεκμηρίωτους ισχυρισμούς.

Της καμπάνιας του μπρέξιτ ηγήθηκε και ηγεμόνευσε η δεξιά πτέρυγα των Τόρηδων και ο Φάρατζ. Το κοινωνικό ρεύμα που στήριξε το μπρέξιτ συγκροτήθηκε κάτω από αυτή την ηγεσία και με τα συγκεκριμένα διλήμματα που αυτή έθεσε (χονδρικά «η ΕΕ μάς καταπιέζει και μας στέλνει μετανάστες, να πάρουμε τη χώρα μας πίσω»). Το ρεύμα αυτό είναι δεξιό. Εκφράζει τη μικροαστική εθνικιστική αγανάκτηση που απαιτεί μια εθνική αναδίπλωση ενάντια στην «επέλαση των μεταναστών» και την «επιβολή της Ευρώπης», φορτώνοντας σε αυτούς τούς παράγοντες τα προβλήματα που του προκάλεσαν οι πολιτικές λιτότητας που επέβαλαν τόσο οι κυβερνήσεις των Τόρηδων όσο και των Εργατικών. Το «θέλουμε τη χώρα μας πίσω» είναι ένα απολύτως αντιδραστικό σύνθημα που δεν οδηγεί σε καμιά δική μας προοπτική, όπως μπορεί να νομίζουν αυτοί που πανηγυρίζουν βλέποντας κάποιο σπάσιμο των ιμπεριαλιστικών δεσμών ως πρώτο στάδιο για την επανάσταση (ιμπεριαλιστικά δεσμά στη Βρετανία;; ποιος την καταπιέζει, αλήθεια;). Αυτός που ψάχνει τον εχθρό στο εξωτερικό και στους μετανάστες ενώ σφιχταγκαλιάζεται με τμήματα της αστικής του τάξης είναι δεμένος χειροπόδαρα με την αστική του τάξη. Κανέναν προοδευτικό αγώνα δεν πρόκειται να διεξάγει σε αυτή τη βάση. Το να το αναγνωρίζει κανείς αυτό δε σημαίνει ότι υποστηρίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση ή την καμπάνια remain [6], ούτε πως ταυτίζεται με τον εσμό των φιλελέδων των ΕΣΠΑ που έχουν πάθει παράκρουση από το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η λατρεμένη τους ΕΕ [7].

Πρέπει πάντα να επιλέγουμε ένα από τα δύο στρατόπεδα;

Κάποιοι σύντροφοι άσκησαν καλοπροαίρετη κριτική στη θέση «καμιά στήριξη σε κανένα αστικό στρατόπεδο» που εκφράστηκε στο προηγούμενο άρθρο γνώμης, υποστηρίζοντας πως πρόκειται στην ουσία για μια μη-θέση. «Δε σου αρέσει το ερώτημα, και έτσι επιλέγεις να ξεφύγεις από αυτό.»

Να το ξεκαθαρίσουμε: δεν έχουμε την αντίληψη ότι στις ενδοαστικές συγκρούσεις δεν επιλέγουμε πλευρά από θέση αρχής. Μας ενδιαφέρει σε κάθε σύγκρουση που γίνεται να παρεμβαίνουμε, ώστε να διαμορφώσουμε έναν πιο ευμενή συσχετισμό για την επόμενη μέρα – ακόμα και αν δεν έχουμε ορίσει εμείς το πλαίσιο της αντιπαράθεσης. Το ότι δεν ορίσαμε εμείς το πλαίσιο της αντιπαράθεσης στην Ουκρανία, τη Λιβύη, τη Συρία ή τη Βραζιλία (για να αναφέρουμε μερικά πρόσφατα παραδείγματα) δε μας εμπόδισε να πάρουμε ξεκάθαρη θέση υπέρ του ενός στρατοπέδου. Δεν επιβάλαμε εμείς στον Τσίπρα να αναγγείλει το δημοψήφισμα πέρσι, αλλά αυτό δε μας εμπόδισε να παλέψουμε με όλες μας τις δυνάμεις για το ΟΧΙ και να κάνουμε μάλιστα (μαζί με μια αισχρή μειοψηφία συντρόφων) και αντισυγκεντρώσεις στον εσμό των φιλελέδων.

