«Κάθε άνθρωπος που αλύγιστα τον αψηφά τον γύπα,
σαν Προμηθέας είν’ κι αυτός, με όποιο όνομα»
Η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ή «Κυβέρνηση του Βουνού», ήταν επιτροπή κυβερνητικού χαρακτήρα, η οποία ιδρύθηκε από το ΕΑΜ στις ανταρτοκρατούμενες απελευθερωμένες περιοχές, με σκοπό την διοίκηση της «Ελεύθερης Ελλάδας».
- του Κωνσταντίνου Σαλταούρα |
| για το red line
Η ΠΕΕΑ, έχοντας δημοκρατικό και προοδευτικό πνεύμα, ήταν ιδιαίτερα λαοπρόβλητη και στο σύντομο διάστημα ζωής της(10/03/1944 – 05/11/1944) το έργο της υπήρξε σημαντικό, καθώς καταπιάστηκε με όλα τα προβλήματα που αφορούσαν τον λαό, προώθησε θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης, παιδείας, ψυχαγωγίας και πολιτισμού, ενίσχυσε την εθνική και λαϊκή ενότητασύμφωνα με τις αρχές της ισότητας και της ισοπολιτείας και ανεξάρτητα πολιτικών και ιδεολογικών πεποιθήσεων και αγωνίστηκε για την απελευθέρωση της πατρίδας, για εθνική ανεξαρτησία και λαϊκή κυριαρχία[1]
Επιπρόσθετα, μετά την απελευθέρωση επωμίστηκε την διαχείριση των νέων συνθηκών που προέκυψαν και επιδίωξε την ομαλή μετάβαση προς ένα δημοκρατικό πολίτευμα, άσχετα αν οι υπολογισμοί και οι εκτιμήσεις δεν έφεραν στο τέλος το επιθυμητό αποτέλεσμα.[2]
Από τα πιο αξιοσημείωτα γεγονότα της ΠΕΕΑ ήταν η σύγκλιση του Εθνικού Συμβουλίου, του κοινοβουλίου που επικύρωνε την εξουσία της. Η Ελεύθερη Ελλάδα αποκτούσε πολιτική συγκρότηση με θεσμούς στελεχωμένους από εκλεγμένα μέλη του εθνοσυμβουλίου και άλλα μέλη της ΠΕΕΑ, εδραιώνοντας τις κοινωνικές συμμαχίες του ΕΑΜ.[3]
Στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 23 και 30 Απριλίου για την ανάδειξη των εκλεκτόρων και των εθνοσυμβούλων συμμετείχαν όλοι οι νέοι άνω των 18 ετών και για πρώτη φορά οι γυναίκες. Η εκλογή γινόταν με την συγκέντρωση της σχετικής πλειοψηφίας και η ανακήρυξη του εθνοσυμβούλου επικυρωνόταν από το αναθεωρητικό δικαστήριο της περιφέρειας.[4] Ψήφισαν, περίπου 1800000 ψηφοφόροι από τις ελεύθερες περιοχές και εκλέχθηκαν 206 εθνοσύμβουλοι, από του οποίους οι πέντε ήταν γυναίκες.[5]
Οι τρόποι εκλογής ήταν δύο: ο ένας, η άμεση εκλογή με ψηφοδέλτιο, όπου ο ψηφοφόρος μπορούσε να διαγράψει και να αντικαταστήσει με άλλον έναν ή περισσότερους ψηφοφόρους και ο άλλος, να αναδειχθούν αρχικά εκλέκτορες από τις συνελεύσεις των πόλεων, των χωριών, διαφόρων οργανώσεων και ομάδων (επαγγελματικές, συνδικαλιστικές, επιστημονικές, πολιτικές κ.ά.) και στην συνέχεια να εκλέξουν αυτοί τους εθνοσυμβούλους.[6]
Οι εκλογές για το Εθνικό Συμβούλιο εντάσσονταν στην πολιτική γραμμή της εθνικής ενότητας και της ολοκλήρωσής της στους κόλπους του ΕΑΜ, γεγονός που αποτυπώνεται από το ευρύ κοινωνικό και επαγγελματικό φάσμα που κάλυπταν οι εθνοσύμβουλοι.[7]
