του Γιάννη Αγγέλη
Περίπου ένα αιώνα (90 χρόνια) χρειάστηκε η Volkswagen για να γίνει ο γερμανικός παγκόσμιας εμβέλειας κολοσσός στην παραγωγή αυτοκινήτων. Αλλά χρειάστηκαν λιγότερο από δύο χρόνια, από το 2022 και τον πόλεμο στην Ουκρανία, για να αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση μιας διαδικασίας, που μέχρι στιγμής “μετράει” το προγραμματισμένο κλείσιμο τριών εργοστασίων (από τα 10 στη Γερμανία) και την βίαιη οριζόντια επιβολή μειώσεων 10% στους μισθούς των εργατών της σ’ ολόκληρη την Γερμανία.
Δεν πρόκειται όμως για την VW. Πρόκειται για την καρδιά της βιομηχανικής παραγωγής στην Ευρώπη καθώς η παραγωγική λειτουργία της VW διασυνδέεται με όλα σχεδόν τα επίπεδα της οικονομίας μέσα και έξω από την Γερμανία, ειδικά στην Ιταλία. Εκεί, στην καρδιά του βιομηχανικού ιταλικού Βορρά, παράγεται εδώ και χρόνια ένα μεγάλο μέρος της εξαρτημάτων για την VW, όπως και για άλλες γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες.
Η περίπτωση της VW είναι ίσως η πλέον ενδεικτική γι’ αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ε.Ε. και στο ευρωπαϊκό κεφάλαιο.
Τα «νούμερα» που δόθηκαν την περασμένη εβδομάδα στην Σύνοδο του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον για την πορεία της οικονομίας στην Ευρώπη είναι ξεκάθαρα.
Η Ε.Ε. και ειδικά η Ευρωζώνη, κινείται σταθερά προς την στασιμότητα, με την Γερμανία να κλείνει φέτος δεύτερο χρόνο με μηδενική ανάπτυξη, που σε πραγματικά δεδομένα ισοδυναμεί με ύφεση. Όλες οι μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης, η ραχοκοκαλιά του ευρώ, έχουν σηκώσει… χειρόφρενο και στην καλύτερη περίπτωση σημειώνουν ένα αμφισβητούμενο ποσοστό δεκάτων της μονάδας πάνω από το μηδέν (π.χ. Ιταλία).
Αυτό που «ζει» σήμερα η Ευρωζώνη και το «εγχείρημα» του ευρώ, δεν απέχει πολύ από το τέλος μιας διαδικασίας ανατροπής των προϋποθέσεων που το γέννησε, μετά το 1989 και την πτώση τού τείχους στο Βερολίνο.
Το μεγάλο «εγχείρημα» του ευρώ για το ευρωπαϊκό κεφάλαιο στηρίχθηκε σε δυο συν ένα πυλώνες: την «φθηνή» ενέργεια από την Ρωσία, την «φθηνή» εργασία από και προς την Κίνα. Και μία τεράστια «αγορά» χωρίς όρια για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές στις ΗΠΑ αρχικά και στην Κίνα στη συνέχεια.
● Σήμερα ο πόλεμος στην Ουκρανία, ένας πόλεμος οργανωμένος και τροφοδοτημένος από το ΝΑΤΟ για την επανάκτηση του ζωτικού χώρου της πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ, ένας πόλεμος στον οποίο η Ε.Ε. συντάχθηκε αναφανδόν με τις ΗΠΑ, έχει γκρεμίσει τον πρώτο και βασικότερο πυλώνα της οικονομικής της ισχύος με την διακοπή της ροής του φθηνού φυσικού αερίου και πετρελαίου από την Ρωσία. Έχει επιπλέον… «πετύχει», αυτή την διακοπή σε μία χρονική περίοδο, που είχε ήδη δρομολογήσει την περιβόητη πράσινη μετάβαση στις ΑΠΕ, έχοντας όπως η Γερμανία «κλείσει» τα εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας, καθώς βασιζόταν στο φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο στην μεταβατική περίοδο.
Η Γαλλία που είχε αρνηθεί να «κλείσει» τα δικά της πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας σήμερα βρίσκεται ενεργειακά τουλάχιστον λιγότερο εξαρτημένη απ’ όσο η Γερμανία, από το πανάκριβο εισαγόμενο από τις ΗΠΑ και την Νορβηγία υγροποιημένο φυσικό αέριο. Ταυτόχρονα οι αλλεπάλληλες κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας και η διακοπή εμπορικών και χρηματοοικονομικών σχέσεων μαζί της έχουν αποτελειώσει κάθε ζωτική πηγή κερδοφορίας, από την πλευρά αυτή, για όλους τους ευρωπαϊκούς επιχειρηματικούς ομίλους. Και αυτό συμβαίνει ενώ οι «υποχρεώσεις» της Ε.Ε. για την στήριξη του πολέμου στην Ουκρανία αυξάνονται σε κεφάλαια (που εξασφαλίζουν την λειτουργία του «κράτους» του Ζελένσκι), με τις ΗΠΑ αντίθετα να εξασφαλίζουν την τροφοδοσία σε οπλικά συστήματα προς… κατανάλωση εναντίον των Ρώσων.
