Το τέλος της δυναστείας των Άσαντ

Η αστραπιαία προέλαση της Χαχιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμ από το Ιντλίμπ στη Δαμασκό μέσα σε μερικές μέρες και η θεαματική κατάρρευση του Μπασάρ αλ Άσαντ αιφνιδίασε τους πάντες.

Η θε­α­μα­τι­κή κα­τάρ­ρευ­ση του Μπα­σάρ

Δεν είναι αντι­κεί­με­νο αυτού του άρ­θρου να ανα­λυ­θούν οι ιστο­ρι­κοί λόγοι που έκα­ναν τη δυ­να­στεία των Άσαντ μι­ση­τή στην κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία. Αυτοί οι λόγοι, που αφο­ρούν και τις δη­μο­κρα­τι­κές ελευ­θε­ρί­ες και την κα­τά­στα­ση των υπο­τε­λών τά­ξε­ων συσ­σω­ρεύ­ο­νταν για δε­κα­ε­τί­ες και πυ­ρο­δό­τη­σαν την εξέ­γερ­ση του 2011. Ο Μπα­σάρ θα μπο­ρού­σε και θα έπρε­πε να έχει ανα­τρα­πεί από τότε.

Απέ­να­ντι στην πρό­κλη­ση της εξέ­γερ­σης του 2011, το κα­θε­στώς δια­τη­ρού­σε ακόμα μια μειο­ψη­φι­κή αλλά ση­μα­ντι­κή κοι­νω­νι­κή βάση με­τα­ξύ της κοι­νό­τη­τας των Αλα­ου­ϊ­τών και των Σου­νι­τι­κών αστι­κών στρω­μά­των στη Δα­μα­σκό και το Χα­λέ­πι. Όταν η αι­μα­τη­ρή κα­τα­στο­λή των δια­δη­λώ­σε­ων οδή­γη­σε σε εμ­φύ­λιο πό­λε­μο, με το κα­θε­στω­τι­κό σύν­θη­μα «Άσαντ ή καίμε τη χώρα» να γί­νε­ται πράξη, ο Άσαντ εξα­σφά­λι­σε την ευ­με­νή ου­δε­τε­ρό­τη­τα και μειο­νο­τή­των όπως οι Δρού­ζοι και οι Χρι­στια­νοί που θε­ω­ρού­σαν το κα­θε­στώς ως «μι­κρό­τε­ρο κακό» απέ­να­ντι στην ένο­πλη αντι­πο­λί­τευ­ση όπου ανα­πτυσ­σό­ταν μια ισχυ­ρή σκλη­ρή ισλα­μι­στι­κή πτέ­ρυ­γα.

Αλλά ακόμα και τότε είχε φανεί η κοι­νω­νι­κή/πο­λι­τι­κή αδυ­να­μία του κα­θε­στώ­τος, που παρά την υπε­ρο­πλία και την ασύ­δο­τη δράση της αε­ρο­πο­ρί­ας του, χρειά­στη­κε την εί­σο­δο της Χεζ­μπο­λά στον πό­λε­μο για να σωθεί από πι­θα­νή κα­τάρ­ρευ­ση το 2013, ενώ στή­ρι­ξε την στρα­τιω­τι­κή αντε­πί­θε­σή του μετά το 2014-15 στην μα­ζι­κή επέμ­βα­ση της ρω­σι­κής αε­ρο­πο­ρί­ας, τη δράση της (τότε) Ομά­δας Βά­γκνερ και τη μα­ζι­κή εί­σο­δο σι­ϊ­τι­κών πο­λι­το­φυ­λα­κών από το Ιράκ και το Ιράν.

Με την πλά­στιγ­γα να γέρ­νει υπέρ του Άσαντ, την εμ­φά­νι­ση του ISIS και τον εκ­φυ­λι­σμό της ένο­πλης αντι­πο­λί­τευ­σης σε έναν βρώ­μι­κο πό­λε­μο όλων ενα­ντί­ον όλων, το κύμα εκα­τομ­μυ­ρί­ων προ­σφύ­γων του 2015 τεκ­μη­ρί­ω­νε την απώ­λεια της αρ­χι­κής ελ­πί­δας της εξέ­γερ­σης.

Όταν η Δια­δι­κα­σία της Άστα­να (Ιράν-Τουρ­κία-Ρω­σία) επέ­βαλ­λε κι εγ­γυ­ή­θη­κε μια κα­τά­παυ­ση του πυρός, εκα­τομ­μύ­ρια εσω­τε­ρι­κά εκτο­πι­σμέ­νοι και τα υπολ­λείμ­μα­τα των ένο­πλων ομά­δων είχαν συ­γκε­ντρω­θεί στο Ιντλίμπ της βο­ρειο­δυ­τι­κής Συ­ρί­ας. Στα βο­ρειο­α­να­το­λι­κά κυ­ριαρ­χού­σαν οι κουρ­δι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές και οι σύμ­μα­χοί τους στις Συ­ρια­κές Δη­μο­κρα­τι­κές Δυ­νά­μεις με την κά­λυ­ψη των ΗΠΑ. Απέ­να­ντι στον εφιάλ­τη ενός προ­πλά­σμα­τος κουρ­δι­κού κρά­τους στα σύ­νο­ρά του, ο τουρ­κι­κός στρα­τός με δια­δο­χι­κές ει­σβο­λές είχε δη­μιουρ­γή­σει τις δικές του «ζώνες» στη βό­ρεια Συρία, όπου συ­γκρό­τη­σε και στή­ρι­ξε τον λε­γό­με­νο Εθνι­κό Συ­ρια­κό Στρα­τό (SNA). Ο Άσαντ είχε ανα­κτή­σει τον έλεγ­χο της υπό­λοι­πης Συ­ρί­ας και αντι­με­τώ­πι­σε την εκε­χει­ρία ως νίκη, αρ­νού­με­νος τις πα­ραι­νέ­σεις (και συμ­μά­χων του) να δρο­μο­λο­γή­σει μια πο­λι­τι­κή λύση.

Στα χρό­νια που πέ­ρα­σαν από τότε, ο Μο­χά­μεντ Αλ Τζο­λά­νι, ιδρυ­τής του συ­ρια­κού τμή­μα­τος της Αλ Κάι­ντα, ενο­ποιού­σε τις σκόρ­πιες ένο­πλες ομά­δες σε ενιαία πει­θαρ­χη­μέ­νη κι εκ­παι­δευ­μέ­νη δύ­να­μη, επι­βάλ­λο­ντας με το κα­ρό­το και το μα­στί­γιο τον ηγε­τι­κό ρόλο της Χα­γιάτ Τα­χρίρ Αλ Σαμ, ενώ έχτι­ζε έναν ημι-κρα­τι­κό μη­χα­νι­σμό στο Ιντλίμπ (την Κυ­βέρ­νη­ση Σω­τη­ρί­ας).

