«Χωρίς τη “γενική πρόβα” του 1905, η νίκη του Οκτώβρη θα ήταν αδύνατη»

Βασίλης Μορέλλας

Mια αναφορά στην Πρώτη Ρώσικη Επανάσταση, την Επανάσταση του 1905, που η επέτειός της ήταν στις 9 Γενάρη.

Πριν το 1905

Το 1856 η φε­ου­δαρ­χι­κή Ρω­σι­κή Αυ­το­κρα­το­ρία γνώ­ρι­σε οδυ­νη­ρή ήττα στον Κρι­μαϊ­κό Πό­λε­μο από τη συμ­μα­χία Οθω­μα­νών-Γαλ­λί­ας-Αγ­γλί­ας. Η πο­λυ­πλη­θέ­στε­ρη αυ­το­κρα­το­ρία της Ευ­ρώ­πης με τον με­γα­λύ­τε­ρο στρα­τό, έπα­σχε από τε­χνο­λο­γι­κό, στρα­τιω­τι­κό και οι­κο­νο­μι­κό πρω­το­γο­νι­σμό, διέ­θε­τε ασή­μα­ντη βιο­μη­χα­νία και υπο­τυ­πώ­δες δί­κτυο με­τα­φο­ρών. Έπρε­πε επει­γό­ντως να εκ­συγ­χρο­νι­στεί, χτί­ζο­ντας σι­δη­ρο­δρό­μους, δε­κα­πλα­σιά­ζο­ντας την πα­ρα­γω­γή σε δέκα χρό­νια, προ­σλαμ­βά­νο­ντας εμπει­ρο­γνώ­μο­νες και τε­χνι­κούς, αγο­ρά­ζο­ντας νέα πυ­ρο­βό­λα, θω­ρη­κτά κι ολό­κλη­ρα ερ­γο­στά­σια από τη Δύση, ιδρύ­ο­ντας την Κρα­τι­κή Τρά­πε­ζα, κα­ταρ­γώ­ντας τη δου­λο­πα­ροι­κία ώστε οι αγρό­τες να μπο­ρούν να δου­λέ­ψουν στις πό­λεις, επι­βάλ­λο­ντας τη γε­νι­κή επι­στρά­τευ­ση και φέρ­νο­ντας το Χρη­μα­τι­στή­ριο… Για όλα αυτά δα­νεί­στη­κε δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια από τις ξένες τρά­πε­ζες, άρα χρειά­στη­κε να εξο­ντώ­σει με συ­νε­χείς φο­ρο­ε­πι­δρο­μές τους αγρό­τες και να κα­τα­στέλ­λει άγρια κάθε ερ­γα­τι­κή διεκ­δί­κη­ση. Έτσι όμως διέ­λυε κάθε ελ­πί­δα δη­μιουρ­γί­ας εσω­τε­ρι­κής αγο­ράς, ενώ ένας προ­ϋ­πο­λο­γι­σμός που ξο­δευό­ταν κατά 40% για το στρα­τό και το χρέος, στέ­νευε τα πε­ρι­θώ­ρια ανά­πτυ­ξης της δια­μορ­φού­με­νης με­γα­λο­α­στι­κής και με­σαί­ας τάξης. Η πίεση του διε­θνούς αντα­γω­νι­σμού είχε δη­μιουρ­γή­σει ένα κρα­τι­κό τέρας  που έβαζε τις βά­σεις για και ταυ­τό­χρο­να εμπό­δι­ζε την κα­πι­τα­λι­στι­κή συσ­σώ­ρευ­ση, που έκανε εκ­συγ­χρο­νι­στι­κά ανοίγ­μα­τα (στο δί­καιο, στην εκ­παί­δευ­ση) για οι­κο­νο­μι­κούς λό­γους και μετά τα έπαιρ­νε πίσω επει­δή φο­βό­ταν την αστι­κή δη­μο­κρα­τία. Που συ­νέ­θλι­βε τους αγρό­τες (το 90% του πλη­θυ­σμού) και τους ερ­γά­τες, ενώ ταυ­τό­χρο­να τους συ­γκέ­ντρω­νε στις με­γα­λύ­τε­ρες βιο­μη­χα­νι­κές εγκα­τα­στά­σεις του κό­σμου. Που κα­τα­πί­ε­ζε τις δε­κά­δες εθνό­τη­τες της επι­κρά­τειας και διορ­γά­νω­νε αντι­ση­μι­τι­κά πο­γκρόμ. Κα­νείς δεν ήταν ευ­χα­ρι­στη­μέ­νος με την ρω­σι­κή αρι­στο­κρα­τία και την πο­λι­τεία της.

