«Ερχεται η Σορβόννη» και άλλα fake news

των Χρήστου Αβραμίδη, Αντώνη Γαλανόπουλου

αναδημοσίευση από το Jacobin Greece

Ως Σορβόννη ήταν γνωστό το Πανεπιστήμιο του Παρισιού, κορυφαίο Γαλλικό εκπαιδευτικό ίδρυμα από τον 12ο αιώνα έως το 1970. Το ενιαίο αυτό πανεπιστήμιο διασπάστηκε τότε σε 13 αυτόνομα πανεπιστήμια. Από τα αρχικά 13 πανεπιστήμια, μετά από συγχωνεύσεις, σήμερα υπάρχουν 11 διακριτά πανεπιστήμια.

Αυτά είναι τα ακόλουθα:

Paris 1 Panthéon-Sorbonne University
Panthéon-Assas University Paris
Sorbonne Nouvelle University
Sorbonne University
Paris Cité University
Paris 8 University Vincennes-Saint-Denis
Paris Dauphine University
Paris Nanterre University
Paris-Saclay University
Paris-East Créteil University
Sorbonne Paris North University

Από αυτά γνωστά ως «Σορβόννη» είναι το Paris 1 Panthéon-Sorbonne και το Sorbonne University που δημιουργήθηκε το 2018 από τη συγχώνευση του Paris-Sorbonne University (Paris IV) and the Université Pierre et Marie Curie (Paris VI). Τα οποία, όχι τυχαία ίσως, είναι και ψηλά στις σχετικές κατατάξεις των πανεπιστημίων.

Όπως σημειώνουν τα σχετικά δημοσιεύματα αίτηση για να δημιουργήσει παράρτημα στην Ελλάδα θα καταθέσει αύριο το Université Sorbonne Paris Nord. Όπως είδαμε το πανεπιστήμιο αυτό είναι πράγματι ένα από τα 13 αυτόνομα πανεπιστήμια που δημιουργήθηκαν το 1970 μετά τη διάσπαση του Πανεπιστημίου του Παρισιού. Το όνομα που παραπέμπει στη Σορβόνη είναι το τελευταίο όνομα που υιοθέτησε το ίδρυμα από την την 1η Ιανουαρίου 2020 κι έπειτα. Το πανεπιστήμιο ξεκίνησε ως “Université Paris XIII” και άλλαξε αρκετές φορές όνομα μέσα στα χρόνια: “Université Paris-Nord”, “Université Paris 13 Paris Nord”, και “Université Paris 13”, μέχρι να αποκτήσει το τελευταίο του όνομα που παραπέμπει στη Σορβόννη.

Το κλειδί για την κατανόηση του ζητήματος είναι η λέξη «αυτόνομα». Τα πανεπιστήμια αυτά δεν είναι ίδια, δεν ταυτίζονται, δεν συνδέονται. Έχουν δική τους αυτόνομη οργάνωση, δικό τους πρόγραμμα σπουδών, προσωπικό και ούτω καθεξής και επομένως παρέχουν διαφορετική ποιότητα σπουδών. Τα πανεπιστήμια αυτά δεν λειτουργούν υπό την εποπτεία του Πανεπιστημίου του Παρισιού, το οποίο δεν υπάρχει πια, ούτε υπο την εποπτεία ενός ενιαίου σημερινού Πανεπιστημίου της Σορβόννης, όπως γράφεται σε ΜΜΕ. Υπάρχει μόνο η Καγκελαρία των Πανεπιστημίων του Παρισιού, ένας δημόσιος θεσμός που έχει την ευθύνη διαχείρισης κι εποπτείας κυρίως των κτιρίων και των περιουσιακών στοιχείων του παλαιού Πανεπιστημίου του Παρισιού.

Είναι, άραγε, αυτή μια συζήτηση απλώς για το όνομα; Όχι, είναι μια συζήτηση για μια προσπάθεια παραπληροφόρησης και για την εργαλειακή αξιοποίηση της όποιας σύγχυσης προκαλεί η παραπάνω συνθήκη για την υποστήριξη ενός συγκεκριμένου αφηγήματος.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος έκανε σήμερα λόγο για τη σημασία που έχει η «εμπιστοσύνη ενός τέτοιου βεληνεκούς πανεπιστημιακού ιδρύματος». Πως τεκμηριώνεται το βεληνεκές; Στη συγκεκριμένη περίπτωση, κυβερνητικοί παράγοντες και μεινστριμ ΜΜΕ αντλούν αυτήν την απόδειξη από τη συσχέτιση με το όνομα «Σορβόννη». Ένας άλλος τρόπος για να δούμε το «βεληνεκές» ενός πανεπιστημίου, χωρίς αυτό να αποτελεί απόλυτο δείκτη της ποιότητας ενός πανεπιστημίου, είναι οι γνωστές κατατάξεις που συχνά πυκνά τα ίδια κυβερνητικά στελέχη και τα ίδια ΜΜΕ χρησιμοποιούν εναντίον των ελληνικών πανεπιστημίων.

