ΗΠΑ: Η επιστροφή του όπλου της απεργίας και οι μελλοντικές προοπτικές

Μέσα στο 2023 χά­θη­καν λόγω απερ­για­κής δρά­σης πε­ρισ­σό­τε­ρες ημέ­ρες ερ­γα­σί­ας από οποια­δή­πο­τε άλλη χρο­νιά εδώ και δύο δε­κα­ε­τί­ες. Επι­πλέ­ον, σε αυτές τις απερ­γί­ες –με τον πο­λυ­φυ­λε­τι­κό και δια­γε­νε­α­κό χα­ρα­κτή­ρα τους– φά­νη­κε πως υπάρ­χει στους ερ­γά­τες και τις ερ­γά­τριες, ει­δι­κά της πιο νε­α­ρής ηλι­κί­ας, το είδος της αυ­το­πε­ποί­θη­σης και της απο­φα­σι­στι­κό­τη­τας που μπο­ρεί να κερ­δί­σει διεκ­δι­κή­σεις που έμοια­ζαν αδια­νό­η­τες μόλις ένα χρόνο νω­ρί­τε­ρα.

Σάρον Σμιθ | μετάφραση Θάνος Λυκουργιάς

Τα σω­μα­τεία που κα­τέ­βη­καν σε απερ­γία ορ­γά­νω­σαν μα­χη­τι­κές μα­ζι­κές απερ­για­κές φρου­ρές και με­γά­λες δια­δη­λώ­σεις μέσα στη χρο­νιά, με πιο γνω­στέ­ςε­κεί­νες των σε­να­ριο­γρά­φων και ηθο­ποιών του Χό­λι­γουντ, των ερ­γα­ζό­με­νων στην Υγεία,των εκ­παι­δευ­τι­κών και των ερ­γα­ζό­με­νων στις αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες. Αυτές οι με­γά­λες, με­ρι­κές φορές τε­ρά­στιες, κι­νη­το­ποι­ή­σεις αντα­να­κλούν μια ρα­γδαία με­τα­τό­πι­ση από το σύ­νη­θες «σε­νά­ριο» των απερ­γιών των πε­ρα­σμέ­νων δε­κα­ε­τιών: όπου οι εται­ρεί­ες αξιο­ποιού­σαν δι­κα­στι­κές δια­τα­γές που πε­ριό­ρι­ζαν στο ελά­χι­στο τη συμ­με­το­χή σε απερ­για­κές φρου­ρές, οδη­γώ­ντας έτσι τα σω­μα­τεία σε ένα πό­λε­μο φθο­ράς ενα­ντί­ον των πολύ ισχυ­ρό­τε­ρων ερ­γο­δο­τών τους, οι οποί­οι προ­σλάμ­βα­ναν μό­νι­μους αντι­κα­τα­στά­τες των απερ­γών, σε ένα ζο­φε­ρό τοπίο για το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα.

Μέχρι και τις 14 Νο­εμ­βρί­ου, φέτος έχουν πραγ­μα­το­ποι­η­θεί 366 απερ­για­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις σε όλες τις ΗΠΑ, ελα­φρώς λι­γό­τε­ρες από τις 424 του 2022. Αλλά η με­γά­λη δια­φο­ρά είναι ο αριθ­μός των ερ­γα­ζο­μέ­νων που έχουν συμ­με­τέ­χει σε αυτές: πε­ρί­που μισό εκα­τομ­μύ­ριο ερ­γα­ζό­με­νοι μέχρι στιγ­μής το 2023, υπερ­δι­πλά­σιοι των 224.000 πέ­ρυ­σι.

Πέρα όμως από τους αριθ­μούς, ο χα­ρα­κτή­ρας της τα­ξι­κής πάλης έχει αλ­λά­ξει δρα­μα­τι­κά.

Η τε­λευ­ταία φορά που τέ­τοιος αριθ­μός ερ­γα­ζο­μέ­νων συμ­με­τεί­χε σε απερ­για­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις ήταν το 1993, όταν κά­ποιοι αφο­σιω­μέ­νοι βιο­μη­χα­νι­κοί ερ­γά­τες ξε­κί­νη­σαν μια ύστα­τη προ­σπά­θεια να απο­τρέ­ψουν ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρες πα­ρα­χω­ρή­σεις στην επί­θε­ση των ερ­γο­δο­τών ηο­ποία μαί­νε­ται από το 1979. Οι προ­σπά­θειές τους, ωστό­σο, δεν μπο­ρού­σαν να ανα­με­τρη­θούν με την αγριό­τη­τα των επι­χει­ρή­σε­ων. Στα μέσα της δε­κα­ε­τί­ας του 1990, οι ερ­γα­ζό­με­νοι σε εται­ρεί­ες όπως η Caterpillar, η Bridgestone/Firestone και η Staley manufacturing υπέ­στη­σαν πα­ρα­λυ­τι­κές ήττες, από τις οποί­ες το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα δεν έχει ακόμη συ­νέλ­θει.

Η μα­χη­τι­κό­τη­τα της ερ­γα­τι­κής τάξης αυ­ξά­νε­ται

Υπήρ­χαν εμ­φα­νή ση­μά­δια μιας αυ­ξα­νό­με­νης μα­χη­τι­κό­τη­τας της ερ­γα­τι­κής τάξης ήδη από το 2022. Το πιο ση­μα­ντι­κό: αφού οι σι­δη­ρο­δρο­μι­κές εται­ρεί­ες κα­τέ­λη­ξαν σε προ­σω­ρι­νή συμ­φω­νία με τα 12 σι­δη­ρο­δρο­μι­κά συν­δι­κά­τα τον Σε­πτέμ­βριο, οι ερ­γα­ζό­με­νοι σε τέσ­σε­ρα από αυτά -τα οποία εκ­προ­σω­πούν όμως την πλειο­ψη­φία του ερ­γα­τι­κού δυ­να­μι­κού των σι­δη­ρο­δρό­μων- ψή­φι­σαν υπέρ της απόρ­ρι­ψης της σύμ­βα­σης.