1904, τα προ­ε­όρ­τια

Το πο­τή­ρι της αγα­νά­κτη­σης ξε­χεί­λι­σε με τους εξευ­τε­λι­σμούς και της ήττες της Ρω­σί­ας στον ρω­σοϊ­α­πω­νι­κό πό­λε­μο, από το Γε­νά­ρη 1904. Τους τε­λευ­ταί­ους μήνες της χρο­νιάς οι απερ­γί­ες στην πε­τρε­λαιο­βιο­μη­χα­νία του Μπα­κού έπια­ναν το νήμα με­γά­λων απερ­γιών του 1903, που η «πα­τριω­τι­κή» έξαρ­ση είχε δια­κό­ψει. Στην σκηνή κυ­ριάρ­χη­σε όμως ένα νέο στοι­χείο: η ανώ­τε­ρη και με­σαία αστι­κή τάξη άρ­χι­σε να εκ­φρά­ζει δη­μό­σια τη δυ­σα­ρέ­σκειά της με την τσα­ρι­κή δι­κτα­το­ρία, πιέ­ζο­ντας για δη­μο­κρα­τι­κές με­ταρ­ρυθ­μί­σεις (Βουλή, Σύ­νταγ­μα, θρη­σκευ­τι­κή ελευ­θε­ρία κλπ). Με τη λο­γο­κρι­σία του Τύπου και την σκλη­ρή κα­τα­στο­λή των δη­μό­σιων συ­γκε­ντρώ­σε­ων, η δυ­σα­ρέ­σκεια κρύ­φτη­κε μέσα σε δε­ξιώ­σεις αστών, όπου δια­νο­ού­με­νοι, φι­λε­λεύ­θε­ροι πο­λι­τι­κοί, φοι­τη­τές, λίγες φορές και ερ­γά­τες, κα­λού­νταν και έβγα­ζαν πύ­ρι­νους δη­μο­κρα­τι­κούς λό­γους. Ήταν η «κα­μπά­νια των συ­μπο­σί­ων». Χεί­μαρ­ρος ψη­φι­σμά­των άρ­χι­σε να δη­μο­σιεύ­ε­ται από τέ­τοιες συ­νά­ξεις και κάθε λογής επι­στη­μο­νι­κά και αυ­το­διοι­κη­τι­κά συ­νέ­δρια. Η αστι­κή δια­νό­η­ση φα­ντα­σιω­νό­ταν κά­ποιον ει­ρη­νι­κό συμ­βι­βα­σμό με τον ητ­τη­μέ­νο Τσάρο. Το πιο ρι­ζο­σπα­στι­κό τμήμα των φι­λε­λεύ­θε­ρων αστών ήταν οι… γιοι τους, οι φοι­τη­τές που προ­χώ­ρη­σαν σε με­γά­λες δια­δη­λώ­σεις (Μόσχα και Πε­τρού­πο­λη, 11-12/1904). Τότε η απο­λυ­ταρ­χία έδωσε την ει­λι­κρι­νή της απά­ντη­ση στο φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό: άγρια κα­τα­στο­λή, συλ­λή­ψεις, αναί­ρε­ση ως και των υπο­σχέ­σε­ων για με­ταρ­ρυθ­μί­σεις. Αυτά έπει­σαν εύ­κο­λα την αστι­κή τάξη να υπο­χω­ρή­σει στα πα­ρα­σκή­νια. Στο πάλκο θα ανέ­βαι­νε νέος πρω­τα­γω­νι­στής.