Μια από τις πιο αναγνωρισμένες κατατάξεις πανεπιστημίων είναι η κατάταξη QS. Σημειώνουμε ξανά ότι κάνουμε χρήση αυτής της κατάταξης, ενώ διατηρούμε επιφυλάξεις για τον τρόπο που τέτοιες κατατάξεις εργαλειοποιούνται συχνά στον δημόσιο λόγο, ακριβώς γιατί αυτές αξιοποιούνται σε άλλες περιπτώσεις από τους ίδιους ανθρώπους που σήμερα τις αγνοούν. Σε αυτήν την κατάταξη, λοιπόν, το Université Sorbonne Paris Nord βρίσκεται στη θέση 951-1000 παγκοσμίως. Αντιθέτως, το Sorbonne University βρίσκεται στη θέση 63 και το το Paris 1 Panthéon-Sorbonne στη θέση 283. Εντός Γαλλίας, το Université Sorbonne Paris Nord είναι το 43ο καλύτερο πανεπιστήμιο, όταν τα άλλα δυο βρίσκονται αντίστοιχα στις θέσεις 3 και 6.

Με βάση αυτά τα στοιχεία, έρχεται άραγε στην Ελλάδα κάποιο μεγάλο πανεπιστήμιο του εξωτερικού, κάποιο πανεπιστήμιο που αναγνωρίζεται γενικώς με βάση τους δείκτες ως καλύτερο των Ελληνικών, και το οποίο θα βοηθήσει στην αναβάθμιση της παιδείας στη χώρα; Η απάντηση, σύμφωνα πάλι με τους δείκτες αυτούς, είναι μάλλον αρνητική. Με βάση την κατάταξη QS, το Γαλλικό πανεπιστήμιο βρίσκεται κάτω από το ΕΜΠ (θέση 321), το ΕΚΠΑ (393), το ΑΠΘ (508), το Πανεπιστήμιο της Κρήτης (601-610) και το Πανεπιστήμιο της Πάτρας (761-770). Στην ίδια ακριβώς κατηγοριοποίηση με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο, την πρώην ΑΣΟΟΕ (951-1000). Αν το Université Sorbonne Paris Nord είναι πανεπιστήμιο μεγάλου βεληνεκούς που ανοίγει τους ορίζοντες, τι είναι τα παραπάνω Ελληνικά ιδρύματα για την κυβέρνηση;

Το μεγάλο ζήτημα εδώ είναι γιατί η κυβέρνηση επιχειρεί να αξιοποιήσει τη σύγχυση γύρω από το όνομα της Σορβόννης για να στηρίξει ένα αφήγημα ότι κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού ιδρύουν ιδιωτικά παραρτήματα στην Ελλάδα; Δεν είναι αυτή η σύγχυση ένα είδος παραπληροφόρησης των πολιτών; Αντίστοιχα, η συνεργασία ενός κορυφαίου πανεπιστημίου του εξωτερικού, όπως είναι το Yale, με ένα ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο με ποιον τρόπο συνιστά στήριξη ή δικαίωση του νόμου για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια; Δεν πρόκειται για άλλη μια σύγκριση ανόμοιων συνθηκών που οδηγεί σε σύγχυση τους πολίτες με στόχο να δημιουργηθεί μια παραπλανητική εντύπωση;

Το μείζον από την πλευρά μας δεν είναι να υποστηρίξουμε το όνομα και την τιμή της «Σορβόννης» αλλά να αναδείξουμε μια εργαλειακή σύγχυση δεδομένων που στρεβλώνει την αλήθεια και να καλέσουμε άλλη μια φορά να σταματήσει η εκστρατεία δυσφήμησης των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων.

Το σημερινό επεισόδιο στην ενημέρωση των συντακτών από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο είναι ενδεικτικό αυτής της εργαλειακής σύγχυσης αλλά και χαρακτηριστικό του πως γίνεται αντιληπτή η ελευθερία του τύπου. Στην ερώτηση δημοσιογράφου του Jacobin που επικαλέστηκε κωδικοποιημένα τα παραπάνω στοιχεία, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος απάντηση με με στοχοποίηση του δημοσιογράφου και με την κατηγορία της προπαγάνδας. Είναι εξαιρετικά παράδοξο να κατηγορούνται για προπαγάνδα αυτοί που δείχνουν στοιχεία από αξιόπιστες πηγές. Στις συνεντεύξεις οι πολιτικοί και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι καλούνται να απαντούν υπεύθυνα και τεκμηριωμένα και όχι να δυσφημούν και να επιτίθενται σε αυτούς με τους οποίους διαφωνούν.
Ειδικά, μάλιστα, σε τέτοιες περιπτώσεις που είναι προφανές ποιος λέει αλήθεια και ποιος ψέματα.