Επιγραμματικά
Οι ΗΠΑ δια στόματος Ντόναλντ Τραμπ συγκρούστηκαν ανοιχτά με τις χώρες που προωθούν την “πράσινη ναυτιλία” εκφράζομντας μια βαθύτερη αντιπαράθεση σχετικά με τα περιβαλλοντικά μέτρα και τα οικονομικά συμφέροντα στο διεθνές ναυτιλιακό πεδίο. Ο Τραμπ διαφώνησε έντονα με την επιβολή αυστηρότερων περιβαλλοντικών κανόνων από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO), οι οποίοι στόχευαν στη μείωση των ρύπων και την προώθηση της βιώσιμης ναυτιλίας. Θεώρησε ότι αυτά τα μέτρα επιβαρύνουν δυσανάλογα τις χώρες με μεγάλους στόλους, δημιουργώντας εμπορικούς περιορισμούς που πλήττουν τις εθνικές οικονομίες και την ανταγωνιστικότητα, ειδικά των αμερικανικών ναυτιλιακών συμφερόντων.
Νίκος Δαμιανάκης
Οι Έλληνες εφοπλιστές στήριξαν την επιλογή του Τραμπ καθώς τα αυστηρά οικολογικά μέτρα θεωρούνταν ως απειλή για τα συμφέροντά τους, επειδή αυξάνουν το κόστος λειτουργίας των πλοίων και περιορίζουν την ευελιξία της αγοράς. Επιπλέον, οι ελληνικοί εφοπλιστικοί κύκλοι επιθυμούσαν τη διατήρηση ενός διεθνούς περιβάλλοντος με λιγότερους ταξιδιωτικούς περιορισμούς και λιγότερη κρατική ρύθμιση, ώστε να διασφαλίσουν την ανταγωνιστικότητα και το κέρδος τους.
Έτσι για να «ηρεμίσει» ο «πλανητάρχης» η (φίλα προσκείμενη σε αυτόν) Σαουδική Αραβία κατέθεσε την πρόταση για αναβολή ενός χρόνου, την οποία, υπερψήφισαν 57 κράτη, ενώ καταψήφισαν 49 σε σύνολο 135 κρατών-μελών που είχαν δικαίωμα ψήφου. Η Ελλάδα και Κύπρος, βέβαια, που έχουν κάνει επιστήμη το «στρίβειν διά του αρραβώνος» (για να μην συγκρουστούν ούτε με τις ΗΠΑ ούτε με την ΕΕ) απείχαν διαχωρίζοντας τη θέση τους από τη γραμμής της ΕΕ.
Τι συνέβη στην συνδιάσκεψη του ΙΜΟ (ΔΝΟ) του Οκτώβρη
Η σύγκρουση μεταξύ του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και των χωρών, κυρίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που προωθούν την «πράσινη ναυτιλία» και ειδικότερα το νέο πλαίσιο απανθρακοποίησης της διεθνούς ναυτιλίας υπό την αιγίδα του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO), αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και πιο πολύπλοκα σημεία έντασης στην παγκόσμια προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης το 2025. Το λεγόμενο NET ZERO Framework, που σχεδιάστηκε μετά από σχεδόν μια δεκαετία διαπραγματεύσεων και προβλέπει δεσμευτικούς στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία έως το 2050, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την επιβολή ενός παγκόσμιου φόρου άνθρακα στα πλοία, με έσοδα που θα διοχετεύονται σε ταμεία χρηματοδότησης δράσεων καθαρής τεχνολογίας και μετάβασης στην πράσινη ναυτιλία. Το σχέδιο είχε απήχηση σε πολλές χώρες και σημαντικούς φορείς της βιομηχανίας, όπως η ΕΕ, η Ασία και μικρά νησιωτικά κράτη, καθώς και σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους που αναζητούν βιώσιμες λύσεις για τη μελλοντική ναυτιλία.