1905

Στις 3 Γε­νά­ρη ξε­κί­νη­σε μια απερ­γία με­ταλ­λερ­γα­τών στην Πε­τρού­πο­λη με αφορ­μή τέσ­σε­ρις απο­λύ­σεις. Σε λίγες μέρες η απερ­γία έγινε γε­νι­κή και αγκά­λια­σε 380 ερ­γο­στά­σια, η πόλη έμει­νε χωρίς ρεύμα. Δεν ήταν μόνο οι απο­λύ­σεις: ο κό­σμος ξα­να­ζη­τού­σε το ψωμί, που στε­ρού­νταν και πριν τον πό­λε­μο. Την Κυ­ρια­κή 9 Γε­νά­ρη κάπου 200.000 ερ­γά­τες με τα γυ­ναι­κό­παι­δά τους, φο­ρώ­ντας τα καλά τους, έκα­ναν ει­ρη­νι­κή πο­ρεία, «πομπή», μέσα στην πόλη. Κα­τευ­θύ­νο­νταν στο πα­λά­τι του Τσά­ρου για να κα­τα­θέ­σουν υπό­μνη­μα: «Κύριε! Εμείς οι ερ­γά­τες, τα παι­διά κι οι γυ­ναί­κες μας, οι αβο­ή­θη­τοι γέροι άν­θρω­ποι που είναι γο­νείς μας, έχου­με έρθει σε σας, Κύριε, ανα­ζη­τώ­ντας δι­καιο­σύ­νη και προ­στα­σία…» Επι­κε­φα­λής, ο ιε­ρέ­ας Γκα­πόν, ιδρυ­τής του Συν­δέ­σμου Ερ­γα­τών, ενός συν­δι­κά­του που είχε φτιά­ξει η αστυ­νο­μία το 1903 για να απο­θαρ­ρύ­νει την πο­λι­τι­κο­ποί­η­ση των ερ­γα­τι­κών αγώ­νων. Παρά τον πρά­κτο­ρα Γκα­πόν, το κα­θε­στώς δεν μπο­ρού­σε να χα­ρι­στεί στην πο­ρεία: οι στρα­τιώ­τες πυ­ρο­βο­λού­σαν το άοπλο πλή­θος ολη­με­ρίς. Εκα­το­ντά­δες νε­κροί, χι­λιά­δες τραυ­μα­τί­ες. Ούτε αυτοί δεν ήξε­ραν ότι η Μα­τω­μέ­νη Κυ­ρια­κή θα επι­τά­χυ­νε την επα­νά­στα­ση.

Σε όλη τη χώρα ξέ­σπα­σαν γε­νι­κές απερ­γί­ες κα­τα­κραυ­γής. Τα αι­τή­μα­τα έγι­ναν πο­λι­τι­κά: αλ­λη­λεγ­γύη στα θύ­μα­τα, να φύγει ο Τσά­ρος, ελευ­θε­ρία. Τις πε­ρισ­σό­τε­ρες φορές δεν προ­λά­βαι­ναν καν να δια­τυ­πω­θούν: πρώτα η απερ­γία και ύστε­ρα τα αι­τή­μα­τα! Η οι­κο­νο­μία πα­ρέ­λυ­σε για δυο μήνες, πράγ­μα που έστει­λε, προς ώρας, μέχρι και το χρη­μα­τι­στι­κό κε­φά­λαιο στην αντι­πο­λί­τευ­ση: η τσα­ρι­κή κα­τα­στο­λή ήταν μια ανό­η­τη, απαρ­χαιω­μέ­νη τα­κτι­κή, έπρε­πε να έρθει η δη­μο­κρα­τία, αυτό θα απο­κα­θι­στού­σε την τάξη. Την άνοι­ξη, οι αγρο­τι­κές εξε­γέρ­σεις γνω­ρί­ζουν την πρώτη κο­ρύ­φω­σή τους, με απαλ­λο­τριώ­σεις γαιών της εκ­κλη­σί­ας και των τσι­φλι­κά­δων, επι­τά­ξεις, πυρ­πο­λή­σεις και φό­νους.

