Οι ανάγκες για επείγουσες απτές και έμπρακτες λύσεις στα οξυμένα προβλήματα είναι το μεγαλύτερο ζητούμενο. Όλες οι αντιλήψεις παρατίθενται και δοκιμάζονται στην πραγματική ζωή.
«Η ωρίμανση δεν συνίσταται στην παραίτηση από τους πόθους μας, αλλά στην παραδοχή πως ο κόσμος δεν είναι υποχρεωμένος να τους ικανοποιήσει» (Νicolas Gomez Davila)
Κώστας Μαρούντας
Θεωρώ πως υπάρχει μία ασφαλής μέθοδος να στέκεσαι απέναντι στα πράγματα όταν καλείσαι να σχολιάσεις δημόσια. Να τα βλέπεις «αποστασιοποιημένα», δίχως να ταυτίζεσαι με μία ιδεολογία, με μία ομάδα, με ένα κόμμα, με μία θρησκεία, με ένα πρόσωπο. Δηλαδή, υιοθετώντας μία μορφή πνευματικής ελευθερίας, να προσπαθείς να στέκεσαι απέναντι στα γεγονότα. Νομίζω πως ακόμα και αν κάποιος υποστηρίζει κάτι το συγκεκριμένο, όταν σκέφτεται για αυτό καλό είναι να μπορεί να είναι και οπαδός του, και αντίπαλος, και ουδέτερος. Μόνο με μία τέτοια εφαρμοσμένη μεθοδολογία θα μπορέσει να προσεγγίσει το εκάστοτε ζήτημα βλέποντας όλες τις παραμέτρους.
Όμως, στη σύγχρονη κοινωνική καθημερινότητα, έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται από τις επικαιροποιημένες εξελίξεις σε εύρος ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, σε υποχρεώνουν τα ίδια τα πράγματα να πάρεις θέση. Γιατί ακόμα και όταν «δεν παίρνεις θέση», συνήθως παίρνεις… Θυμάμαι πολλά χρόνια πριν, όταν είχε πέσει στα χέρια μου ένα βιβλίο του Νορμπέρτο Μπόμπιο που στην ουσία του αναφερόταν στο πολυάριθμο εκείνο υπο-σύνολο διανοητών που κήρυτταν σε όλους τους τόνους το τέλος του διαχωρισμού δεξιάς και αριστεράς. Καλά κρασιά, θα έλεγα εγώ κάπως σκωπτικά… Η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και η υιοθέτηση από τις μεγάλες κομμουνιστικές κρατικές δυνάμεις του χτες ορισμένων βασικών δυτικών αξιών, ίσως να επέτρεπε μία τέτοια προσέγγιση. Αλλά, η πραγματικότητα και οι λογικές του μονοπωλιακού καπιταλισμού έχουν άλλη άποψη…
Τα χρόνια πέρασαν… Και στο σήμερα διαμορφώνονται καινούρια δίπολα. Ας μην τα ορίσω χρησιμοποιώντας εξαρχής το γενικό σχήμα «δεξιά ή αριστερά», για να μη χαθεί η ουσία των όσων θέλω να πω. Γιατί μπορεί στα καφενεία, στα σπίτια και σε διάφορα άλλα μέρη να ευδοκιμούν οι εύκολες, αβασάνιστες και επικίνδυνες προσεγγίσεις του στυλ «όλοι ίδιοι είναι», αλλά να μου επιτρέψετε να πω πως υπάρχουν στο σήμερα κάποια άμεσα διακυβεύματα. Που τείνουν να καταστούν ζωτικής ανάγκης για μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού.
Για παράδειγμα, στο σήμερα που -εξαιτίας της φιλελεύθερης ασυδοσίας- ο πολύμορφος κρατισμός επανακάμπτει παγκοσμίως και που οι λογικές της αυτοδιαχείρισης και της αντιεραρχίας εξακολουθούν να έχουν πολύ μικρή απήχηση στο κοινωνικό-λαϊκό σώμα, ποιος δεν θα πάρει θέση στο δίλημμα «παράδοση της δημόσιας υγείας στο ιδιωτικό κεφάλαιο ή προστασία του δημόσιου χαρακτήρα της»; Γιατί αυτό στις μέρες μας παύει να είναι ιδεολογικό-πολιτικό-κομματικό ζητούμενο, αλλά έχει μετατραπεί σε άμεσα κοινωνικό και ανθρώπινο… Και όποιος δεν πάρει θέση, στην ουσία σιγοντάρει κατά την προσωπική μου άποψη την κυρίαρχη τάση που πασχίζουν να επιβάλλουν οι στιβαρές δυνάμεις της εγχώριας και διεθνούς κερδοσκοπίας…
Στο σκληρό σήμερα τα ωραία λόγια όσο ωραία και αν είναι, παραμένουν λόγια. Οι ουτοπίες κρατούν το φρόνημα ψηλά, διατηρούν σε περίοπτη θέση τη μαχητικότητα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δημιουργούν ρήγματα στα κυρίαρχα αφηγήματα, τιμωρούν σφετεριστές, άπληστους και «καταχραστές» κάθε διαλογής. Το πιστεύω ακράδαντα. Αλλά, πλέον οι ανάγκες για επείγουσες απτές και έμπρακτες λύσεις στα οξυμένα προβλήματα είναι το μεγαλύτερο ζητούμενο. Όλες οι αντιλήψεις παρατίθενται και δοκιμάζονται στην πραγματική ζωή. Κάποια στιγμή, η επιτυχία τους ή μη ορίζει και την υποχρέωση για ουσιαστική αλλαγή ρότας στο άμεσο μέλλον. Και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο. Αυτό που προέχει κυρίως είναι να μπορούμε να διαβάζουμε το βιβλίο της κοινωνικής εντροπίας. Ειδικά τα κεφάλαια που δεν μας αρέσουν….
