Tην Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου, με την ευκαιρία της έναρξης της ετήσιας συνεδρίασης της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), 238 μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), από 78 χώρες, –σε ανοικτή επιστολή- κάλεσαν τους παγκόσμιους ηγέτες «να δράσουν για να σταματήσουν την παγκόσμια κρίση πείνας».
‘ Επί του παρόντος, κατήγγειλαν, ένας άνθρωπος πεθαίνει από πείνα στον κόσμο κάθε τέσσερα δευτερόλεπτα’. 345 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως υποφέρουν από οξεία πείνα, αριθμός που έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2019.
«Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι με όλη την αγροτική τεχνολογία (…) σήμερα, εξακολουθούμε να μιλάμε για λιμό στον 21ο αιώνα», είπε με αγανάκτηση η Μοχάννα Αχμέτ Αλί Ελζαμπάλυ από την Ένωση Οικογενειακής Φροντίδας της Υεμένης, μία από τους υπογράφοντες την επιστολή, και πρόσθεσε :
«Δεν πρόκειται για μια χώρα ή μια ήπειρο και η πείνα δεν έχει ποτέ μόνο μία αιτία. Αυτή είναι η αδικία όλης της ανθρωπότητας».
Δυσοίωνες προβλέψεις
Ο Χάρλεμ Ντεσίρ, αντιπρόεδρος της ΜΚΟ Διεθνούς Επιτροπής Διάσωσης για την Ευρώπη, ήδη από τις αρχές του 2022 καλούσε, από τη μεριά του, τη γαλλική προεδρία της ΕΕ να καταλάβει τη διεθνή ανθρωπιστική κατάσταση, η οποία είχε ήδη γίνει εκρηκτική.
‘…Το 2022 απειλεί να είναι η χρονιά της μεγαλύτερης ανθρωπιστικής καταστροφής όλων των εποχών. Αυτό δείχνει η «Λίστα παρακολούθησης έκτακτης ανάγκης 2022» που δημοσιεύτηκε από τη Διεθνή Επιτροπή Διάσωσης (IRC) στην έκθεσή της στις 14 Δεκεμβρίου 2021, σχετικά με τις 20 ανθρωπιστικές κρίσεις που κινδυνεύουν περισσότερο να επιδεινωθούν το 2022, ξεκινώντας από το Αφγανιστάν, την Αιθιοπία και την Υεμένη’.
Σε είκοσι χώρες, με πάνω από τις μισές από αυτές στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, 274 εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από ανθρωπιστική βοήθεια, 100 εκατομμύρια αντιμετωπίζουν σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια και ένας άνευ προηγουμένου αριθμός ανθρώπων διαφεύγουν από τη βία των πολεμικών συγκρούσεων, τις διώξεις ή τις συνέπειες της ξηρασίας που επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή.
Ενώ αυτές οι είκοσι χώρες έχουν 800 εκατομμύρια κατοίκους, περίπου το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού, αντιπροσωπεύουν το 89% των ανθρώπων που χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια, το 80% των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο και το 76% των εσωτερικά εκτοπισμένων.
Η «Λίστα Παρακολούθησης 2022» δεν είναι μόνο ένας διεθνής δείκτης εξαθλίωσης, μια τυχαία προσθήκη κρίσεων ή η παρουσίαση μιας θεαματικής συγκέντρωσης φτώχειας, είναι επίσης και- κυρίως- αποκαλυπτική μιας συστημικής αποτυχίας του κρατούντος κοινωνικοοικονομικού συστήματος ,με καταστροφικές συνέπειες.
Ποιες χώρες υποφέρουν από πείνα και ποιες είναι οι βασικές αιτίες;
Χωρίς να λάβουμε υπ όψη την περιστασιακή πείνα (άστεγοι, άνεργοι, πρόσφυγες ) στις χώρες του ‘ανεπτυγμένου’ κόσμου- ιδιαίτερα μετά τη λαίλαπα της πανδημίας του Covid 19- ή πείνα είναι ενδημική σε πολλές περιοχές και χώρες του κόσμου. Ιδιαίτερα στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή αλλά και στη Λατινική Αμερική και στην Κεντρική και Νότια Ασία και αλλού. Οι χώρες αυτές έλκουν την κακοδαιμονία από την αποικιοκρατική και νεοαποικιοκρατική τους ιστορία , τη γεωπολιτική τους θέση, τον φυσικό τους πλούτο, τις διεφθαρμένες ελίτ που τις κυβερνούν και τις επιβουλές και ανταγωνισμούς των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.
