Το δημογραφικό «τρομάζει» την Κίνα

Το δημογραφικό «τρομάζει» την Κίνα

  • |

Το 2016 η Κίνα έκανε μια «επανάσταση»: η ηγεσία της χώρας άλλαξε την πολιτική – σχεδόν 30 ετών – του «ενός παιδιού ανά οικογένεια» και επέτρεψε στα ζευγάρια να κάνουν έως και δύο παιδιά. Πέντε χρόνια μετά, ο Πρόεδρος της χώρας Σι Τζινπίνγκ αποφάσισε να κάνει μια ακόμα μικρή «επανάσταση» και να επιτρέψει οι οικογένειες να κάνουν έως και τρία παιδιά.

Από Δημήτρης Χρυσικόπουλος

Η απόφαση του Προέδρου δεν ήταν τυχαία. Αντιθέτως έρχεται σε μια στιγμή που το δημογραφικό τής πιο πολυπληθούς χώρας στον κόσμο αρχίζει να μπαίνει στα «κόκκινα» και ο πληθυσμός να γερνάει – όχι ακόμη επικίνδυνα, αλλά αρκετά ώστε να θορυβηθεί η ηγεσία της χώρας σε τέτοιο βαθμό ώστε να προχωρήσει σε νέα χαλάρωση μιας πολιτικής που επί μακρόν καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τις λοιπές πολιτικές της Κίνας.

Διαρκής μείωση γεννήσεων

Μάλιστα τα στατιστικά είναι πλέον εξαιρετικά ανησυχητικά, καθώς το 2020 η Κίνα κατέγραψε μόλις 12 εκατομμύρια νέες γεννήσεις, αριθμός που συνέχισε την τάση μείωσης των γεννήσεων για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, ενώ οι προβολές που γίνονται αναφέρουν ότι τα επόμενα χρόνια, αν δεν συμβεί κάτι εντυπωσιακό, θα πέσει κάτω από τα 10 εκατομμύρια ανά έτος και η Κίνα θα καταγράψει τον χαμηλότερο ρυθμό γεννήσεων στον κόσμο.

Σήμερα ο ρυθμός γεννήσεων στην Κίνα είναι 1,3 παιδιά ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το όριο αντικατάστασης, που είναι τα 2,1 παιδιά ανά γυναίκα. Μάλιστα η πρόσφατη απογραφή που διενεργήθηκε στη χώρα έδειξε ότι ο μέσος αριθμός παιδιών που θέλει μια γυναίκα στην Κίνα είναι μόλις 1,8.

Η πολιτική του “ενός παιδιού”

Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι ρόδινα για το μέλλον. Από το 1980, οπότε καθιερώθηκε η πολιτική του «ενός παιδιού ανά οικογένεια», έως το 2016, οπότε επετράπη το δεύτερο παιδί, πολλά άλλαξαν στην κινεζική κοινωνία και οικονομία. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η απόφαση του 2016 δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αλλά, ύστερα από μικρή άνοδο στις γεννήσεις, η πτώση συνεχίστηκε ακάθεκτη μέχρι το ιστορικό χαμηλό του 2020.

Όταν εισήχθη η πολιτική του «ενός παιδιού ανά οικογένεια» είχε προκαλέσει μεγάλη έκπληξη σε ολόκληρο τον κόσμο και πολύ αρνητικές αντιδράσεις, ωστόσο για την Κίνα έμοιαζε με μια αναγκαιότητα: ο πληθυσμός της, από περίπου 540 εκατομμύρια το 1949 – και παρά την τραγωδία του Μεγάλου Λιμού το διάστημα 1959-1961 – έφτασε τα 969 εκατομμύρια το 1980 και υπήρχε ανησυχία για υπερπληθυσμό και τα προβλήματα που κάτι τέτοιο θα προκαλούσε στη χώρα. Ωστόσο σήμερα τα πράγματα δεν είναι πια τόσο απλά.