Στη δική μας κοινωνία, τη νεοελληνική, υπάρχει εδώ και χρόνια ένας διαδεδομένος ιδιωτικός τομέας, που είναι και ανθηρός… Τον προστατεύει άλλωστε και η καταστατική ιδιοσύσταση της Ευρωζώνης… Ας είναι. Όσοι έχουν φράγκα, ας πηγαίνουν εκεί. Με τους άλλους ανθρώπους, όμως, τι γίνεται; Το πρόβλημα αρχίζει όταν ο ιδιωτικός τομέας αρχίζει να εισβάλλει στο πεδίο του δημόσιου και να στενεύει επικίνδυνα τις επιλογές των πολλών, των πιο αδύναμων οικονομικά. Αυτό είναι παραβίαση του όποιου κοινωνικού συμβολαίου είναι σε ισχύ στους καιρούς μας. Γιατί έτσι η μία πλευρά βάζει σε κίνδυνο την επιβίωση και την ύπαρξη της άλλης. Με απλά λόγια, τη βλάπτει καίρια και σοβαρά… Για αυτό το λόγο επιμένω σε αυτό το ζήτημα, ειδικά μετά από μια προσωπική περιπέτεια που είχα πριν λίγους μήνες….
Δεν υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω εισβολές του ιδιωτικού στο δημόσιο. Σε διεθνές επίπεδο πολλοί το καταλαβαίνουν αυτό, αλλά συνήθως το κάνουν για ιδιοτελείς λόγους και όχι από πραγματικό ενδιαφέρον για το κοινωνικό σύνολο… Π.χ., για να καλύψει το κράτος τη χασούρα των ιδιωτών από την πανδημία ή τον πόλεμο…
Μιλάμε πλέον τη γλώσσα της αλήθειας, γιατί δεν έχουμε πολλά διαφορετικά περιθώρια. Τη μαθαίνουμε γιατί μας κάνουν καθημερινά φροντιστήριο όλοι οι τομείς των δραστηριοποιήσεών μας… Και τη μεταφράζουμε σε διάφορες γλώσσες, γιατί το πρόβλημα είναι συνολικό και οικουμενικό. Δεν είναι λίγοι εκείνοι, ανάμεσά τους κι εγώ (δεν ντρέπομαι να το παραδεχτώ…), που πιστεύουν πως ενώ στο πέρασμα του χρόνου η συνείδησή τους «συντηρικοποιείται»-μαζεύεται-προσαρμόζεται-κατανοεί τους πραγματικούς συσχετισμούς δύναμης, ενώ η υλική και ψυχοπνευματική τους κατάσταση μάλλον «προλεταριοποιείται»… Και το να βρεθεί σημείο ισορροπίας σε μία τέτοια κατάσταση, που να σου επιτρέπει να είσαι δυνατός, λειτουργικός, αποδοτικός, δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο… Θα τη βρούμε την άκρη στο τέλος. Όποια μορφή και αν έχει…
Συνοψίζοντας, πιστεύω το εξής: αν δεν γίνει σύντομα μία κοινωνική συμφωνία στην οποία θα συναινούν ορατές και σημαντικές πλειοψηφίες για ένα συγκεκριμένο παραγωγικό-καταναλωτικό μοντέλο στο άμεσο κιόλας μέλλον, θα είμαστε χαμένοι από χέρι… Και αν κάποιοι πιστεύουν πως μία γενικευμένη ολιστική πολιτισμική κρίση είναι μίας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να δράσουν ή να διαχύσουν τις απόψεις τους (που στο σήμερα είναι μειοψηφικές) να ξέρουν πως σε περιπτώσεις μεγάλης κρίσης απελευθερώνονται λογής λογής ένστικτα και λογικές που μπορεί να είναι εκ διαμέτρου αντίθετες με τον πυρήνα των δικών τους… Δεν τους λέω να τις αλλάξουν, απλά να το έχουν στο νου τους.
Για αυτό στο σήμερα έχει μεγάλη σημασία η δουλειά μυρμηγκιού. Χρηστικά και ταπεινά συνθήματα, μικρές νίκες, που θα διαμορφώνουν συνειδήσεις, θα αποκτούν κοινωνική απήχηση, θα επαναφέρουν χαμόγελα στην ημερήσια διάταξη, θα περνάνε στις κοινωνικές-λαϊκές μάζες την επιτακτική ανάγκη της πολιτικής εγρήγορσης, της συνεργατικής επιδίωξης, του παραγωγικού οργασμού, της δημιουργίας πλούτου και όρων πραγματικής ανάπτυξης (πάντα σε σεβασμό και εναρμόνιση με το καταταλαιπωρημένο φυσικό περιβάλλον και προς όφελος όλης της κοινωνίας…), θα επιτρέπουν να παραχθούν νέα έργα Τέχνης που θα αναβαθμίζουν τον άνθρωπο, θα ανοίγουν διάπλατα τις πύλες για το γνήσιο σοσιαλισμό.
«Ως το πρώτο στάδιο προς τον τελικό σκοπό, τον κομμουνισμό;» θα με ρωτούσε κάποιος. Ιδέα δεν έχω… Γιατί στο στάδιο του σοσιαλισμού αποδεικνύεται περίτρανα πόσες πιθανότητες έχει ο κομμουνισμός και πόσες ο φιλελευθερισμός. Ο πρώτος για να γίνει πραγματικότητα που θα ορίζει καθολικά και μόνιμα τις ανθρώπινες δραστηριότητες, ο δεύτερος για να νεκραναστηθεί και να αρχίσει πάλι να φθείρει τα κοινωνικά κύτταρα με τους τρόπους που πολύ καλά γνωρίζει…
efsyn.gr/