Εδώ συσσωρεύονται οι επιπτώσεις από:
• την παγκοσμιοποιημένη οικονομία και τον ανταγωνισμό των παικτών μέσα σε αυτήν,
• την κλιματιστική κρίση,
• τις στρατιωτικές επεμβάσεις, από κρατικές, παρακρατικές και τρομοκρατικές δυνάμεις,
• τη πανδημία του Covid 19, και τις υπόλοιπες ζωονόσους,
• τον πόλεμο στην Ουκρανία, με την έλλειψη τροφοδοσίας σιτηρών και λιπασμάτων προς αυτές.
Οι απεγνωσμένες εκκλήσεις των σχετικών διεθνών και τοπικών οργανισμών πέφτουν στο κενό. Ακόμα και η Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια την οποία έχουν αναλάβει οι χώρες-δωρητές της Δύσης (Ευρωπαϊκή ΄Ενωση και ΗΠΑ ) περιορίζεται ολοένα..
«Δυστυχώς, σήμερα, όταν οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες, οι προϋπολογισμοί βοήθειας μένουν στάσιμοι ή μειώνονται», θρηνούσε η Σαμάνθα Πάουερ (Samantha Power), επικεφαλής του Οργανισμού των Ηνωμένων Πολιτειών για τη Διεθνή Ανάπτυξη (Usaid) τον Ιούλιο.
«Καθώς οι κρίσεις διαδέχονται η μία την άλλη με πρωτοφανή ρυθμό, ανησυχούμε ότι οι ήδη περιορισμένοι προϋπολογισμοί της ΕΑΒ (Επίσημης Αναπτυξιακής Βοήθειας) είναι ανεπαρκείς, προσθέτει ο Γκέιλ Σμίθ (Gayle E. Smith), πρόεδρος της ΜΚΟ ONE και πρώην διαχειριστής της Usaid.
Τα κράτη, λέει, τείνουν να περιορίζουν τις ανθρωπιστικές τους δαπάνες, ενώ δεν διστάζουν να αυξήσουν τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς τους. »
Οι ευρωπαϊκοί προϋπολογισμοί μειώνουν την ΕΑΒ (Επίσημη Αναπτυξιακή βοήθεια) προς την Αφρική, με την επίκληση της επιβάρυνσης τους από τη φιλοξενία -στο έδαφός τους- των Ουκρανών Προσφύγων, την κάλυψη των στρατιωτικών δαπανών για τη βοήθεια προς την Ουκρανία, τις κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία, των επιδοτήσεων των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος στα τιμολόγια των κατοίκων των χωρών τους ή/και του κόστους μεταφοράς.
Οι χώρες- δωρητές ενσωματώνουν τη φιλοξενία των προσφύγων στην Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια (ΕΑΒ). Ωστόσο, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) υπολόγισε ότι, αυτό το τμήμα βοήθειας, το οποίο από μόνο του αντιπροσώπευε το 5,2% της βοήθειας που εκταμιεύτηκε το 2021, θα πρέπει να εκτιναχθεί στο 10,9% το 2022 λόγω της εισροής Ουκρανών προσφύγων. Περίπου 7,5 εκατομμύρια έφθασαν σε ευρωπαϊκό έδαφος το 2022, σε σύγκριση με 1,3 εκατομμύρια στο απόγειο της κρίσης στη Συρία το 2016.
