[Από τον Βαγγέλη Μακρή]
Λουκάς Βασιλικός “Αυτό που κάνει ενδιαφέρουσα την Αθήνα είναι οι δυσκολίες της”
Ποια ανάγκη σας καλύπτετε με το να φωτογραφίζετε καθημερινά ανθρώπους στο δρόμο;
Πρωταρχικό για μένα ρόλο παίζει η διαδικασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Δεν είναι αυτοσκοπός το να φωτογραφίζω ανθρώπους στον δρόμο. Αν σκεφτώ ότι ” σήμερα θα φωτογραφίσω ανθρώπους στο δρόμο” έχω βγει έξω από την φωτογραφία ενώ σαφή επιδίωξή μου είναι να είμαι μέρος αυτής. Προσωπικά δεν με ενδιαφέρει να μείνω σε μια απλή καταγραφή του ορατού κόσμου αλλά να τον χρησιμοποιήσω σαν την πρώτη ύλη που θα με βοηθήσει να δημιουργήσω την δική μου προσωπική φωτογραφική γλώσσα. Θεωρώ ότι αυτός είναι και ο τρόπος στο να παραχθεί καλλιτεχνικό έργο σε ένα δεύτερο επίπεδο από μια επιφανειακή αποτύπωση.
Οι φωτογραφίες σας μοιάζουν με πλάνα μιας κινηματογραφικής ταινίας που κάποιος την κατάλληλη στιγμή πάτησε το pause και ο θεατής καλείται να μαντέψει την συνέχεια της ταινίας. Τελικά όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή και όλοι παίζουμε ένα ρόλο;
Οι φωτογραφίες μου μοιάζουν με πλάνα κινηματογραφικής ταινίας αλλά υπάρχουν βασικές διαφορές ανάμεσα στο φωτογραφικό μέσο και στον κινηματογράφο. Η βασική τους διαφορά είναι ο χρόνος. Ο σκηνοθέτης μας δίνει το πριν και το μετά. Η φωτογραφία από την άλλη, έχει τον δικό της χρόνο και ο φωτογράφος καλεί το θεατή μέσα από μια δισδιάστατη εικόνα να φανταστεί τον τόπο και τον χρόνο που αποτυπώνεται σε αυτή. Ο φωτογράφος θεωρεί ότι πρέπει να βλέπει τα πάντα σαν μια σκηνή, σαν ένα έργο που ξεδιπλώνεται μπροστά του για να μπορεί να αντλεί τα θέματά του. Όσο για τους ρόλους γενικά στην ζωή μας παίζουμε συνεχώς διαφορετικούς ρόλους.
Μου έκανε τρομερή εντύπωση το ότι πρώτα διαλέγετε το background της φωτογραφίας και στη συνέχεια περιμένετε να συμβεί κάτι ενδιαφέρον μέσα σε αυτό. Πώς είστε τόσο σίγουρος ότι θα συμβεί;
Η προσέγγισή μου σε ότι αφορά στη φωτογραφία δρόμου χωρίζεται σε δυο κατηγορίες, η μια είναι στο πλέον κλασσικό πλαίσιο, δηλαδή κινούμαι στο δρόμο και φωτογραφίζω τα θέματα που θα μου τραβήξουν το ενδιαφέρον και η δεύτερη είναι να έχω προεπιλέξει τον τόπο και το φως, δύο δηλαδή από τα κύρια στοιχεία της φωτογραφίας και να περιμένω την στιγμή που μέσα στα ήδη επιλεγμένα στοιχεία θα προσθέσω και τον “χρόνο” δηλαδή την στιγμή που θα κάνω το κλικ, το οποίο σαφώς είναι και το πιο δύσκολο. Τις περισσότερες στιγμές δεν συμβαίνει κάτι ενδιαφέρον οπότε ανάλογα και με την εμμονή που έχεις για την φωτογραφία που έχεις δει και θέλεις να πάρεις, επανέρχεσαι μέχρι να πετύχεις και τα τρία στοιχεία να συνθέσουν αυτό ακριβώς που είχες φανταστεί.
Τι είναι αυτό που κάνει ενδιαφέρουσα την Αθήνα για ένα φωτογράφο του δρόμου;
Όσο και περίεργο να ακουστεί αυτό, θα πω ότι το στοιχείο για μένα που κάνει φωτογραφικά ενδιαφέρουσα την Αθήνα είναι οι δυσκολίες της. Αν κάνεις φωτογραφία δρόμου στην Αθήνα το πρώτο που αντιλαμβάνεσαι είναι ότι υπάρχει πολύ οπτικό σκουπίδι οπότε αυτό αμέσως αποτελεί μια πρόκληση στο να να γίνεις πιο δημιουργικός. Δεν θα μπορούσα βέβαια να μην προσθέσω και το φως, το οποίο πραγματικά στην Αθήνα είναι αξιοζήλευτο ( μοναδικό ).