Η κυ­βέρ­νη­ση απά­ντη­σε με κα­ρό­το και μα­στί­γιο. Από την μία, υπο­σχέ­θη­κε με­ταρ­ρυθ­μί­σεις, ένα κοι­νο­βού­λιο πλου­σί­ων πο­λι­τών και χωρίς εξου­σί­ες. Από την άλλη, χτυ­πού­σε αλύ­πη­τα τους δια­δη­λω­τές, οι χι­λιά­δες πο­λι­τι­κοί κρα­τού­με­νοι πα­ρέ­με­ναν, το ψωμί, το οχτά­ω­ρο, η γη για τους αγρό­τες έλει­παν. Η κα­τα­στο­λή άρ­χι­ζε να εξα­γριώ­νει τους ίδιους τους φα­ντά­ρους, αγρο­τι­κής ή ερ­γα­τι­κής κα­τα­γω­γής άλ­λω­στε. Τον Ιούνη εκ­δη­λώ­νε­ται η με­γά­λη ανταρ­σία του θω­ρη­κτού Πο­τέμ­κιν Τα­βρι­τσέφ­σκι που με­τα­δί­δε­ται στον πλη­θυ­σμό της Οδησ­σού, μαί­νε­ται επί δέκα μέρες και πνί­γε­ται στο αίμα χι­λιά­δων. Σε απά­ντη­ση η κυ­βέρ­νη­ση και το πα­ρα­κρά­τος ορ­γά­νω­σαν τον Ιούλη αντι­ση­μι­τι­κό πο­γκρόμ στην Ου­κρα­νία. Τα θύ­μα­τα δεν μπο­ρού­σαν να αρ­κού­νται σε υπο­σχέ­σεις, ούτε στις πιο ρι­ζο­σπα­στι­κές, σαν το τσα­ρι­κό Μα­νι­φέ­στο της 17/10, που δε­σμεύ­τη­κε για πολλά αστι­κά δι­καιώ­μα­τα. Επα­νά­στα­ση και αντε­πα­νά­στα­ση δεν μπο­ρού­σαν παρά να κλι­μα­κώ­σουν τη σύ­γκρου­ση.

Ο συ­ντο­νι­σμός της πάλης ήταν ολο­φά­νε­ρη ανά­γκη. Οι δομές θα προ­έ­κυ­πταν με απί­θα­νη τα­χύ­τη­τα. Αφε­νός, ιδρύ­ο­νται αυτή την πε­ρί­ο­δο χι­λιά­δες σω­μα­τεία, αλλά και συν­δι­κά­τα με παν­ρω­σι­κή εμ­βέ­λεια, όπως το με­σο­α­στι­κό «Συν­δι­κά­το των Συν­δι­κά­των» ή το Συν­δι­κά­το των Σι­δη­ρο­δρο­μι­κών. Αφε­τέ­ρου, από το Σε­πτέμ­βρη ξε­κι­νά μια αυ­θόρ­μη­τη δια­δι­κα­σία συ­ζή­τη­σης για την τα­κτι­κή και τη στρα­τη­γι­κή: είναι οι λαϊ­κές συ­νε­λεύ­σεις που γί­νο­νται στα πα­νε­πι­στή­μια, πριν σκε­φτεί η κυ­βέρ­νη­ση να κα­ταρ­γή­σει το άσυλο. Στις συ­γκε­ντρώ­σεις των πα­νε­πι­στη­μί­ων ομι­λη­τές από όλα τα κόμ­μα­τα, αστι­κά, αγρο­τι­κά ή ερ­γα­τι­κά, απευ­θύ­νο­νται σε χι­λιά­δες φοι­τη­τές, αστούς και κυ­ρί­ως ερ­γά­τες που αφή­νουν τις δου­λειές τους για να ακού­σουν, να κα­τα­λά­βουν και να με­τα­φέ­ρουν. Οι σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες ρή­το­ρες εδώ θα «σφυ­ρη­λα­τού­σαν αδιά­λυ­τους, ζω­τι­κούς πο­λι­τι­κούς δε­σμούς για να ενώ­σουν ανα­ρίθ­μη­τους αν­θρώ­πους».