Το κύριο ση­μείο εμπλο­κής ήταν το αί­τη­μα για πλη­ρω­μέ­νες άδειες  ασθε­νεί­ας. Οι εξαι­ρε­τι­κά κερ­δο­φό­ρες εται­ρεί­ες υπο­στή­ρι­ξαν ότι δεν είχαν την οι­κο­νο­μι­κή δυ­να­τό­τη­τα να πα­ρέ­χουν καμία τέ­τοια άδεια. Ο πρό­ε­δρος Τζο Μπάι­ντεν επι­κα­λέ­στη­κε τον Ερ­γα­τι­κό Νόμο για τους Σι­δη­ρο­δρό­μους  του 1926, ο οποί­ος επι­τρέ­πει στο Κο­γκρέ­σο να εμπο­δί­ζει τους ερ­γα­ζό­με­νους να απερ­γούν. Όταν ένα νο­μο­σχέ­διο που έδινε στους ερ­γα­ζό­με­νους επτά ημέ­ρες αναρ­ρω­τι­κής άδειας πέ­ρα­σε από τη Βουλή, αλλά ητ­τή­θη­κε στη Γε­ρου­σία, το Κο­γκρέ­σο επέ­βα­λε τε­λι­κά μια συμ­φω­νία χωρίς ημέ­ρες αναρ­ρω­τι­κής άδειας.

Οι φε­τι­νές απερ­γί­ες (και η «παρ’ ολί­γον απερ­γία» των 340.000 ερ­γα­ζο­μέ­νων της UPS στα τέλη Ιου­λί­ου) ήταν αγώ­νες με­γά­λης κλί­μα­κας. [στον με­τα­φο­ρι­κό κο­λοσ­σό UPS, οι δια­πραγ­μα­τεύ­σεις όδευαν προς κα­τάρ­ρευ­ση, αλλά υπό την απει­λή απερ­γί­ας, την τε­λευ­ταία στιγ­μή η εται­ρεία υπο­χώ­ρη­σε σε επι­πλέ­ον αι­τή­μα­τα του σω­μα­τεί­ου, κάτι που χα­ρα­κτη­ρί­στη­κε ως «επι­τυ­χία που δεν μπο­ρεί να αγνοη­θεί» σε σχε­τι­κή αρ­θρο­γρα­φία]. Ως τέ­τοιοι, συ­γκέ­ντρω­σαν ση­μα­ντι­κή προ­σο­χή από τα ΜΜΕ, ανα­δει­κνύ­ο­ντας ευ­ρέ­ως τις χα­μη­λές αμοι­βές και τις κακές συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας που αντι­με­τω­πί­ζουν αυτοί οι συν­δι­κα­λι­σμέ­νοι ερ­γα­ζό­με­νοι. Επι­πλέ­ον, οι αγώ­νες των ερ­γα­τών στις αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες και των Teamsters [συν­δι­κά­το οδη­γών φορ­τη­γών] ση­μα­το­δό­τη­σαν την επα­νεμ­φά­νι­ση των ερ­γα­ζο­μέ­νων σε κρί­σι­μους κλά­δους στο επί­κε­ντρο της τα­ξι­κής πάλης μετά από πολλά χρό­νια απου­σί­ας.

Η κοινή γνώμη υπο­στή­ρι­ξε τους απερ­γούς σε όλες αυτές τις δια­μά­χες με δια­φο­ρά δύο υπέρ προς έναν κατά. Πρό­κει­ται για την ίδια δια­φο­ρά με την οποία το κοινό υπο­στη­ρί­ζει τα συν­δι­κά­τα γε­νι­κό­τε­ρα και η οποία είναι υψη­λό­τε­ρη από κάθε άλλη φορά μετά το 1965. Όλα αυτά υπο­δη­λώ­νουν μια αύ­ξη­ση της τα­ξι­κής συ­νεί­δη­σης στο σύ­νο­λό του πλη­θυ­σμού.

Σή­με­ρα υπάρ­χει σε όλες τις ΗΠΑ ένα διά­χυ­το αί­σθη­μα τα­ξι­κής οργής  -για τα τε­ρά­στια εται­ρι­κά κέρδη, τις διο­γκω­μέ­νες αμοι­βές των διευ­θύ­νο­ντων συμ­βού­λων, τους χα­μη­λούς μι­σθούς και τις κακές συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας- και οι άν­θρω­ποι της ερ­γα­τι­κής τάξης μπο­ρού­σαν να ταυ­τι­στούν με τους απερ­γούς: τους χι­λιά­δες συγ­γρα­φείς και ηθο­ποιούς του Χό­λι­γουντ που δυ­σκο­λεύ­ο­νται να πλη­ρώ­σουν το ενοί­κιο και την υγειο­νο­μι­κή πε­ρί­θαλ­ψή τους,τους οδη­γούς της UPS που δου­λεύ­ουν σε θερ­μο­κρα­σί­ες καύ­σω­να σε φορ­τη­γά χωρίς κλι­μα­τι­σμό, τους ερ­γά­τες της αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ας των οποί­ων οι πραγ­μα­τι­κοί (συ­νυ­πο­λο­γί­ζο­ντας τον πλη­θω­ρι­σμό) μι­σθοί έχουν μειω­θεί σχε­δόν 20% από το 2008. Εν τω με­τα­ξύ, οι εται­ρεί­ες που απα­σχο­λούν αυ­τούς τους ερ­γα­ζό­με­νους κο­λυ­μπούν όλες στα κέρδη.