Η Αιτωλοακαρνανία, με την παράδοση που είχε στους λαϊκούς και πατριωτικούς αγώνες, συμμετείχε στην διαδικασία εκλογής εθνοσυμβούλων,παρά τις δυσκολίες που επικρατούσαν λόγω της γερμανικής κατοχής και της παρουσίας των Ταγμάτων Ασφαλείας που έδρευαν στις πόλεις του Αγρινίου και της Ναυπάκτου. Στις εργασίες του Εθνικού Συμβουλίου που πραγματοποιήθηκαν στους Κορυσχάδες (14 – 27/05), οι εθνοσύμβουλοι πουεκλέχτηκαν και εκπροσώπησαν τον νομό (υποψηφιότητα είχε θέσει και η δασκάλα Ευγενία Μαυροσκότη), ήταν οι εξής: από το Αγρίνιο και την Τριχωνίδα ο Πολιτικός Μηχανικός Κώστας Καζατζής, ο καπνεργάτης και πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Αγρινίου Τάσος Πετρίδης, ο δικηγόρος Θανάσης Κακογιάννης, ο δικηγόρος και πρώην βουλευτής του Κόμματος των Προοδευτικών Αναστάσιος Ακρίδας καιο δικηγόρος Δημήτριος Γαλανόπουλος, από το Μεσολόγγι ο γιατρός Κώστας Μακρυκώστας και ο ιδιωτικός υπάλληλος Γιάννης Τσέκος, από την Ναύπακτο ο εργολάβος Στέλιος Μασμανίδης, από το Ξηρόμερο ο γιατρός και καπετάνιος του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ Βασίλης Τσέλιος και από τον Βάλτο ο στρατηγός και πρώην βουλευτής των Φιλελευθέρων Παντελής Καρασεβδάς και ο αγρότης Κώστας Σαλταούρας.
Όλοι οι εθνοσύμβουλοι είχαν κερδίσει τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη του βασανισμένου λαού του νομού μας, καθώς διακρίνονταν για τον ενθουσιασμό, την μαχητικότητα, την εντιμότητα, τις ειλικρινείς προθέσεις τους και την πλούσια αντιστασιακή τους δράση. Με αίσθημα ευθύνης και, αψηφώντας τους κινδύνους, παραβρέθηκαν στους Κορυσχάδες με όποιο μέσο μπορούσαν, για να κάνουν πράξη τις ελπίδες του λαού, που ήταν εκτός από την απελευθέρωση από τον φασίστα κατακτητή και η κοινωνική απολύτρωσή του.
Η παρακάτω παρουσίαση των βιογραφικών τους, αποτελεί έναν μικρό φόρο τιμής σε αυτούς τους ανθρώπους που αγωνίστηκαν για ένα καλύτερο αύριο για τον τόπο μας και μια ταπεινή προσπάθεια να διατηρηθεί ζωντανό το προμήθειο έργο τους, καθώς, όχι μόνο συκοφαντήθηκε ως αντεθνικό μεταπολεμικά, αλλά και διότι ακόμα και σήμερα γίνονται προσπάθειες να διαγραφεί τελείως από την ιστορική μνήμη.
Σημειώνεται, ότι στα βιογραφικά αυτά, προστίθεται κι εκείνο του Αγρινιώτη εθνοσύμβουλου Θήβας, του δικηγόρου Γεωργίου Μόσχου.
Βιογραφικά Αιτωλοακαρνάνων Εθνοσυμβούλων
Αναστάσιος (Τάσιος) Ακρίδας
(1889 – 1979)
Γεννήθηκε στο Θέρμο. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, λαμβάνοντας παράλληλα σπουδαία φιλολογική και εγκυκλοπαιδική μόρφωση. Έλαβε μέρος στους βαλκανικούς Πολέμους, καθώς και στην Μικρασιατική Εκστρατεία ως Ταγματάρχης Στρατιωτικής Δικαιοσύνης.
