Η Βρετανία είναι η κατ’εξοχήν νησιωτική χώρα της Ευρώπης. Εξαιρείται η Ισλανδία, η οποία εξαιτίας της μοναχικής γεωγραφικής της τοποθεσίας, έχει επιλέξει σκόπιμα έναν πρωτοφανή διεθνή απομονωτισμό. Η γεωγραφική θέση του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και η συντηρητική κατά βάση ιδιοσυγκρασία των κατοίκων της, συνθέτουν ένα σταυρόλεξο ιδιαιτεροτήτων σε αντιπαραβολή φυσικά με την μέση ευρωπαϊκή ιδιοσυγκρασία. Οι Βρετανοί ιστορικά πρωτοστάτησαν στην υιοθέτηση του κοινοβουλευτικού μοντέλου εξουσίας (1688). Μέχρι και σήμερα ωστόσο, εξακολουθούν να αποδίδουν εξέχουσες τιμές στην συμβολική κεφαλή του κράτους, την βασίλισσα, παρά το γεγονός ότι αποτελεί απομεινάρι μοναρχικού θεσμού. Η δομή των συστημάτων υγείας και εκπαίδευσης, η δομή του κοινοβουλίου, η καχυποψία απέναντι σε ευρωπαϊκούς θεσμούς και αποφάσεις, όπως για παράδειγμα η καχυποψία απέναντι στο σύστημα της ενιαίας κυκλοφορίας του ευρώ νομίσματος που εντέλει δεν υιοθετήθηκε, όπως είναι γνωστό από τους Βρετανούς, αποτελούν γεγονότα που καταδεικνύουν την συντηρητική πτυχή των Βρετανών πολιτών. Επιπρόσθετα, το γεγονός πως δύσκολα ο βρετανικός λαός προθυμοποιείται να επιδοθεί σε γενναίες μεταρρυθμίσεις και ριζικές αλλαγές επιβεβαιώνει εκ νέου τα παραπάνω λεχθέντα.
Πάραυτα ο πρωθυπουργός της Βρετανίας απεφάνθη. Τον ερχόμενο Ιούνιο ο βρετανικός λαός θα αποφασίσει εάν το Ηνωμένο Βασίλειο θα εξακολουθήσει να συμπορεύεται με την ενωμένη Ευρώπη, ή εάν η έξωση (εκούσια), θα σηματοδοτήσει το τέλος της αρχής μιας τραγικής κατάρρευσης. Ας διαδεχτεί λοιπόν τις όχι και τόσο ευοίωνες υποθέσεις, η συλλήβδην καταγραφή των πιθανών συνεπειών ενός Brexit. Κι αυτές ωστόσο προοιωνίζονται ως δυσμενείς.
Το ‘sockwave’ που θα προκαλέσει η είδηση της εξόδου, θα κλυδωνίσει τόσο βίαια το σαθρό (πλέον) οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έτσι ώστε θα δημιουργηθεί άμεσα η ανάγκη για μία ριζική τομή. Η τομή ενδέχεται να κωδικοποιηθεί στο δίλημμα. Οριστική διάλυση ή μεγαλύτερη ενοποίηση;
Το Brexit θα προκαλέσει ασφαλώς, ισχυρότατο πλήγμα στην βρετανική οικονομία, καθώς η αποκοπή από τον κοινοτικό κορμό θα επαναφέρει λόγου χάρη, τους εμπορικούς δασμούς των προϊόντων που θα εισάγονται ή θα εξάγονται από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Αβεβαιότητα όσον αφορά την βραχυπρόθεσμη αλλά και μακροπρόθεσμη σύναψη συμφωνιών με τα ευρωπαϊκά κράτη, τα οποία ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν την Βρετανία ως παράδειγμα προς αποφυγή. Επιπλέον τα κράτη αυτά ορμώμενα από αισθήματα ρεβανσισμού είναι αρκετά πιθανό να προσπαθήσουν να αποφύγουν την σύναψη διμερών και κάθε είδους συμφωνιών σύνδεσης.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα στερηθεί κοινοτικά κονδύλια, τα οποία μέχρι πρότινος καρπωνόταν και αξιοποιούσε, αφενός για την διατήρηση της φτώχειας σε χαμηλά επίπεδα, αφετέρου για την καταπολέμηση της ανεργίας.
Η εθελούσια έξοδος είναι πιθανό να εγείρει ένα ευρύτατο ζήτημα εθνικής ασφάλειας στους κόλπους της βρετανικής κοινωνίας, καθώς η χώρα θα καταστεί ελκυστική και ευάλωτη σε τυχόν τρομοκρατικές απόπειρες.
Το δικαστήριο της αδέκαστης ιστορίας θα ‘στιγματίσει’ τον πολιτικό ηγέτη στην θητεία του οποίου υπάρχει η υποψία ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί ένα τόσο θεμελιώδες – ιστορικό γεγονός. Η ιστορική επιστήμη αποτελεί αδιάβλητο κριτή. Είναι εκείνη που απονέμει την υστεροφημία, εκείνη που την αποδομεί και εκείνη που καταδικάζει σε αιώνια λήθη.
Επιπρόσθετα, θα προκαλέσει ανυπολόγιστη φθορά στο πολιτικό προσκήνιο. Ενδεχομένως όχι παροδική. Θα εγκαινιάσει μία περίοδο πολιτικής αστάθειας, η οποία αστάθεια πρέπει να ληφθεί υπόψιν, καθότι η συντηρητική ιδιοσυγκρασία του μέσου Βρετανού πολίτη δεν αποτελεί υγιή σύμβουλο διαχείρισης σοβαρών προκλήσεων.
Αναντίρρητα, θα παρατηρηθεί μία έκρηξη του ευρωσκεπτικισμού, ο οποίος αποτελεί εν δυνάμει προθάλαμο για ανάλογα αποσχιστικά δημοψηφίσματα στο άμεσο μέλλον. Ας μην παραβλέψουμε το γεγονός πως ενδεχομένως να υφίστανται κράτη, τα οποία αναζητούν άλλοθι, προκειμένου να εγκαταλείψουν την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης.
Σε κάθε περίπτωση ο απογαλακτισμός δεν αποτελεί και δεν πρέπει να θεωρηθεί εύκολη υπόθεση. Ίσως η Βρετανία να μην καταφέρει ποτέ να επουλώσει τις πληγές της και να ορθώσει, όπως ήλπιζε πριν την διενέργεια του δημοψηφίσματος, το ανάστημά της. Ας μην λησμονηθεί το γεγονός, πως η Βρετανία αποτέλεσε βασικό εμπνευστή της ιδέας της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Δια στόματος του Ουίνστον Τσώρτσιλ διατυπώθηκε το 1946 η ιδέα για την δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης σύμφωνα με τα πρότυπα των Η.Π.Α. Η Βρετανία την ίδια στιγμή όμως είναι εκείνη που απειλεί να θέσει άδοξο τέλος στο όραμα των Κόνραντ Αντενάουερ και Ρομπέρ Σουμάν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με μία σοβαρή πρόκληση, η οποία είναι πιθανό να δρομολογήσει την διαδικασία της οριστικής αποσύνθεσης. Μήπως όμως η αναλγησία της πολιτικής ηγεσίας, έχει μετατρέψει την κοινότητα σε έναν βραδυκίνητο και ετερόκλητο μηχανισμό και απλώς το Brexit θα αποτελέσει το επιστέγασμα της δυσμενούς εξέλιξης;
*Προπτυχιακός σπουδαστής του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Δ.Π.Θ.
