Ο πόλεμος στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ και οι προοπτικές\\του Αντώνη Νταβανέλου

Η Ρωσία του Πού­τιν, όπως συχνά συμ­βαί­νει σε πο­λέ­μους, υπο­τί­μη­σε το πο­λι­τι­κό στοι­χείο, θε­ω­ρώ­ντας ότι η αναμ­φι­σβή­τη­τη στρα­τιω­τι­κή υπε­ρο­πλία θα της επέ­τρε­πε μια γρή­γο­ρη και σαφή νίκη, που δεν θα άφηνε χρο­νι­κά πε­ρι­θώ­ρια στους δυ­τι­κούς ιμπε­ρια­λι­στές για να αντι­δρά­σουν απο­τε­λε­σμα­τι­κά.

Υπο­τί­μη­σε το γε­γο­νός, που στους 3 μήνες του πο­λέ­μου απο­δεί­χθη­κε ως αναμ­φι­σβή­τη­το, ότι η με­γά­λη πλειο­ψη­φία του ου­κρα­νι­κού λαού θε­ω­ρεί την ανε­ξαρ­τη­σία της Ου­κρα­νί­ας απέ­να­ντι στη Ρωσία ως αξία για την οποία δέ­χε­ται να αγω­νι­στεί και μά­λι­στα σκλη­ρά. Η κυ­βέρ­νη­ση Ζε­λέν­σκι δεν κα­τέρ­ρευ­σε όταν τα ρω­σι­κά τανκς έφτα­σαν λίγα χι­λιό­με­τρα από το Κίεβο, οι Ου­κρα­νοί είχαν την επι­λο­γή της αι­μα­τη­ρής άμυ­νας μέσα στις πό­λεις τους, το ΝΑΤΟ απέ­κτη­σε τα ανα­γκαία χρο­νι­κά πε­ρι­θώ­ρια για να «τα­κτο­ποι­ή­σει» τις εσω­τε­ρι­κές αντι­φά­σεις του και να ορ­γα­νώ­σει μα­ζι­κές απο­στο­λές σύγ­χρο­νων δυ­τι­κών όπλων προς τον ου­κρα­νι­κό στρα­τό. Ακόμα και στο πεδίο των μαχών, ο συ­σχε­τι­σμός δύ­να­μης άλ­λα­ξε, σε σύ­γκρι­ση με αυτά που προ­ϋ­πο­λό­γι­ζε η «ει­δι­κή στρα­τιω­τι­κή επι­χεί­ρη­ση» που εξα­πέ­λυ­σε ο Πού­τιν στις 24 Φε­βρουα­ρί­ου. Μετά από 3 μήνες ανε­λέ­η­του πο­λέ­μου, ο ρω­σι­κός στρα­τός –ένας από τους ισχυ­ρό­τε­ρους στον κόσμο– δεν έχει κα­τορ­θώ­σει να κα­το­χυ­ρώ­σει τα σαφή κέρδη που θα επέ­τρε­παν στον Πού­τιν να δη­λώ­σει μια «ικα­νο­ποι­η­τι­κή νίκη» και να ανα­ζη­τή­σεις τις συ­νέ­χειες μέσω δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων με τους ευ­ρω­α­τλα­ντι­στές.