Στα ίδια χρό­νια, αντί­πα­λοι του κα­θε­στώ­τος ανέ­λυαν τη με­τάλ­λα­ξή του σε ένα «άδειο κέ­λυ­φος». Σε συν­θή­κες σκλη­ρών αμε­ρι­κα­νι­κών κυ­ρώ­σε­ων που έπλητ­ταν τους φτω­χό­τε­ρους, κερ­δο­σκο­πού­σε (εις βάρος του πλη­θυ­σμού) ένα χα­λα­ρό κι ανε­ξέ­λεγ­κτο δί­κτυο πα­ρα­κρα­τι­κών συμ­μο­ριών στην κο­ρυ­φή του οποί­ου στε­κό­ταν η οι­κο­γέ­νεια και η κλίκα του Άσαντ. Επι­κρι­τές του κα­θε­στώ­τος πε­ριέ­γρα­φαν τη  στρα­τιω­τι­κή επι­κρά­τη­σή του με όρους «ξένης κα­το­χής».

Όπως απο­δεί­χθη­κε στις 13 μέρες που συ­γκλό­νι­σαν τη Συρία, δεν επρό­κει­το για ρη­το­ρι­κές υπερ­βο­λές. Η τα­χύ­τη­τα με την οποία κα­τέρ­ρευ­σε ο κυ­βερ­νη­τι­κός στρα­τός και δρα­πέ­τευ­σε ο Άσαντ όταν βρέ­θη­κε χωρίς ξέ­νους «προ­στά­τες», θυ­μί­ζει την πτώση της Κα­μπούλ το 2021, την κα­τάρ­ρευ­ση του αφ­γα­νι­κού στρα­τού και την φυγή του Ασφράφ Γκάνι όταν έχασε την «προ­στα­σία» των Αμε­ρι­κα­νών.

Η δια­δι­κα­σία με­τάλ­λα­ξης είχε απο­ψι­λώ­σει την ενα­πο­μεί­να­σα κοι­νω­νι­κή βάση του κα­θε­στώ­τος. Κατά την προ­έ­λα­ση της Χα­γιάτ Τα­χρίρ Αλ Σαμ (HTS) φά­νη­κε ότι μέσα στη Συρία, δεν είχε μεί­νει κα­νείς πρό­θυ­μος να πο­λε­μή­σει για τον Μπα­σάρ. Απο­δεί­χθη­κε ένα σα­πι­σμέ­νο από μέσα κα­θε­στώς-ζό­μπι και ο ισλα­μι­κός στρα­τός απο­τέ­λε­σε τη σφαί­ρα στο κε­φά­λι του.

Η στρα­τιω­τι­κή ηγε­σία της HTS είχε τη στή­ρι­ξη των εκτο­πι­σμέ­νων της Ιντλίμπ, που δια­δή­λω­σαν πολ­λές φορές ενά­ντια στην εξου­σία της τα προη­γού­με­να χρό­νια, αλλά έλ­πι­ζαν σε μια στρα­τιω­τι­κή νίκη της απέ­να­ντι στο κα­θε­στώς, για να γυ­ρί­σουν στις πό­λεις και στα χωριά τους. Όμως είχε να κι­νη­θεί σε πό­λεις και πε­ριο­χές με πολύ δια­φο­ρε­τι­κή δη­μο­γρα­φία και γνώ­ρι­ζε ότι το μόνο πο­λι­τι­κό «όπλο» που είχε μεί­νει στον Άσαντ ήταν ο φόβος με­ρί­δας του πλη­θυ­σμού απέ­να­ντι στους αντι­κα­θε­στω­τι­κούς. Έκανε ό,τι μπο­ρού­σε για να διευ­κο­λύ­νει την κα­τάρ­ρευ­ση του κα­θε­στώ­τος και να κερ­δί­σει «καρ­διές και μυαλά» των Σύ­ριων κατά την προ­έ­λα­σή της. Το άνοιγ­μα των φυ­λα­κών, οι αυ­στη­ρές εντο­λές στους μα­χη­τές για πει­θαρ­χία και πε­ριο­ρι­σμό σε στρα­τιω­τι­κούς στό­χους, οι υπο­σχέ­σεις για αμνη­στία στους υπο­χρε­ω­τι­κά στρα­τευ­μέ­νους, ο συ­ντο­νι­σμός με το­πι­κές δυ­νά­μεις στη δια­χεί­ρι­ση της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας των απε­λευ­θε­ρω­μέ­νων πό­λε­ων, οι χει­ρο­νο­μί­ες καλής θέ­λη­σης προς τους χρι­στια­νούς, η ρη­το­ρι­κή του Αλ-Τζο­λά­νι στό­χευαν να σπά­σουν την κα­χυ­πο­ψία που δη­μιουρ­γού­σαν τα τραύ­μα­τα του εμ­φυ­λια­κού πα­ρελ­θό­ντος.

Αυτά απέ­δω­σαν, με τους αντάρ­τες να γί­νο­νται δε­κτοί είτε με ανα­κού­φι­ση είτε με «ευ­με­νή ου­δε­τε­ρό­τη­τα» στο Χα­λέ­πι, ως απε­λευ­θε­ρω­τές στη Χάμα (όπου δή­λω­σαν ότι «κλεί­νου­με μια πληγή 40 χρό­νων», ανα­κα­λώ­ντας τη σφαγή της εξέ­γερ­σης του 1982) αλλά και με το­πι­κές εξε­γέρ­σεις να ξε­σπά­νε ανε­ξάρ­τη­τα σε άλλες νό­τιες πε­ριο­χές καθώς οι κυ­βερ­νη­τι­κές δυ­νά­μεις απο­σύ­ρο­νταν από πα­ντού: το «λίκνο της εξέ­γερ­σης του 2011» Ντε­ράα, η Σου­έι­ντα όπου οι Δρού­ζοι είχαν προ­α­ναγ­γεί­λει το τέλος της πρό­τε­ρης «ου­δε­τε­ρό­τη­τάς» τους με μα­ζι­κές αντι­κα­θε­στω­τι­κές δια­δη­λώ­σεις το κα­λο­καί­ρι του 2023, τα φτωχά προ­ά­στια της Δα­μα­σκού που άρ­χι­σαν να κα­τε­δα­φί­ζουν αγάλ­μα­τα πριν καν ανα­κοι­νω­θεί η φυγή του Άσαντ. Η εί­σο­δος της HTS στη Δα­μα­σκό ήταν αναί­μα­κτη -δεν συ­νά­ντη­σε καν τις επί­λε­κτες δυ­νά­μεις του Μαχέρ Αλ Άσαντ, ενώ ο αδελ­φός του διέ­φευ­γε στη Μόσχα.