Με­γά­λες νίκες, μετά από δε­κα­ε­τί­ες ήττας

Ίσως το πιο ση­μα­ντι­κό είναι ότι όλοι οι ερ­γα­ζό­με­νοι που ύψω­σαν ανά­στη­μα απέ­να­ντι στις εται­ρεί­ες πέ­τυ­χαν ση­μα­ντι­κές νίκες, για πρώτη φορά εδώ και δε­κα­ε­τί­ες. Τον πε­ρα­σμέ­νο μήνα, ο δη­μο­σιο­γρά­φος Στί­βεν Γκρίν­χα­ουζ πε­ριέ­γρα­ψε το «κύμα εντυ­πω­σια­κών – με­ρι­κές φορές σο­κα­ρι­στι­κών» μι­σθο­λο­γι­κών αυ­ξή­σε­ων στις φε­τι­νές συλ­λο­γι­κές συμ­βά­σεις ερ­γα­σί­ας:

«Τον Αύ­γου­στο, 15.000 πι­λό­τοι της American Airlines κέρ­δι­σαν μι­σθο­λο­γι­κές αυ­ξή­σεις της τάξης του 46% στα επό­με­να τέσ­σε­ρα χρό­νια. Οι Τeamsters στην UPS κέρ­δι­σαν αυ­ξή­σεις 7,50 δο­λα­ρί­ων την ώρα μέσα στα επό­με­να πέντε, με τις αμοι­βές των οδη­γών να ανε­βαί­νουν στα 49 δο­λά­ρια την ώρα και τους ερ­γα­ζό­με­νους με­ρι­κής απα­σχό­λη­σης να λαμ­βά­νουν αύ­ξη­ση 48% κατά μέσο όρο.

Μετά από τρι­ή­με­ρη απερ­γία στις αρχές του μήνα, 85.000 ερ­γα­ζό­με­νοι της Kaiser Permanente [πολύ με­γά­λη εται­ρεία πα­ρο­χής φρο­ντί­δας υγεί­ας] κέρ­δι­σαν αυ­ξή­σεις κατά 21%, όπως και κα­τώ­τα­το ωρο­μί­σθιο 25 δο­λα­ρί­ων στην Κα­λι­φόρ­νια. Τον Μάρ­τιο, 30.000 ερ­γα­ζό­με­νοι της σχο­λι­κής πε­ρι­φέ­ρειας του Λος Άν­τζε­λες (οδη­γοί λε­ω­φο­ρεί­ων, ερ­γα­ζό­με­νοι στην κα­φε­τέ­ρια και βοη­θοί εκ­παι­δευ­τι­κών) κέρ­δι­σαν αύ­ξη­ση μι­σθών κατά 30% στα επό­με­να τέσ­σε­ρα χρό­νια. Στο Όρε­γκον, 1.400 νο­ση­λευ­τές στο νο­σο­κο­μείο Providence Portland εξα­σφά­λι­σαν αυ­ξή­σεις με­τα­ξύ 17% και 27% στα επό­με­να δύο χρό­νια».

Κέρ­δι­σαν οι απερ­γοί όλα όσα ζή­τη­σαν φέτος; Φυ­σι­κά και όχι. Μια απερ­γία μόνο δεν θα μπο­ρού­σε ποτέ να ανα­πλη­ρώ­σει 40 χρό­νια πα­ρα­χω­ρή­σε­ων. Αλλά ανά­γκα­σαν τους ερ­γο­δό­τες τους να υπο­χω­ρή­σουν σε αι­τή­μα­τα που είχαν ορ­κι­στεί ότι δεν θα τα συ­ζη­τού­σαν καν ποτέ. Οι συγ­γρα­φείς και οι ηθο­ποιοί του Χό­λι­γουντ πα­ρέ­μει­ναν αμε­τα­κί­νη­τοι μέ­χρις ότου τα στού­ντιο συμ­φώ­νη­σαν τε­λι­κά σε ορι­σμέ­νες δια­τυ­πώ­σεις στις συμ­βά­σεις σχε­τι­κά με τα έσοδα από το streaming και την χρήση της AI [τε­χνη­τή νοη­μο­σύ­νη]. Η απερ­γία του UAW [United Auto Workers, το συν­δι­κά­το στις αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες] δεν κα­τά­φε­ρε να επα­να­κτή­σει τον πα­ρα­δο­σια­κό τρόπο κα­τα­βο­λής συ­ντά­ξε­ων και την υγειο­νο­μι­κή πε­ρί­θαλ­ψη των συ­ντα­ξιού­χων, αλλά άντε­ξε αρ­κε­τά ώστε να κερ­δί­σει την τι­μα­ριθ­μι­κή προ­σαρ­μο­γή των μι­σθών στο κό­στος δια­βί­ω­σης [COLA – cost of living adjustment] και την συν­δι­κα­λι­στι­κή εκ­προ­σώ­πη­ση της UAW σε ορι­σμέ­να ερ­γο­στά­σια πα­ρα­γω­γής ηλε­κτρι­κών οχη­μά­των, κα­το­χυ­ρώ­νο­ντας μια ση­μα­ντι­κή πρώτη πρό­σβα­ση σε αυτά για το συν­δι­κά­το.

Αλλά οι προσ­δο­κί­ες πολ­λών απερ­γών ήταν ακόμα υψη­λό­τε­ρες αυτή τη φορά, καθώς είχαν χάσει πάρα πολλά κατά τη διάρ­κεια των τε­λευ­ταί­ων τεσ­σά­ρων δε­κα­ε­τιών μο­νό­πλευ­ρου τα­ξι­κού πο­λέ­μου. Αυτό ήταν πιο εμ­φα­νές με­τα­ξύ των με­γα­λύ­τε­ρων σε ηλι­κία ερ­γα­τών στις αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες, οι οποί­οι ψή­φι­σαν ενά­ντια­στη νέα σύμ­βα­ση, παρά τα τε­ρά­στια βή­μα­τά προς τα εμπρός που αυτή προ­σέ­φε­ρε. Πα­ρό­λο που η συμ­φω­νία επι­κυ­ρώ­θη­κε από το 64% των ερ­γα­ζο­μέ­νων στις τρεις με­γά­λες αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες (Big Three), η υπο­στή­ρι­ξη που συ­γκέ­ντρω­σε διέ­φε­ρε ση­μα­ντι­κά από τη μία στην άλλη. Ενώ το 68,8% των ερ­γα­ζο­μέ­νων στη Stellantis και το 69,3% στη Ford ψή­φι­σαν υπέρ, η σύμ­βα­ση υπο­στη­ρί­χθη­κε μόνο από το 54,7% στη GM. Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι επτά από τα έντε­κα ερ­γο­στά­σια συ­ναρ­μο­λό­γη­σης της GM στις ΗΠΑ απέρ­ρι­ψαν τη συμ­φω­νία.

