Απέχθεια και ανατριχίλα προκαλούν τα πρόσφατα τιτιβίσματα (ή μάλλον κρωξίματα) του Ντόναλντ Τραμπ μέσω τουίτερ, με τα οποία αποκαλεί τον πρόεδρο της Συρίας «ζώο» και απειλεί τη Ρωσία με τους «καινούργιους, όμορφους κι έξυπνους» πυραύλους του («Ετοιμάσου, Ρωσία!»). Φράσεις που θυμίζουν τα προπαγανδιστικά φυλλάδια που ρίχνονται από αεροπλάνα στο έδαφος του εχθρού εν καιρώ πολέμου.
Μαριάννα Τζιαντζή
Αιώνες μοιάζουν να έχουν περάσει από τότε που κάποιοι πολιτικοί συνέπαιρναν τα πλήθη ή καθήλωναν τους ακροτές τους στο Κοινοβούλιο, όχι απλώς με την ευχέρεια του λόγου τους, αλλά και με το περιεχόμενο της ομιλίας τους ή και με την κρίσιμη ιστορική στιγμή της εκφώνησής της –κλασικό και σχετικά πρόσφατο παράδειγμα η ομιλία του τότε υπουργού Εξωτερικών Ντομινίκ ντε Βιλπέν, τον Φεβρουάριο του 2003, όταν εξήγησε γιατί η χώρα του δεν θα συμμετείχε στον πόλεμο κατά του Ιράκ.
«Έχουν δίκιο να παραπονούνται αυτοί που δεν έχουν ακούσει τον Ζαν Ζορές», έγραφε ένας σύγχρονός του. Ο μεγάλος αυτός Σοσιαλιστής ηγέτης «ενσωμάτωνε στις ομιλίες του αποσπάσματα από τον Χέγκελ, τον Φίχτε, τον Καντ απευθυνόμενος σε χιλιάδες εργάτες που τον άκουγαν συγκλονισμένοι καθώς ένας ρήτορας, διδάκτωρ της Φιλοσοφίας, σεβόταν τους ακροατές του κάνοντάς τους κοινωνούς της δικής του κουλτούρας και χωρίς να τους αντιμετωπίζει με συγκατάβαση», γράφει ο Γάλλος δημοσιογράφος και συγγραφέας Ζιλ Ερέ.
Υπάρχουν βέβαια και πολιτικοί που πασπαλίζουν με στίχους γνωστών ποιητών τις ομιλίες τους, προκαλώντας απέχθεια και θυμηδία, π.χ., ο Ηλίας Μιχαλολιάκος που απήγγειλε στη Βουλή στίχους από το ποίημα «Δημόσιοι Υπάλληλοι» του Καρυωτάκη.
Στα χρόνια της κυριαρχίας της τηλεόρασης, λέγαμε ότι ένας επιτυχημένος πολιτικός δεν χρειάζεται να έχει ρητορικές ικανότητες, αλλά επικοινωνιακές. Η ατάκα (συχνά γραμμένη από άλλους) αντικαθιστούσε τα επιχειρήματα, όπως και η άνεση, ο αέρας την ουσία. Σήμερα πολλοί πολιτικοί, που τουιτάρουν συστηματικά, δεν επιδικώκουν καν την πρωτότυπη ατάκα: αρκεί ο εξυπναδακισμός, συχνά σε συνδυασμό με τη χυδαιότητα.
Πλούσια τα βιογραφικά πολλών πολιτικών: σπουδές σε χάι πανεπιστήμια, συγγραφή βιβλίων που τα έχει ξεχάσει ακόμα και η μάνα τους και κανείς πελάτης δεν πρόκειται να τα ζητήσει σε κάποιο βιβλιοπωλείο. Όμως αυτό που λέμε κουλτούρα, καλλιέργεια συνήθως λάμπει διά της απουσίας του. Και σ’ αυτό έχουν ένα κοινό με τον Τραμπ, δηλαδή δεν διαβάζουν, με τη διαφορά ότι ο Τραμπ έχει αρκετή αυτοπεποίθηση και αλαζονεία ώστε να το παραδέχεται.
Ο Αμερικανός πρόεδρος παρακολουθεί συστηματικά τα νυχτερινά πολιτικά τοκ σόου ώστε πρωί πρωί να γράψει τα τουίτερ του που θα αποστομώσουν το σύμπαν. Να βρίσει εφημερίδες και δημοσιογράφους ή να χαρακτηρίσει «υπερεκτιμημένη» τη Μέριλ Στριπ.
Στην Ελλάδα ο φτωχός πολιτικός λόγος κυριαρχεί, όπως κυριαρχούν και η φτωχή, υποταγμένη πολιτική σκέψη, η κραυγή ή η κούφια θριαμβολογία – και ας μην έχουμε έλλειψη από τυπικά μορφωμένους πολιτικούς.
Την εποχή του αμερικανικού «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», κάποιος είχε παρατηρήσει ότι ο Μπους μιλά σαν «εκπαιδευτής σκύλων», καταφεύγοντας σε παραγγέλματα και απειλές. Σήμερα πολλοί πολιτικοί μιλούν σαν εκπαιδευτές ανθρώπων, δίνοντας όμως την εντύπωση ότι απευθύνονται σε τετράποδα.
efsyn.gr