Επό­με­νη μέρα

Ένα από τα ερω­τή­μα­τα της επό­με­νης ημέ­ρας είναι το πώς σκο­πεύ­ει να κι­νη­θεί η ηγε­σία της Τα­χρίρ αλ Σαμ μετά τη νίκη της, που μπο­ρεί να απο­δει­χθεί μια πολύ δια­φο­ρε­τι­κή υπό­θε­ση από την τα­κτι­κή που ακο­λού­θη­σε για να την πε­τύ­χει. Προει­δο­ποιεί το πρό­σφα­το πα­ρελ­θόν κά­ποιων από τις ομά­δες που συ­να­σπί­στη­καν κάτω από τη ση­μαία της, πρω­τα­γω­νι­στώ­ντας στον εκ­φυ­λι­σμό της αρ­χι­κής δη­μο­κρα­τι­κής δυ­να­μι­κής της εξέ­γερ­σης, όπως και τα αυ­ταρ­χι­κά πε­πραγ­μέ­να της «Κυ­βέρ­νη­σης Σω­τη­ρί­ας» που είχε συ­γκρο­τή­σει στην Ιντλίμπ.

Ο Αλ Τζο­λά­νι συ­νε­χί­ζει να δια­βε­βαιώ­νει τους πά­ντες -Κούρ­δους, Χρι­στια­νούς, γυ­ναί­κες, δη­μο­σιο­γρά­φους- και να κάνει λόγο για «νίκη ελέ­ους κι όχι εκ­δί­κη­σης» (προς τους Αλα­ου­ΐ­τες;), με το βλέμ­μα και στο εσω­τε­ρι­κό ακρο­α­τή­ριο και στο εξω­τε­ρι­κό. Αλλά υπάρ­χει ιστο­ρι­κή εμπει­ρία από πο­λι­τι­κές ή στρα­τιω­τι­κές νίκες των δυ­νά­με­ων του πο­λι­τι­κού Ισλάμ: συ­νή­θως η κα­τα­φυ­γή στην ιδε­ο­λο­γι­κή σκλή­ρυν­ση και κα­τα­στο­λή έρ­χε­ται ως επι­λο­γή όταν βρε­θούν μπρο­στά στα προ­βλή­μα­τα της εξου­σί­ας και τα αδιέ­ξο­δα της (οι­κο­νο­μι­κής κυ­ρί­ως) πο­λι­τι­κής τους

Όμως όλη η συ­ζή­τη­ση για τον χα­ρα­κτή­ρα της δύ­να­μης που έδωσε το τε­λειω­τι­κό χτύ­πη­μα στον Άσαντ και το τι σκο­πεύ­ει να κάνει αυτή ως εξου­σία προ­τρέ­χει, ξε­περ­νώ­ντας πολλά άλλα ερω­τή­μα­τα.

Κα­ταρ­χήν υπάρ­χει ο πα­λιός μπα­α­θι­κός μη­χα­νι­σμός που προς το παρόν μένει στη θέση του. Τόσο στο με­σαίο και χα­μη­λό­τε­ρο επί­πε­δο (κρα­τι­κής γρα­φειο­κρα­τί­ας, υπη­ρε­σιών κλπ) που υπάρ­χει «συ­νέ­χεια του κρά­τους», αλλά και στο κο­ρυ­φαίο, με τις κοι­νές συ­να­ντή­σεις της νέας πο­λι­τι­κής ηγε­σί­ας (στε­λέ­χη της ντε φάκτο κυ­βέρ­νη­σης του Ιντλίμπ) με τα υπουρ­γι­κά στε­λέ­χη του Μπάαθ για την ορ­γά­νω­ση της με­τά­βα­σης να σο­κά­ρουν με τον… πο­λι­τι­κό πο­λι­τι­σμό τους. Θα συ­νε­χι­στεί αυτή η συ­νύ­παρ­ξη; Ή θα ανοί­ξει ένας κύ­κλος εκ­κα­θα­ρί­σε­ων και πι­θα­νής μπα­α­θι­κής/νο­σταλ­γι­κής αντί­στα­σης; Πέρα από τους απλούς υπαλ­λή­λους ή τους γρα­φειο­κρά­τες, τι θα γί­νουν και πώς θα αντι­δρά­σουν οι άν­θρω­ποι που έδρα­σαν επί χρό­νια μέσα από τη συ­ρια­κή Μου­χα­μπα­ράτ (μυ­στι­κή αστυ­νο­μία) και τις πα­ρα­κρα­τι­κές συμ­μο­ρί­ες των Σα­μπί­χα;

Έπει­τα υπάρ­χουν όλες οι άλλες ένο­πλες ομά­δες. Οι SDF συ­νε­χί­ζουν να ασκούν ντε φάκτο έλεγ­χο σε με­γά­λες εκτά­σεις της Συ­ρί­ας. Θα υπάρ­ξει συ­νεν­νό­η­ση για κοινά απο­δε­κτή πο­λι­τι­κή λύση στο κουρ­δι­κό ζή­τη­μα; Ή θα οδη­γη­θού­με σε εθνι­κή σύ­γκρου­ση; Τι θα γί­νουν οι ζώνες τουρ­κι­κής κα­το­χής και πώς θα κι­νη­θούν οι δυ­νά­μεις που λο­γο­δο­τούν στην Άγκυ­ρα και οι οποί­ες (ως πιο «μι­σθο­φο­ρι­κές» και συμ­μο­ρί­τι­κες) έχουν απο­κτή­σει χει­ρό­τε­ρη φήμη (μέσα στη Συρία) από την «τρο­μο­κρα­τι­κή» Τα­χρίρ αλ Σαμ; Η ίδια η Τα­χρίρ αλ Σαμ απο­τέ­λε­σε τη συγ­χώ­νευ­ση διά­φο­ρων ενό­πλων πα­ρα­τά­ξε­ων και επέ­βα­λε την ηγε­σία της σε ένα ακόμα ευ­ρύ­τε­ρο αριθ­μό τέ­τοιων ομά­δων συ­γκρο­τώ­ντας το «Κοινό Επι­χει­ρη­σια­κό Κέ­ντρο». Ο Αλ-Τζο­λά­νι μπό­ρε­σε να ενο­ποι­ή­σει αυτές τις ανο­μοιο­γε­νείς δυ­νά­μεις πάνω στον κοινό στόχο ανα­τρο­πής του Άσαντ. Θα μπο­ρέ­σει να δια­τη­ρη­θεί αυτή η ενό­τη­τα μετά τη νίκη;