Οκτώ­βρης

Σε τέ­τοιες συν­θή­κες θα ξα­να­ξε­κι­νή­σει η απερ­γία, με τους μο­σχο­βί­τες τυ­πο­γρά­φους να ζη­τά­νε αυ­ξή­σεις. Μετά από δυο βδο­μά­δες η Οκτω­βρια­νή Γε­νι­κή Απερ­γία θα απλω­θεί σε όλη τη χώρα. Μέχρι να κα­τα­λα­γιά­σει στις 21 Οκτώ­βρη, είχε κερ­δί­σει άρση της λο­γο­κρι­σί­ας, πο­λι­τι­κή αμνη­στία και το Μα­νι­φέ­στο της 17ης Οκτώ­βρη. Το πιο ανε­ξί­τη­λο ιστο­ρι­κό προ­ϊ­όν της όμως ήταν το Σο­βιέτ των Ερ­γα­τών Αντι­προ­σώ­πων (13/10). Το Σο­βιέτ ξε­κί­νη­σε ως απερ­για­κή επι­τρο­πή αντι­προ­σώ­πων από διά­φο­ρους χώ­ρους δου­λειάς. Όλοι έψα­χναν ένα όρ­γα­νο συ­ντο­νι­σμού κι όλη η πόλη τρα­βή­χτη­κε γρή­γο­ρα γύρω του. Μέσα από αυτό η Επα­νά­στα­ση μπο­ρού­σε να ανοι­γο­κλεί­νει τα τυ­πο­γρα­φεία, να επι­λέ­γει ποια κτί­ρια θα ηλε­κτρο­δο­τού­νταν, πού θα κό­βε­ται ο τη­λέ­γρα­φος, πότε θα κα­λε­στεί και πότε θα ακυ­ρω­θεί μια δια­δή­λω­ση αλ­λη­λεγ­γύ­ης, μπο­ρού­σε να κη­ρύσ­σει οι­κο­νο­μι­κό πό­λε­μο στην κυ­βέρ­νη­ση κα­λώ­ντας το λαό να μην ανα­γνω­ρί­ζει τα χρε­ό­γρα­φά της και να απο­σύ­ρει τις κα­τα­θέ­σεις του από τις τρά­πε­ζες. Στις τε­λευ­ταί­ες μέρες του προ­σπά­θη­σε να ορ­γα­νώ­σει τον εξο­πλι­σμό της εξέ­γερ­σης. Οι συ­νε­λεύ­σεις της ολο­μέ­λειας ή της Εκτε­λε­στι­κής του Επι­τρο­πής, συ­ζη­τού­σαν για τα αι­τή­μα­τα και την τα­κτι­κή μιας απερ­γί­ας, αλλά και την κε­ντρι­κή πο­λι­τι­κή, τους κυ­βερ­νη­τι­κούς ή ερ­γο­δο­τι­κούς χει­ρι­σμούς.

