Καταθλιπτική αλλά με μνημονιακό βάθος χαρακτηρίζει τη σημερινή Βουλή η πρώην αναπληρώτρια υπουργός Οικονομικών και στέλεχος της ΛΑ.Ε. Νάντια Βαλαβάνη. Μιλώντας στην «Εφ.Συν.» σημειώνει ότι «η επιταχυνόμενη φθορά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. δεν αντανακλά, ωστόσο, ακόμη σε μαζικές μετατοπίσεις μέσα στην κοινωνία» και ταυτόχρονα ασκεί οξύτατη κριτική στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ για την επιλογή της συμφωνίας με τους δανειστές και την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου, υποστηρίζοντας ότι ο Αλέξης Τσίπρας μπορούσε να ακολουθήσει τότε άλλο δρόμο: ή να ν’ απευθυνθεί ξανά στον λαό και τη νεολαία, ή να παρέδιδε την εντολή.
Επίσης δεν θεωρεί εύκολη την έξοδο από το ευρώ, αλλά πιστεύει ότι μπορεί να αποτελέσει λύση απέναντι στο μνημονιακό αδιέξοδο. Τέλος θεωρεί αδύνατη την ολική μονομερή διαγραφή του χρέους και διαπραγματευτικό ατού την άρνηση πληρωμής του.
● Κυρία Βαλαβάνη, βλέπετε δυνατότητες να έχει μια κάποια επιτυχία το τρίτο Μνημόνιο;
Αν με τον όρο «επιτυχία» εννοείτε έξοδο από την κρίση υπέρ του λαού και του τόπου, κατηγορηματικά όχι. Σήμερα κοντεύουμε να ξεχάσουμε ό,τι με τόσο κόπο είχαν μάθει εκατομμύρια άνθρωποι. Είναι αποκαρδιωτικό παλιοί σύντροφοι να υποστηρίζουν ότι ο δρόμος απαλλαγής από τα μνημόνια περνάει μέσα από την εφαρμογή του μνημονιακού καθεστώτος. Ο υπό ψήφιση Προϋπολογισμός υιοθετεί μέχρι και τη νεοφιλελεύθερη θεολογική ορολογία περί «ενάρετου κύκλου» – θυμάμαι πώς τα ειρωνευόμασταν αυτά ως «αμαρτωλοί» εισηγητές του ΣΥΡΙΖΑ…
Λες και ξέχασαν ότι το πρόγραμμα των δανειστών, οργανωμένο σε μνημόνια, συμποσούται σε έναν μοναδικό στόχο: εξυπηρέτηση -με κάθε κόστος όσον αφορά ανθρώπους και χώρα- ενός μη βιώσιμου χρέους, διπλάσιου του ΑΕΠ, πληρωτέου μέχρι το 2059.
Η διαβεβαίωση για διέξοδο μέσω της δοκιμασμένης πολιτικής άγριας εσωτερικής υποτίμησης -λιτότητα, ανεργία, φοροκαταιγίδα, καταστροφή του παραγωγικού ιστού, λεηλασία αναντικατάστατης δημόσιας περιουσίας- ισοδυναμεί με αποκήρυξη μετά βδελυγμίας όλης της πορείας του αντιμνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ από το 4,5% σε κόμμα κυβερνητικής εξουσίας. Στο βιβλίο μου, με κοινοβουλευτικές ομιλίες από την περίοδο του ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματικής αντιπολίτευσης, το ονομάζω: «Η αρπαγή της Ελλάδας».
Η συνέχιση αυτής της πολιτικής δικαιώνει τις προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις και συνιστά ύβριν απέναντι στον κόσμο του αντιμνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ: κυρίως χάρη στη δική του δράση δεν είχε περάσει ό,τι πέρασε με το τρίτο Μνημόνιο, με αποκορύφωμα τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας και τη μεγαλύτερη «ληστεία τραπέζης» στην Ιστορία της χώρας: το πέρασμα σε ξένα funds αντί 5 δισ. ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος. Μαζί πέρασε «σε ξένα χέρια» το σύνολο της οικονομίας, καθώς κάτω απ’ τις τράπεζες «κρέμονται» όλες οι επιχειρήσεις.