Όλα τα σε­νά­ρια είναι ανοι­χτά για το νέο κε­φά­λαιο στην ιστο­ρία της Συ­ρί­ας και πολλά από αυτά προϊ­δε­ά­ζουν για νέες δο­κι­μα­σί­ες για το συ­ρια­κό λαό. Αυτές τις μέρες δί­καια πα­νη­γυ­ρί­ζει -σε κάθε πόλη της Συ­ρί­ας και στη Δια­σπο­ρά. Αν κρί­νου­με από τον αριθ­μό των αγαλ­μά­των, των αφι­σών και των πι­να­κί­δων με τους Άσαντ, θα είναι απα­σχο­λη­μέ­νος να γκρε­μί­ζει και να κα­τε­βά­ζει για αρ­κε­τές μέρες. Οι εσω­τε­ρι­κά εκτο­πι­σμέ­νοι γυρ­νά­νε μετά από χρό­νια στις πό­λεις και στα χωριά τους. Οι φυ­λα­κι­σμέ­νοι και οι φυ­λα­κι­σμέ­νες (αρ­κε­τοί «ξε­χα­σμέ­νοι» και ξε­γραμ­μέ­νοι επί δε­κα­ε­τί­ες) απε­λευ­θέ­ρω­νο­νται από τα κο­λα­στή­ρια του Άσαντ. Σε κά­ποιες από τις δια­δη­λώ­σεις της Δια­σπο­ράς, εμ­φα­νί­στη­κε το σύν­θη­μα «Γυρ­νά­με!». Τόσο σε αυτές τις δια­δη­λώ­σεις, όσο και σε εκεί­νες μέσα στη Συρία, ξα­να­κού­γε­ται μα­ζι­κά το σύν­θη­μα του 2011-12: «Ένα-Ένα-Ένα! Ο συ­ρια­κός λαός είναι Ένα!». Αν το μέλ­λον της Συ­ρί­ας γρα­φό­ταν μόνο από αυ­τούς τους αν­θρώ­πους, θα ήμα­σταν πιο βέ­βαιοι ότι η επό­με­νη μέρα θα είναι καλή. Αλλά δεν δια­θέ­τουν δικά τους έτοι­μα πο­λι­τι­κά/κοι­νω­νι­κά ερ­γα­λεία. Η ενέρ­γεια που χα­ρα­κτή­ρι­σε τις δια­δη­λώ­σεις χρειά­ζε­ται να γίνει ενερ­γη­τι­κή ορ­γά­νω­ση και δράση υπε­ρά­σπι­σης των συμ­φε­ρό­ντων τους. Θα έχουν να κι­νη­θούν σε αχαρ­το­γρά­φη­τα νερά και ανά­με­σα σε συ­μπλη­γά­δες, για να επι­χει­ρή­σουν να δια­ψεύ­σουν τον άθλιο ισχυ­ρι­σμό κάθε δι­κτά­το­ρα της πε­ριο­χής: ότι χωρίς τη «μπότα» του αυ­ταρ­χι­κού ηγέτη, αυτοί οι λαοί είναι κα­τα­δι­κα­σμέ­νοι να κα­τρα­κυ­λή­σουν στο «χάος». Δυ­στυ­χώς ξε­κι­νά­νε αυτήν την προ­σπά­θεια κου­βα­λώ­ντας τις απώ­λειες, τα τραύ­μα­τα, την κό­πω­ση που συσ­σω­ρεύ­τη­καν στο σώμα της Συ­ρί­ας και πάνω στους ίδιους όλα τα προη­γού­με­να χρό­νια, κι έχουν απέ­να­ντί τους Θεούς και Δαί­μο­νες…

Ο ρόλος των ξένων δυ­νά­με­ων, πριν και μετά την πτώση του Ασαντ

Είναι προ­φα­νές ότι η στρα­τιω­τι­κή επι­χεί­ρη­ση της HTS είχε το «πρά­σι­νο φως» της Τουρ­κί­ας. Δια­θέ­τει στρα­τό στην πε­ριο­χή, «αστυ­νο­μεύ­ει» τις  ζώνες απο­κλι­μά­κω­σης, συ­νο­ρεύ­ει με την Ιντλίμπ και θα μπο­ρού­σε με πολ­λούς τρό­πους να απο­τρέ­ψει ή να απο­θαρ­ρύ­νει την επί­θε­ση.

Τον τε­λευ­ταίο ένα χρόνο είχαν κλι­μα­κω­θεί οι προ­σπά­θειες να απο­κα­τα­στα­θούν επί­ση­μα οι σχέ­σεις Τουρ­κί­ας-Συ­ρί­ας, μέσω μιας πο­λι­τι­κής λύσης του συ­ρια­κού που θα έλυνε δύο «πο­νο­κε­φά­λους» του Ερ­ντο­γάν: την πα­ρου­σία εκα­τομ­μυ­ρί­ων Σύ­ριων προ­σφύ­γων σε τουρ­κι­κό έδα­φος και την ύπαρ­ξη ενός ντε φάκτο κουρ­δι­κού κρά­τους στα σύ­νο­ρά του. Το τεί­χος άρ­νη­σης που συ­νά­ντη­σε ο Ερ­ντο­γάν ερ­μη­νεύ­ει το «πρά­σι­νο φως», με την ελ­πί­δα να πιε­στεί στρα­τιω­τι­κά ο Άσαντ.

Αλλά το «πρά­σι­νο φως» δια­φέ­ρει από την «εντο­λή» ή την ενερ­γή στή­ρι­ξη. Η Τα­χρίρ αλ Σαμ συ­νο­μι­λεί με την τουρ­κι­κή κυ­βέρ­νη­ση, αλλά δεν απο­τε­λεί «όρ­γα­νό» της. Ως τέ­τοιο λει­τουρ­γεί ο SNA που -τις μέρες της επί­θε­σης της Τα­χρίρ Αλ Σαμ στο κα­θε­στώς- κι­νή­θη­κε προς τα εδάφη που επι­χει­ρού­σαν να κα­τα­λά­βουν οι κουρ­δι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές στη βό­ρεια Συρία και ακόμα συ­γκρού­ε­ται μαζί τους.

Είναι επί­σης προ­φα­νές ότι οι σύμ­μα­χοι του Άσαντ δυ­σκο­λεύ­ο­νταν να πα­ρέμ­βουν για να τον σώ­σουν. Η Ρωσία έχει απορ­ρο­φη­θεί στον ου­κρα­νι­κό πό­λε­μο και η πρώην «Βά­γκνερ» (νυν «Άφρι­κα Κορπς») ανοί­γει δου­λειές στην Αφρι­κή. Η Χεζ­μπο­λά είχε μόλις βγει τραυ­μα­τι­σμέ­νη από τον πό­λε­μο με το Ισ­ρα­ήλ. Το Ιράν δεν μπό­ρε­σε να κι­νη­το­ποι­ή­σει το δί­κτυο ιρα­κι­νών πο­λι­το­φυ­λα­κών που επέ­λε­ξαν τε­λι­κά να μην μπουν στη Συρία. Όλοι αιφ­νι­διά­στη­καν από το μέ­γε­θος της σήψης και την τα­χύ­τη­τα της διά­λυ­σης. Πά­ντως η πα­γω­μέ­νη αδρά­νεια που χα­ρα­κτή­ρι­σε κά­ποιες από τις συμ­μα­χι­κές δυ­νά­μεις κατά την κο­ρύ­φω­ση της κρί­σης, έχει ανοί­ξει και μια «σκιε­ρή» συ­ζή­τη­ση (σε ρω­σι­κά, ιρα­νι­κά, αρα­βι­κά Μέσα) για το πόσο ήθε­λαν πραγ­μα­τι­κά να πα­ρέμ­βουν.