Ου­κρα­νι­κή αυ­το­διά­θε­ση

Σε αυτήν την αρ­χι­κή φάση των μαχών ανα­δεί­χθη­κε μια πρώτη και βα­σι­κή πτυχή αυτού του πο­λέ­μου: η ρω­σι­κή ει­σβο­λή είναι μια επι­θε­τι­κή-ιμπε­ρια­λι­στι­κή από­πει­ρα επι­βο­λής, σε βάρος ενός ασθε­νέ­στε­ρου αλλά απο­φα­σι­σμέ­νου να αντι­στα­θεί γει­το­νι­κού λαού. Η Αρι­στε­ρά διε­θνώς, όφει­λε και οφεί­λει να κα­ταγ­γεί­λει χωρίς επι­φυ­λά­ξεις και δι­σταγ­μούς την ει­σβο­λή, να απαι­τή­σει την άμεση απο­χώ­ρη­ση του ρω­σι­κού στρα­τού από το ου­κρα­νι­κό έδα­φος, να ανα­γνω­ρί­σει στον ου­κρα­νι­κό λαό το δι­καί­ω­μα της αυ­το­διά­θε­σης, τη δυ­να­τό­τη­τα να απο­φα­σί­σει ο ίδιος ανε­μπό­δι­στα για το μέλ­λον του. Η συ­ντρι­βή της ου­κρα­νι­κής εθνι­κι­στι­κής ακρο­δε­ξιάς (που είναι ισχυ­ρή όχι μόνο στην Ου­κρα­νία, αλλά και στη Ρωσία και αλλού…), αλλά και η δια­μόρ­φω­ση μιας δη­μο­κρα­τι­κής λύσης στα ζη­τή­μα­τα κα­τα­πί­ε­σης των ρω­σό­φω­νων μειο­νο­τή­των στην ανα­το­λι­κή Ου­κρα­νία, δεν είναι ζη­τή­μα­τα/κα­θή­κο­ντα που μπο­ρούν να επι­λυ­θούν με αυ­θε­ντι­κό και αν­θε­κτι­κό τρόπο υπό την απει­λή των όπλων ενός ει­σβο­λέα. Οι (μειο­ψη­φι­κές, αλλά υπαρ­κτές) δυ­νά­μεις της Αρι­στε­ράς που μά­ση­σαν τα λόγια τους μπρο­στά στη ρω­σι­κή ει­σβο­λή και –χει­ρό­τε­ρα!– όσοι/ες προ­σπά­θη­σαν να την δι­καιο­λο­γή­σουν προ­βάλ­λο­ντας αλ­λο­πρό­σαλ­λα «γε­ω­πο­λι­τι­κά» σκε­πτι­κά, πήραν/παίρ­νουν έναν επι­κίν­δυ­νο δρόμο πρόσ­δε­σης στην ουρά ενός «πει­να­σμέ­νου» ιμπε­ρια­λι­στι­κού πόλου, στη σύ­γκρου­σή του με το συ­να­σπι­σμό των «χορ­τά­των» ιμπε­ρια­λι­στών του ΝΑΤΟ.

Σε αυτή την εφη­με­ρί­δα, θε­ω­ρού­με ότι έχου­με κα­λύ­ψει αυτά τα κα­θή­κο­ντα, με τις θέ­σεις που πή­ρα­με αμέ­σως μετά τη ρω­σι­κή ει­σβο­λή στην Ου­κρα­νία.

Όμως, στη σύγ­χρο­νη εποχή –δη­λα­δή στην εποχή του ιμπε­ρια­λι­σμού, του «ανώ­τα­του στά­διου ανά­πτυ­ξης του κα­πι­τα­λι­σμού»– οι με­γά­λες πο­λε­μι­κές συ­γκρού­σεις σπα­νί­ως κα­θο­ρί­ζο­νται από μία και μόνο πτυχή.

