ΑΛΦΑΒΙΛ ή πως να φανταστούμε το μέλλον;

ΑΛΦΑΒΙΛ ή πως να φανταστούμε το μέλλον;

  • |

Η Έκθεση με τίτλο, «Τεχνητή ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ή Η Νέα Άλφαβιλ», στον παλιό κινηματογράφο Άλφαβιλ (από 15-12-2021 έως 18-1-2022), είναι ένας διάλογος, που επιχειρεί να κάνει ο Μάνθος Σαντοριναίος, μεταξύ του κινηματογράφου και της ομώνυμης ταινίας του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ. Για την εν λόγω Έκθεση, αξιοποίησε κάθε υλικό που βρήκε μέσα στον κινηματογράφο (παλιά σκηνικά, αφίσες, μηχανές, κουτιά, κ.λπ.).

Δημήτρης Κατσορίδας

Η εν λόγω ται­νία (1966) πε­ρι­γρά­φει μια φα­ντα­στι­κή πόλη (Alpha Ville=Πόλη Άλφα), η οποία ελέγ­χε­ται από τον υπε­ρυ­πο­λο­γι­στή Α 60. Επί της ου­σί­ας αυτό που επι­χει­ρεί ο Γκο­ντάρ είναι να προει­δο­ποι­ή­σει τον θεατή για τα δεινά που μπο­ρεί να φέρει ο κακός χει­ρι­σμός της τε­χνο­λο­γί­ας από τον άν­θρω­πο. Ο Σα­ντο­ρι­ναί­ος, μισό αιώνα μετά από την προ­βο­λή της ται­νί­ας, επι­χει­ρεί να ανα­δεί­ξει τη δη­μιουρ­γι­κή αξιο­ποί­η­ση της τε­χνο­λο­γί­ας από τον κα­θέ­να/-μια, αφού απο­τε­λεί πλέον ένα ερ­γα­λείο προ­σι­τό σε όλους. Ταυ­τό­χρο­να, με τη χρη­σι­μο­ποί­η­ση της ψη­φια­κής τε­χνο­λο­γί­ας, θέτει  σκέ­ψεις και ερω­τή­μα­τα για τις πό­λεις που ζούμε σή­με­ρα.

Η Έκ­θε­ση δεν φτά­νει σε μια λύση, όπως λέει ο Σα­ντο­ρι­ναί­ος, στο βι­βλίο του. Ζη­τά­ει από τον ίδιο τον θεατή να κα­τα­θέ­σει τη δική του λύση.

Η δική μου γνώμη είναι πως η ψη­φια­κή τε­χνο­λο­γία, πράγ­μα­τι, προ­σφέ­ρει στον άν­θρω­πο τη δυ­να­τό­τη­τα να απο­κτή­σει πε­ρισ­σό­τε­ρες γνώ­σεις, πλη­ρο­φό­ρη­ση, ει­κό­νες, ήχους, λέ­ξεις, να επε­ξερ­γα­στεί δε­δο­μέ­να, να κάνει συ­γκρί­σεις, να απο­μνη­μο­νεύ­σει, να συμ­βάλ­λει στην επε­ξερ­γα­σία και διά­δο­ση της γνώ­σης και να την εξε­λί­ξει, να εκ­παι­δευ­τεί από από­στα­ση, να κάνει οι­κο­νο­μι­κές συ­ναλ­λα­γές, να μάθει τι γί­νε­ται στην άλλη άκρη της γης, να επι­κοι­νω­νεί με άλ­λους αν­θρώ­πους όπου κι αν βρί­σκο­νται, να επι­σκέ­πτε­ται μου­σεία, ερευ­νη­τι­κά κέ­ντρα και βι­βλιο­θή­κες πα­ντού, να συ­ζη­τά μέσα από διά­φο­ρα δί­κτυα, να απο­κα­λύ­ψει και να ελέγ­ξει τις αυ­θαι­ρε­σί­ες της εξου­σί­ας, κ.λπ.