● Η κυβέρνηση θα τα καταφέρει να μείνει στη θέση της με δεδομένο ότι έχει μπροστά της τεράστια ζητήματα να αντιμετωπίσει, με πρώτο και κύριο τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος;
Ο πολιτικός χρόνος είναι εξαιρετικά συμπυκνωμένος. Η επιταχυνόμενη φθορά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. δεν αντανακλάται, ωστόσο, ακόμη σε μαζικές μετατοπίσεις μέσα στην κοινωνία. Κατ’ αρχάς επειδή οι παλιές πολιτικές δυνάμεις, συν Ποτάμι και Λεβέντης, αυτής της καταθλιπτικά μνημονιακής Βουλής, στην οποία η αξιωματική αντιπολίτευση δεν αξιώνεται να οργανώσει ούτε την εκλογή του αρχηγού της, είναι εξαιρετικά φθαρμένες. Αρα είναι υπονομευμένες και οι προετοιμαζόμενες «διευρύνσεις» μνημονιακών κομμάτων σε συγκυβέρνηση με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Αυτή η πρωτοφανής Βουλή, η πρώτη χωρίς αντιμνημονιακή αντιπολίτευση, έχει μνημονιακό βάθος. Ωστόσο οι προετοιμαζόμενες λύσεις θα περιπλέξουν τον τρόπο εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών, δηλαδή ό,τι απέμεινε ως διακυβέρνηση χάρη στη μνημονιακή εξαλλαγή του ΣΥΡΙΖΑ. Ορατός κίνδυνος είναι, επίσης, να «σκάσει» Grexit στα χέρια τέτοιων κυβερνήσεων, με χαώδη και καταστροφικό τρόπο.
Βεβαίως, τα παραπάνω είναι δυνατά επίσης επειδή σήμερα δεν προβάλλει η ΛΑ.Ε. –ή οποιοσδήποτε άλλος– ως διέξοδος: από την άποψη μιας εφικτής πολιτικής πρότασης, που θα ξεκινά από τις εκρηκτικές ανάγκες μιας ζωής που ασφυκτιά στη σημερινή μιζέρια και θα καθοδηγείται από ένα απελευθερωτικό όραμα για την κοινωνία, τον εργαζόμενο και προπαντός τον νέο άνθρωπο.
Οι αντιμνημονιακές δυνάμεις έξω από τη Βουλή είναι σαν να ξεκινάμε από την αρχή να συλλαβίζουμε την αλφαβήτα της πάλης μέχρις ότου ξαναποκτήσουν τέτοιες ικανότητες εκατομμύρια άνθρωποι.
● Υπήρχε εναλλακτική λύση για κάτι άλλο; Ρωτώ γιατί ούτε plan b είχε η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ούτε κάτι τέτοιο εμφάνισε στη συνέχεια η ΛΑ.Ε. Αν δηλαδή ήσασταν στη θέση του Τσίπρα τι θα κάνατε;
Στην πρώτη κυβέρνηση υπήρχε μια κεντρική ηγετική ομάδα διατεθειμένη να παραχωρήσει τα πάντα προκειμένου να μείνουμε στο ευρώ – όπως τελικά και έκανε.
Διακηρύσσοντάς το αυτό από την αρχή, κόντρα στην «επίσημη» γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ, φρόντισε να χαθεί το σημαντικότερο διαπραγματευτικό χαρτί για μια συμφωνία απεμπλοκής από τα Μνημόνια εντός ευρωζώνης: η δυνατότητα καταφυγής σε εναλλακτικές λύσεις. Κάθε επιχείρηση εκπόνησης εναλλακτικών σχεδίων έμεινε απόπειρα, και με τις όποιες λύσεις πολιτικά δαιμονοποιημένες έπρεπε να καλύπτεται από πέπλο «παρανομίας». Ετσι βέβαια δεν εκπονούνται εναλλακτικά προγράμματα, ούτε κερδίζεται η λαϊκή στήριξη.