Άρχισε να δικηγορεί το 1914 στο Μεσολόγγι. Το 1923 ήταν Πρωτοδίκης Πρεβέζης και τον επόμενο χρόνο παραιτήθηκε από Εισαγγελέας Ρεθύμνου, καθώς εκλέχθηκε Βουλευτής Τριχωνίας. Ήταν δημοκρατικών πεποιθήσεων και κατά την διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας διώχθηκε από το καθεστώς.
Εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση και το 1944 εκπροσώπησε στο Εθνικό Συμβούλιο την επαρχία Τριχωνίας ως παλιός Καφανταρικός Βουλευτής, δίχως να έχει ψηφιστεί στις εκλογές της 23ης Απριλίου 1944. Στις εργασίες του Εθνοσυμβουλίου μετείχε με την Ομάδα των Αριστερών Φιλελεύθερων και απεχώρησε λόγω διαφωνιών με την ηγεσία του ΚΚΕ.
Μεταπολεμικά, ως Πρόεδρος της Κοινότητας Θέρμου, ανέπτυξε κοινωφελή δράση που αντικατοπτρίζει το ενδιαφέρον και την αγάπη του για τον συνάνθρωπο. Η προτομή του βρίσκεται σήμερα μπροστά από το Ειρηνοδικείο του Θέρμου και στο επίγραμμα του τάφου του στην Αγία Τριάδα αναγράφεται η φράση: «Βουλευτής της Αλήθειας».
Κώστας Καζαντζής
Πολιτικός Μηχανικός από το Αγρίνιο. Κατά την διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ και ανέπτυξε πλούσια δράση.
Μύησε στην οργάνωση την Μαρία Δημάδη και της πρότεινε να εργαστεί ως μεταφράστρια στο γερμανικό Φρουραρχείο, παρέχοντας βοήθεια με αυτόν τον τρόπο στον απελευθερωτικό αγώνα. Εκπροσώπησε την επαρχία Αγρινίου – Τριχωνίας στο Εθνοσυμβούλιο με το Αγροτικό Κόμμα του Κώστα Γαβριηλίδη και η ΠΕΕΑ τον διόρισε Διοικητικό Αντιπρόσωπο Αιτωλοακαρνανίας.
Έλαβε μέρος στην σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1944 μεταξύ των υπευθύνων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του Τάγματος Ασφαλείας για την αναίμακτη παράδοση του Αγρινίου.
Στην διάρκεια του εμφυλίου (19/10/1947) καταδικάστηκε σε θάνατο από το έκτακτο Στρατοδικείο Μεσολογγίου και εκτελέστηκε.(*)
Τιμητικά, δρόμος της πόλης του Αγρινίου φέρει το όνομά του.
Θανάσης Κακογιάννης
(1904 – 2002)
Γεννήθηκε στα Αλάτσατα της Μικράς Ασίας και εγκαταστάθηκε στον προσφυγικό συνοικισμό του Αγίου Κωνσταντίνου στο Αγρίνιο με την οικογένειά του μετά την Μικρασιατική Καταστροφή. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο υπηρέτησε ως Έφεδρος Αξιωματικός του Μηχανικού.
Άρχισε να ασκεί δικηγορία το 1942 και στην διάρκεια της Κατοχής έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ, του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Το 1944 εκλέχθηκε Εθνοσύμβουλος Αγρινίου.
Μετά την απελευθέρωση του Αγρινίου από τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις και την παράδοση του Τάγματος Ασφαλείας διατέλεσε Δήμαρχος της πόλης (14/09/1944 – 31/03/1945). Στο διάστημα αυτό ασχολήθηκε με μια σειρά προβλημάτων που απασχολούσαν την πόλη και τους κατοίκους της, συγκροτώντας επιτροπές για την επίλυσή τους. Η παρεμβατική βρετανική πολιτική, όμως, είχε ως αποτέλεσμα την αντικατάστασή του από τον συντηρητικό δικηγόρο Ηλία Σαγιώργη, ύστερα από βίαιη επέμβαση Βρετανών στρατιωτών που βρίσκονταν τότε εγκατεστημένοι στο Αγρίνιο.