Αλλά το δημοψήφισμα της 5ης Ιούλη έγινε σε άλλη χώρα, σε άλλη συγκυρία και πυροδοτήθηκε από τελείως άλλα γεγονότα – από μια πραγματική πάλη πέντε χρόνων ενάντια στη λιτότητα. Εκεί μπορούσαμε να πιστεύουμε πως θα πάρουμε εμείς (δηλαδή οι «όχι, μέχρι τέλους») τη σκυτάλη του αγώνα ενάντια στα μνημόνια όταν ο Τσίπρας την πετάξει, διεκδικώντας να είμαστε εμείς που θα δώσουμε πολιτική έκφραση στον κόσμο όταν τον ‘προδώσει’ (σε πολλά εισαγωγικά) ο Τσίπρας – άσχετα αν τελικά δε βγήκε αυτό το σχήμα. Στη Βρετανία δεν έχουμε αυτό. Ούτε έχουμε μια επέμβαση του ιμπεριαλισμού σε μια καταπιεσμένη χώρα, οπότε παλεύουμε για την ήττα του ιμπεριαλισμού και υπερασπίζουμε την αυτοδιάθεσή της χωρίς να δίνουμε πολιτική στήριξη στο καθεστώς της. Όχι, εδώ έχουμε μια ενδοαστική σύγκρουση μεταξύ αντιδραστικών στρατοπέδων στην οποία δε μπορεί να υποστηριχθεί κανένα τους. Αλήθεια, μήπως πρέπει να επιλέξουμε πλευρά και στις αμερικάνικες εκλογές; Μήπως ο Τραμπ είναι προτιμότερος από τη Χίλαρι, γιατί είναι πιο αντισυστημικός; Εξάλλου τα σημαντικά μίντια και θινκ τανκ τον βρίζουν από το πρωί μέχρι το βράδυ, προμοτάροντας τη Χίλαρι. Τι λέτε σύντροφοι; Αν στον τελικό των επόμενων γαλλικών εκλογών πάει η Λεπέν (με την ευρωσκεπτικιστική ατζέντα της) και ο Σαρκοζί, πρέπει μήπως να καλέσουμε σε τακτική ψήφο στη Λεπέν επενδύοντας την επιλογή μας με αντι-ΕΕ επιχειρήματα;

Το ζήτημα στο βρετανικό δημοψήφισμα (όπως και στις περιπτώσεις των εκλογών στις ΗΠΑ και στη Γαλλία) ήταν να τραβηχτεί η ταξική γραμμή. Να μη συρθεί το ταξικό μας στρατόπεδο έρμαιο σε μια σύγκρουση αστικών στρατοπέδων. Αυτό είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει να εκμεταλλευτεί τις όποιες ενδοαστικές ή ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις για τη δική του ατζέντα.

Μια καμπάνια λέξιτ, όσο μειοψηφική και να ήταν, θα είχε νόημα (σε προπαγανδιστικό μόνο επίπεδο, καθώς πιθανότητα λέξιτ δεν υπήρχε) στο βαθμό που προσπαθούσε να το κάνει αυτό. Στο βαθμό που κατήγγειλε ξεκάθαρα και στεκόταν εχθρικά απέναντι στην καμπάνια του μπρέξιτ, στο βαθμό που είχε σαφή διεθνιστικό και αντιρατσιστικό λόγο. Αν δεν έτρεφε την απίστευτη νοσταλγία που έτρεφε η υπαρκτή καμπάνια λέξιτ για το βρετανικό κράτος πρόνοιας, που έτσι κι αλλιώς το κατέστρεψε η Θάτσερ και όχι η Μέρκελ. Αν διακήρυσσε πως ενδιαφέρεται να διαλύσει την ιμπεριαλιστική ΕΕ και όχι να βγάλει τη Βρετανία από αυτήν για να αποκαταστήσει την «ανεξαρτησία» της. Αν έλεγε στο προλεταριάτο πως ο εχθρός  είναι μέσα στη χώρα, και είναι η βρετανική αστική τάξη. Αν ήθελε να χρησιμοποιήσει την έξοδο από την ΕΕ για να κάνει το προλεταριάτο να το δει αυτό μέσα από την ίδια του την πείρα. Αλλά η καμπάνια λέξιτ δεν έκανε τίποτα από όλα αυτά. Οι τρεϊντγιουνιστές που την εκπροσωπούσαν βγαίνανε και λέγανε για το τι ωραία που ήταν η Βρετανία το ’70 πριν μας πάρει η ΕΕ την ανεξαρτησία μας, και πως παλεύουνγια «εθνική αυτοδιάθεση» (στη Βρετανία!!). Στη διακήρυξή της, η καμπάνια έλεγε πως την ενδιαφέρει η δημοκρατία (η ντροπαλή δηλαδή μετωνυμία της εθνικής ανεξαρτησίας), η κοινωνική δικαιοσύνη και η περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Η κατά καιρούς συνεργασία με τον Τζορτζ Γκάλλογουέι [8] δεν ήταν τυχαία. Η καμπάνια αυτή δεν αποτελούσε τίποτα παραπάνω από την αριστερή προέκταση της καμπάνιας μπρέξιτ, παρά τις διαφοροποιήσεις στα λόγια. Δεν αποτελούσε εργαλείο για να τραβηχτεί η ταξική γραμμή.

