(Πέρα από τη) σύγκρουση Ινδίας-Πακιστάν: Πέντε συµπεράσµατα για την εποχή µας

1. Έχουµε ισχυριστεί πολλές φορές ότι ο σύγχρονος κόσµος έχει πολλές αναλογίες µε τα χρόνια που οδήγησαν στο 1914.

Όπως τότε, έτσι και τώρα, µια µε­γά­λη πο­λε­µι­κή ανα­µέ­τρη­ση δεν απο­τε­λεί υπο­χρε­ω­τι­κά ενερ­γή επι­δί­ω­ξη των κρα­τι­κών ηγε­σιών. Κάθε αστι­κή τάξη θα προ­τι­µού­σε να επι­κρα­τή­σει επί των αντα­γω­νι­στών της αξιο­ποιώ­ντας δι­πλω­µα­τι­κή ισχύ, οι­κο­νο­µι­κά µε­γέ­θη, δια­κρα­τι­κές συ­µµα­χί­ες και την απει­λή της στρα­τιω­τι­κής ισχύ­ος (χωρίς να χρεια­στεί να κα­τα­φύ­γει στη χρήση της). Αλλά κάθε αστι­κή τάξη είναι απο­φα­σι­σµέ­νη να επι­κρα­τή­σει επί των αντα­γω­νι­στών της «µε κάθε ανα­γκαίο µέσο», καθώς η οι­κο­νο­µι­κή κρίση/στα­σι­µό­τη­τα και οι αλ­λα­γές στους διε­θνείς συ­σχε­τι­σµούς πολ­λα­πλα­σιά­ζουν τις αντι­πα­ρα­θέ­σεις «µη­δε­νι­κού αθροί­σµα­τος» (όπου τα κέρδη του ενός είναι απώ­λειες του άλλου). Σε έναν τέ­τοιο κόσµο, το τυ­χαίο γε­γο­νός της εκτέ­λε­σης του Αυ­στρια­κού Αρ­χι­δού­κα Φερ­δι­νάν­δου από µέλος ένο­πλης ορ­γά­νω­σης που πά­λευε ενά­ντια στην κυ­ριαρ­χία της Αυ­στρο­ουγ­γα­ρί­ας στη Βοσ­νία-Ερ­ζε­γο­βί­νη, έβαλε το 1914 σε κί­νη­ση µια «αλυ­σί­δα» γε­γο­νό­των (τε­λε­σι­γρά­φων, κη­ρύ­ξε­ων πο­λέ­µου, ενερ­γο­ποί­η­σης «συ­µφώ­νων» αµυ­ντι­κής συ­νερ­γα­σί­ας) που οδή­γη­σε στο Με­γά­λο Σφα­γείο. Το 2025, µια φο­νι­κή επί­θε­ση κατά του­ρι­στών από µια οµάδα ενό­πλων που πα­λεύ­ουν ενά­ντια στην κυ­ριαρ­χία της Ιν­δί­ας στο Κα­σµίρ, προ­κά­λε­σε µια άµεση στρα­τιω­τι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση Ιν­δί­ας-Πα­κι­στάν, υπεν­θυ­µί­ζο­ντας σε όλους ότι το εν­δε­χό­µε­νο «πο­λέ­µου από ατύ­χη­µα», όσο πα­ρά­λο­γο κι αν ακού­γε­ται, δεν µπο­ρεί να απο­κλει­στεί…