Ωστόσο, η κυβέρνηση Τραμπ καταδίκασε με σφοδρότητα το πλαίσιο αυτό, χαρακτηρίζοντας το «πράσινο νέο φόρο» και «αντιαναπτυξιακό μέτρο», επιφέροντας μια ρητή απειλή επιβολής δασμών, περιορισμών σε θεωρήσεις εισόδου και οικονομικών κυρώσεων σε όσες χώρες θα το υποστήριζαν. Η παρέμβαση αυτή οδήγησε σε αναβολή της κρίσιμης ψηφοφορίας του IMO για έναν ολόκληρο χρόνο, ανατρέποντας το θετικό κλίμα που είχε διαμορφωθεί γύρω από την πρωτοβουλία, ενώ οι ΗΠΑ στάθηκαν στο πλευρό χωρών όπως η Σαουδική Αραβία, που εκφράζουν επιφυλάξεις ή εχθρότητα στην απανθρακοποίηση. Η αμερικανική πλευρά τόνισε ότι το μέτρο θα αυξήσει το κόστος για ναυλωτές, καταναλωτές, εταιρείες ναυτιλίας και ενεργειακούς προμηθευτές, με προφανείς συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα και την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Η πολιτική του Τραμπ εδράζεται σε μια στρατηγική προστασία των παραδοσιακών ναυτιλιακών και ενεργειακών ενδιαφερόντων της χώρας του, ιδίως σε ό,τι αφορά την εξαγωγή σχιστολιθικού αερίου (LNG) και τη στήριξη της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας.
Οι Έλληνες εφοπλιστές, παραδοσιακοί ισχυροί παίκτες της παγκόσμιας ναυτιλίας που κατέχουν το 21% του παγκόσμιου στόλου και επικεντρώνονται σημαντικά στη μεταφορά LNG, υποστήριξαν ανοιχτά τη στάση Τραμπ. Η ελληνική κυβέρνηση, σε μια κίνηση με σαφές γεωπολιτικό και οικονομικό υπόβαθρο, επέλεξε να απέχει από την κρίσιμη ψηφοφορία του IMO, επικαλούμενη τις αδυναμίες του πλαισίου όσον αφορά τα χρονικά περιθώρια, τη δυσανάλογη μεταχείριση του LNG και τις βαριές ποινές που θα επιβάλλονταν σε έναν κομβικό για την ελληνική οικονομία κλάδο. Συγχρόνως, η βαθιά διπλωματική συνεργασία Ελλάδας-ΗΠΑ, με κοινά επενδυτικά και ενεργειακά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο, ενίσχυσε τη στροφή προς την αμερικανική πολιτική ως στρατηγική επιλογή.
Οι επιπτώσεις αυτής της σύγκρουσης είναι πολλαπλές. Αρχικά, καθυστερεί η μετάβαση της ναυτιλίας σε πιο καθαρές τεχνολογίες και αυστηρά περιβαλλοντικά πρότυπα, γεγονός που υπονομεύει συλλογικές προσπάθειες περιορισμού της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, η επιβολή δασμών και κυρώσεων από την αμερικανική πλευρά δημιουργεί ενδεχόμενες ανατιμήσεις στα κόστη μεταφοράς, οδηγώντας σε αυξήσεις των τιμών των αγαθών πρώτης ανάγκης, τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε χώρες με έντονη εξάρτηση από τη ναυτιλία, όπως η Ελλάδα. Αυτό επηρεάζει αρνητικά τη σταθερότητα της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας και επιβαρύνει καταναλωτές και επιχειρήσεις με πρόσθετα κόστη, αυξάνοντας τον πληθωρισμό και προκαλώντας κοινωνικές και οικονομικές αναταραχές.
Στο επίπεδο της παγκόσμιας ναυτιλίας, η αντιπαράθεση μεταξύ των δυνάμεων που προωθούν την πράσινη μετάβαση και αυτών που την εμποδίζουν, όπως η αμερικανική διοίκηση, σημειώνει μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία του IMO, αναδεικνύοντας προκλήσεις για την αποτελεσματικότητα των διεθνών οργανισμών στην αντιμετώπιση υπερεθνικών περιβαλλοντικών ζητημάτων.