● Ταυτόχρονα η ΝΑΤΟϊκή γραμμή ανάδειξης της Κίνας σαν τον βασικό αντίπαλο της «Δύσης» και η άμεση υποταγή της Ε.Ε. στη γραμμή αυτή των κυρώσεων και του εμπορικού προστατευτισμού απέναντι στην Κίνα, έχει μειώσει δραστικά –όχι ολοκληρωτικά ακόμα- τις ροές κερδοφορίας και επέκτασης του ευρωπαϊκού κεφαλαίου προς και από την Κίνα. Ταυτόχρονα όμως έχει θέσει σε άμεση αμφισβήτηση τις εμπορικές και τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές μαζί της, «ραγίζοντας» και τον δεύτερο πυλώνα στήριξης, αυτόν της Κίνας. Η επέκταση του ευρωπαϊκού κεφαλαίου στο πεδίο «φθηνής» εργασίας και ακόμα φθηνότερων «προϊόντων» από την Κίνα δέχεται καθημερινά νέα ισχυρά πλήγματα όσο από τις Βρυξέλλες, κατ’ εντολή και σε συμφωνία με την Ουάσιγκτον, προωθείται η πολιτική των «κυρώσεων» και του προστατευτισμού απέναντι στην Κίνα.
Αυτά συμβαίνουν σε μια οικονομία της οποίας το χρέος έχει εκτιναχθεί στα ύψη ιδιαίτερα με την πανδημία και η παραγωγικότητα διολισθαίνει δραματικά έναντι όλων των ανταγωνιστών της σε Ανατολή και Δύση, όπως καταγράφεται .
● Η «ζημία» όμως στους δύο «πυλώνες» που προαναφέρθηκαν έρχεται να συμπληρωθεί με την αναπτυσσόμενη –όποιο και αν είναι το εκλογικό αποτέλεσμα στις ΗΠΑ στις 5/11– κρίση που αφορά τον τρίτο πυλώνα ανάπτυξης του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, την εξαγωγική δυνατότητα προς τις ΗΠΑ, που ήταν και παραμένει ο μεγαλύτερος εμπορικός της εταίρος –αλλά σε φθίνουσα τάση– και σήμερα. Ήδη από την κυβέρνηση Μπάιντεν με τον περιβόητο νόμο για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, πριν από δύο περίπου χρόνια το περιβάλλον επέκτασης κεφαλαίου στις ΗΠΑ έχει αλλάξει. Και «κλέβει» πλέον ζωτικής σημασίας επενδυτικά κεφάλαια από την περιοχή του ευρώ, ενώ ταυτόχρονα έχει αρχίσει να εισάγει δασμούς σε κρίσιμα ευρωπαϊκά προϊόντα. Σύμφωνα με τα επισήμως δεδηλωμένα στις προεκλογικές ομιλίες τόσο του Τράμπ όσο και της Χάρις, οι ΗΠΑ κινούνται ανοικτά πλέον σε μία στάση προστατευτισμού απέναντι στην Ευρωζώνη με ένα πλαίσιο δασμών που καθημερινά ενισχύονται οι προοπτικές επέκτασής του.
Μέσα σ’ αυτό το «τρίγωνο του διαβόλου» έχει παγιδευτεί το ευρωπαϊκό κεφάλαιο με την απώλεια της φθηνής ενέργειας, της φθηνής εργασίας/προϊόντων και της πάλαι ποτέ ανοικτής αγοράς των ΗΠΑ. Έχοντας επιπλέον από επιλογή εμπλακεί ενεργά σε δύο πολέμους, στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή και σε έναν τρίτο στην ΝΑ. Ασία με την Κίνα.
Ήδη στο εσωτερικό της Ε.Ε. και στο πολιτικό της σύστημα οι σφοδρές «αντιρρήσεις» μερίδων του κεφαλαίου σ’ αυτήν την αυτοκαταστροφική ταύτιση με τις ΗΠΑ, έχουν αρχίσει να αναδύονται με τριγμούς που θέτουν σε αμφισβήτηση ακόμα και την ύπαρξη σημερινών κυβερνήσεων. Κάποιες από τις απειλές αυτές «ακούστηκαν» ιδιαίτερα… δυνατά, την Τρίτη 29/10 σε μία κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση βιομηχάνων και κυβέρνησης στο Βερολίνο.
Όλα πλέον δείχνουν αρκετά καθαρά ότι η παρούσα κρίση και ο πόλεμος οδηγούν στο σημείο «μηδέν» τη δυνατότητα διατήρησης συμβιβασμών μέσα στο υπάρχον πολιτικό σύστημα, όχι μόνο μεταξύ του κεφαλαίου και την εργατικής τάξης όπως π.χ. συμβαίνει στην VW, αλλά και στο εσωτερικό του κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.
Φαίνεται πως στην Ευρώπη τουλάχιστον έχουμε ήδη περάσει το κατώφλι μιας νέας γενικευμένης μετωπικής αναμέτρησης, στην οποία το εκλογικό αποτέλεσμα της 5ης Νοέμβρη πολύ πιθανόν θα της δώσει νέες εκρηκτικές διαστάσεις μέσα στο 2025 – 26. Καιρός για σοβαρή προετοιμασία. Χωρίς άλλο χάσιμο χρόνου.
29/10/2024
Σχόλια (0)