Πάνος Πέτρου

2. Μια σύρ­ρα­ξη Ιν­δί­ας-Πα­κι­στάν θα ήταν κα­τα­στρο­φι­κή από µόνη της, µε δε­δο­µέ­νο το µέ­γε­θος των στρα­τών, αλλά και τις πυ­ρη­νι­κές τους δυ­να­τό­τη­τες. Η ση­µα­σία της πυ­ρη­νι­κής απει­λής έχει υπο­χω­ρή­σει αδι­καιο­λό­γη­τα σε µια εποχή που γί­νε­ται ζω­τι­κής ση­µα­σί­ας η επι­στρο­φή στο παλιό αί­τη­µα του γε­νι­κευ­µέ­νου πυ­ρη­νι­κού αφο­πλι­σµού. Όµως µια σύρ­ρα­ξη δεν θα έµενε υπο­χρε­ω­τι­κά δι­µε­ρής. Από τις πρώ­τες αψι­µα­χί­ες εκ­δη­λώ­θη­κε σε «εµβρυα­κή» µορφή η δυ­να­µι­κή µιας πι­θα­νής «αλυ­σί­δας» γε­γο­νό­των. Είναι γνω­στό ότι η Κίνα και η Ινδία έχουν ανοι­χτές συ­νο­ρια­κές δια­µά­χες και αντα­γω­νι­σµούς στην πάλη για επιρ­ροή σε άλλα µι­κρό­τε­ρα κράτη της πε­ριο­χής. Αυτή η πρα­γµα­τι­κό­τη­τα έχει οδη­γή­σει σε σύ­σφι­ξη των σχέ­σε­ων µε­τα­ξύ Πα­κι­στάν και Κίνας. Ο αντα­γω­νι­σµός Κί­νας-Ιν­δί­ας όµως έχει πάρει ακόµα πιο διε­θνή διά­στα­ση, καθώς το αµε­ρι­κα­νι­κό κρά­τος προ­ω­θεί τον IMEC (Διά­δρο­µος Ιν­δί­ας-Μέ­σης Ανα­το­λής-Ευ­ρώ­πης) ως αντί­βα­ρο στην κι­νε­ζι­κή BRI (Πρω­το­βου­λία Μία Ζώ­νη-Ένας Δρό­µος) που δια­κλα­δώ­νε­ται σε αντί­στοι­χες γε­ω­γρα­φί­ες. Αν ο πό­λε­µος συ­νε­χι­ζό­ταν, είναι ανοι­χτό το ερώ­τη­µα µέχρι πού θα έφτα­νε η κι­νε­ζι­κή υπο­στή­ρι­ξη στο Πα­κι­στάν ή τι θα ήταν πρό­θυ­µες να πρά­ξουν οι ΗΠΑ για να κερ­δί­σουν ορι­στι­κά την Ινδία (που επι­δί­δε­ται σε «πο­λυ­διά­στα­τη εξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή») στο πλευ­ρό τους. Επι­πλέ­ον, τις µέρες της κρί­σης, το Κρά­τος του Ισ­ρα­ήλ δια­κή­ρυ­ξε την θερµή του στή­ρι­ξη στην Ινδία του Μόντι, καθώς ο «γάµος» µε­τα­ξύ του Σιω­νι­σµού και της «Χι­ντούτ­βα» (ακρο­δε­ξιός ιν­δου­ϊ­σµός), µε κοινή βάση την ισλα­µο­φο­βία και τις ιδέες περί «Ανω­τε­ρό­τη­τας» είναι κοινό µυ­στι­κό. Με πολ­λές εστί­ες αντι­πα­ρά­θε­σης ενερ­γές, µε δι­µε­ρή ή πο­λυ­µε­ρή πο­λε­µι­κά σύ­µφω­να σε ισχύ, υπάρ­χει πάντα η δυ­να­µι­κή της δια­µόρ­φω­σης διε­θνών «στρα­το­πέ­δων» γύρω από µια το­πι­κή σύ­γκρου­ση. Αυτά τα «στρα­τό­πε­δα» δεν θα είναι υπο­χρε­ω­τι­κά τόσο τα­κτο­ποι­η­µέ­να όσο τα φα­ντά­ζε­ται ένα τµήµα της διε­θνούς Αρι­στε­ράς. Η Ινδία των BRICS επε­δί­ω­ξε την αµε­ρι­κα­νι­κή στή­ρι­ξη, ενώ το Πα­κι­στάν, του οποί­ου οι Μυ­στι­κές Υπη­ρε­σί­ες έχουν µακρά προϊ­στο­ρία συ­νερ­γα­σί­ας µε την CIA, κά­λε­σαν την Κίνα στο πλευ­ρό τους. Σε µια σύρ­ρα­ξη Πα­κι­στάν-Ιν­δί­ας, τα κι­νε­ζι­κά όπλα (που δια­θέ­τει το Ισλα­µα­µπάντ) θα δο­κι­µά­ζο­νταν ενά­ντια σε έναν ιν­δι­κό στρα­τό που εξο­πλί­ζε­ται συ­στη­µα­τι­κά και τρο­φο­δο­τεί­ται µε καύ­σι­µα από τη Ρωσία…