Ο λόγος για το χα­μη­λό­τε­ρο πο­σο­στό υπέρ του«ναι» στην GM είχε να κάνει με το υψη­λό­τε­ρο πο­σο­στό ερ­γα­ζο­μέ­νων με πο­λύ­χρο­νη προ­ϋ­πη­ρε­σία (και συ­νε­πώς με­γα­λύ­τε­ρης ηλι­κί­ας) σε αυτήν. Αυτοί οι ερ­γα­ζό­με­νοι έχουν υπο­στεί δε­κα­ε­τί­ες υπο­χω­ρή­σε­ων στις συμ­βά­σεις τους και ήταν θυ­μω­μέ­νοι που οι αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες αρ­νή­θη­καν να επα­να­φέ­ρουν τις πα­ρα­δο­σια­κές συ­ντά­ξεις και την υγειο­νο­μι­κή πε­ρί­θαλ­ψη μετά τη συ­ντα­ξιο­δό­τη­ση. Πολ­λοί από τους ερ­γα­ζό­με­νους με με­γα­λύ­τε­ρη προ­ϋ­πη­ρε­σία ψή­φι­σαν κατά της σύμ­βα­σης και­στις τρεις με­γά­λες εται­ρεί­ες.

Γιατί τώρα και όχι νω­ρί­τε­ρα;

Η πρό­σφα­τη άνο­δος της μα­χη­τι­κό­τη­τας της ερ­γα­τι­κής τάξης μας δίνει μια ει­κό­να του τι θα χρεια­στεί για να αλ­λά­ξει απο­φα­σι­στι­κά ο τα­ξι­κός συ­σχε­τι­σμός δύ­να­μης στις ΗΠΑ, ο οποί­ος για πάρα πολύ καιρό έγερ­νε πολύ βαριά υπέρ του κε­φα­λαί­ου.

Αλλά ένα προ­φα­νές ερώ­τη­μα πα­ρα­μέ­νει: Γιατί αυτή η άνο­δος της τα­ξι­κής πάλης δεν συ­νέ­βη νω­ρί­τε­ρα; Η απά­ντη­ση είναι απλή, ει­δι­κά όταν υπάρ­χει το πλε­ο­νέ­κτη­μα της εκ των υστέ­ρων γνώ­σης.

Στα τέλη της δε­κα­ε­τί­ας του 1970, η τάξη των επι­χει­ρη­μα­τιών -με τη βο­ή­θεια, όπως πάντα, των δύο κυ­βερ­νη­τι­κών κομ­μά­των της, των Δη­μο­κρα­τι­κών και των Ρε­που­μπλι­κά­νων- εξα­πέ­λυ­σε μια ολο­μέ­τω­πη επί­θε­ση ενά­ντια στο βιο­τι­κό επί­πε­δο και την ορ­γά­νω­ση της ερ­γα­τι­κής τάξης,χρη­σι­μο­ποιώ­ντας κάθε μέσο που είχε στη διά­θε­σή της. Αυτή η μα­νια­σμέ­νη επί­θε­ση έγινε έκτο­τε γνω­στή ως «νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός» – ευ­η­με­ρία για τους πλού­σιους, λι­τό­τη­τα για την ερ­γα­τι­κή τάξη- και συ­νε­χί­ζει μέχρι σή­με­ρα να δια­μορ­φώ­νει τις πο­λι­τι­κές των κυ­ρί­αρ­χων τά­ξε­ων σε όλο τον κόσμο.

Αλλά η τα­ξι­κή οργή απλά συσ­σω­ρευό­ταν -χω­ρίς να με­τα­φρά­ζε­ται σε αγώ­νες- μέ­χρις ότου οι ερ­γα­ζό­με­νοι άρ­χι­σαν να αι­σθά­νο­νται ότι είχαν υπήρ­χαν πι­θα­νό­τη­τες νίκης αν απερ­γή­σουν.

Υπάρ­χει μια σειρά πα­ρα­γό­ντων που μπο­ρού­με να εντο­πί­σου­με ξε­κά­θα­ρα, των οποί­ων η σύ­γκλι­ση συ­νέ­βα­λε ώστε με­γα­λύ­τε­ρος αριθ­μός ερ­γα­ζο­μέ­νων να αι­σθά­νε­ται έτοι­μος να απερ­γή­σει:

1.Διά­χυ­τη τα­ξι­κή συ­νεί­δη­ση: Αυτό πε­ρι­λαμ­βά­νει τη­νε­πί­γνω­ση ότι οι εται­ρεί­ες συσ­σω­ρεύ­ουν τε­ρά­στια κέρδη και επί­σης απο­ζη­μιώ­νουν τα στε­λέ­χη και τους επεν­δυ­τές τους σε επί­πε­δα που ξε­περ­νούν κάθε όριο –οπότε θα τους ήταν οι­κο­νο­μι­κά εύ­κο­λο να δώ­σουν πε­ρισ­σό­τε­ρα στους ερ­γα­ζό­με­νους που κα­θι­στούν αυτά τα κέρδη εφι­κτά.