Έως τον Ιούλιο του 1946 ασκούσε δικηγορία για να συλληφθεί στην συνέχεια και να εκτοπιστεί στην Άνδρο, την Ικαρία και την Μακρόνησο. Από την Μακρόνησο μετακομίστηκε στις 29/05/1950 στο 401 Στρ. Νοσοκομείο και κατόπιν στο Δημόσιο Ψυχιατρείο (Δαφνί). Τελικά, στις 7 Δεκεμβρίου 1951 με απόφαση της Δευτεροβάθμιας Επιτροπής Ασφαλείας Αττικής, παύτηκε οριστικά η εκτόπισή του.
Έκτοτε, άσκησε δικηγορία στην Αθήνα, ενώ εκλέχθηκε δύο φορές Βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας με το κόμμα της ΕΔΑ, το 1958 και το 1963. Κατά την διάρκεια της δικτατορίας συνελήφθη και καταδιώχτηκε.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε με την συγγραφή κειμένων ιστορικού περιεχομένου.
Τάσος Πετρίδης
(1899 -1988)
Πρόσφυγας από την Μικρά Ασία που εγκαταστάθηκε στο Αγρίνιο μετά το 1922.
Ήταν καπνεργάτης, μάχιμος συνδικαλιστής και πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Αγρινίου. Οργανώθηκε στην ΕΑΜική Αντίσταση και εκλέχθηκε Εθνοσύμβουλος Αγρινίου.
Το όνομά του έχει δοθεί τιμητικά σε οδό της πόλης.
Δημήτριος Γαλανόπουλος
Γεννήθηκε στην Πάτρα, όπου και ασκούσε δικηγορία.
Ήταν Εθνοσύμβουλος Θέρμου και η ΠΕΕΑ τον όρισε Διοικητικό Αντιπρόσωπο του Μεσολογγίου.
Το 1962, στο Β΄ Συνέδριο της ΕΔΑ, εκλέχθηκε ως αναπληρωματικό μέλος της Διοικούσας Επιτροπής.
Κωνσταντίνος Μακρυκώστας (Μακρυνιώτης) & Τσέκος Γιάννης
Εθνοσύμβουλοι Μεσολογγίου.
Ο Μακρυκώστας ήταν γιατρός, ο, δε, Τσέκος, ιδιωτικός υπάλληλος.
Μασμανίδης Στέλιος
Ήταν εργολάβος και εκπροσώπησε την Ναυπακτία στο Εθνοσυμβούλιο στις Κορυσχάδες.
Η ΠΕΕΑ τον όρισε Διοικητικό Αντιπρόσωπο Ναυπακτίας.
Βασίλης Τσέλιος (Γεροδήμος)
(1913 – 1946)
Κατάγονταν από την ιστορική γενιά του Δήμου Τσέλιου, οπλαρχηγού του 1821. Ήταν γιατρός από τον Αστακό Ξηρομέρου, όπου ασκούσε και το λειτούργημά του. Κατά την διάρκεια των σπουδών του στην Αθήνα, ήρθε σε επαφή με το ΚΚΕ.
Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο πήρε μέρος ως ιατρός Έφεδρος Αξιωματικός και διακρίθηκε για τις υπηρεσίες του. Κατά την διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ και στην συνέχεια έγινε καπετάνιος της Δυτικής Στερεάς, με το ψευδώνυμο «Γεροδήμος». Το 1944 εκπροσώπησε στο Εθνοσυμβούλιο την επαρχία Ξηρομέρου.
Μετά την Συμφωνία της Βάρκιζας και το ξέσπασμα της Λευκής Τρομοκρατίας, οργάνωσε στην περιοχή του Ξηρομέρου μια από τις πρώτες Ομάδες Ένοπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών (ΟΕΚΑ), προκειμένου να προστατευθούν παλιοί ΕΑΜικοί αγωνιστές από την βία, τους διωγμούς και τις εκτελέσεις των δεξιών παρακρατικών ομάδων και της Χωροφυλακής.