Εν­δοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση

Η πα­ρέμ­βα­ση του ΝΑΤΟ στο εσω­τε­ρι­κό της Ου­κρα­νί­ας έχει πάρει τόσο ση­μα­ντι­κές δια­στά­σεις που δεν είναι δυ­να­τόν να υπο­τι­μά­ται. Οι ΗΠΑ έχουν πλέον δια­θέ­σει στα εξο­πλι­στι­κά προ­γράμ­μα­τα προς τον ου­κρα­νι­κό στρα­τό κον­δύ­λια που αθροι­στι­κά προ­σεγ­γί­ζουν τα 100 δισ. δο­λά­ρια. Ξε­περ­νούν δη­λα­δή το άθροι­σμα των πόρων που η κυ­βέρ­νη­ση Μπάι­ντεν δια­θέ­τει για την πε­ρί­θαλ­ψη, την εκ­παί­δευ­ση, την κοι­νω­νι­κή προ­στα­σία στο εσω­τε­ρι­κό των ΗΠΑ. Στις απο­στο­λές όλο και πιο «εξε­λιγ­μέ­νων» (δη­λα­δή κα­τα­στρε­πτι­κών) πυ­ραυ­λι­κών συ­στη­μά­των, η προ­σπά­θεια να δια­κρί­νει κα­νείς με­τα­ξύ «αμυ­ντι­κών» και «επι­θε­τι­κών» όπλων, είναι απλώς γε­λοία. Στην κλι­μά­κω­ση των να­τοϊ­κών εξο­πλι­σμών προς τις ου­κρα­νι­κές δυ­νά­μεις, ο Πού­τιν βρί­σκει το άλ­λο­θι για να κλι­μα­κώ­σει τα ρω­σι­κά όπλα που εμπλέ­κο­νται ήδη στην ει­σβο­λή στην Ου­κρα­νία, ρί­χνο­ντας βα­ρύ­τε­ρες και πολύ πιο κα­τα­στρε­πτι­κές απει­λές προς τους Ου­κρα­νούς και αφή­νο­ντας Ρώ­σους επι­σή­μως να επα­να­λαμ­βά­νουν τις απει­λές για χρήση πυ­ρη­νι­κών όπλων. Για άλλη μια φορά στην ιστο­ρία βρι­σκό­μα­στε μπρο­στά στην από­δει­ξη ότι η κλι­μά­κω­ση των εξο­πλι­σμών οδη­γεί στην κλι­μά­κω­ση του πο­λέ­μου.

Ο κίν­δυ­νος της κλι­μά­κω­σης πάντα συν­δέ­ε­ται με τον κίν­δυ­νο της επέ­κτα­σης. Τα ρω­σι­κά χτυ­πή­μα­τα σε γραμ­μές με­τα­φο­ράς να­τοϊ­κών όπλων στο εσω­τε­ρι­κό της Ου­κρα­νί­ας, αν επε­κτα­θούν σε χτυ­πή­μα­τα πχ στο πο­λω­νι­κό έδα­φος μπο­ρούν να δώ­σουν τη «σπίθα» για την πο­λε­μι­κή ανά­φλε­ξη σε μια ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή, με ανυ­πο­λό­γι­στες διε­θνείς συ­νέ­πειες. Εμπλέ­κο­ντας χώρες του ανα­πτυγ­μέ­νου κα­πι­τα­λι­σμού, που δια­θέ­τουν στρα­τούς με με­γά­λες κα­τα­στρε­πτι­κές δυ­νά­μεις, η ρω­σι­κή ει­σβο­λή στην Ου­κρα­νία μπο­ρεί να εξε­λι­χθεί σε ένα μεί­ζο­να πό­λε­μο στο κέ­ντρο της Ευ­ρώ­πης, φέρ­νο­ντας τον πλα­νή­τη πιο κοντά στον εφιάλ­τη ενός Τρί­του Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου.