Η παν­δη­μία πα­ρό­ξυ­νε αυτό το θυμό, ιδίως με­τα­ξύ των λε­γό­με­νων «ανα­γκαί­ων ερ­γα­ζο­μέ­νων» που ανα­γκά­στη­καν να ρι­σκά­ρουν τη ζωή τους χωρίς πρό­σθε­τη απο­ζη­μί­ω­ση, ενώ τα κέρδη των ερ­γο­δο­τών τους εκτο­ξεύ­τη­καν στα ύψη.

Και μπο­ρεί οι υψη­λοί ρυθ­μοί πλη­θω­ρι­σμού που ξε­κί­νη­σαν να τρέ­χουν κατά τη διάρ­κεια της παν­δη­μί­ας να επι­βρα­δύν­θη­καν σχε­τι­κά πρό­σφα­τα, αλλά οι τιμές έχουν πα­ρα­μεί­νει υψη­λό­τε­ρες από ό,τι πριν από την παν­δη­μία, ενώ οι μι­σθοί δεν έχουν ακο­λου­θή­σει ούτε στο ελά­χι­στο το κό­στος των ειδών πρώ­της ανά­γκης, όπως τα είδη δια­τρο­φής και το ενοί­κιο.

Όπως συ­νό­ψι­σε, για πα­ρά­δειγ­μα, το Ιν­στι­τού­το Οι­κο­νο­μι­κής Πο­λι­τι­κής (EPI) την τα­ξι­κή δυ­να­μι­κή στις τρεις με­γά­λες αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες:

-Τα κέρδη των «3 με­γά­λων» αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νιών -Ford, General Motors και Stellantis- εκτο­ξεύ­τη­καν κατά 92% από το 2013 έως το 2022, φτά­νο­ντας συ­νο­λι­κά τα 250 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια δο­λά­ρια. Οι προ­βλέ­ψεις για το 2023 κά­νουν λόγο για πε­ρισ­σό­τε­ρα από 32 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια δο­λά­ρια σε πρό­σθε­τα κέρδη.

-Οι αμοι­βές των διευ­θύ­νο­ντων συμ­βού­λων στις 3 με­γά­λες εται­ρεί­ες αυ­ξή­θη­καν κατά 40% την ίδια πε­ρί­ο­δο, ενώ οι εται­ρεί­ες κα­τέ­βα­λαν στους με­τό­χους σχε­δόν 66 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια δο­λά­ρια μέσω με­ρι­σμά­των και επα­να­γο­ρών με­το­χών.

-Δεν απο­κα­τα­στά­θη­καν ποτέ οι πα­ρα­χω­ρή­σεις που έκα­ναν οι ερ­γα­ζό­με­νοι μετά την κρίση της αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ας το 2008, όπως η ανα­στο­λή της προ­σαρ­μο­γής των μι­σθών στο κό­στος ζωής. Ως απο­τέ­λε­σμα, οι μι­σθοί των ερ­γα­ζο­μέ­νων, τόσο στον ορ­γα­νω­μέ­νο συν­δι­κα­λι­στι­κά τομέα όσο και στον ασυν­δι­κά­λι­στο, υπο­λεί­πο­νται ολο­έ­να και πε­ρισ­σό­τε­ρο του πλη­θω­ρι­σμού. Σε όλες τις ΗΠΑ, οι ερ­γα­ζό­με­νοι στην αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νία είδαν τις μέσες πραγ­μα­τι­κές ωριαί­ες απο­δο­χές τους να μειώ­νο­νται κατά 19,3% από το 2008.

-Ο δια­μοι­ρα­σμός των κερ­δών με τους ερ­γα­ζό­με­νους θα γίνει ακόμη πιο κρί­σι­μος καθώς η βιο­μη­χα­νία εστιά­ζει στο να γίνει πιο «πρά­σι­νη» -τόσο στο τι οχή­μα­τα πα­ρά­γει όσο και στο πώς τα πα­ρά­γει. Οι 3 με­γά­λες επι­χει­ρή­σεις πρό­κει­ται να λά­βουν επι­δο­τή­σεις ρεκόρ -οι οποί­ες χρη­μα­το­δο­τού­νται από τους φο­ρο­λο­γού­με­νους- για να υπο­στη­ρί­ξουν την επέ­κτα­σή τους στην κα­τα­σκευή ηλε­κτρι­κών οχη­μά­των. Οι πο­λι­τι­κές με­τά­βα­σης στα ηλε­κτρι­κά αυ­το­κί­νη­τα και οι οι­κο­νο­μι­κές και κλι­μα­τι­κές δυ­να­τό­τη­τες που αυτές υπό­σχο­νται δεν θα είναι βιώ­σι­μες αν οι ερ­γα­ζό­με­νοι στις αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες και οι κοι­νό­τη­τες τους κλη­θούν και πάλι να θυ­σιά­σουν καλές θέ­σεις ερ­γα­σί­ας.

2. Η πολύ σφι­χτή αγορά ερ­γα­σί­ας. Το πο­σο­στό ανερ­γί­ας έχει πα­ρα­μεί­νει κάτω από 4% για με­γα­λύ­τε­ρο χρο­νι­κό διά­στη­μα από οποια­δή­πο­τε άλλη φορά μετά τη δε­κα­ε­τία του 1960. Σε μια έρευ­να της Ομο­σπον­δια­κής Τρά­πε­ζας της Νέας Υόρ­κης που δη­μο­σιεύ­θη­κε τον πε­ρα­σμέ­νο Δε­κέμ­βριο, πε­ρί­που το 58% των ερω­τη­θέ­ντων δή­λω­σε ότι ανα­μέ­νει πως θα μπο­ρέ­σει να βρει μια νέα θέση ερ­γα­σί­ας εάν χάσει την τρέ­χου­σα. Αυτό κα­θι­στά την απερ­γία λι­γό­τε­ρο επι­κίν­δυ­νη, ιδίως με­τα­ξύ των εκα­τομ­μυ­ρί­ων ερ­γα­ζο­μέ­νων των οποί­ων οι ση­με­ρι­νοί μι­σθοί και οι συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας δεν δια­φέ­ρουν πολύ από τις άλλες θέ­σεις ερ­γα­σί­ας που είναι εύ­κο­λα δια­θέ­σι­μες.