Θα μπορούσαμε να μην είχαμε φτάσει στην κατάσταση του καλοκαιριού. Ωστόσο, και τότε ακόμα ο πρωθυπουργός είχε άλλες δύο επιλογές: βασισμένος στην πιο πολύτιμη αγωνιστική «προίκα», ένα συντριπτικό λαϊκό «όχι» στο δημοψήφισμα σε συνθήκες μοναδικές στην Ιστορία του κόσμου -εκλογές με κλειστές τράπεζες-, ν’ απευθυνθεί ξανά στον λαό και τη νεολαία. Αν πάλι δεν ήταν διατεθειμένος για τέτοια σύγκρουση, ας παρέδιδε την εντολή.
Ας επιχειρούσαν να περάσουν το νέο Μνημόνιο, κόντρα στην εκφρασμένη λαϊκή θέληση, οι «ιδιοκτήτες» των προηγούμενων μνημονιακών προγραμμάτων. Θα ήταν μια τακτική ήττα, που θα επέτρεπε στην Αριστερά να επανακάμψει σύντομα και «σοφότερη» – και στη χώρα να συνεχίσει να ελπίζει.
● Η ΛΑ.Ε. έχει σήμερα εφικτή εναλλακτική πρόταση ή την αναζητεί; Για παράδειγμα, είναι δυνατή κατά τη γνώμη σας η ολική διαγραφή του χρέους ή η άρνηση πληρωμής του;
Μετά τη στρατηγική ήττα Αριστεράς και χώρας, σε μεγάλο βαθμό την αναζητεί. Χρειάζεται να συνεχίσει να το κάνει, οργανώνοντας σοβαρή προγραμματική συζήτηση. Το χρέος δεν γίνεται βιώσιμο χωρίς κούρεμα του μεγαλύτερου μέρους του. Το ξέρουν όλοι και κάποτε αυτό θα γίνει αναπόφευκτα, το θέμα είναι όμως να γίνει τώρα. Ολική μονομερής διαγραφή του χρέους δεν έχει συμβεί ποτέ στην παγκόσμια Ιστορία.
Στη μία και μοναδική περίπτωση, της Οκτωβριανής Επανάστασης -τονίζω, επανάστασης- πληρώθηκε τελικά εξ ολοκλήρου από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Η άρνηση πληρωμής, όπως έδειξε η Ιστορία, εφόσον χρειαστεί είναι θεμιτό μέσο πάλης για μια συμφωνία συνολικής διευθέτησης.
● Η θέση της ΛΑ.Ε. για έξοδο από την ευρωζώνη κι επιστροφή στο εθνικό νόμισμα είναι εφικτή;
Η νομισματική κυριαρχία είναι δύσκολη σε μια χώρα με δεκαπέντε χρόνια κοινό νόμισμα, μπορεί ν’ αποτελέσει ωστόσο λύση απέναντι στο σημερινό εκκωφαντικό μνημονιακό αδιέξοδο. Η ανάκτηση μιας τέτοιας προοπτικής απαιτεί σοβαρή δουλειά για την αποδαιμονοποίησή της και συστηματική μελέτη όλων των πλευρών και συνεπειών της για ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα μετάβασης.
Το «αξίωμα» περί μνημονίων-απαραίτητης προϋπόθεσης για παραμονή στο κοινό νόμισμα είναι πολιτικής φύσης. Σε περίοδο εξαιρετικής ρευστότητας πρέπει να μένουμε ανοιχτοί απέναντι στις εξελίξεις της πραγματικότητας