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, όταν το «σχήμα» της Άστα­να συ­γκε­ντρώ­θη­κε εκτά­κτως, η ομό­φω­νη γραμ­μή που εξέ­πεμ­ψε αφο­ρού­σε γε­νι­κώς τον «τερ­μα­τι­σμό των συ­γκρού­σε­ων» και την ανά­γκη δια­λό­γου του κα­θε­στώ­τος με τη «νο­μι­μο­ποι­η­μέ­νη» (από την Άστα­να) αντι­πο­λί­τευ­ση.

Σε αντί­θε­ση με προη­γού­με­νους γύ­ρους του εμ­φυ­λί­ου, που ανα­κα­τεύ­τη­καν ενερ­γά στη­ρί­ζο­ντας ένο­πλες ομά­δες, οι μο­ναρ­χί­ες του Κόλ­που αυτή τη φορά βρέ­θη­καν στο πε­ρι­θώ­ριο, καθώς πό­ντα­ραν σε λάθος άλογο, θε­ω­ρώ­ντας τον Άσαντ ορι­στι­κό νι­κη­τή. Είχαν απο­κα­τα­στή­σει τη θέση της Συ­ρί­ας στον Αρα­βι­κό Σύν­δε­σμο, ο Μπα­σάρ είχε αρ­χί­σει να φω­το­γρα­φί­ζε­ται ξανά κα­μα­ρω­τός πλάι στον Σίσι και τον Μο­χά­μεντ Μπιν Σαλ­μάν. Με μπρο­στά­ρη τα Ηνω­μέ­να Αρα­βι­κά Εμι­ρά­τα ήταν σε εξέ­λι­ξη μια δια­πραγ­μά­τευ­ση για πα­ρα­μο­νή του Άσαντ στην εξου­σία, σιω­πη­λή άρση των αμε­ρι­κα­νι­κών κυ­ρώ­σε­ων (έλη­γαν το Δε­κέμ­βρη και δεν θα ανα­νε­ώ­νο­νταν) και στα­δια­κή απο­μά­κρυν­σή του από το Ιράν. Μόνο το Κατάρ δια­τή­ρη­σε μια γραμ­μή σχε­τι­κής πο­λι­τι­κής (και υλι­κής;) κά­λυ­ψης των αντι­κα­θε­στω­τι­κών ομά­δων.

Στις συ­ζη­τή­σεις για την διά­δο­χη κα­τά­στα­ση, όλοι κα­λούν σε εφαρ­μο­γή της από­φα­σης του 2015 από το Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ. Αυτή προ­έ­βλε­πε διά­φο­ρες ιδέες περί δια­λό­γου κυ­βέρ­νη­σης-αντι­πο­λί­τευ­σης, διορ­γά­νω­ση ελεύ­θε­ρων εκλο­γών, δη­μιουρ­γί­ας νέου συ­ντάγ­μα­τος κ.ο.κ. Ασφα­λώς τί­πο­τε από αυτά δεν έγινε τα πε­ρα­σμέ­να 9 χρό­νια και ελά­χι­στοι θυ­μού­νταν ότι υπάρ­χει αυτή η από­φα­ση. Είναι ει­ρω­νεία της ιστο­ρί­ας ότι επα­νέρ­χε­ται ξαφ­νι­κά στα χείλη όλων των δι­πλω­μα­τών μετά την ένο­πλη πα­ρέμ­βα­ση της Τα­χρίρ αλ Σαμ, της απο­κλει­σμέ­νης από αυτές τις συ­ζη­τή­σεις ως «τρο­μο­κρα­τι­κή ορ­γά­νω­ση».

Η «νο­μι­μο­ποι­η­μέ­νη αντι­πο­λί­τευ­ση» για την οποία έκανε λόγο το μπλοκ της Άστα­να αφορά άλλες ένο­πλες ομά­δες, κυ­ρί­ως ελεγ­χό­με­νες από την Τουρ­κία, ενώ για τους Δυ­τι­κούς ή τους Άρα­βες ηγέ­τες, «νό­μι­μη αντι­πο­λί­τευ­ση» θε­ω­ρού­ταν κυ­ρί­ως το σύ­νο­λο εξό­ρι­στων πο­λι­τι­κών/τε­χνο­κρα­τι­κών στε­λε­χών που μέσα στη Συρία συχνά χλευά­ζο­νταν ως «πε­ντά­στε­ροι» (για τα ακρι­βά ξε­νο­δο­χεία στα οποία έκα­ναν τις δια­σκέ­ψεις τους). Όλες αυτές οι «αντι­πο­λι­τεύ­σεις» σί­γου­ρα θα ενερ­γο­ποι­η­θούν για την επό­με­νη ημέρα. Αλλά σή­με­ρα όλες οι πε­ρι­φε­ρεια­κές και με­γά­λες δυ­νά­μεις κα­τα­λα­βαί­νουν ότι σε αυτήν την φάση του­λά­χι­στον, είναι υπο­χρε­ω­μέ­νες να συ­νο­μι­λή­σουν με τους «τρο­μο­κρά­τες» και να διε­ρευ­νή­σουν τις προ­θέ­σεις τους.

Η δύ­να­μη που δεν έχει κάτι να διε­ρευ­νή­σει είναι το Ιράν. Μετά το 1979, από πολ­λές πλευ­ρές υπο­κι­νή­θη­κε και η θρη­σκευ­τι­κή διαί­ρε­ση (σου­νι­τών/σι­ϊ­τών) αλλά και η αρα­βι­κή κα­χυ­πο­ψία απέ­να­ντι στους Πέρ­σες και με αυτά τα αι­σθή­μα­τα «παί­ζει» και η HTS. Ο δε­σμός με το κα­θε­στώς Άσαντ και ο ρόλος του στο συ­ρια­κό εμ­φύ­λιο («ιρα­νι­κή κα­το­χή») πα­ρό­ξυ­νε αυτές τις εντά­σεις. Σή­με­ρα ο Αλ-Τζου­λά­νι στρέ­φει τα βέλη της κρι­τι­κής του απο­κλει­στι­κά προς την Τε­χε­ρά­νη. Αν περνά από το χέρι της HTS, η Συρία χά­θη­κε για τον ιρα­νι­κό άξονα σε ένα ιστο­ρι­κό πι­σω­γύ­ρι­σμα στην προ­σπά­θεια της Τε­χε­ρά­νης να δια­τη­ρή­σει ερεί­σμα­τα μέσα στον αρα­βι­κό κόσμο.