3. Επε­κτει­νό­με­νοι κλά­δοι, ιδίως εκεί­νοι που χρη­σι­μο­ποιούν νέες τε­χνο­λο­γί­ες. Σε αντί­θε­ση με τις δε­κα­ε­τί­ες του 1970 και του 1980, όταν όλοι οι κα­τα­σκευα­στές ισχυ­ρί­ζο­νταν ότι δεν ήταν σε θέση να αντα­γω­νι­στούν λόγω της χα­μη­λής πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τας (είτε αυτό ήταν αλή­θεια, είτε όχι), οι πε­ρισ­σό­τε­ρες με­γά­λες εται­ρεί­ες δεν μπο­ρούν να προ­βά­λουν αυτόν τον ισχυ­ρι­σμό σή­με­ρα. Και πολ­λοί εξαι­ρε­τι­κά κερ­δο­φό­ροι κλά­δοι, όπως η ψυ­χα­γω­γία, υιο­θε­τούν νέες τε­χνο­λο­γί­ες όπως η τε­χνη­τή νοη­μο­σύ­νη για να αυ­ξή­σουν τα κέρδη τους. Στην πε­ρί­πτω­ση της αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ας, αυτό ση­μαί­νει επί­σης την επέ­κτα­σή της στην πα­ρα­γω­γή ηλε­κτρι­κών οχη­μά­των –η οποία σε με­γά­λο βαθμό χρη­μα­το­δο­τεί­ται από ομο­σπον­δια­κές δη­μό­σιες επεν­δύ­σεις στην «πρά­σι­νη» τε­χνο­λο­γία, σε μια κα­τά­στα­ση win-win για τις τρεις με­γά­λες αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες.

4. Με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κές συν­δι­κα­λι­στι­κές ηγε­σί­ες [με την έν­νοια της διεκ­δί­κη­σης «με­ταρ­ρύθ­μι­σης» του ίδιου του συν­δι­κα­λι­στι­κού κι­νή­μα­τος]. Ενώ οι αλ­λα­γές στην ανώ­τα­τη συν­δι­κα­λι­στι­κή ηγε­σία δεν είναι απα­ραί­τη­τες για την προ­ώ­θη­ση της τα­ξι­κής πάλης, μπο­ρούν ωστό­σο να είναι πολύ χρή­σι­μες. Πα­ρά­δειγ­μα απο­τε­λούν τα με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κά ψη­φο­δέλ­τια που νί­κη­σαν και είναι σή­με­ρα στην ηγε­σία των Teamsters και της UAW. Τόσο ο πρό­ε­δρος των Teamsters, Σιν Ο’ Μπράιαν όσο και ο Σον Φέιν της UAW κα­τέ­βη­καν στις εκλο­γές ως με­ταρ­ρυθ­μι­στές υπο­ψή­φιοι που χρη­σι­μο­ποιούν τη γλώσ­σα της τα­ξι­κής πάλης και εκ­φρά­ζουν μια προ­θυ­μία να συ­γκρου­στούν με τους ερ­γο­δό­τες για να πά­ρουν τα μέλη τους αυτό που αξί­ζουν.

Αυτό ισχύ­ει ιδιαί­τε­ρα για τον Φέιν, ο οποί­ος σε συ­νέ­ντευ­ξη Τύπου στα πα­νε­θνι­κά μέσα ενη­μέ­ρω­σης φο­ρού­σε ένα μπλου­ζά­κι με το σύν­θη­μα «Φάτε τους πλού­σιους» (Eat the Rich), ενώ στο βα­σι­κό προ­σω­πι­κό του επι­τε­λείο πε­ρι­λαμ­βά­νο­νται άν­θρω­ποι που ανή­κουν στην Αρι­στε­ρά, όπως ο Κρις Μπρουκς, πρώην δη­μο­σιο­γρά­φος του LaborNotes. Καθ’ όλη τη διάρ­κεια της απερ­γί­ας, ο Φέιν κα­τέ­στη­σε σαφές ότι ο αγώ­νας του UAW διε­ξά­γε­ται για λο­γα­ρια­σμό όλης της ερ­γα­τι­κής τάξης. Αφού το συν­δι­κά­το ανα­κοί­νω­σε τη νίκη του, ο Φέιν δή­λω­σε εμ­φα­τι­κά ότι η νίκη του συν­δι­κά­του θα απο­τε­λέ­σει «ση­μείο κα­μπής στον τα­ξι­κό πό­λε­μο που μαί­νε­ται στη χώρα τα τε­λευ­ταία 40 χρό­νια».

Ο Φέιν κα­τά­φε­ρε να εκλε­γεί επει­δή, για πρώτη φορά στην ιστο­ρία του, το UAW επέ­τρε­ψε σε όλα τα μέλη του να συμ­με­τέ­χουν άμεσα στην εκλο­γή της ανώ­τα­της ηγε­σί­ας του συν­δι­κά­του και κέρ­δι­σε με πολύ μικρή δια­φο­ρά, στις αρχές της χρο­νιάς. Όμως, το ψη­φο­δέλ­τιο «UAW Members United» (Ενω­μέ­να Μέλη του UAW) κα­τά­φε­ρε να εκ­θρο­νί­σει την πα­γιω­μέ­νη και διε­φθαρ­μέ­νη «Διοι­κη­τι­κή Συμ­μα­χία» [Administrative Caucus] που κυ­ριαρ­χού­σε στο UAW για πε­ρισ­σό­τε­ρα από 70 χρό­νια.