Νοοτροπία και συνθήκες

Σύμφωνα με αναλυτές που γνωρίζουν καλά την Κίνα, η απόφαση του Σι Τζινπίνγκ δεν πρόκειται να αλλάξει τις νοοτροπίες δεκαετιών ούτε, όμως, τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα. Όταν, μέχρι το 2016, οι οικογένειες στην Κίνα ήταν μικρές, τα παιδιά μοναχοπαίδια και οι αμβλώσεις (συχνά, μάλιστα, όταν το έμβρυο ήταν θηλυκό) πάρα πολλές, αφού ο νόμος επέβαλλε βαριές κυρώσεις σε όσους παραβίαζαν την πολιτική του ενός παιδιού, το να περιμένεις αυτό να αλλάξει μέσα σε πέντε χρόνια είναι σχεδόν παράλογο.

 

Ταυτόχρονα οι γυναίκες σταδιακά έχουν σταματήσει να μένουν στο σπίτι και έχουν βγει έξω για σπουδές ή εργασία, ενώ και οι άνδρες εργάζονται περισσότερες ώρες. Η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας έχει σταδιακά δημιουργήσει μια διαρκώς διευρυνόμενη μεσαία τάξη, η οποία απολαμβάνει αγαθά και πολυτέλεια και δεν μοιάζει διατεθειμένη να τα θυσιάσει για περισσότερα παιδιά. Και κάπως έτσι το σχέδιο για αύξηση των γεννήσεων μοιάζει καταδικασμένο να αποτύχει.

Υποστηρικτικά μέτρα

Βέβαια το επίσημο κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων Ζινχουά ανακοίνωσε ότι μαζί με τη χαλάρωση του νόμου για τον αριθμό των παιδιών ανά οικογένεια θα έλθουν και «υποστηρικτικά μέτρα που θα συμβάλουν στη βελτίωση της δομής του πληθυσμού της χώρας, υλοποιώντας τη στρατηγική της ενεργητικής αντιμετώπισης ενός πληθυσμού που γερνά», ωστόσο ακόμη δεν είναι γνωστό ποια θα είναι αυτά τα μέτρα και πώς θα πείσουν τους νεαρούς Κινέζους να κάνουν περισσότερα παιδιά.

Πάντως σε δυτικά και κινεζικά ΜΜΕ η εικόνα που προκύπτει από δηλώσεις νεαρών Κινέζων είναι ότι όσο οι δομές υποστήριξης των νέων γονιών είναι ανεπαρκείς, η εργασία ανταγωνιστική και το κόστος διαβίωσης – ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα – υψηλό, η εικόνα δεν πρόκειται να αλλάξει, όσο κι αν χαλαρώσει η πολιτική του Πεκίνου για την τεκνοποιία.

Το μεγάλο χάσμα
Πολλοί υποστηρίζουν ότι – ακόμη και για λόγους ανθρωπίνων δικαιωμάτων – η κυβέρνηση της Κίνας θα πρέπει να άρει κάθε περιορισμό στον οικογενειακό προγραμματισμό των κατοίκων της χώρας. Ωστόσο Κινέζοι αξιωματούχοι – που μίλησαν στο Reuters – επισήμαναν ότι υπάρχουν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στα αστικά κέντρα και τις αγροτικές περιοχές της χώρας. Στις μεγάλες πόλεις, όπου η ζωή είναι πιο ακριβή, οι γυναίκες δεν δείχνουν πρόθυμες να κάνουν πολλά παιδιά.

Αντιθέτως στην περιφέρεια επικρατεί ακόμα η παραδοσιακή αντίληψη των μεγάλων οικογενειών και η πλήρης απελευθέρωση των γεννήσεων θα οδηγούσε, σύμφωνα με τους αξιωματούχους, σε ακόμη μεγαλύτερη ανισότητα και φτώχεια στην περιφέρεια, αλλά και σε αυξημένες πιέσεις για απασχόληση, με όλα όσα συνεπάγονται αυτές οι πιέσεις.

Όσο για τα αστικά κέντρα, στο Πεκίνο κατεγράφη μείωση των γεννήσεων 24,3% σε σχέση με το 2019, ενώ οι νέοι που έχουν γεννηθεί από το 1995 και εντεύθεν δείχνουν ακόμα λιγότερη διάθεση για γάμο και παιδιά.

.topontiki.gr/