Διάβασα σε μια συνέντευξή σας ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο το ταξίδι σας στη Βαρκελώνη το 2007 για να ασχοληθείτε με την φωτογραφία. Μπορείτε να θυμηθείτε εκείνη την στιγμή που γεννήθηκε η ανάγκη σας να βγείτε στο δρόμο;
Εκείνη την περίοδο ήμουν σε μια φωτογραφική ομάδα με ένα εξαιρετικό δάσκαλο τον Αχιλλέα Νάσιο ο οποίος εξακολουθεί να είναι δάσκαλος μου μέχρι και σήμερα και κανονίσαμε ένα φωτογραφικό ταξίδι στην Βαρκελώνη. Ήταν ο πρώτος μου χρόνος ουσιαστικά που τραβούσα φωτογραφία αλλά η πρώτη μου φορά που βγήκα και έκανα δρόμο με φιλμάτη μάλιστα μηχανή. Οπότε για μένα η αίσθηση της πρώτης φοράς που ζεις αυτό που πριν απλά μελετούσες ήταν μαγική. Πολύ περισσότερο και η δυνατότητα που σου δίνεται να γίνεις δημιουργός.
Ένας από τους αγαπημένους σας σκηνοθέτες είναι ο Ταρκόφσκι. Τι χάνει όποιος δεν έχει δει καμία ταινία του;
Θα παραθέσω κάποιο λόγια από τον Bergman ο οποίος μιλώντας για τον Ταρκόφσκι είχε πει μεταξύ άλλων “Όταν ανακάλυψα τον Ταρκόφσκι ήταν ήταν ένα θαύμα. Ξαφνικά βρέθηκα στην πόρτα ενός δωματίου,του οποίου τα κλειδιά δεν μου είχαν ποτέ δοθεί μέχρι τότε. Ήταν ένα δωμάτιο στο οποίο πάντοτε ήθελα να μπω και στο οποίο εκείνος εκινείτο ελεύθερα και άνετα. Ένιωσα να παίρνω κουράγιο και έμπνευση. Κάποιος εξέφραζε ότι ήθελα πάντοτε να πω αλλά δεν ήξερα πώς να το πω” Αυτό λοιπόν που κάποιος χάνει αν δεν έχει ανακαλύψει τον Ταρκόφσκι είναι η ευκαιρία να πάρει τα κλειδιά στον κόσμο τέχνης και έμπνευσης.
Ο Ταρκόφσκι είχε πει: “Ελευθερία σημαίνει ότι μαθαίνεις να έχεις απαιτήσεις μόνο από τον εαυτό σου, όχι από τη ζωή ή τους άλλους”. Ποιες απαιτήσεις έχετε από τον εαυτό σας ως φωτογράφος;
Δεν θα έλεγα ακριβώς απαιτήσεις πιστεύω όμως στο ότι κάθε καλλιτέχνης πρέπει να αυτοπεριορίζεται στην προσπάθειά του να προσδιορίσει το καλλιτεχνικό του όραμα. Σήμερα για τους φωτογράφους υπάρχουν πολλές επιλογές, από την φόρμα, το μέσο κ.ο.κ, οπότε υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για μένα να κάνω συνειδητά και με περισσότερη αυστηρότητα αυτές τις επιλογές.
Θα σας αναφέρω μερικά από τα μέρη που έχουν άμεση σχέση με την φωτογραφική σας δουλειά και θέλω να μου γράψετε την πρώτη λέξη που σας έρχεται στο μυαλό:
Αθήνα- Δρόμος
Βαρκελώνη- φως
Πολωνία- θλίψη
Κρήτη- Οικογένεια
Στοκχόλμη- Αχιλλέας Νάσιος
Παρίσι- Bresson
Βουδαπέστη- Βροχή.