Αυτή η νέα ηγε­σία του UAW ακο­λού­θη­σε μια στρα­τη­γι­κή που ονό­μα­σαν «Stand Up Strike» [Ση­κω­νό­μα­στε Όρ­θιοι κι Απερ­γού­με], που δεί­χνει να απο­τί­νει φόρο τιμής στις ιστο­ρι­κές «κα­θι­στι­κές απερ­γί­ες» (Sit – Down Strikes), με τις οποί­ες κα­τά­φε­ραν να συν­δι­κα­λι­στούν οι βιο­μη­χα­νι­κοί ερ­γά­τες τη δε­κα­ε­τία του 1930. Η κα­θι­στι­κή απερ­γία στο Φλιντ το χει­μώ­να του 1936-37 κα­τέ­λη­ξε σε νίκη, ανα­γκά­ζο­ντας τον φα­να­τι­κά αντι-συν­δι­κα­λι­στι­κό εται­ρι­κό γί­γα­ντα General Motors Corporation να ανα­γνω­ρί­σει το UAW ως δια­πραγ­μα­τευ­τι­κό εκ­πρό­σω­πο των ερ­γα­ζο­μέ­νων της.

Εν προ­κει­μέ­νω, αυτή η στρα­τη­γι­κή (Stand Up Strike) έσπα­σε τη μα­κρό­χρο­νη πα­ρά­δο­ση του UAW να κη­ρύσ­σει απερ­γία μόνο σε μία από τις τρεις με­γά­λες αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες, ενώ η γε­νι­κή προσ­δο­κία ήταν ότι οι άλλες δύο θα συμ­μορ­φώ­νο­νταν με το πε­ριε­χό­με­νο της σύμ­βα­σης [που θα προ­έ­κυ­πτε από την απερ­γία με την πρώτη]. Αντί­θε­τα, το συν­δι­κά­το κή­ρυ­ξε απερ­γία ενά­ντια και στις τρείς αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες, επι­λέ­γο­ντας όμως ποιες εγκα­τα­στά­σεις θα απερ­γού­σαν και πότε, αφή­νο­ντας τις τρεις εται­ρεί­ες να προ­σπα­θούν να μα­ντέ­ψουν ποιες από τις μο­νά­δες τους θα ήταν ο επό­με­νος στό­χος. Με αυτόν τον τρόπο, το συν­δι­κά­το είχε το πάνω χέρι στον έλεγ­χο της πο­ρεί­ας της σύ­γκρου­σης, ενώ οι εται­ρεί­ες πά­σχι­ζαν να αντα­πε­ξέλ­θουν. Αυτή η στρα­τη­γι­κή απο­δεί­χθη­κε νι­κη­φό­ρα, αλλά ακόμη και έτσι, η απερ­γία χρειά­στη­κε να κρα­τή­σει έξι εβδο­μά­δες μέχρι να μπο­ρέ­σει το συν­δι­κά­το να κη­ρύ­ξει τη νίκη του.

Όλοι αυτοί οι πα­ρά­γο­ντες συ­νέ­βα­λαν συν­δυα­στι­κά στο μέ­γε­θος και στον χα­ρα­κτή­ρα των απερ­γιών που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν φέτος, με τους ερ­γα­ζό­με­νους που συμ­με­τεί­χαν να νιώ­θουν πιο σί­γου­ροι και απο­φα­σι­σμέ­νοι να αγω­νι­στούν για αυτό που τους αξί­ζει.

Το μέλ­λον: αλ­λη­λεγ­γύη και αγώ­νας

Το κλει­δί για το μέλ­λον, όπως πάντα, πε­ρι­λαμ­βά­νει την αλ­λη­λεγ­γύη και την προ­θυ­μία για αγώνα. Και λόγω αυτών των πρό­σφα­των απερ­γιών έχου­με κάνει ένα βήμα μπρο­στά. Το πιο ση­μα­ντι­κό είναι η επι­τα­κτι­κή ανά­γκη για ορ­γά­νω­ση νέων σω­μα­τεί­ων -η οποία έχει πα­ρα­με­λη­θεί κα­τά­φω­ρα από τους εται­ρι­κούς συν­δι­κα­λι­στές [business unionism, η πρα­κτι­κή λει­τουρ­γί­ας του συν­δι­κά­του με τέ­τοιο επαγ­γελ­μα­τι­σμό και γρα­φειο­κρα­τία, σαν να πρό­κει­ται για «εται­ρεία»].

Ο Φέιν το κα­τα­νο­εί σαφώς αυτό. Δή­λω­σε ξε­κά­θα­ρα: «Ένας από τους ση­μα­ντι­κό­τε­ρους στό­χους μας, μετά από αυτή την ιστο­ρι­κή νίκη στη σύμ­βα­ση που πε­τύ­χα­με, είναι να ορ­γα­νώ­σου­με ερ­γα­ζό­με­νους όπως δεν έχου­με ορ­γα­νώ­σει ποτέ πριν», προ­σθέ­το­ντας: «Όταν επι­στρέ­ψου­με στο τρα­πέ­ζι των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων το 2028, δεν θα είναι μόνο με τις τρεις με­γά­λες εται­ρεί­ες. Θα είναι με τις με­γά­λες πέντε ή τις με­γά­λες έξι».