3. Όλα αυτά δεν είναι κα­θό­λου µα­κρι­νά. Έχει φρο­ντί­σει για αυτό η υπερ­δρα­στή­ρια εξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή του Μη­τσο­τά­κη. Η Ελ­λά­δα έχει πλα­σα­ρι­στεί ως κο­µβι­κός παί­κτης του σχε­δί­ου IMEC, ως «πύλη ει­σό­δου» του στην Ευ­ρώ­πη. Έχουν ήδη εµφα­νι­στεί τα πρώτα δη­µο­σιεύ­µα­τα περί αµε­ρι­κα­νι­κού εν­δια­φέ­ρο­ντος για αλ­λα­γές στο στά­τους των ελ­λη­νι­κών λι­µα­νιών, όπου επι­κρα­τεί η επί­ση­µη (Cosco) κυ­ριαρ­χία της Κίνας στον Πει­ραιά και η ρω­σι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα «δι’ αντι­προ­σώ­που» στη Θεσ­σα­λο­νί­κη. Η συ­µµα­χία και η φιλία µε τον ακρο­δε­ξιό Μόντι λο­γο­δο­τεί πρω­τί­στως και κυ­ρί­ως σε αυτά τα µε­γά­λα διε­θνή σχέ­δια. Αλλά βο­λεύ­ει και το ότι ενα­ρµο­νί­ζε­ται µε την πο­λι­τι­κή συ­µµα­χιών του Κρά­τους του Ισ­ρα­ήλ. Εξί­σου βο­λι­κά, στέ­κε­ται απέ­να­ντι στην τουρ­κι­κή πο­λι­τι­κή, καθώς η Άγκυ­ρα στέ­κε­ται πα­ρα­δο­σια­κά πιο «αλ­λη­λέγ­γυα» προς το Πα­κι­στάν. Ο ελ­λη­νο­τουρ­κι­κός αντα­γω­νι­σµός έχει σή­µε­ρα δια­πλε­χθεί µε τόσο µε­γά­λες διε­θνείς ανα­µε­τρή­σεις που η µοίρα του µπο­ρεί να συν­δε­θεί µε εξε­λί­ξεις σε µια γε­ω­γρα­φι­κή πε­ριο­χή που ξε­κι­νά από την Ιν­δι­κή υπο­ή­πει­ρο, περνά από τη Συρία και φτά­νει «ως τις όχθες της [λι­βυ­κής] Τρί­πο­λης» που λέει κι ο ύµνος των Αµε­ρι­κα­νών πε­ζο­ναυ­τών.

4. Παρά τις «φι­λει­ρη­νι­κές» δη­µα­γω­γί­ες ενός τµή­µα­τός της (που αφο­ρούν  την επι­δί­ω­ξη δε­σµών µε τη Ρωσία του Πού­τιν), η άνο­δος της εθνι­κι­στι­κής ακρο­δε­ξιάς δη­µιουρ­γεί ένα φαύλο κύκλο που µπο­ρεί να οδη­γή­σει πιο εύ­κο­λα σε πο­λε­µι­κά επει­σό­δια. Ο Να­ρέ­ντρα Μόντι έχτι­σε την πο­λι­τι­κή του κα­ριέ­ρα υπο­κι­νώ­ντας το αντι­µου­σου­λµα­νι­κό µίσος και συ­γκέ­ντρω­σε πο­λι­τι­κή δύ­να­µη προ­ω­θώ­ντας την ιδε­ο­λο­γία της «Χι­ντούτ­βα» και ενι­σχύ­ο­ντας τις πο­λυ­πλη­θείς κοι­νω­νι­κές και πα­ρα­στρα­τιω­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις που ανα­φέ­ρο­νται σε αυτήν την ακρο­δε­ξιά πο­λι­τι­κή. Αυτή η κοι­νω­νι­κή βάση, απαί­τη­σε αίµα και αντί­ποι­να από την πρώτη στι­γµή της επί­θε­σης στο Κα­σµίρ. Αυτή η βάση απο­τε­λεί τον πυ­ρή­να της εκλο­γι­κής επιρ­ρο­ής του Μόντι µετά την φθορά που υπέ­στη -για πρώτη φορά- στις τε­λευ­ταί­ες εκλο­γές. Οι λόγοι που η ιν­δι­κή κυ­βέρ­νη­ση αντέ­δρα­σε µε τέ­τοια επι­θε­τι­κό­τη­τα στο πε­ρι­στα­τι­κό στο Κα­σµίρ σί­γου­ρα δεν πε­ριο­ρί­ζο­νται στην «εσω­τε­ρι­κή κα­τα­νά­λω­ση», αλλά ήταν κοινή δια­πί­στω­ση όλων των ανα­λυ­τών ότι -ακό­µα κι αν τε­λι­κά δεν επε­δί­ω­κε πό­λε­µο µε το Πα­κι­στάν- ο Μόντι ήταν «υπο­χρε­ω­µέ­νος» να αντι­δρά­σει µε τρόπο που µπο­ρεί να οδη­γού­σε σε πό­λε­µο, για να κα­λύ­ψει τις προσ­δο­κί­ες µιας κοι­νω­νί­ας που ο ίδιος είχε φρο­ντί­σει να «φορ­τί­σει» µε εθνι­κι­στι­κό µίσος τα προη­γού­µε­να χρό­νια.

