Τα συνδικάτα και τα εργασιακά δικαιώματα στη «μεταμνημονιακή εποχή»

Πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 7 Σεπτέμβρη στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης η εκδήλωση του ΜΕΤΑ για τα συνδικάτα και τα εργατικά δικαιώματα στη «μεταμνημονιακή» εποχή. Κεντρικός ομιλητής ο Αποστόλης Καψάλης, επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Εργασίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ). Παρουσιάζουμε ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία της ομιλίας.

Κατερίνα Γιαννούλια

Ει­σα­γω­γι­κά ο ομι­λη­τής επε­σή­μα­νε: «Το μνη­μό­νιο είναι ένα κα­θε­στώς στο οποίο μια χώρα μπαί­νει και βγαί­νει όχι με ένα και δύο νό­μους. Ούτε με ένα και δύο σκι­σί­μα­τα νόμων μπο­ρού­με να βγού­με από αυτά. Είναι ένα ολό­κλη­ρο σύ­στη­μα οι­κο­νο­μι­κό και κοι­νω­νι­κό».

Στη συ­νέ­χεια δό­θη­καν κά­ποιες αντι­κει­με­νι­κές προ­ϋ­πο­θέ­σεις που πρέ­πει να λά­βουν υπόψη τους τα συν­δι­κά­τα. «Όπως θα δείτε και στην έκ­θε­ση που δια­νέ­μου­με δω­ρε­άν έξω, του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, με βάση τη με­θο­δο­λο­γία που ακο­λου­θεί όχι η ΓΣΕΕ, όχι τα συν­δι­κά­τα αλλά το γρα­φείο στα­τι­στι­κών ερευ­νών των ΗΠΑ, η πραγ­μα­τι­κή ανερ­γία στην Ελ­λά­δα είναι +7 μο­νά­δες», από το 19,1% που δί­νε­ται από την κυ­βέρ­νη­ση.

Δεύ­τε­ρη αντι­κει­με­νι­κή προ­ϋ­πό­θε­ση η κυ­ριαρ­χία των ευ­έ­λι­κτων μορ­φών απα­σχό­λη­σης στον ιδιω­τι­κό τομέα: «Όσον αφορά λοι­πόν το είδος -σ.σ. της σχέ­σης ερ­γα­σί­ας- στα­θε­ρά τα τε­λευ­ταία χρό­νια για να μι­λή­σου­με για την πε­ρί­ο­δο μετά το 2015, η με­γά­λη πλειο­ψη­φία των νέων συμ­βά­σε­ων, κάθε μήνα, κι­νεί­το με­τα­ξύ του 55% και 60% προς όφε­λος της με­ρι­κής και της εκ πε­ρι­τρο­πής ερ­γα­σί­ας». Το ίδιο και στο Δη­μό­σιο όπου «το πο­σο­στό τα τε­λευ­ταία 2-3 χρό­νια της προ­σω­ρι­νής απα­σχό­λη­σης, του κα­θε­στώ­τος, δη­λα­δή των ΙΔΑΧ (Ιδιω­τι­κού Δι­καί­ου Αο­ρί­στου Χρό­νου) και των ΙΔΟΧ (Ιδιω­τι­κού Δι­καί­ου Ορι­σμέ­νου Χρό­νου) στο δη­μό­σιο τομέα, έχει εκτι­να­χθεί από το 4%-5% που ήταν το 2013 στο 20% για το 2017».

