«Εχουμε γεμίσει από ωραίες ιδέες. Και τι καταλάβαμε;» μου είπε τις προάλλες κάποιος φίλος. Καταλάβαμε, σίγουρα, πως για να υπάρχουν ωραίες ιδέες, προφανώς προϋπάρχει η ίδια η ανάγκη γέννησής τους, του απάντησα. Η εκμηδένιση οτιδήποτε μη χειροπιαστού είναι η πιο εύκολη διέξοδος και συγχρόνως η πιο συνηθισμένη μέθοδος αποποίησης της ευθύνης. Βάζουμε σε μια ζυγαριά από τη μια τις ιδέες και από την άλλη την πραγματικότητα, γνωρίζοντας από πριν το αποτέλεσμα. Ομως δεν αποτελούν ίδια μέτρα και σταθμά.
Μαρία Μαθιουδάκη*
Μια ιδέα είναι ικανή να αλλάξει την πραγματικότητα. Αλλά και η πραγματικότητα γεννά, αλλάζει και καταστρέφει ιδέες. Ισως γι’ αυτό δημιουργείται συχνά αυτή η σύγχυση. Η διαφορά τους είναι πως ιδέες δεν μπορούν να γίνουν πράξη αν δεν έχουν βασική παράμετρο τον άνθρωπο. Αντίθετα, η πραγματικότητα μπορεί να υπάρξει και χωρίς εμάς.
Ιδέες και ιδεολογίες. Θα μπορούσε κανείς να τις παραλληλίσει με όνειρα εφαρμόσιμα. Παίρνουν το σχήμα της κάθε εποχής και των ανθρώπων που τις κάνουν πράξη. Και όταν μια ιδέα γίνεται πραγματικότητα, τι γίνεται; Οταν το όνειρο εφαρμόζεται, σταματάς να ονειρεύεσαι;
Ισως, η στιγμή που μια αφηρημένη έννοια παίρνει σάρκα και οστά και η ζυγαριά γέρνει προς το μέρος της και γίνεται πραγματικότητα να είναι η στιγμή που ερχόμαστε αντιμέτωποι με τους βαθύτερους φόβους μας. Οπως συμβαίνει και με τα όνειρα που πραγματοποιήθηκαν. «Και τώρα;» έχουμε μάθει να λέμε στον εαυτό μας. Η αίσθηση του ανικανοποίητου που κατατρύχει γενιές και γενιές. Ομως αυτό δεν περιέχει και μια από τις βασικές μας ανάγκες; Την ανάγκη της εξέλιξης.
Ναι. Εχουμε γεμίσει από ωραίες ιδέες. Υπάρχουν και οι άλλες όμως. Αυτές οι χιλιοειπωμένες ατάκες που εμμονικά δεν σηκώνουν αμφισβητήσεις. Που μιλούν για το παρόν λες και είναι παρελθόν, αλλά φοράνε την επίφαση του μέλλοντος. Τις ξέρω καλά. Ολοι μας τις γνωρίζουμε. Εχουν θρονιαστεί σε μια κεντρική καρέκλα και κοιτάζουν τις υπόλοιπες αφ’ υψηλού. Τι κι αν έξω απ’ το δωμάτιο η πραγματικότητα έχει χάσει τ’ αυγά και τα πασχάλια; Τι κι αν υπάρχουν τόσες όμορφες ιδέες που αν συγκεράζονταν ο κόσμος μας θα γινόταν, σίγουρα, καλύτερος; Αυτές εκεί. Ακούνητες κι αγέλαστες.
Συνειδητοποιώ πως σε μια τέτοια εποχή, αυτά που μας βοηθάνε να συνεχίζουμε είναι τα εφαρμόσιμα όνειρα. Ούτε οι ιδέες άνευ πρακτικού περιεχομένου ούτε η σημερινή πραγματικότητα.
Το παράδοξο είναι πως και η ίδια η πραγματικότητα ίσως να μην είναι τίποτα άλλο από τον τρόπο που εκλαμβάνουμε και διακρίνουμε τις ιδέες. Ποιες αξίζουν -και μπορούν- να γίνουν πράξη και ποιες είναι «ένα πουκάμισο αδειανό» σαν του Σεφέρη.
* Πολιτική επιστήμων, τραγουδοποιός
efsyn.gr/