Το επι­σκέ­πτο­νταν ως και αγρό­τες μα­κρι­νών χω­ριών νο­μί­ζο­ντας ότι μπο­ρού­σε να τους δι­καιώ­σει στη δια­μά­χη με έναν τσι­φλι­κά, ή ερ­γά­τες που ζη­τού­σαν συμ­βου­λές για τα γραμ­μά­τια που τους έδινε το αφε­ντι­κό ένα­ντι. Αν και μι­σο­πα­ρά­νο­μο, τους αντι­προ­σώ­πους του δε­χό­ταν για δια­πραγ­μα­τεύ­σεις μέχρι κι ο τσα­ρι­κός Πρω­θυ­πουρ­γός. Ως όρ­γα­νο συ­ντο­νι­σμού της πάλης στο ανώ­τε­ρό της επί­πε­δο, το Σο­βιέτ δια­φαι­νό­ταν ως όρ­γα­νο πραγ­μα­τι­κής λαϊ­κής εξου­σί­ας, στα μάτια φίλων και εχθρών. Σο­βιέτ άρ­χι­σαν να δη­μιουρ­γού­νται και αλλού, μά­λι­στα το πρώτο στρα­τιω­τι­κό Σο­βιέτ σχη­μα­τί­στη­κε στην Κρο­στάν­δη δυο βδο­μά­δες μετά.

Στο Σο­βιέτ συμ­φω­νή­θη­κε να μπει πρώ­τος πρό­ε­δρος ο ακομ­μά­τι­στος δι­κη­γό­ρος Νο­σάρ-Χρου­στα­λιόφ, αν και οι σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες και ει­δι­κά ο αντι­πρό­ε­δρος Τρό­τσκι είχαν σαφή πο­λι­τι­κή ηγε­μο­νία. Δεν ήταν τυ­χαίο: το Σο­βιέτ έπρε­πε να συ­γκε­ντρώ­νει το σύ­νο­λο των ερ­γα­τών ασχέ­τως κομ­μά­των, σαν ένα είδος αγω­νι­στι­κού και πο­λι­τι­κού ενιαί­ου με­τώ­που. Αυτό δεν ήταν αυ­το­νό­η­το για πολ­λούς μπολ­σε­βί­κους που ο Λένιν εγκα­λού­σε τότε ότι έπρε­πε να πά­ψουν να το αντι­με­τω­πί­ζουν σε­χτα­ρι­στι­κά, ξε­περ­νώ­ντας τη συ­νή­θεια της πα­ρα­νο­μί­ας να ιδρύ­ουν σω­μα­τεία και ερ­γα­τι­κές ομά­δες αυ­στη­ρά σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κές.

Η συ­γκρό­τη­ση του Σο­βιέτ, όπως και η γε­νι­κή πο­λι­τι­κή απερ­γία πιο πριν, απέ­δει­ξε ορι­στι­κά την πο­λι­τι­κή υπε­ρο­χή του μα­ζι­κού ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος, σε κό­ντρα με τις θε­ω­ρί­ες των Σο­σια­λε­πα­να­στα­τών για την υπε­ρο­χή των… τρο­μο­κρα­τι­κών ενερ­γειών ή των αγρο­τών. Μόνο εκεί­νο μπο­ρού­σε να ηγη­θεί ανυ­πο­χώ­ρη­τα στην επα­νά­στα­ση, ακόμη και για στοι­χειώ­δη, δη­μο­κρα­τι­κά, «αστι­κά» αι­τή­μα­τα, σε αντί­θε­ση με τους κρα­τι­κο­δί­αι­τους βιο­μή­χα­νους και δια­νο­ού­με­νους, αλλά και τους δια­σπαρ­μέ­νους αγρό­τες. Αυτή η υπε­ρο­χή σή­μαι­νε ότι οι δυ­νη­τι­κοί σύμ­μα­χοι θα μι­μού­νταν ως και την ορο­λο­γία του. Οι αγρό­τες ίδρυ­σαν ένα «Αγρο­τι­κό Σω­μα­τείο» και όταν έκαι­γαν τον πύργο ενός τσι­φλι­κά ή τον φό­νευαν, έλε­γαν ότι τον «απερ­γού­σαν».