Δια­φω­τι­στι­κά είναι τα στοι­χεία από την κα­τα­γρα­φή στην ηλε­κτρο­νι­κή ιστο­σε­λί­δα του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ για τις συμ­βά­σεις ερ­γα­σί­ας που υπο­γρά­φη­καν από το Γε­νά­ρη του 2010 ως τον Δε­κέμ­βρη του 2017. Τα τε­λευ­ταία χρό­νια υπο­γρά­φο­νται πολύ λίγες, 10-12 το χρόνο, με εντυ­πω­σια­κό στοι­χείο το ότι ει­δι­κά οι επι­χει­ρη­σια­κές βοη­θά­νε πε­ρισ­σό­τε­ρο στην απορ­ρύθ­μι­ση των ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων. «Έχου­με πάρα πολ­λές συμ­βά­σεις ερ­γα­σί­ας που συμ­φω­νούν ότι η εκ πε­ρι­τρο­πής ερ­γα­σία δεν θα είναι 9 μήνες εντός ενός ημε­ρο­λο­για­κού έτους όπως προ­βλέ­πει ο νόμος αλλά για 12 μήνες και διάρ­κεια ως 4 χρό­νια»! Επί της ου­σί­ας πά­ντως έχουν κυ­ριαρ­χή­σει οι ατο­μι­κές συμ­βά­σεις, λόγω της πί­ε­σης των ερ­γα­ζό­με­νων από τα μνη­μό­νια, την ανερ­γία και τη χα­μη­λή συμ­με­το­χή τους στα σω­μα­τεία (κυ­ρί­ως στον ιδιω­τι­κό τομέα). Οι ερ­γο­δό­τες δεν έχουν ανά­γκη ούτε τα επι­χει­ρη­σια­κά σω­μα­τεία, που γνώ­ρι­σαν έξαρ­ση από το 2010 ως το 2013-14.

Η συ­ζή­τη­ση για τον κα­τώ­τα­το μισθό

Από τα στοι­χεία φά­νη­κε ξε­κά­θα­ρα ότι η κυ­βέρ­νη­ση κο­ροϊ­δεύ­ει τους ερ­γα­ζό­με­νους. Ακόμη κι αν τρο­πο­ποι­ή­σει το μνη­μο­νια­κό νόμο 4172/2013, που προ­βλέ­πει ότι η κυ­βέρ­νη­ση πρέ­πει να προ­χω­ρή­σει σε διά­λο­γο με τους κοι­νω­νι­κούς εταί­ρους μόνο από το Φλε­βά­ρη ως τον Ιούνη κάθε χρο­νιάς και δώσει αυ­ξή­σεις 20 ευρώ όπως δια­λα­λούν τα «πα­πα­γα­λά­κια» της, αυτές δεν θα είναι αυ­ξή­σεις. Γιατί τα 20 ευρώ θα τα παίρ­νει αμέ­σως πίσω με τη μεί­ω­ση του αφο­ρο­λό­γη­του. Επί­σης, δεν υπάρ­χουν μη­χα­νι­σμοί ελέγ­χου των ερ­γο­δο­τών ώστε να γίνει άμεσα σε όλους τους χώ­ρους η αύ­ξη­ση.

Όσον αφορά τον υπο­κα­τώ­τα­το μισθό, η εξαγ­γε­λία της κα­τάρ­γη­σής του είναι ακόμη με­γα­λύ­τε­ρη κο­ροϊ­δία από την κυ­βέρ­νη­ση: «Έπει­τα από προ­σφυ­γή που έκανε η ΓΣΕΕ στο συμ­βού­λιο της Ευ­ρώ­πης, ο υπο­κα­τώ­τα­τος μι­σθός έχει κρι­θεί πα­ρά­νο­μος. Πα­ρα­βιά­ζει τη διε­θνή και την κοι­νο­τι­κή νο­μο­θε­σία και το Σύ­νταγ­μα γιατί επι­βάλ­λει μια δυ­σμε­νή, ρα­τσι­στι­κή διά­κρι­ση σε βάρος των νέων που είναι ως 25 ετών». Οπότε η κα­τάρ­γη­σή του είναι «μια αυ­το­νό­η­τη συμ­μόρ­φω­ση, μία δια­δι­κα­σία που θα έπρε­πε να είχε ήδη υλο­ποι­η­θεί και μά­λι­στα το προη­γού­με­νο διά­στη­μα».