Η εμπλοκή των ΗΠΑ, η οποία συνοδεύτηκε από απειλές, διπλωματικές πιέσεις και συμμαχίες οικονομικών συμφερόντων, υπογραμμίζει τις συγκρούσεις θεμελιωδών πολιτικών και οικονομικών επιλογών που θα καθορίσουν το μέλλον της ναυτιλίας και της παγκόσμιας οικονομίας σε συνθήκες κλιματικής κρίσης.
Συνεπώς, η στάση Τραμπ έναντι της πράσινης ναυτιλίας και η στήριξη των Ελλήνων εφοπλιστών σ’ αυτήν αντικατοπτρίζουν ένα σύνθετο πλέγμα γεωπολιτικών, οικονομικών και βιομηχανικών συμφερόντων που θέτουν σε δοκιμασία τόσο τις διεθνείς περιβαλλοντικές δεσμεύσεις όσο και την ευστάθεια των παγκόσμιων αγορών λόγω των αναμενόμενων αυξήσεων στο κόστος μεταφορών και προϊόντων ζωτικής σημασίας.
Τι αποδεικνύει για την ΕΕ αυτή η σύγκρουση;
Η αδυναμία της ΕΕ να ανταπεξέλθει στις διεθνείς προκλήσεις υπογραμμίζει την ευπάθεια της έναντι εξωτερικών δυνάμεων που, όπως η πολιτική Τραμπ, επιδιώκουν να προβάλλουν τα δικά τους οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα εις βάρος του συλλογικού καλού. Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ κατόρθωσαν να μπλοκάρουν την επιβολή του παγκόσμιου φόρου άνθρακα στον κλάδο της ναυτιλίας, παρά τη σαφή ευρωπαϊκή πρωτοβουλία και υποστήριξη, αποδεικνύει πως η ΕΕ δεν διαθέτει τα μέσα να επιβάλει αποτελεσματικά τους περιβαλλοντικούς της στόχους στον παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό χώρο. Αυτό το κενό καθιστά αναγκαία μια πολιτική αξιολόγηση και αναδιάρθρωση της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής και εξωτερικής πολιτικής ώστε να αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα οι προκλήσεις της διεθνούς σκηνής.
Συνολικά, η στάση των ΗΠΑ και η αδυναμία της ΕΕ να την αντιπαλέψει αποτελούν μια καθαρή απόδειξη του πόσο εύθραυστη παραμένει η ευρωπαϊκή ενότητα και η ηγεμονία της στις βασικές παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική κρίση. Η ΕΕ δεν θέλει και (δομικά) δεν μπορεί να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει αυτές τις αδυναμίες στο πλαίσιο ευρύτερων πολιτικών στρατηγικών, καθώς δεν έχει (παρά τα όσα λένε οι υποστηρικτές της) εσωτερική της συνοχή αλλά και τη διεθνή της επιρροή, ειδάλλως θα συνεχίσει να υφίσταται αποφάσεις που υπονομεύουν το μέλλον της και το περιβάλλον των πολιτών της.
Τα καθήκοντα της αριστεράς απέναντι σε τέτοιες συμμαχίες
Η στάση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και των Ελλήνων εφοπλιστών απέναντι στην πρωτοβουλία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO) για την επιβολή «πράσινου φόρου» και την αποανθρακοποίηση της ναυτιλίας είναι προκλητική και βαθιά αντιδραστική, αντιπροσωπεύοντας μια οπισθοδρομική και καταστροφική προοπτική που υπονομεύει την κοινή προσπάθεια της ανθρωπότητας να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση.
Η άρνηση των ΗΠΑ να στηρίξει το πλαίσιο του IMO και οι απειλές του για επιβολή δασμών και κυρώσεων σε χώρες που θα το υποστηρίξουν αποτελούν έκφραση μιας ακραίας νεοφιλελεύθερης αντίληψης, όπου το βραχυπρόθεσμο οικονομικό όφελος και η προστασία συμφερόντων λίγων υπερισχύουν της ζωτικής ανάγκης για κλιματική δικαιοσύνη και βιωσιμότητα. Η υποστήριξη των ελληνικών εφοπλιστών, που απολαμβάνουν παγκόσμια πρωτοκαθεδρία στον ναυτιλιακό τομέα, σε αυτή την επιθετική πολιτική, αποδεικνύει τη στενή συμμαχία μεταξύ μεγάλου κεφαλαίου και πολιτικής εξουσίας εις βάρος του κοινωνικού συνόλου και του περιβάλλοντος.