Με­γα­λύ­τε­ρη ευ­ε­λι­ξία δεί­χνει προς το παρόν η «νέα κα­τά­στα­ση» απέ­να­ντι στη Ρωσία. Οι ρω­σι­κές βά­σεις δεν έχουν πει­ρα­χτεί. Η Μόσχα δη­λώ­νει ότι «έκανε το κα­θή­κον της απέ­να­ντι στον Άσαντ» (σώ­ζο­ντας τη ζωή και την ελευ­θε­ρία του) και «πλέον ερ­γά­ζε­ται για τα συμ­φέ­ρο­ντά της». Ο ρόλος της το 2015 ίσως βα­ραί­νει αρ­νη­τι­κά, αλλά δεν αντι­με­τω­πί­ζε­ται ως «εχθρός» καθώς η νέα ηγε­σία ακόμα ψά­χνει να εξα­σφα­λί­σει διε­θνή στη­ρίγ­μα­τα ή ανοχή. Η τύχη των ρω­σι­κών ναυ­τι­κών βά­σε­ων και αε­ρο­δρο­μί­ων θα είναι ένα από τα πεδία όπου θα ξε­δι­πλω­θεί χο­ντρό (διε­θνές) παι­χνί­δι. Αν τις κρα­τή­σει, θα έχει να δια­χει­ρι­στεί μόνο την «πο­λι­τι­κή» ήττα στο προ­φίλ της. Αλλά αν τις χάσει, θα είναι ένα πολύ σκλη­ρό πι­σω­γύ­ρι­σμα: ξε­κι­νώ­ντας φι­λό­δο­ξα να διευ­ρύ­νει την πα­ρου­σία της στη Με­σό­γειο, θα κα­τα­λή­ξει να την χάσει συ­νο­λι­κά.

Σί­γου­ρα αγ­χώ­νο­νται οι Σα­ούντ και τα ΗΑΕ, που από τη δε­κα­ε­τία του 1990 και μετά έχουν απο­κτή­σει αλ­λερ­γία απέ­να­ντι στην εμ­φά­νι­ση ρευ­μά­των του ρι­ζο­σπα­στι­κού Ισλάμ (που ίσως βά­λουν ιδέες στους θρη­σκευό­με­νους υπη­κό­ους τους). Αλλά μπο­ρούν να αξιο­ποι­ή­σουν την ανά­γκη της Συ­ρί­ας για κε­φά­λαια/ανοι­κο­δό­μη­ση, για να διεκ­δι­κή­σουν  επιρ­ροή στη δια­μόρ­φω­ση της όποιας «νέας κα­τά­στα­σης».

Στο εσω­τε­ρι­κό του αμε­ρι­κα­νι­κού κρά­τους, διε­ξά­γε­ται -λέ­ει- συ­ζή­τη­ση για το αν δεν είναι πλέον… εποι­κο­δο­μη­τι­κή η επι­κή­ρυ­ξη των 10 εκα­τομ­μυ­ρί­ων για το κε­φά­λι του Αλ-Τζο­λά­νι, ενώ η κυ­βέρ­νη­ση Μπάι­ντεν προ­σπα­θεί να ανοί­ξει «κα­νά­λι» επι­κοι­νω­νί­ας -μέσω Τουρ­κί­ας- για να δει πώς θα χει­ρι­στεί την ανα­κη­ρυγ­μέ­νη «τρο­μο­κρα­τι­κή ορ­γά­νω­ση» που σή­με­ρα παί­ζει κομ­βι­κό ρόλο στην επό­με­νη μέρα της Συ­ρί­ας. Μια υπό­σχε­ση άρσης αυτών των μέ­τρων, όπως και των κυ­ρώ­σε­ων στο συ­ρια­κό κρά­τος, απο­τε­λεί ση­μα­ντι­κό «μοχλό» στα χέρια των ΗΠΑ στην προ­σπά­θειά τους να επη­ρε­ά­σουν τις εξε­λί­ξεις. Αλλά ο αμε­ρι­κα­νι­κός ιμπε­ρια­λι­σμός δεν δια­θέ­τει μόνο «κα­ρό­τα»: Κατά την κα­τάρ­ρευ­ση του Άσαντ, η αμε­ρι­κα­νι­κή αε­ρο­πο­ρία εξα­πέ­λυ­σε ένα μπα­ράζ δε­κά­δων βομ­βαρ­δι­σμών κατά «θέ­σε­ων του ISIS», για να μην αξιο­ποι­ή­σουν οι πυ­ρή­νες της το κενό εξου­σί­ας και ανα­συ­γκρο­τη­θούν. Αλλά η επί­δει­ξη δύ­να­μης ήταν μή­νυ­μα και στην ηγε­σία της Τα­χρίρ αλ Σαμ, υπεν­θυ­μί­ζο­ντας την πα­ρου­σία του αμε­ρι­κα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού, τη δύ­να­μη πυρός του και τις δια­θέ­σεις του απέ­να­ντι σε δυ­νά­μεις που «παί­ζουν» με την ιδέα του Ιερού Πο­λέ­μου.

Προς το παρόν, η Ουά­σινγ­κτον κα­λεί­ται να δια­χει­ρι­στεί την καυτή πα­τά­τα του κουρ­δι­κού, με τις SDF να απο­τε­λούν τον προ­νο­μια­κό σύμ­μα­χό τους στην Συρία, αλλά να αντι­με­τω­πί­ζο­νται ως «τρο­μο­κρά­τες» από την Τουρ­κία. Τη δύ­σκο­λη άσκη­ση κάνει ακόμα πιο σύν­θε­τη η έλευ­ση του Τραμπ. Στην πρώτη του θη­τεία, είχε κάνει δη­μό­σια τη διά­θε­σή του να φύ­γουν οι ΗΠΑ «από αυτόν τον τόπο που έχει μόνο άμμο και αίμα». Σή­με­ρα, εκ­πέ­μπει την ίδια γραμ­μή για τις εξε­λί­ξεις στη Συρία: «Δεν έχου­με καμιά δου­λειά εκεί – Να τα βγά­λουν πέρα μόνοι τους». Αλλά την τε­λευ­ταία φορά, το Πε­ντά­γω­νο τον έπει­σε να πα­ρα­μεί­νει τε­λι­κά μια δύ­να­μη 900 αν­δρών στη Ρο­ζά­βα. Ούτε σή­με­ρα είναι δε­δο­μέ­νη η εξέ­λι­ξη.