Πάλη ενάντια στον εθνικισμό και το κύμα αντίδρασης που έρχεται

Η νίκη του μπρέξιτ – και των δυνάμεων που ηγούνταν σε αυτό – θα παράξει (και έχει αρχίσει ήδη να το κάνει) αντιδραστικά πολιτικά αποτελέσματα στο εσωτερικό της Βρετανίας. Η παραίτηση του Κάμερον δεν είναι από μόνη της θετικό γεγονός – θα αντικατασταθεί κατά πάσα πιθανότητα από τον Μπόρις Τζόνσον, που είναι εξίσου αντιδραστικός. Ο συσχετισμός θα κινηθεί ραγδαία προς τα δεξιά, με την ακροδεξιά να αποκτάει κι άλλον αέρα στα πανιά της. Η όποια Αριστερά θα βρεθεί σε δύσκολη θέση. Ο πιο αριστερός ηγέτης που θα μπορούσε να εκλέξει ένα κόμμα όπως το Εργατικό (παραδοσιακά εργαλείο του βρετανικού ιμπεριαλισμού), ο Κόρμπιν, βρίσκεται ήδη υπό μεγάλη πίεση από τη μπλερική δεξιά του πτέρυγα, που έχει ξεσηκωθεί και απαιτεί την παραίτησή του εδώ και τώρα. Η τελευταία από τη μακρά σειρά παραχωρήσεων που έχει κάνει ο Κόρμπιν απέναντι στη δεξιά είναι η δέσμευσή του να αλλάξει τη μεταναστευτική πολιτική του Εργατικού Κόμματος λίγο μετά τη νίκη του μπρέξιτ. Συνδυασμένες με την απόλυτη ανικανότητα και έλλειψη αποφασιστικότητας που έχει επιδείξει να παλέψει ενάντια στη δεξιά, τέτοιες κινήσεις τού σκάβουν το λάκκο μια ώρα αρχύτερα.

Το κύμα αντίδρασης θα ενταθεί στη Βρετανία. Ήδη υπάρχουν αναφορές αυξανόμενων κρουσμάτων ρατσιστικών απειλών και προπηλακισμών ενάντια σε μετανάστες. Τα φαινόμενα ρατσισμού θα πληθύνουν, με τις πιο μαχητικές πτέρυγες μιας αναζωογονημένης ακροδεξιάς να παίζουν μπάλα σε ένα πιο ευμενές για αυτές έδαφος. Η πρόσφατη δολοφονία της βουλευτίνας από το φασιστικό κάθαρμα αποτελεί μια δυσοίωνη προειδοποίηση για το συνειδητό προλεταριάτο και τους καταπιεσμένους της Βρετανίας.

Η πάλη του συνειδητού προλεταριάτου στη Βρετανία είναι πρώτα και κύρια ενάντια στον αναζωογονημένο εθνικισμό και ρατσισμό και η υπεράσπιση των μεταναστών.

Σημειώσεις

[1] Η ΛΑΕ υποστηρίζει πως «[η] νίκη του Brexit, είναι το αποτέλεσμα της αποστροφής των λαϊκών στρωμάτων στην αντιλαϊκή, απολυταρχική, νεοφιλελεύθερη και ιμπεριαλιστική Ε.Ε. H νίκη του Brexit είναι το αποτέλεσμα της ισχυρής βούλησης των λαών για αποκατάσταση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας απέναντι σε μια γερμανική Ευρώπη.»