Από αριστερή σκοπιά, η αντίδραση αυτή είναι μια σαφής έκφραση της κυριαρχίας των οικονομικών ελίτ που επιδιώκουν να διατηρήσουν ένα σύστημα που ευνοεί τις ανισότητες, την εκμετάλλευση και την περιβαλλοντική καταστροφή. Η αμφισβήτηση και το σαμποτάζ της πράσινης ναυτιλίας δεν είναι απλώς μια τεχνική ή οικονομική διαφωνία· πρόκειται για μια στρατηγική επιλογή που θέτει σε κίνδυνο το μέλλον του πλανήτη και των κοινωνιών, υπονομεύοντας διεθνείς προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών και τη διάσωση του κλίματος. Η άρνηση του Τραμπ και η στήριξη που λαμβάνει από τους εφοπλιστές εκφράζουν έναν συνδυασμό νεοαποικιακής και νεοφιλελεύθερης λογικής που θεωρεί ως δεδομένη την καταλήστευση των φυσικών πόρων και τη μετακύλιση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών βαρών στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και κράτη.
Το καίριο καθήκον της αριστεράς στην παρούσα συγκυρία είναι η οργανωμένη και μαζική αντίσταση απέναντι στις δυνάμεις αυτές. Η αριστερά οφείλει να διεκδικήσει μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση στην περιβαλλοντική πολιτική, που να σέβεται το δικαίωμα όλων στην υγιή ζωή και την οικονομική δυνατότητα, παραμερίζοντας τα συμφέροντα των λίγων κεφαλαιοκρατών. Πρακτικά, αυτό σημαίνει την προάσπιση των διεθνών δεσμεύσεων για κλιματική δικαιοσύνη, την ενίσχυση των κοινωνικών κινημάτων που διεκδικούν βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη, καθώς και την κριτική αποδόμηση της λογικής της αγοράς που έχει καταστρέψει το περιβάλλον. Η αριστερά πρέπει να στοχεύει στη διαμόρφωση ενός παγκόσμιου μετώπου που θα πιέσει για δεσμευτικούς και αποδοτικούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς, υπερβαίνοντας τα όρια της κυριαρχίας των εθνικών κρατών και των μικροσυμφερόντων.
Ειδικότερα στην ελληνική πραγματικότητα, η αριστερά έχει καθήκον να αποκαλύψει και να αντιπαρατεθεί στο ρόλο που διαδραματίζουν οι εφοπλιστές όχι μόνο στην περιβαλλοντική υποβάθμιση αλλά και στην πολιτική διαπλοκή και στην ενίσχυση ανισοτήτων και κοινωνικής αδικίας. Πρέπει να αναδείξει τις επιπτώσεις αυτής της συμμαχίας στην ελληνική κοινωνία και οικονομία, προβάλλοντας εναλλακτικές πολιτικές που συνδυάζουν περιβαλλοντική βιωσιμότητα με κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατική συμμετοχή. Τέλος, οφείλει να κινητοποιήσει την κοινωνία, να διευρύνει την ενημέρωση και να οργανώσει δράσεις που θα αποτρέψουν την περαιτέρω αποδυνάμωση των διεθνών μηχανισμών προστασίας του περιβάλλοντος από δυνάμεις που επιδιώκουν να υπηρετήσουν το κεφάλαιο εις βάρος της δημόσιας ωφέλειας και του πλανήτη.
Σήμερα αυτή η απέχθεια στην οικολογική μετάβαση δεν μπορεί να παραμείνει αδιαμαρτύρητη. Η αριστερά καλείται να υπηρετήσει όχι μόνο την κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά και το δικαίωμα των επόμενων γενεών σε έναν βιώσιμο κόσμο, ανατρέποντας τις ηγεμονικές πολιτικές που προωθούν συμφέροντα και αναπαράγουν την καταστροφή και την ανισότητα.
Σχόλια (0)