Όμως, από τον Οκτώ­βρη του 1905 και στο εξής για όλη την ρω­σι­κή ιστο­ρία, η αστι­κή τάξη κα­τα­νο­εί ότι το προ­λε­τα­ριά­το αμ­φι­σβη­τεί όχι μόνο τον Τσάρο αλλά και τη δική της θέση. Πλέον δεν θα της φταί­ει ο Τσά­ρος για το χάος, αλλά η τρέλα των επα­να­στα­τών, το ερ­γο­δο­τι­κό λο­κά­ουτ και η κρα­τι­κή κα­τα­στο­λή θα πρέ­πει να συ­νερ­γά­ζο­νται για την τή­ρη­ση της τάξης, η δη­μο­κρα­τία θα πρέ­πει να έρθει μόνο με την άδεια του Τσά­ρου, σαν συ­νταγ­μα­τι­κή μο­ναρ­χία. Η Επα­νά­στα­ση δί­δα­ξε όλες τις τά­ξεις…

 

Κα­τά­πνι­ξη

Το Νο­έμ­βριο θα ξε­σπά­σει η τε­λευ­ταία με­γά­λη γε­νι­κή απερ­γία, με πο­λι­τι­κά αι­τή­μα­τα για την υπε­ρά­σπι­ση των στα­σια­στών φα­ντά­ρων από τα στρα­το­δι­κεία και την άρση του στρα­τιω­τι­κού νόμου στην Πο­λω­νία. Τον Δε­κέμ­βρη η επα­νά­στα­ση θα ξε­πε­ρά­σει το στά­διο της απερ­γί­ας, της απο­διορ­γά­νω­σης του αντι­πά­λου. Μετά τις συλ­λή­ψεις της ηγε­σί­ας του Σο­βιέτ της Πε­τρού­πο­λης (26/11 και 3/12) κι ενώ ήταν φα­νε­ρό ότι ο Τσά­ρος προ­ε­τοί­μα­ζε μα­ζι­κό κύμα τρό­μου (κη­ρύ­ξεις στρα­τιω­τι­κού νόμου, πο­γκρόμ κλπ), απο­κα­λύ­πτε­ται  το ζή­τη­μα της επα­να­στα­τι­κής στρα­τιω­τι­κής άμυ­νας. Τα Σο­βιέτ προ­σπά­θη­σαν για τον συν­δυα­σμό προ­σε­ται­ρι­σμού των φα­ντά­ρων και ένο­πλης αντί­στα­σης, αλλά απο­δεί­χτη­καν ανώ­ρι­μα. Η συ­ντρι­βή του 1905 θα έδινε τα απα­ραί­τη­τα μα­θή­μα­τα, ορ­γα­νω­τι­κά για τους σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες και πο­λι­τι­κά για τους αγρό­τες στρα­τιώ­τες, ώστε αυτό το έργο να ολο­κλη­ρω­νό­ταν 12 χρό­νια μετά. Στις 17 Δε­κέμ­βρη 1905, παρά την αλ­λη­λεγ­γύη της φρου­ράς της πόλης, στρα­τεύ­μα­τα από αλλού θα συ­ντρί­ψουν με το πυ­ρο­βο­λι­κό την γε­νι­κή απερ­γία της Μό­σχας. Πα­ρό­λο που οι αγρο­τι­κές τα­ρα­χές και οι απερ­γί­ες θα κρα­τή­σουν πολ­λούς μήνες ακόμα, η Επα­νά­στα­ση είχε ήδη καμ­φθεί.