Στην αρχή της ει­σβο­λής, ο Πού­τιν έθετε ως στόχο την «ανά­σχε­ση» του ΝΑΤΟ, μετά τα χρό­νια της διεύ­ρυν­σής του προς την Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη. Τρεις μήνες μετά, το ΝΑΤΟ –που ένα μόλις χρόνο πριν χα­ρα­κτη­ρι­ζό­ταν από τον Μα­κρόν ως «κλι­νι­κά νεκρό»– έχει επα­να­συ­σπει­ρω­θεί. Η Σου­η­δία και η Φιν­λαν­δία, οι χώρες που έζη­σαν όλη την πε­ρί­ο­δο του Ψυ­χρού Πο­λέ­μου ως «ου­δέ­τε­ρες», κα­τέ­θε­σαν επι­σή­μως την αί­τη­ση έντα­ξής τους στην ευ­ρω­α­τλα­ντι­κή συμ­μα­χία. Θα είναι μια αντι­δρα­στι­κή, προ­κλη­τι­κή και επι­κίν­δυ­νη εξέ­λι­ξη. Προς το παρόν όλες οι πλευ­ρές δεί­χνουν να προ­σα­να­το­λί­ζο­νται σε ένα «ήπιο» σε­νά­ριο. Η Φιν­λαν­δία και η Σου­η­δία δη­λώ­νουν ότι η έντα­ξή τους στο ΝΑΤΟ δεν θα συ­νο­δευ­τεί με ανά­πτυ­ξη στρα­τιω­τι­κών βά­σε­ων και «στρα­τη­γι­κών» ευ­ρω­α­τλα­ντι­κών όπλων στο έδα­φός τους. Ο Πού­τιν και ο Λα­βρόφ αντα­πα­ντούν ότι, υπό αυτές τις 2 προ­ϋ­πο­θέ­σεις, δεν θα θε­ω­ρή­σουν αυτή τη «διεύ­ρυν­ση» ως απει­λή για την ασφά­λεια της Ρω­σί­ας. Όμως ζώ­ντας σε μια χώρα με μακρά πικρή πείρα για το τι ση­μαί­νει έντα­ξη στο ΝΑΤΟ, γνω­ρί­ζου­με ότι κρί­σι­μες απο­φά­σεις ενί­ο­τε επι­βάλ­λο­νται από τις πραγ­μα­τι­κές ηγε­σί­ες του ευ­ρω­α­τλα­ντι­κού στρα­το­πέ­δου και ότι καμιά εμπι­στο­σύ­νη στις αρ­χι­κές δε­σμεύ­σεις τους δεν είναι δι­καιο­λο­γη­μέ­νη. Με την έντα­ξη της Σου­η­δί­ας και της Φιν­λαν­δί­ας, το ΝΑΤΟ έρ­χε­ται σε άμεση επαφή με τα ρω­σι­κά σύ­νο­ρα, και αυτό από μόνο του συ­νι­στά ιδιαί­τε­ρα επι­κίν­δυ­νη εξέ­λι­ξη.

Αυτή η βαθιά εμπλο­κή του ΝΑΤΟ θα απο­δει­χθεί κρί­σι­μη και στο πεδίο των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων για το μέλ­λον της Ου­κρα­νί­ας. Εάν και όταν φτά­σει η ώρα της απο­φα­σι­στι­κής δια­πραγ­μά­τευ­σης, είναι σαφές ότι αυτή θα διε­ξα­χθεί κυ­ρί­ως με­τα­ξύ της Ρω­σί­ας και της ευ­ρω­α­τλα­ντι­κής ηγε­σί­ας. Και η ιστο­ρία των σχέ­σε­ων με­τα­ξύ των Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων απο­δει­κνύ­ει ότι είναι πι­θα­νό­τα­το να επι­φυ­λά­ξουν πι­κρές λύ­σεις στον ου­κρα­νι­κό λαό.