5. Το «εµπό­λε­µο» κλίµα δια­µορ­φώ­νει απει­λές στα δη­µο­κρα­τι­κά δι­καιώ­µα­τα. Στην Ινδία, τα σύ­νο­ρα ηρέ­µη­σαν, αλλά η σι­δε­ρέ­νια πυγµή και το εθνι­κι­στι­κό µίσος στρέ­φο­νται πλέον κατά του «εσω­τε­ρι­κού εχθρού». Στο Πα­κι­στάν, ισχυ­ρο­ποιεί­ται πο­λι­τι­κά ο στρα­τός, ο οποί­ος πα­ρε­µβαί­νει συ­στη­µα­τι­κά στην πο­λι­τι­κή ζωή της χώρας, µε τέσ­σε­ρα πρα­ξι­κο­πή­µα­τα, µε «έµµε­σες» ανα­τρο­πές κυ­βερ­νή­σε­ων και πολ­λές δε­κα­ε­τί­ες άµε­σης ή έµµε­σης δια­κυ­βέρ­νη­σης της χώρας. Στις 9 Μάη του 2023, χι­λιά­δες Πα­κι­στα­νοί κα­τέ­βη­καν στους δρό­µους και στο­χο­ποί­η­σαν κτί­ρια κι εγκα­τα­στά­σεις που συν­δέ­ο­νται µε τον πα­κι­στα­νι­κό στρα­τό, κα­τοι­κί­ες ανώ­τα­των αξιω­µα­τι­κών, µνη­µεία, αντι­δρώ­ντας σε µια ακόµα πα­ρέ­µβα­σή του (κατά του πρώην προ­έ­δρου Ιµράν Καν). Στις 11 Μάη του 2025, χι­λιά­δες Πα­κι­στα­νοί κα­τέ­βη­καν στους δρό­µους ξανά, αλλά για να πα­νη­γυ­ρί­σουν τη «νίκη» και να δο­ξά­σουν τις ένο­πλες δυ­νά­µεις, µε το 92% να δη­λώ­νει σε έρευ­να ότι βελ­τιώ­θη­κε η άποψή του για αυτές. Ο πα­κι­στα­νι­κός στρα­τός έχει πε­ρι­γρα­φεί ως «υπε­ρα­σπι­στής και των φυ­σι­κών συ­νό­ρων του Πα­κι­στάν αλλά και των ιδε­ο­λο­γι­κών του ορίων». Αντλώ­ντας νο­µι­µο­ποί­η­ση από την πρώτη λει­τουρ­γία, απο­κτά την πο­λι­τι­κή δύ­να­µη να επι­τε­λεί και τη δεύ­τε­ρη. Αλλά η πε­ρι­γρα­φή δεν έχει τί­πο­τε το ιδιαί­τε­ρα πα­κι­στα­νι­κό: είναι µια ακρι­βής πε­ρι­γρα­φή της πρα­γµα­τι­κής –δι­πλής– λει­τουρ­γί­ας των µό­νι­µων στρα­τών στα κα­πι­τα­λι­στι­κά έθνη-κρά­τη. Η πα­κι­στα­νι­κή ιδιαι­τε­ρό­τη­τα αφορά το διαρ­κές εµπό­λε­µο στά­τους µε την Ινδία, που εξη­γεί γιατί ο στρα­τός  δια­τη­ρεί τόσο ση­µα­ντι­κή θέση στην κοι­νω­νία, στην πο­λι­τι­κή και στη δια­κυ­βέρ­νη­ση. Οι Ευ­ρω­παί­οι οµό­λο­γοι των Πα­κι­στα­νών στρα­τη­γών δεν είναι πιο «δη­µο­κρά­τες» από άποψη. Τους έκανε η πο­λι­τι­κή συ­γκυ­ρία και ο συ­σχε­τι­σµός. Σε ένα κλίµα εµπέ­δω­σης του φόβου κά­ποιων «εξω­τε­ρι­κών απει­λών» και πο­λι­τι­κών «πο­λε­µι­κής ετοι­µό­τη­τας», µπαί­νουν οι βά­σεις για την πο­λι­τι­κή ανα­βά­θµι­ση των µι­λι­τα­ρι­στι­κών δι­κτύ­ων στο εσω­τε­ρι­κό των κοι­νω­νιών και των κρα­τών…

https://rproject.gr/article/pera-apo-ti-sygkroysi-indias-pakistan-pente-syuperasuata-gia-tin-epohi-uas