Στις 3 Ιούλη 1946 η ομάδα του περικυκλώθηκε από ισχυρές δυνάμεις της Χωροφυλακής και Χιτοσυμμορίτες στο χωριό Βούστρι του Βάλτου. Μετά από συμπλοκή η ομάδα αποδεκατίστηκε και ο ίδιος σκοτώθηκε.
Το κεφάλι του αποκόπηκε και περιφέρθηκε μαζί με αυτά των άλλων αγωνιστών στα χωριά του Βάλτου και του Ξηρομέρου. Οι αγροτοποιμένες της περιοχής, συνέλεξαν τα σκόρπια οστά των πεσόντων ανταρτών και τα έθαψαν.
Το σημείο όπου σκοτώθηκε, είναι γνωστό ως «Στου Τσέλιου».
Παντελής Καρασεβδάς
(1876 – 1946)
Γεννήθηκε στον Αστακό Ξηρομέρου. Σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα και το Παρίσι.
Ήταν αθλητής του Παναχαϊκού Γυμναστικού Συλλόγου και το 1896 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στην σκοποβολή. Διετέλεσε μέλος της Επιτροπής Ολυμπιακών αγώνων (1924 – 1935), καθώς και πρόεδρος του Παναθηναϊκού και του Πανελληνίου ΓΣ.
Σημαντική ήταν και η στρατιωτική του δράση. Το 1897 έλαβε μέρος με την φοιτητική φάλαγγα στην Κρητική Επανάσταση, καθώς και στον ελληνοτουρκικό πόλεμο. Στη συνέχεια συμμετείχε σε πολλές στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως στον Μακεδονικό Αγώνα (1904 – 1906), στην Σάμο (1912), στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912 – 1913), στον αγώνα αυτονόμησης της Βορείου Ηπείρου (1914), στα Δαρδανέλια ως επικεφαλής τάγματος της Λεγεώνας των Ξένων, όπου και τραυματίστηκε (1915), στην μάχη του Βερντέν στην Γαλλία (1916), στην κατάληψη του Σκρα (1918) και στην Μικρασιατική Εκστρατεία (1919 – 1922).
Επίσης, υποστήριξε ενεργά και το Κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922 και η πλούσια αυτή στρατιωτική εμπειρία τού έδωσε την δυνατότητα να γνωριστεί με σημαντικές προσωπικότητες της εποχής, όπως τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Στρατηγό Ντε Γκωλ. Για όλες αυτές τις διακρίσεις του έλαβε δεκάδες παράσημα και μετάλλια ανδρείας και έφτασε έως τον βαθμό του υποστρατήγου, πράγμα πρωτοφανές για έφεδρο αξιωματικό.
Ήταν υπέρμαχος της Δημοκρατίας και πολέμιος της βασιλείας και εκλεγόταν συνεχώς Βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας με το Κόμμα των Φιλελευθέρων (1910, 1923, 1928, 1932, 1936). Ο λόγος του στην Βουλή το 1924 “Περί των προτερημάτων της Δημοκρατίας και των ελαττωμάτων της Βασιλείας” προκάλεσε αίσθηση και διανεμήθηκε τυπωμένος σε όλη την Ελλάδα.
Το 1944 εκπροσώπησε την επαρχία Βάλτου στο Εθνικό Συμβούλιο στις Κορυσχάδες και εξέφρασε την αντίθεσή του για την υπαγωγή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση της Μέσης Ανατολής και την συμφωνία του Λιβάνου.
Απεβίωσε στο Αγρίνιο από εγκεφαλική συμφόρηση.
Ο δήμος Αγρινίου έδωσε το όνομά του σε δρόμο της πόλης και στον Αστακό λειτουργεί Σκοπευτικός Όμιλος που φέρει τιμητικά σαν τίτλο το όνομά του.