Υπάρ­χει, όμως, και η αντί­θε­τη ανά­γνω­ση. Και αυτή είναι η αυ­θά­δεια του αν­θρώ­που της υπέρ­βα­σης των δυ­νά­με­ών του, όπως λέει ο Σα­ντο­ρι­ναί­ος. Αυ­θά­δεια, η οποία υπερ­βαί­νει κάθε όριο, όπως απέ­δει­ξε η παν­δη­μία, την οποία παρά τα σύγ­χρο­να τε­χνο­λο­γι­κά μέσα δεν μπό­ρε­σε να ελέγ­ξει ο άν­θρω­πος. Αυ­θά­δεια, η οποία φτά­νει να αλ­λοιώ­νει τα στα­τι­στι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα, να αγνο­εί τα συ­μπε­ρά­σμα­τα και τις προει­δο­ποι­ή­σεις, να διο­γκώ­νει πολ­λές φορές την ει­κό­να της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, να πα­ρα­πλη­ρο­φο­ρεί μέσω της υπερ­πλη­ρο­φό­ρη­σης, να φτιά­χνει μη­χα­νές πα­ρα­κο­λού­θη­σης και αστυ­νό­μευ­σης, να εμπο­ρευ­μα­το­ποιεί συ­νε­χώς τα προ­ϊ­ό­ντα κο­μί­ζο­ντας υπερ­κέρ­δη, να κα­τα­στρέ­φει το πε­ρι­βάλ­λον, κ.λπ. Σύ­ντο­μα φτιά­ξα­με το εί­δω­λό μας μέσα σε νέες  «ψη­φια­κές αποι­κί­ες», όπως τις ονο­μά­ζει ο Σα­ντο­ρι­ναί­ος. Η με κάθε τί­μη­μα απε­ριό­ρι­στη επέ­κτα­ση της εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­σης και χρή­σης των νέων τε­χνο­λο­γιών οδη­γεί στην αλ­λο­τρί­ω­ση (απο­ξέ­νω­ση) της αν­θρώ­πι­νης ύπαρ­ξης, όπου μέσα σε αυτή πε­ρι­λαμ­βά­νο­νται και οι εξαρ­τή­σεις που δη­μιουρ­γεί η ψη­φια­κή τε­χνο­λο­γία.

Πριν, λοι­πόν, απο­φαν­θού­με μόνο για τα καλά της μη­χα­νής, θα πρέ­πει εν­δε­χο­μέ­νως να εξε­τα­σθεί, όπως πάλι επι­ση­μαί­νει ο Σα­ντο­ρι­ναί­ος «η απρό­βλε­πτη σκέψη του δη­μιουρ­γού και οι αυ­θαί­ρε­τες εντο­λές που ει­σά­γει στη μη­χα­νή ή και τε­λι­κά η αδυ­να­μία να τη χρη­σι­μο­ποι­ή­σει για την εξέ­λι­ξη της αν­θρω­πό­τη­τας».

Σή­με­ρα, η ψη­φια­κή τε­χνο­λο­γία είναι μια, εν δυ­νά­μει, ευ­και­ρία για τον πο­λί­τη να την αξιο­ποι­ή­σει για να δη­μιουρ­γή­σει αντι­στά­σεις, να ανα­πτύ­ξει κρι­τι­κή σκέψη, να προ­βάλ­λει νέες κουλ­τού­ρες γύρω από ευαί­σθη­τα κοι­νω­νι­κά θέ­μα­τα, όπως είναι η οι­κο­λο­γία, η ερ­γα­σια­κή ασφά­λεια, η δια­φο­ρε­τι­κό­τη­τα, ο φε­μι­νι­σμός, η δη­μο­κρα­τία, η τέχνη, ο ελεύ­θε­ρος χρό­νος, κ.λπ., και γε­νι­κά να προ­τά­ξει τον δικό του ελεύ­θε­ρο κόσμο ενά­ντια σε κάθε αυ­θαι­ρε­σία της εξου­σί­ας. Η διά­στα­ση αυτή έχει δεί­ξει θε­τι­κά δείγ­μα­τα σε σχέση  με τις κοι­νό­τη­τες που ανα­πτύσ­σο­νται και δρουν με την βο­ή­θεια της τε­χνο­λο­γί­ας. Όμως, έχει δεί­ξει και πολλά αρ­νη­τι­κά.

Μπο­ρού­με με βάση αυτές τις αντι­φά­σεις και με κυ­ρί­αρ­χο τον εμπο­ρευ­μα­τι­κό τρόπο πα­ρα­γω­γής και υπερ-κα­τα­νά­λω­σης, να φα­ντα­στού­με ποιο μπο­ρεί να είναι το μέλ­λον; Θα είναι δυ­στο­πι­κό ή θα προ­τά­ξου­με την αντί­θε­τη κα­τεύ­θυν­ση;

Οι εν λόγω προ­βλη­μα­τι­σμοί για το ποιο μπο­ρεί να είναι το μέλ­λον -ένα μέλ­λον που πρέ­πει να το σκε­φτού­με Εδώ και Τώρα, στο πα­ρόν- χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από την εύ­στο­χη φράση του Σα­ντο­ρι­ναί­ου: «Για να διεκ­δι­κή­σεις έναν κα­λύ­τε­ρο κόσμο πρέ­πει πρώτα να τον φα­ντα­σθείς». Πά­ντως, ο Γκο­ντάρ δίνει σαν λύση τον έρωτα και την απλή ζωή.

rproject.gr/