[2] Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ θεωρεί πως «[τ]ο όχι του βρετανικού λαού στην ΕΕ είναι ιστορικής σημασίας ήττα του ευρωπαϊσμού και της στρατηγικής της λεηλασίας των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των ευρωπαϊκών λαών από κεφάλαιο και τράπεζες, με ή δίχως μνημόνια.»

[3] Το kommon υποστηρίζει πως το μπρέξιτ «ήταν πιο εργατικό και αριστερό από ό,τι λένε», επικαλούμενο την επιρροή  της καμπάνιας του λέξιτ που έπαιξε «[κ]ρίσιμο, και εν πολλοίς αποφασιστικό, ρόλο για τη νίκη του Brexit». Αυτός ο ισχυρισμός υπάρχει μόνο μέσα στο κεφάλι του αρθρογράφου. Η πραγματικότητα είναι πως η καμπάνια περί «λέξιτ» είχε αμελητέα επιρροή. Προκαλούμε όποιον το αμφισβητεί αυτό να προσκομίσει στοιχεία που να το καταρρίπτουν. Φωτογραφίες από διαδηλώσεις ή εκδηλώσεις που διοργάνωσε το λέξιτ, κάποιο γκάλοπ που να καταγράφει την αριστερή εναντίωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι. Αλλά τι να λέμε τώρα. Εδώ διάφοροι μάς πουλάνε ακόμα παραμύθια περί μετριοπαθούς αντιπολίτευσης στη Συρία.

[4] Η ανακοίνωση της καμπάνιας λέξιτ σημειώνει πως «[η] ψήφος για την έξοδο του ΗΒ από την ΕΕ εκφράζει πάνω από όλα την απόρριψη ολόκληρου του πολιτικού κατεστημένου από εκατομμύρια ανθρώπους της εργατικής τάξης που έχουν υποφέρει από τη λιτότητα για δεκαετίες» και πως «[κ]άθε θεσμός του Βρετανικού κατεστημένου υποστήριξε την παραμονή».

[5] Δέκα θέσεις για την επανάσταση: «Η ταξική πάλη είναι πόλεμος και οι πρωταγωνιστές του συμμετέχουν σ’ αυτόν συνειδητά και όχι παρεμπιπτόντως. Οι επαναστάσεις που έχει γνωρίσει η πρόσφατη ιστορία μετά τη γαλλική είχαν ένα ορισμένο κοινωνικό-ταξικό περιεχόμενο το οποίο ορίζεται από το πρόγραμμα που ανέλαβαν να υλοποιήσουν οι δυνάμεις που πρωταγωνίστησαν σε αυτές και όχι από τη μηχανιστική αναγωγή στο κοινωνικό τους υποκείμενο. Γι’ αυτό και οι επαναστάσεις αυτές, ανεξάρτητα από τις συμπάθειες του καθενός, έχουν χρωματιστεί από αυτούς που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή, απ’ αυτούς που χωρίς αυτούς δεν θα γινόταν τίποτα. Από τους Ιακωβίνους στη γαλλική επανάσταση, από τους μπλανκιστές στην Κομμούνα, από τους μπολσεβίκους το 1917 στη Ρωσία, από το Σπάρτακο λίγο αργότερα στη Γερμανία, από τη CNT κυρίως αλλά και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις της Ισπανικής Επανάστασης, από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην Ελλάδα το 44, από το αντάρτικο του Τίτο, του Μάο, από την αραβική επανάσταση των νασερικών στην Αίγυπτο το 1952, του Κάστρο και του Τσε στην Κούβα, το FLN στο Αλγέρι το 1962,τους Βιετκόνγκ στο Βιετνάμ, από τους Σαντινίστας το 79 στη Νικαράγουα, από το Κίνημα Ενόπλων Δυνάμεων του Καρβάλιο στην Πορτογαλία το 74, από το Βολιβαριανό κίνημα στη Βενεζουέλα, τους Ζαπατίστας στο Μεξικό κλπ κλπ.