Κώστας Σαλταούρας
(1892 – 1985)
Αγρότης από τους Αμοργιανούς Βάλτου. Πολέμησε στο Μακεδονικό Μέτωπο με το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων (1918) κι έλαβε μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία με το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων (1921 – 1922).
Ήταν δημοκρατικών πεποιθήσεων και κατά του θεσμού της βασιλείας. Ασχολήθηκε με τα κοινά του τόπου του και, ως Πρόεδρος της Κοινότητας Βαρετάδας, προέβη σε ενέργειες ώστε να αναγνωριστεί το χωριό του Κοινότητα, καθώς άνηκε ως συνοικισμός στην Βαρετάδα (ΦΕΚ 151/Α΄, 09/06/1933).
Στην διάρκεια της Κατοχής οργανώθηκε στο ΕΑΜ, στον εφεδρικό ΕΛΑΣ και ήταν μέλος ΛαϊκούΔικαστηρίου. Το 1944 εκλέχθηκε εθνοσύμβουλος και εκπροσώπησε την επαρχία Βάλτου στο Εθνικό Συμβούλιο με το Αγροτικό Κόμμα του Κώστα Γαβριηλίδη (ΑΚΕ).
Μετά την Συμφωνία της Βάρκιζας, κυνηγήθηκε από παρακρατικές ομάδες, ενώ τον Ιούνιο του 1946 έλαβε μέρος στο 5οΑγροτικό Συνέδριο του Αγροτικού Κόμματος στην Αθήνα. Λίγο αργότερα, συνελήφθη και, αφού αρχικά βασανίστηκε σε διάφορα κρατητήρια, εξορίστηκε στην συνέχεια με τον πρωτότοκο γιο του στον Αη Στράτη και την Μακρόνησο.
Πέθανε στο Αγρίνιο και το 2007 ο Δήμος Ινάχου, αναγνωρίζοντας την προσφορά του προς την πατρίδα και τον τόπο του, ανέγειρε την προτομή του στο χωριό του, τους Αμοργιανούς.
Γεώργιος Μόσχος (Μοσχολιός)
(1908 – 1960)
Καταγόταν από το Αγρίνιο και ήταν δικηγόρος.
Εκλέχθηκε Εθνοσύμβουλος Θήβας και για την συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση βασανίστηκε, φυλακίστηκε, εξορίστηκε και του αφαιρέθηκε η άδεια του «δικηγορείν».
Ύστερα από πολλούς αγώνες την ξαναπόκτησε κι άνοιξε ένα μικρό γραφείο στην Αμφιλοχία.
Πέθανε στο Αγρίνιο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
[1] Αρχείο της ΠΕΕΑ – Πρακτικά Συνεδριάσεων, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1990, σελ. 8[2] Γ. Σκαλιδάκης, Η Ελεύθερη Ελλάδα, Η Εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής (1943 – 1944), εκδ. Ασίνη, Αθήνα 2014, σελ. 326
[3] ό.π., σελ. 185
[4] ό.π., σελ. 186
[5] Εθνικό Συμβούλιο – Περιληπτικά Πρακτικά εργασιών της πρώτης συνόδου του, εκδ. Κοινότητα Κορυσχάδων, Κορυσχάδες 1988, σελ. 205
[6] ό.π., σελ. 27
[7] Γ. Σκαλιδάκης, ό.π., σελ. 193 – 194
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΚΡΙΔΑ
α) Γιάννης Σκαλιδάκης, Η Ελεύθερη Ελλάδα, Η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής (1943 – 1944), εκδ. Ασίνη, Αθήνα 2014, σελ. 362
β) Κώστας Δ. Μαραγιάννης, Η Εθνική Αντίσταση στο Θέρμο και στα χωριά του το 1941 – 1944, εκδ. Μυρτιά, Αγρίνιο 2005, σελ. 163 – 169