Η δύ­να­μη που δεν πε­ρί­με­νε κα­θό­λου για να πα­ρέμ­βει στην επό­με­νη μέρα ήταν το σιω­νι­στι­κό κρά­τος. Εν μέσω εκ­κω­φα­ντι­κής σιω­πής κι αξιο­ποιώ­ντας το κενό εξου­σί­ας, εξα­πέ­λυ­σε ένα σα­ρω­τι­κό κύμα άνευ προη­γου­μέ­νου βομ­βαρ­δι­σμών που κα­τέ­στρε­ψε μέσα σε 2 μέρες το οπλο­στά­σιο της Συ­ρί­ας, ανέ­πτυ­ξε στρα­τεύ­μα­τα στα κα­τε­χό­με­να Υψί­πε­δα του Γκο­λάν και προ­ω­θή­θη­κε πιο μέσα στη Συρία διευ­ρύ­νο­ντας τη ζώνη Κα­το­χής. Ο Νε­τα­νιά­χου βρί­σκε­ται σε σταυ­ρο­φο­ρία «ανά­πλα­σης» της Μέσης Ανα­το­λής και συ­ντρι­βής ή υπο­βάθ­μι­σης κάθε στρα­τιω­τι­κής απει­λής στην πε­ριο­χή, πραγ­μα­τι­κής ή δυ­νη­τι­κής.

Είναι γνω­στό ότι το Ισ­ρα­ήλ είχε βρει τρόπο συ­νύ­παρ­ξης με το κα­θε­στώς Άσαντ, ως «πολύ αδύ­να­μο για να θε­λή­σει να μας απει­λή­σει, αλλά αρ­κε­τά ισχυ­ρό για να πε­ρι­φρου­ρεί την ηρε­μία στα σύ­νο­ρά μας». Είχε κα­λω­σο­ρί­σει τον εμ­φύ­λιο στο βαθμό που απο­δυ­να­μώ­νο­νται οι εμπλε­κό­με­νοι σε αυτόν, δια­τη­ρώ­ντας πάντα μια αγω­νία σε πε­ρί­πτω­ση πτώ­σης του Άσαντ: την «ηρε­μία στα σύ­νο­ρα» και «σε ποια χέρια θα πέσει ο οπλι­σμός του» (είτε αν αυτά περ­νού­σαν στη Χεζ­μπο­λά κατά την κα­τάρ­ρευ­ση, είτε αν αυτά περ­νού­σαν σε «ανε­ξέ­λεγ­κτες» και αγνώ­στων προ­θέ­σε­ων ένο­πλες αντι­κα­θε­στω­τι­κές ομά­δες). Με την κα­τάρ­ρευ­ση του Άσαντ να γί­νε­ται αιφ­νι­δια­στι­κά πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ο Νε­τα­νιά­χου κα­τα­στρέ­φει τον οπλι­σμό πριν πέσει σε οποια­δή­πο­τε άλλα χέρια, κα­τα­κτά εδάφη για να εγ­γυ­η­θεί την «ηρε­μία στα σύ­νο­ρα», δη­λώ­νει προς την όποια μελ­λο­ντι­κή ηγε­σία ότι «τα Γκο­λάν είναι αμε­τά­κλη­τα Ισ­ραη­λι­νά» και απει­λεί τη Συρία με ακόμα χει­ρό­τε­ρα, δη­λώ­νο­ντας ότι εφό­σον έπεσε ο Άσαντ, θε­ω­ρεί άκυρη πλέον τη συμ­φω­νία που είχε υπο­γρα­φεί με το μπα­α­θι­κό κα­θε­στώς το 1974…

Ο αντί­κτυ­πος στην πε­ριο­χή

Για ένα τμήμα αν­θρώ­πων και δυ­νά­με­ων της πε­ριο­χής (κυ­ρί­ως εκτός Συ­ρί­ας…) που αντι­λαμ­βα­νό­ταν το κα­θε­στώς ως τμήμα της «Αντί­στα­σης», η εξέ­λι­ξη θα προ­κα­λέ­σει σοκ.

Ασφα­λώς από τον πό­λε­μο του Γιομ Κι­πούρ και μετά, οι Άσαντ δεν υπήρ­ξαν ποτέ Αντί­στα­ση, ενώ ακόμα και στο πο­λι­τι­κό σχέ­διο «Άξο­νας της Αντί­στα­σης» (το οποίο δεν απο­τε­λεί αντι­κεί­με­νο αυτού του άρ­θρου), ο Άσαντ υπήρ­ξε πε­ρισ­σό­τε­ρο εξω­τε­ρι­κός συ­νερ­γά­της (πα­ρέ­χο­ντας το έδα­φος της Συ­ρί­ας ως «εφο­δια­στι­κή δια­δρο­μή» για τη Χεζ­μπο­λά) και λι­γό­τε­ρο ενερ­γό μέλος.

Όμως η ερ­μη­νεία της εξέ­λι­ξης της κα­τάρ­ρευ­σης του Άσαντ οφεί­λει να οδη­γή­σει σε κά­ποια κρι­τι­κά, δη­μιουρ­γι­κά συ­μπε­ρά­σμα­τα. Ο δρό­μος για την Ιε­ρου­σα­λήμ δεν μπο­ρεί να πε­ρά­σει από τη Σε­ντ­νά­για (τη δια­βό­η­τη φυ­λα­κή-«σφα­γείο» στη Δα­μα­σκό).

Κά­ποιες πτυ­χές της ιδιό­μορ­φης/ερ­γα­λεια­κής σχέ­σης του Άσαντ με μέλη του «Άξονα», ανα­δεί­χθη­καν μετά την πτώση του. Απα­ντώ­ντας σε ανή­συ­χες ερω­τή­σεις για την τύχη της πρε­σβεί­ας τους στη Συρία, ο εκ­πρό­σω­πος των Χούθι, ενη­μέ­ρω­σε λιτά ότι «Την πρε­σβεία μας στη Συρία είχε ήδη κλεί­σει ο Μπα­σάρ, με αντάλ­λαγ­μα το άνοιγ­μα της Σα­ου­δι­κής πρε­σβεί­ας…». Η Χαμάς δεν πε­ριο­ρί­στη­κε σε αφη­ρη­μέ­νες δια­τυ­πώ­σεις για λό­γους δι­πλω­μα­τί­ας και επέ­λε­ξε να ξε­κι­νή­σει την ανα­κοί­νω­σή της με ρητά «συγ­χα­ρη­τή­ρια στον αδελ­φι­κό Συ­ρια­κό λαό, που κα­τά­φε­ρε να πε­τύ­χει τις προσ­δο­κί­ες του για ελευ­θε­ρία και δι­καιο­σύ­νη». Είναι η ηχώ της ρήξης της πα­λαι­στι­νια­κής ορ­γά­νω­σης με τον Άσαντ από το 2011-12 (όταν πρώτα αρ­νή­θη­κε να τον στη­ρί­ξει κρα­τώ­ντας ου­δε­τε­ρό­τη­τα κι έπει­τα δή­λω­σε ανοι­χτή στή­ρι­ξη στην εξέ­γερ­ση) μέχρι τη δι­στα­κτι­κή «επα­να­προ­σέγ­γι­ση» με το κα­θε­στώς το 2022.