Ασφα­λώς θα ήταν λάθος να κα­τα­νο­ού­με το ευ­ρω­α­τλα­ντι­κό στρα­τό­πε­δο ως από­λυ­τα ομο­γε­νο­ποι­η­μέ­νο. Οι δια­φο­ρε­τι­κές επι­πτώ­σεις της ενερ­γεια­κής κρί­σης πάνω στις ευ­ρω­παϊ­κές οι­κο­νο­μί­ες, αλλά και οι δια­φο­ρε­τι­κοί δε­σμοί των ευ­ρω­παϊ­κών κα­πι­τα­λι­στι­κών ομί­λων με τη ρω­σι­κή οι­κο­νο­μία, είναι μια βάση για ανά­πτυ­ξη «αυ­το­νο­μιών». Που είναι φα­νε­ρές στους χει­ρι­σμούς του Μα­κρόν, στις δι­χο­γνω­μί­ες της γερ­μα­νι­κής ηγε­σί­ας, στις προ­τά­σεις Ντρά­γκι για μια ευ­ρω­παϊ­κή πρω­το­βου­λία δια­πραγ­μά­τευ­σης με τον Πού­τιν κ.ο.κ. Το ΝΑΤΟ ποτέ δεν ήταν, και δεν είναι ούτε σή­με­ρα, ικανό για να εκ­μη­δε­νί­ζει τις δια­φο­ρές προ­σα­να­το­λι­σμού, ακόμα και τους αντα­γω­νι­σμούς των κρα­τών-με­λών του. Όμως το έδα­φος μιας πο­λε­μι­κής κρί­σης ενι­σχύ­ει τις δυ­να­τό­τη­τες της αμε­ρι­κα­νι­κής ηγε­σί­ας να επι­βά­λει, έστω για την ώρα, τις κα­τευ­θύν­σεις…

Αυτή η βαθιά να­τοϊ­κή εμπλο­κή, ανα­δει­κνύ­ει τη δεύ­τε­ρη πτυχή της ου­κρα­νι­κής κρί­σης, πτυχή που έχει γίνει πιο φα­νε­ρή στην πα­ρού­σα φάση του πο­λέ­μου: μιας σύ­γκρου­σης εν­δοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κής, μιας αντι­πα­ρά­θε­σης «δι’ αντι­προ­σώ­πων» με­τα­ξύ Ρω­σί­ας και Δύσης στο ου­κρα­νι­κό έδα­φος.

Αυτή η δια­πί­στω­ση φω­τί­ζει κα­λύ­τε­ρα τα κα­θή­κο­ντα της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς διε­θνώς: που πρέ­πει να συ­νε­χί­ζει να κα­ταγ­γέ­λει τη ρω­σι­κή ει­σβο­λή, να δια­δη­λώ­νει την αλ­λη­λεγ­γύη της προς τον ου­κρα­νι­κό λαό, αλλά με τα μέσα, τα συν­θή­μα­τα και την τα­κτι­κή που θα δια­σφα­λί­ζουν την από­λυ­τη ανε­ξαρ­τη­σία, την αντι­πα­ρά­θε­ση και την προ­ο­πτι­κή της ρήξης τόσο σε σχέση με τις κυ­βερ­νή­σεις (ο κα­θέ­νας στη «δική του» χώρα…) όσο και σε σχέση με τις διε­θνι­κές συμ­μα­χι­κές ορ­γα­νώ­σεις τους, κυ­ρί­ως το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Η επό­με­νη σύ­νο­δος κο­ρυ­φής του ΝΑΤΟ, στις 29-30 Ιούνη στη Μα­δρί­τη, θα πρέ­πει να μας βρει στους δρό­μους. Γιατί οι απο­φά­σεις της θα είναι κρί­σι­μες για το μέλ­λον της Ου­κρα­νί­ας, της Ευ­ρώ­πης, του κό­σμου. Και θα ήταν ευχής έργο το να μπο­ρού­σε να ορ­γα­νω­θεί και μια διε­θνής και διε­θνι­στι­κή αρι­στε­ρή απά­ντη­ση σε αυτή τη μά­ζω­ξη των επι­κίν­δυ­νων γε­ρα­κιών του πο­λέ­μου, που σή­με­ρα κα­μώ­νο­νται ότι νοιά­ζο­νται για την ει­ρή­νη στην Ου­κρα­νία, ενώ ερ­γά­ζο­νται για την εμπέ­δω­ση της κυ­ριαρ­χί­ας τους στον κόσμο.

rproject.gr