Ταυτόχρονα, οι χώρες-δωρητές προτιμούν να αντιμετωπίζουν τα κρατικά τους ελλείμματα από την πανδημία και τον πόλεμο της Ουκρανίας, παρά να είναι συνεπείς στις διεθνείς τους υποχρεώσεις. Η Δανία, η Ολλανδία ή η Σουηδία αποφάσισαν πρόσφατα να ανακατανείμουν μέρος της βοήθειάς τους που καταβάλλεται στη Συρία, το Μάλι ή το Μπαγκλαντές για να χρηματοδοτήσουν την υποδοχή προσφύγων στο έδαφός τους.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη αποφασίσει, το 2021, να μειώσει τον προϋπολογισμό βοήθειας από 0,7% σε 0,5% του εθνικού του εισοδήματος, επικαλούμενος τον αντίκτυπο του Covid-19 στην οικονομία του, δηλαδή περικοπές που αφορούν πολλά δισεκατομμύρια δολάρια.
Στο Αφγανιστάν, όπου ο λιμός απειλεί σχεδόν 23 εκατομμύρια κατοίκους, η έκκληση των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) να συγκεντρώσει 4,4 δισεκατομμύρια δολάρια (4,6 δισεκατομμύρια ευρώ) δεν έχει γίνει κατανοητή. Μόνο το 42% των κεφαλαίων συγκεντρώθηκαν τον Σεπτέμβριο. Στο Μπαγκλαντές, στο Πακιστάν , στην Κεϋλάνη…
Στη Σομαλία, όπου σχεδόν 213.000 κάτοικοι βρίσκονται σε «άμεσο κίνδυνο θανάτου», σύμφωνα με τον ΟΗΕ, λόγω της πείνας και της ξηρασίας, η ανθρωπιστική βοήθεια δεν θα ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο δολάρια, ή μόλις το 70% των αναγκών του.
Στο Σουδάν, τη χώρα που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό εκτοπισμένων στην αφρικανική ήπειρο, το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες έχει σημάνει «συναγερμό για την αύξηση των αναγκών σε ένα πλαίσιο ανοδικών τιμών και ανεπαρκούς ανθρωπιστικής χρηματοδότησης».
Αλλά η Επίσημη Ανθρωπιστική βοήθεια και το ύψος της είναι το ένα θέμα και όχι το μείζον.
Το μείζον θέμα είναι οι εμπόλεμες καταστάσεις –εμφύλιες, από τζιχαντιστές και μη- που δεν επιτρέπουν καν στην Ανθρωπιστική βοήθεια (πολλές φορές είδη πρώτης ανάγκης, φάρμακα, πετρέλαιο-βενζίνα, τρόφιμα, λιπάσματα, σπόρους) να φθάσει στις απειλούμενες περιοχές και τους πληθυσμούς τους καθώς και η παρατεινόμενη ξηρασία λόγω κλιματικής αλλαγής. Τα κοπάδια είναι σκελετωμένα, δεν μπορούν να φυτέψουν σε ολόκληρες καλλιεργητικές περιόδους λόγω παρατεταμένων ανομβριών.
Στην Αφρική, η επισιτιστική κρίση είναι απειλητική σε πολλές περιοχές. Εκτός από το κέρας της Αφρικής, (Σομαλία, Αιθιοπία, Κένυα,) είναι έκδηλα παρούσα στη λεκάνη του Τσαντ, το Κεντρικό Σαχέλ, το Τριεθνές Μπουρκίνα Φάσο, Μάλι ,Νίγηρα και το Βόρειο τμήμα της Νιγηρίας.
Σε όλες αυτές τις περιοχές δρούν τζιχαντιστικές ομάδες -και με το πρόσχημα του αγώνα εναντίον τους-εγχώριες και διεθνείς στρατιωτικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις (δες άρθρο Κοmmon για Σαχέλ- εδώ ) Η δράση αυτών των ομάδων δεν επιτρέπει όχι μόνο τη διακίνηση των ανθρώπων και την τροφοδοσία σε είδη πρώτης ανάγκης, αλλά ούτε καν την προσέγγιση της ανθρωπιστικής βοήθειας καταδικάζοντας τους τοπικούς πληθυσμούς στο λιμό, τις αρρώστιες, τη μεγάλη παιδική θνησιμότητα και το θάνατο.