Άλ­λω­στε, με τα κο­λα­στή­ρια του Άσαντ να ανοί­γουν, πάρα πολ­λές πα­λαι­στι­νια­κές οι­κο­γέ­νειες ψά­χνουν με αγω­νία να μά­θουν τις τύχες των αν­θρώ­πων τους, καθώς στη Συρία υπήρ­ξε ιστο­ρι­κά μια πε­ρί­ερ­γη επι­δη­μία «εξα­φα­νί­σε­ων» μα­χη­τών της PLO, ενώ υπάρ­χει και μια «νέα εσο­δεία» πε­ρί­που 3.000 (κα­τα­γε­γραμ­μέ­νων επί­ση­μα) Πα­λαι­στί­νιων φυ­λα­κι­σμέ­νων μετά το 2011. Ανά­με­σά τους γρά­φε­ται ότι υπάρ­χουν πολλά μέλη των Τα­ξιαρ­χιών Αλ Κασάμ…

Η σιωπή του Αλ Τζο­λά­νι για τη Γάζα είναι μια προει­δο­ποί­η­ση για τις προ­τε­ραιό­τη­τες της HTS και ο συ­ρια­κός λαός θα πρέ­πει να εκ­φρά­σει τα δε­δο­μέ­να αντι­σιω­νι­στι­κά του αι­σθή­μα­τα, όπως έπρα­ξε δια­δη­λώ­νο­ντας στην πο­λιορ­κη­μέ­νη -αλλά εκτός ελέγ­χου του κα­θε­στώ­τος- Ιντλίμπ τον τε­λευ­ταίο ένα χρόνο.

Για τους Σύ­ριους, η χαρά είναι προ­φα­νής. Όσοι -από έξω- ανη­συ­χούν κα­λο­προ­αί­ρε­τα για την επό­με­νη μέρα, ας κα­τα­νο­ή­σουν αυτό το κλίμα που επι­κρά­τη­σε, παίρ­νο­ντας υπόψη αυτό που είπε o Γαλ­λο-Σύ­ριος συγ­γρα­φέ­ας Φιράς Κο­ντάρ στην εφη­με­ρί­δα Le Soir: «Εμείς εδώ στην Ευ­ρώ­πη δεν μπο­ρού­με καν να φα­ντα­στού­με πώς ήταν τα χρό­νια των Άσαντ για τους Σύ­ριους. Πόσο με­γά­λη είναι η αντί­φα­ση [του κλί­μα­τος στη Συρία] με αυτά που ακού­με στη γαλ­λι­κή τη­λε­ό­ρα­ση που ασχο­λεί­ται μόνο με τους τζι­χα­ντι­στι­κούς κιν­δύ­νους, ξε­χνώ­ντας τους εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες νε­κρούς που προ­κά­λε­σε η βαρ­βα­ρό­τη­τα του κα­θε­στώ­τος, απεί­ρως πε­ρισ­σό­τε­ρους από όλα τα θύ­μα­τα των τζι­χα­ντι­στι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων μαζί».

Η ανα­τρο­πή του Άσαντ κλεί­νει έναν λο­γα­ρια­σμό του 2011. Όπως έγρα­ψε ένας Σύ­ριος, «μπο­ρού­με ακόμα να ευ­χα­ρι­στή­σου­με τον Μπουα­ζί­ζι» (τον Τυ­νή­σιο του οποί­ου η αυ­το­πυρ­πό­λη­ση πυ­ρο­δό­τη­σε την εξέ­γερ­ση στην Τυ­νη­σία που εξα­πλώ­θη­κε στις αρα­βι­κές εξε­γέρ­σεις). Έχει συμ­βο­λι­κή  αξία ότι κα­τέρ­ρευ­σε το κα­θε­στώς του οποί­ου η αι­μα­το­βαμ­μέ­νη αν­θε­κτι­κό­τη­τα, σε συν­δυα­σμό με το πρα­ξι­κό­πη­μα του Σίσι στην Αί­γυ­πτο και τη Σα­ου­δα­ρα­βι­κή σφαγή των δια­δη­λω­τών στο Μπα­χρέιν, έστει­λε τότε ένα μή­νυ­μα ότι «το πάρτι τε­λεί­ω­σε».

Αλλά σή­με­ρα η αξία είναι κυ­ρί­ως συμ­βο­λι­κή. Αυτό που ρί­χνει σκιά στην εξέ­λι­ξη είναι η με­γά­λη από­στα­ση (χρο­νι­κή και πο­λι­τι­κή) από τα γε­γο­νό­τα του 2011. Η πτώση μιας βά­ναυ­σης και «πα­ντο­δύ­να­μης» δυ­να­στεί­ας δε­κα­ε­τιών θα μπο­ρού­σε και θα έπρε­πε να γίνει μά­θη­μα και στους άλ­λους τυ­ράν­νους και στους άλ­λους λαούς. Αλλά η «μέ­θο­δος» με την οποία έπεσε τε­λι­κά θο­λώ­νει αυτό το μή­νυ­μα. Όταν η δύ­να­μη των μαζών γκρέ­μι­ζε τον Μπεν Άλι στην Τυ­νη­σία, αυτό έδωσε θάρ­ρος στις μάζες σε όλο τον αρα­βι­κό κόσμο να επι­χει­ρή­σουν το ίδιο. Η ένο­πλη επι­χεί­ρη­ση της Χα­γιάτ Τα­χρίρ Αλ Σαμ, είναι δύ­σκο­λο να προ­κα­λέ­σει έμπνευ­ση ή να δώσει πχ θάρ­ρος στις μάζες της Αι­γύ­πτου να τα βά­λουν με το σι­δη­ρό­φρα­κτο κα­θε­στώς του Σίσι για να κλεί­σουν τους δι­κούς τους ανοι­χτούς λο­γα­ρια­σμούς.

Αλλά μια τέ­τοια μα­ζι­κή πα­ρέμ­βα­ση του «Αρα­βι­κού δρό­μου» είναι η μόνη απά­ντη­ση στους πολ­λα­πλούς κιν­δύ­νους που αντι­με­τω­πί­ζουν οι κα­τα­πιε­σμέ­νοι σε όλη την πε­ριο­χή…

https://rproject.gr/article/telos-tis-dynasteias-ton-asant