Η επε­κτα­σι­μό­τη­τα των ΣΣΕ

Η επε­κτα­σι­μό­τη­τα των ΣΣΕ δεν ήταν επί­σης στις προ­θέ­σεις της κυ­βέρ­νη­σης αλλά οι δα­νει­στές το είχαν στα μέτρα που θα έπρε­πε να είχαν εφαρ­μο­στεί έως τον πε­ρα­σμέ­νο Ιούνη. Τε­λι­κά, εφαρ­μό­ζε­ται εδώ και 20 μέρες και ισχύ­ει ό,τι και πα­λιό­τε­ρα, με μια πολύ κα­θο­ρι­στι­κή δια­φο­ρά. Αυτό που ίσχυε και πα­λιό­τε­ρα ήταν ότι ο υπουρ­γός είχε τη δυ­να­τό­τη­τα, όχι την υπο­χρέ­ω­ση, να κη­ρύσ­σει υπο­χρε­ω­τι­κή για ένα κλάδο μία ΣΣΕ που έχουν υπο­γρά­ψει ερ­γο­δό­τες, που απα­σχο­λούν συ­νο­λι­κά το 51% των ερ­γα­ζο­μέ­νων του κλά­δου, με εξαί­ρε­ση τις τρά­πε­ζες, που το αντί­στοι­χο πο­σο­στό είναι 70%. Όμως σύμ­φω­να με το νόμο συ­γκε­κρι­με­νο­ποιεί­ται το 51% των ερ­γα­ζο­μέ­νων που πρέ­πει να έχουν υπο­γρά­ψει τη σύμ­βα­ση, για να ισχύ­ει η επέ­κτα­σή της:

«Με βάση το μη­τρώο που κα­λού­νται, όχι υπο­χρε­ού­νται, να δώ­σουν οι ερ­γο­δό­τες στο σύ­στη­μα ΕΡ­ΓΑ­ΝΗ και με βάση τα ΑΦΜ των ερ­γο­δο­τών σε πραγ­μα­τι­κό χρόνο να βγει ο ακρι­βής αριθ­μός των ερ­γα­ζο­μέ­νων που δου­λεύ­ουν στους ερ­γο­δό­τες, οι οποί­οι έχουν υπο­γρά­ψει τη σύμ­βα­ση». Δη­λα­δή, οι ερ­γο­δό­τες δι­καιού­νται να μη δώ­σουν το μη­τρώο τους, καθώς δεν τους υπο­χρε­ώ­νει ο νόμος. Αν μά­λι­στα είναι απο­φα­σι­σμέ­νοι να σα­μπο­τά­ρουν την επέ­κτα­ση της σύμ­βα­σης σε όλο τον κλάδο, «μπο­ρούν να επι­κα­λε­στούν το νόμο για την προ­στα­σία των προ­σω­πι­κών δε­δο­μέ­νων και να μη δώ­σουν αριθ­μό μη­τρώ­ου».

Η επα­να­φο­ρά του νόμου δίνει τη δυ­να­τό­τη­τα στα σω­μα­τεία να αγω­νι­στούν όσο μπο­ρούν «για να μην μπο­ρέ­σει να βρει πα­τή­μα­τα η ερ­γο­δο­τι­κή πλευ­ρά και να ακυ­ρώ­σει τη συμ­φω­νία». Γιατί τα μνη­μό­νια έχουν δώσει όλο το οπλο­στά­σιο στους ερ­γο­δό­τες. Ομα­δι­κές απο­λύ­σεις, διευ­κό­λυν­ση των ατο­μι­κών απο­λύ­σε­ων με τη μεί­ω­ση της προει­δο­ποί­η­σης και της απο­ζη­μί­ω­σης, λου­κέ­τα με πρό­σχη­μα ότι δεν θα αντέ­ξουν το ερ­γα­σια­κό κό­στος, εντα­τι­κο­ποί­η­ση, υπε­ρω­ρί­ες απλή­ρω­τες και αδή­λω­τη ερ­γα­σία όπου το πρό­στι­μο έχει μειω­θεί από τις 10.550 στις 3.500 ευρώ. Ένα πρό­στι­μο που ήταν ούτως η άλλως από τα χα­μη­λό­τε­ρα στην Ευ­ρώ­πη «όταν η Γαλ­λία έχει 40.000 και 50.000 για αδή­λω­τη ερ­γα­σία και η Με­γά­λη Βρε­τα­νία ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο».

