Ο καθαυτό Πελέ υπήρξε ο άνθρωπος και ο ποδοσφαιριστής, με τις ανθρώπινες και ποδοσφαιρικές ιδιότητες και ικανότητές του. Υπήρξε όμως ταυτόχρονα «φαινόμενο», «σύμβολο», «ήρωας», «ιδέα», εικόνα, αθλητικό κεφάλαιο. Ανήκει στη μικρή χορεία όσων μπήκαν σε μια πλανητικών και ιστορικών διαστάσεων διαδικασία κοινωνικής επικύρωσης των ποδοσφαιρικών τους ικανοτήτων. Αυτή η διαδικασία επικύρωσης είχε δύο, αντιφατικές μεταξύ τους, διαστάσεις: αφενός την ευπώλητη εικόνα του, αφετέρου τη μαγεία και τη χαρά του παιχνιδιού ως τέτοιου.
Πάνος Κοσμάς
Πρόσφερε τη μαγεία σε εκατοντάδες εκατομμύρια που ψάχνουν τη χαρά, τη συγκίνηση, την επινόηση και το ξάφνιασμα, το ποδοσφαιρικό ιδεώδες, που πρέπει να προσεγγιστεί πέρα από τυποποιημένες νόρμες και επιδόσεις. Και την ίδια στιγμή, με αυτή του την προσφορά, προσφέρθηκε ο ίδιος σαν εικόνα, σαν «πλατφόρμα», για την ιστορικών διαστάσεων εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου, αυτήν που αδυσώπητα τσακίζει το ποδόσφαιρο ως παιχνίδι –και όχι σαν μπίζνα– και κάθε μαγεία.
Αυτή του η αντίφαση τον ακολουθεί και στο κατευόδιο του: οι οπαδοί της αγαπημένης του ομάδας, της Σάντος, τον αποχαιρετούν συγκινημένοι ως κορυφαίο εκπρόσωπο της ποδοσφαιρικής «μαγείας», ενώ την ίδια στιγμή και στον ίδιο τόπο ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (FIFA) Ινφαντίνο τον αποχαιρετά βγάζοντας σέλφι πάνω από το φέρετρό του με τον «ψυχρό ενθουσιασμό» του… ταμία αυτής της τρομερής μηχανής δισεκατομμυρίων κερδών που έχει πλέον γίνει το επαγγελματικό ποδόσφαιρο.
Το να βγάζεις σέλφι πάνω από το φέρετρο του Πελέ, είναι σαν να απαθανατίζεις σε μια εικόνα τον Πελέ σαν ευπώλητη εικόνα της ποδοσφαιρικής βιομηχανίας.
Σαν αχόρταγη μηχανή που εποικίζει όλες τις πλευρές της ζωής εμπορευματοποιώντας τα πάντα, ο καπιταλισμός αντιλήφθηκε από τις αρχές του 20ού αιώνα ότι η εικόνα μπορεί να γίνει κι αυτή εμπόρευμα, να σχηματίσει μια πλανητική αγορά καταναλωτών, να οικοδομήσει μια παγκόσμια βιομηχανία κερδών. Η ώρα του ποδοσφαίρου ήρθε ήδη στην πρώτη μεταπολεμική δεκαετία – και ο Πελέ ήταν το πρώτο ευπώλητο προϊόν. Παρέμεινε όμως ταυτόχρονα κι ο ήρωας της αλάνας και του ματωμένου γόνατου – για όσο και όπου υπάρχουν ακόμη αλάνες. Πέθανε σε μια εποχή που πεθαίνει πλέον και η μαγεία και η χαρά του παιχνιδιού. Που πλέον θα ανακτηθεί μόνο σε αδυσώπητο πόλεμο με ό,τι εκπροσωπεί ο Ινφαντίνο και το σινάφι του.
efsyn.gr