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που έχετε αντιμετωπίσει στο δρόμο τα χρόνια που φωτογραφίζετε;
Δεν έχω αντιμετωπίσει ουσιαστικά ποτέ κάποιο κίνδυνο. Η αλήθεια είναι ότι στα μέρη που πηγαίνω για φωτογραφία δεν είναι μέρη που θα μπορούσα να διατρέξω κίνδυνο. ‘Έχει να κάνει και με το είδος της φωτογραφίας που κάνω. Αυτό φαντάζομαι θα μπορούσε να συμβεί στην περίπτωση που έκανα ρεπορτάζ. Εκεί όντως οι συνθήκες και οι καταστάσεις που αντιμετωπίζεις είναι πολλές φορές δύσκολες ακόμα και επικίνδυνες.
Σε ποια χώρα δυσκολευτήκατε περισσότερο να φωτογραφίσετε με άνεση ανθρώπους στο δρόμο;
Για να είμαι ειλικρινής, χωρίς αμφιβολία, σε καμία χώρα δεν έχω δυσκολευτεί στο να φωτογραφίσω ανθρώπους όσο στην Αθήνα. Οι άνθρωποι στην Αθήνα είναι πολύ επιφυλακτικοί και δυστυχώς πολύ αγενείς. Κατανοώ τις περιπτώσεις, γιατί υπάρχουν και αυτές, που ο φωτογράφος είναι επιθετικός και αντίστοιχα αγενής στην προσπάθειά του να πάρει καλή φωτογραφία, αλλά επειδή θεωρώ ότι εγώ δεν ανήκω σ΄αυτή την κατηγορία, και λειτουργώ πάντα διακριτικά, ακόμα και έτσι η διαπίστωσή μου είναι ότι δεν υπάρχει καλή αντιμετώπιση σε έναν φωτογράφου δρόμου.
Για να φωτογραφίζεις αγνώστους στο δρόμο φαντάζομαι ότι χρειάζεται αυτοπεποίθηση. Πότε το θάρρος ενός φωτογράφου μετατρέπεται σε θράσος όταν φωτογραφίζει αγνώστους;
Για μένα είναι πολύ διακριτά τα όρια μεταξύ θάρρους και θράσους και προσπαθώ να μην τα ξεπερνώ ποτέ. Επειδή διδάσκω και φωτογραφία, είναι κάτι που πάντα προσπαθώ να περάσω και στους μαθητές μου. Ο καθένας μας έχει γύρω του έναν χώρο ασφάλειας, οποιοσδήποτε λοιπόν άγνωστος παραβιάσει τον ζωτικό χώρο του άλλου γίνεται θρασύς. Θεωρώ ότι κανένας δεν έχει αυτό το δικαίωμα. Αυτό για μένα είναι κανόνας ευγένειας.
Μιλήστε μου για την συμμετοχή σας στο «Depression Era» στα πλαίσια της έκθεσης «No Country for Young Men»
Είναι ιδιαίτερη τιμή και χαρά που συμμετείχα με την κολεκτίβα του «Depression Era» στη συγκεκριμένη έκθεση στο Palais de BeaxArts (Bozar). Εκεί μπορέσαμε να δείξουμε ο καθένας από τη δικιά του οπτική ματιά το πώς βιώνουμε την κρίση μέσα από το καλλιτεχνικό μας έργο. Μια από τις συνέπειες της κρίσης είναι ότι ειδικά νέοι άνθρωποι στην πιο παραγωγική τους περίοδο αναγκάζονται να επιστρέψουν στα πατρικά τους σπίτια γιατί δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά. Αυτό συνέβη και στο δικό μου στενό περιβάλλον και επειδή ήθελα η δική μου προσέγγιση πάνω στην κρίση να έχει βιωματικές αναφορές, αποφάσισα να κάνω καταγραφή της δικής μου πατρικής οικογένειας. Ταυτόχρονα παραθέτω πορτραίτα και άλλων οικογενειών που βιώνουν το ίδιο πρόβλημα.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο κέρδος σας όλα αυτά τα χρόνια που φωτογραφίζετε και ποια η μεγαλύτερη απώλεια;
Σε γενικές γραμμές το μεγαλύτερο κέρδος από όλα ήταν όταν ανακάλυψα τον μέχρι τότε άγνωστο για μένα, χώρο της τέχνης και όλα όσα σημαίνει αυτό. Σε ένα πιο ειδικό πλαίσιο ένα από όλα όσα θα μπορούσα να αναφέρω, είναι η ευκαιρία που μου δόθηκε να ταξιδέψω πολύ και να γνωρίσω χώρες μέσα από μια άλλη, πολύ πιο ενδιαφέρουσα σκοπιά από την κλασσική ταξιδιωτική. Όσον αφορά την απώλεια δεν νοιώθω να έχω χάσει κάτι.
Περισσότερα για τον Λουκά Βασιλικό εδώ Facebook