Στην Ελ­λά­δα, ο ερ­γο­δό­της μπο­ρεί να απο­λαμ­βά­νει ακόμα και μεί­ω­ση του προ­στί­μου, ανά­λο­γα με το χρόνο που τον προ­σλαμ­βά­νει. Αυτό ση­μαί­νει ότι μπο­ρεί να προ­τι­μή­σει, αντί να εφαρ­μό­σει την επε­κτα­σι­μό­τη­τα της σύμ­βα­σης, να έχει αδή­λω­τους ερ­γα­ζό­με­νους και, όταν και αν ελεγ­χθεί από το, λειψό σε προ­σω­πι­κό, Σώμα Επι­θε­ω­ρη­τών Ερ­γα­σί­ας, να πλη­ρώ­σει το μειω­μέ­νο πρό­στι­μο, προ­σλαμ­βά­νο­ντάς τους. Άλ­λω­στε «οι κλα­δι­κές ΣΣΕ που είναι σε ισχύ και κά­ποιες λή­γουν σε 1-2 μήνες είναι λι­γό­τε­ρες από 25» και «με­ρι­κές είναι το­πι­κές και άρα δεν κα­λύ­πτουν με­γά­λο αριθ­μό ερ­γα­ζο­μέ­νων». Ενώ δεν πρέ­πει να ξε­χνά­με, ότι με βάση τις μνη­μο­νια­κές επι­τα­γές δεν επα­νέρ­χε­ται η δια­δι­κα­σία του ΟΜΕΔ που θα μπο­ρού­σε να βοη­θή­σει στο να κερ­δη­θούν κά­ποιες συμ­βά­σεις από την πλευ­ρά των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Δεν είναι τυ­χαίο ότι οι ερ­γο­δό­τες δεν φέ­ρουν αντί­θε­ση στην επε­κτα­σι­μό­τη­τα, αλλά αρ­νού­νται τη διαι­τη­σία.

Από το 60% των ερ­γα­ζο­μέ­νων στην Ελ­λά­δα που ήταν κα­λυμ­μέ­νο από ΣΣΕ το 2011 «αυτή τη στιγ­μή το πο­σο­στό είναι κάτω από 10% και το αμέ­σως επό­με­νο είναι το 36% στη Ρου­μα­νία».

Σκλη­ρές μάχες

Έτσι, το υπο­τι­θέ­με­νο «με­τα­μνη­μο­νια­κό» τοπίο στα ερ­γα­σια­κά θα κα­θο­ρί­ζε­ται από το κα­θε­στώς που έχουν δη­μιουρ­γή­σει οι μνη­μο­νια­κοί νόμοι, κα­θε­στώς που έχει αντι­φά­σεις. Π.χ. μπο­ρεί να δίνει την επε­κτα­σι­μό­τη­τα, αλλά να επι­τρέ­πει το λοκ-άουτ, ή να έχουν την προ­τε­ραιό­τη­τα οι ερ­γα­ζό­με­νοι σε πε­ρί­πτω­ση πτώ­χευ­σης, αλλά ταυ­τό­χρο­να διευ­κο­λύ­νε­ται η από­λυ­ση συν­δι­κα­λι­στών και αυ­ξά­νο­νται τα έν­ση­μα για να έχεις ασφά­λι­ση από 50 σε 75 κ.ά. Αυτό ση­μαί­νει ότι τα σω­μα­τεία και οι ερ­γα­ζό­με­νοι χρειά­ζε­ται να συ­ζη­τή­σουν από τώρα και να ορ­γα­νώ­σουν βήμα βήμα τους αγώ­νες τους, γιατί με κυ­βερ­νή­σεις σαν τη ση­με­ρι­νή, που έχουν επι­βά­λει το μνη­μο­νια­κό κα­θε­στώς, δεν πρό­κει­ται να γυ­ρί­σου­με ούτε καν στην προ μνη­μο­νί­ων «κα­νο­νι­κό­τη­τα».

Μόνο οι ερ­γα­ζό­με­νοι, με τα συλ­λο­γι­κά τους όρ­γα­να και τους ενω­τι­κούς κι απο­φα­σι­στι­κούς αγώ­νες τους, έχουν δυ­να­τό­τη­τα και πι­θα­νό­τη­τα να επα­να­φέ­ρουν τις κα­τα­κτή­σεις και τα δι­καιώ­μα­τά τους και αυτή είναι η συ­ζή­τη­ση που επεί­γει στα σω­μα­τεία και την Αρι­στε­ρά!

/rproject.gr