[6] Το remain ήταν επίσης ένα αστικό στρατόπεδο που δεν άξιζε την παραμικρή στήριξη, αλλά αποφασιστική εναντίωση. Οι αριστερές οργανώσεις που το στήριξαν χρήζουν σκληρής κριτικής. Στην προσπάθειά τους μάλιστα να θεωρητικοποιήσουν την άκριτη και άνευ όρων παράδοσή τους στον Κόρμπιν, πολλές από αυτές έφτασαν στο σημείο να γράφουν αναλύσεις που ξέπλεναν την ΕΕ παρουσιάζοντάς την περίπου ως προοδευτικό οργανισμό. Αν το παρόν άρθρο είναι ανισοβαρές, επιλέγοντας να δώσει πολύ περισσότερη έμφαση στην πλευρά του μπρέξιτ, αυτό οφείλεται στο γεγονός πως το ταξικό μας στρατόπεδο στην Ελλάδα δεν κινδυνεύει τόσο από φιλο-ΕΕ αυταπάτες, ούτε από φαντασιώσεις πως το βρετανικό Εργατικό Κόμμα μπορεί με κάποιον τρόπο να γίνει μοχλός της σοσιαλιστικής επανάστασης.

[7] Ένα από τα πιο τραγελαφικά και συνάμα εξοργιστικά θεάματα των τελευταίων ημερών είναι οι διάφοροι φιλελέδες και ευαίσθητοι ευρωπαϊστές που είναι έτοιμοι να ζωστούν τα άρματα για να υπερασπιστούν την αγαπημένη τους πατρίδα, τη δημοκρατική και προοδευτική Ευρώπη, ενάντια στο φασισμό και την άνοδο της ακροδεξιάς, σκούζοντας θλιβερά για την Άννα Φρανκ, τους Εβραίους της Βαρσοβίας και το Ολοκαύτωμα. Τώρα τα θυμήθηκαν όλα αυτά. Ας μάθουν αυτοί οι τύποι ότι δίπλα στην Άννα Φρανκ υπάρχει η ανώνυμη ανατολικο-Ουκρανή που σκοτώθηκε το 2015 από βομβαρδισμό του σπιτιού της από τους υποστηριζόμενους από την Ευρώπη τους ναζήδες. Πως δίπλα στους Πολωνούς Εβραίους της Βαρσοβίας υπάρχουν οι 30,000-50,000 νεκροί που άφησε πίσω της η επίθεση στη Λιβύη το 2011, στην οποία η Ευρώπη τους συμμετείχε. Πως δίπλα στο Ολοκαύτωμα υπάρχουν μια σειρά μεγαλύτερων ολοκαυτωμάτων, που δεν τα γράφουμε με κεφαλαίο «ο», τα οποία έκανε η Ευρώπη τους στις αποικίες και για τα οποία δεν τιμωρήθηκε κανείς – ο μόνος λόγος για τον οποίον τιμωρήθηκαν αυτοί που διέπραξαν το ολοκαύτωμα που γράφουμε με κεφαλαίο είναι επειδή το διέπραξαν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Και βεβαίως η λίστα θα μπορούσε να συνεχιστεί αρκετά, ελεεινοί και τρισάθλιοι υποκριτές.

[8] Ο Τζορτζ Γκάλλογουέι είναι στέλεχος των Εργατικών και υποστηρικτής της καμπάνιας του μπρέξιτ. Μολονότι είναι γενικώς αριστερό στοιχείο για τα δεδομένα του Εργατικού Κόμματος, οι επιλογές του κατά τη διάρκεια της καμπάνιας είναι απολύτως απαράδεκτες και καταδικαστέες. Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες από αυτές. Εμφανιζόμενος σε συγκέντρωση του UKIP το Φλεβάρη δίπλα στον Φάρατζ, τον οποίο ξεπλένει συστηματικά, έριξε το σύνθημα «αριστερό, δεξί, αριστερό, δεξί, πορεία προς τα μπρος». Δείτε τον εδώ να παίρνει συνέντευξη από τον Φάρατζ και να συμφωνεί μαζί του σε πολλά ζητήματα. Ας αναφέρουμε και ένα ωραίο επιχείρημα που είχε χρησιμοποιήσει για να υποστηρίξει την έξοδο, σε μέσο μάλιστα κόμματος που συμμετέχει στο λέξιτ (ΚΚ Βρετανίας): «Ο βρετανικός λαός δεν είναι καμιά φυλή ανθρώπων που βάφουν τα πρόσωπά τους μπλε, ζουν στο δάσος και χρειάζονται κάποιου είδους ρωμαϊκή αυτοκρατορία να έρθει να μας δείξει πώς να σκάβουμε μια μπανιέρα.» Φυσικά όλα τα παραπάνω δεν τον εμπόδισαν να εμφανιστεί σε εκδήλωση του λέξιτ.