Το φο­βι­σμέ­νο κα­θε­στώς θα υλο­ποι­ή­σει όντως την υπό­σχε­ση των εκλο­γών και της συ­γκρό­τη­σης κοι­νο­βου­λί­ου (4/1906). Τις εκλο­γές θα εκ­με­ταλ­λευ­τούν στο έπα­κρο οι επα­να­στά­τες για να πα­ρου­σιά­σουν μέσα στα ίδια τα ερ­γο­στά­σια, κα­τ’α­ντι­πα­ρά­στα­ση με τους εκ­προ­σώ­πους των άλλων κομ­μά­των, το πρό­γραμ­μά τους. Πά­ντως, με την ορι­στι­κή υπο­χώ­ρη­ση του κι­νή­μα­τος ως τα τέλη του 1906, κάθε δη­μο­κρα­τι­κή κα­τά­κτη­ση θα δώσει τη θέση στα έκτα­κτα στρα­το­δι­κεία του Τσά­ρου που θα εκτε­λέ­σουν ή εξο­ρί­σουν 60.000 επα­να­στά­τες τα επό­με­να τρία χρό­νια. Θυ­μί­ζο­ντας ότι τί­πο­τε δεν χα­ρί­ζε­ται, όλα κα­τα­κτιού­νται με αγώ­νες και δια­τη­ρού­νται με τον φόβο τους.

Κλη­ρο­νο­μιά

Το 1905 απο­τέ­λε­σε την Πράξη που επι­βε­βαί­ω­σε τη θε­ω­ρία της Διαρ­κούς Επα­νά­στα­σης του Τρό­τσκι για την ηγε­μο­νία του προ­λε­τα­ριά­του ακόμη και σε αγώ­νες για «αστι­κά» αι­τή­μα­τα. Επί­σης, βο­ή­θη­σε την Ρόζα στην πάλη με τον κοι­νο­βου­λευ­τι­κό κρε­τι­νι­σμό του SPD. Πε­ρισ­σό­τε­ρο, βο­ή­θη­σε τους Μπολ­σε­βί­κους να υπε­ρι­σχύ­σουν των Μεν­σε­βί­κων: μετά την ήττα οι Μεν­σε­βί­κοι έχα­σαν την πίστη τους στην αυ­τε­νέρ­γεια των μαζών και επι­ζή­τη­σαν συμ­μα­χί­ες με την αστι­κή τάξη. Για να χά­σουν ορι­στι­κά την επιρ­ροή τους μέσα στους ερ­γά­τες και την πλειο­ψη­φία μέσα στο κόμμα.

 

Το 1905 έδει­ξε ότι η τσα­ρι­κή Ρωσία, που έμοια­ζε με απόρ­θη­το φρού­ριο της αντε­πα­νά­στα­σης, ήταν εξαι­ρε­τι­κά αστα­θής. Κα­τέ­δει­ξε ακόμη το πώς συν­δυά­ζε­ται στην πραγ­μα­τι­κή ζωή ο οι­κο­νο­μι­κός και πο­λι­τι­κός αγώ­νας, όπως και ο εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κός με τον κοι­νο­βου­λευ­τι­κό (μετά την ήττα, από το 1906 κι έπει­τα). Απο­κά­λυ­ψε τις συμ­μα­χί­ες και τους ασυμ­φι­λί­ω­τους αντα­γω­νι­σμούς των κοι­νω­νι­κών τά­ξε­ων, κομ­μά­των και κρά­τους. Κυ­ρί­ως, ανέ­δει­ξε τα όρ­γα­να της ερ­γα­τι­κής και λαϊ­κής εξου­σί­ας, τα Σο­βιέτ των Ερ­γα­τών και των Στρα­τιω­τών. Για να νι­κή­σουν το 1917, οι ερ­γά­τες και αγρό­τες θα θυ­μού­νταν και τα Σο­βιέτ και την εκ­δί­κη­ση του Τσά­ρου και το ρόλο του κάθε κόμ­μα­τος και φρά­ξιας. Το 1920, ο Λένιν θα συ­νό­ψι­ζε το συ­μπέ­ρα­σμα: «Χωρίς τη “γε­νι­κή πρόβα” του 1905, η νίκη του Οκτώ­βρη θα ήταν αδύ­να­τη».

/rproject.gr