γ) Κώστας Δ. Μαραγιάννης, Το Αγρίνιο, Μια περιδιάβαση στον τόπο, μια προσέγγιση σε πρόσωπα και γεγονότα, εκδ. Πάραλος, Αγρίνιο 2011, σελ. 466 – 467
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΖΑΝΤΖΗ
α) Γιάννης Σκαλιδάκης, Η Ελεύθερη Ελλάδα, Η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής (1943 – 1944), εκδ. Ασίνη, Αθήνα 2014, σελ. 363
β) Γεράσιμος Σπ. Γερολυμάτος, Αγρίνιο, Δρόμοι που γράφουν Ιστορία, εκδ. Δεσπ. Μαυρομμάτη, Αθήνα 1994, σελ. 46
γ) Κώστας Δ. Μαραγιάννης, Το Αγρίνιο, Μια περιδιάβαση στον τόπο, μια προσέγγιση σε πρόσωπα και γεγονότα, εκδ. Πάραλος, Αγρίνιο 2011, σελ. 468 – 469, 476
(*)[Σημ.]: Ο Κ. Μαραγιάννης στο βιβλίο του αναφέρει ως ημερομηνία θανάτου την 26η Νοεμβρίου 1948 στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς, όπως και ο Ζιάγκος (Ν.Γ. Ζιάγκος, Αγγλικός Ιμπεριαλισμός και Εθνική Αντίσταση 1940 -1945), τ. Β΄, σελ. 121 -122). Από την άλλη, ο Γερ. Γερολυμάτος την 29η Ιανουαρίου 1949 στο Μεσολόγγι. Αναφέρει, μάλιστα, ότι μαζί του εκτελέστηκαν επίσης οι αγωνιστές Κώστας Αυγούλης και Πάνος Αλεξάς.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗ
Θανάσης Κακογιάννης, Μνήμες και Σελίδες της Εθνικής Αντίστασης, Αγρίνιο – Δυτική Στερεά Ελλάδα, εκδ. Κωσταράκη, Αθήνα 1997, σελ. 451 – 467, 499 – 500
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΤΡΙΔΗ
α) Γιάννης Σκαλιδάκης, Η Ελεύθερη Ελλάδα, Η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής (1943 – 1944), εκδ. Ασίνη, Αθήνα 2014, σελ. 364
β) Θανάσης Κακογιάννης, Μνήμες και Σελίδες της Εθνικής Αντίστασης, Αγρίνιο – Δυτική Στερεά Ελλάδα, εκδ. Κωσταράκη, Αθήνα 1997, σελ. 32
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΚΡΥΚΩΣΤΑ, ΤΣΕΚΟΥ, ΜΑΣΜΑΝΙΔΗ
Γιάννης Σκαλιδάκης, Η Ελεύθερη Ελλάδα,Η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής (1943 – 1944), εκδ. Ασίνη, Αθήνα 2014, σελ. 363 – 364
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΣΕΛΙΟΥ
α) Α.Β. Θεοχάρης, Στη Στερεά Ελλάδα με το Δημοκρατικό Στρατό 1945 – 1949, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 20062, σελ. 72 – 74, 79 – 88
β) Ν.Γ. Ζιάγκος, Νέες Σελίδες από τον Εμφύλιο Πόλεμο 1945 – 1949, τ. Α΄, εκδ. Σοκόλη, Αθήνα 1986, σελ. 47, 114 – 116
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΡΑΣΕΒΔΑ
α) Γιάννης Σκαλιδάκης, Η Ελεύθερη Ελλάδα,Η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής (1943 – 1944), εκδ. Ασίνη, Αθήνα 2014, σελ. 382
β) wikipedia
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΑΛΤΑΟΥΡΑ
α) Α.Β. Θεοχάρης, Στη Στερεά Ελλάδα με το Δημοκρατικό Στρατό 1945 – 1949, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 20062, σελ. 242
β) Ν.Γ. Ζιάγκος, Αγγλικός Ιμπεριαλισμός και Εθνική Αντίσταση, τ. Β΄, Αθήνα 1978, σελ. 162 – 163, 170 – 171