Πρόσφατα παραδείγματα με τις επιθέσεις των τζιχαντιστών στην περιοχή Ντιτζό στη Μπουργκίνα Φάσο, με τις επιθέσεις στη Σομαλία των Σαμπάμπ (μεγάλου παρακλαδιού της Αλ Κάιντα που θέλει να μετατρέψει τη Σομαλία σε ισλαμικό-θεοκρατικό κράτος).΄Ετσι δημιουργούνται μεγάλα κύματα προσφύγων ιδιαίτερα από νέους, γυναίκες και παιδιά που προσπαθούν να διαφύγουν, είτε σε μια προσπάθεια μόνιμης απόδρασης προς τις ευρωπαϊκές ακτές της Μεσογείου είτε σε παρακείμενους- σε διπλανές χώρες- καταυλισμούς προσφύγων, για να καταφέρουν να επιβιώσουν.
Τελευταία στον εμφύλιο πόλεμο που μαίνεται στην Αιθιοπία – κεντρική κυβέρνηση εναντίον κυβέρνησης ομόσπονδου κρατιδίου Τιγκρέ (στα βόρεια της Αιθιοπίας στα σύνορα με την Ερυθραία)ε
Το Τιγκρέ υπήρξε εξελιγμένη περιοχή χάρη στο νεποτισμό του Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου Tigray (TPLF) που για τριάντα χρόνια ήταν στην εξουσία.Τώρα είναι μόνιμα ναρκοθετημένοι οι δρόμοι διέλευσης της ανθρωπιστικής βοήθειας υλικών και προσωπικού με αποτέλεσμα 6.000.000 κάτοικοι της περιοχής να πένονται (διότι έχει καταστραφεί όλη η υποδομή σε δίκτυα και εγκαταστάσεις παραγωγής,) δεν υπάρχει δυνατότητα καλλιεργειών, ούτε εκτροφής ζωικού κεφαλαίου και δεν έχουν πρόσβαση σε κανενός είδους ιατρική φροντίδα (Το AYDER , Γενικό Νοσοκομείο στην πρωτεύουσα Μαλακέ του Τιγκρέ, που κάλυπτε την τριτοβάθμια νοσηλευτική φροντίδα για τα 6.000.000 κατοίκους του, έχει καταρρεύσει αδυνατώντας να παρέχει φροντίδα στους χρόνιους ασθενείς -διαβητικούς και αιμοκαθαιρόμενους- αλλά και στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών).
Διανομή τροφής στην πόλη Αγκουλά, στο Τιγκρέ , τον Μάη του 2021. (Ben Curtis/AP)
Η αποτυχία των κρατών και της διπλωματίας
Αποτυχία των κρατών και της διπλωματίας τους να διασφαλίσουν τη βασική τους αποστολή έναντι των πολιτών τους, όχι απλώς λόγω παράλειψης ή ανικανότητας αλλά και πολλές φορές λόγω προσανατολισμού –όταν διαπράττουν εγκλήματα κατά του πληθυσμού τους ή εμποδίζουν την ανθρωπιστική πρόσβαση.
Όλοι οι διεθνείς και τοπικοί παράγοντες αποτυγχάνουν να επιλύσουν όλο και πιο περίπλοκες συγκρούσεις που εμπλέκουν πολλούς μη κρατικούς και διεθνείς παράγοντες Ποτέ δεν υπήρξαν τόσες πολλές διεθνοποιημένες εμφύλιες συγκρούσεις. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών εμποδίζεται από την αυξανόμενη χρήση του βέτο. Η αποτυχία του διεθνούς δικαίου, επίσης, η τακτική παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου ατιμώρητη στο όνομα της κυριαρχίας των κρατών, δικαιολογεί τη διαγραφή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Και οι λαοί παντού στον κόσμο; Γιατί αυτή η απάθεια; Είναι μόνο η άγνοια; Είναι η απώθηση της πραγματικότητας; Είναι η εξατομίκευση; Είναι ο σώζων ευατόν σωθήτω; Είναι η ηττοπάθεια μετά την καταβαράθρωση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου;
Εσείς τι λέτε; Τι μπορούμε να κάνουμε;
Πηγές: Διαδικτυακές εκδόσεις Le Monde.fr, AFP
.kommon.gr