Ο Φέιν και η δια­πραγ­μα­τευ­τι­κή ομάδα του UAW κα­τά­φε­ραν επί­σης να αλ­λά­ξουν την ημε­ρο­μη­νία λήξης της σύμ­βα­σης και να τη με­τα­θέ­σουν στις 30 Απρι­λί­ου 2028, γε­γο­νός που επι­τρέ­πει η πρώτη μέρα απερ­γί­ας εκεί­νη τη χρο­νιά να είναι η Πρω­το­μα­γιά. [ΣτΜ: Στις ΗΠΑ απα­γο­ρεύ­ε­ται η απερ­για­κή δράση όσο η Συλ­λο­γι­κή Σύμ­βα­ση είναι σε ισχύ]. Και πα­ρο­τρύ­νει και άλλα συν­δι­κά­τα να κά­νουν το ίδιο, ώστε όσο το δυ­να­τόν πε­ρισ­σό­τε­ρα συν­δι­κά­τα να μπο­ρούν να απερ­γή­σουν την ίδια ημε­ρο­μη­νία. Αυτός ο συ­ντο­νι­σμός θα επέ­τρε­πε στα συν­δι­κά­τα να «αρ­χί­σου­με να τε­ντώ­νου­με τους συλ­λο­γι­κούς μας μύες», δή­λω­σε ο Φέιν.

Και πρό­σθε­σε: «Αν πρό­κει­ται να τα βά­λου­με πραγ­μα­τι­κά με την τάξη των δι­σε­κα­τομ­μυ­ριού­χων και να ξα­να­χτί­σου­με την οι­κο­νο­μία έτσι ώστε να αρ­χί­σει να λει­τουρ­γεί προς όφε­λος των πολ­λών και όχι των λίγων, τότε είναι ση­μα­ντι­κό όχι μόνο να απερ­γή­σου­με, αλλά να απερ­γή­σου­με όλοι μαζί».

Ο Φέιν έχει προ­τεί­νει ένα πολλά υπο­σχό­με­νο όραμα, αλλά μόνο ο χρό­νος θα δεί­ξει αν αυτό μπο­ρεί να γίνει πραγ­μα­τι­κό­τη­τα.

Η μελ­λο­ντι­κή τα­ξι­κή πάλη σί­γου­ρα δεν θα απο­τε­λεί μια ευ­θύ­γραμ­μη αύ­ξη­ση των νικών της ερ­γα­τι­κής τάξης. Η ιστο­ρία μας δι­δά­σκει ότι αυτό δεν συ­νέ­βη ποτέ και ούτε πρό­κει­ται να συμ­βεί ποτέ. Πολλά εμπό­δια στέ­κο­νται στο δρόμο της επι­τυ­χί­ας και δεν θα είναι εύ­κο­λο να ανα­τρα­πούν.

Ο ίδιος ο Φέιν μόλις και μετά βίας κα­τά­φε­ρε να κερ­δί­σει την εκλο­γι­κή μάχη για να γίνει πρό­ε­δρος του UAW, ενώ πολλά το­πι­κά σω­μα­τεία του UAW εξα­κο­λου­θούν να διοι­κού­νται από αν­θρώ­πους της Διοι­κη­τι­κής Συμ­μα­χί­ας. Και πα­ρό­λο που οι τρεις με­γά­λες αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες αιφ­νι­διά­στη­καν σε αυτή την απερ­γία, σύ­ντο­μα θα ανα­συ­ντα­χθούν.

Με­ρι­κές ξένες αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νί­ες στις οποί­ες δεν υπάρ­χουν σω­μα­τεία –οι Hyundai, Toyota και Honda– αύ­ξη­σαν τους μι­σθούς των ερ­γα­ζο­μέ­νων τους αμέ­σως μετά τη νίκη του UAW, με την ελ­πί­δα να απο­φύ­γουν μια ανά­πτυ­ξη του συν­δι­κα­λι­σμού στις δικές τους εται­ρεί­ες. Όμως το UAW εκ­προ­σω­πεί λι­γό­τε­ρο από το ήμισυ του συ­νό­λου των ερ­γα­ζο­μέ­νων που πα­ρά­γουν αυ­το­κί­νη­τα στις ΗΠΑ. Η Toyota, η Nissan, η Volkswagen, η Mercedes-Benz, η Honda, η Tesla και η Hyundai πα­ρα­μέ­νουν όλες ακλό­νη­τα ασυν­δι­κά­λι­στες, και αν οι ερ­γα­ζό­με­νοί τους δεν κα­τα­φέ­ρουν να συν­δι­κα­λι­στούν, θα συ­νε­χί­σουν να ασκούν κα­θο­δι­κή πίεση στους μι­σθούς στην αυ­το­κι­νη­το­βιο­μη­χα­νία. Και οι εται­ρεί­ες αυτές ανα­μέ­νε­ται να πο­λε­μή­σουν με νύχια και με δό­ντια κάθε νέα συν­δι­κα­λι­στι­κή προ­σπά­θεια στα ερ­γο­στά­σιά τους.

Οι ηγε­σί­ες των επι­χει­ρή­σε­ων αναμ­φί­βο­λα πα­ρα­κο­λου­θούν στενά την άνοδο της μα­χη­τι­κό­τη­τας της ερ­γα­τι­κής τάξης τους τε­λευ­ταί­ους μήνες και θα κα­τα­στρώ­σουν τις δικές τους στρα­τη­γι­κές για να απο­τρέ­ψουν οποια­δή­πο­τε αλ­λα­γή στον τα­ξι­κό συ­σχε­τι­σμό δύ­να­μης, που τους βό­λε­ψε τόσο καλά τις προη­γού­με­νες δε­κα­ε­τί­ες.

Ο ρόλος των μαρ­ξι­στών

Παρ’ όλα αυτά, η ερ­γα­τι­κή τάξη έχει πλέον τη δυ­να­τό­τη­τα να κερ­δί­σει ση­μα­ντι­κές κα­τα­κτή­σεις, όχι μόνο στο εγγύς αλλά και στο απώ­τε­ρο μέλ­λον. Πε­ρισ­σό­τε­ρο από οτι­δή­πο­τε άλλο, οι πρό­σφα­τες απερ­γί­ες δί­νουν ελ­πί­δα στους ερ­γα­ζό­με­νους ότι αυτό που μέχρι πρό­σφα­τα έμοια­ζε αδύ­να­το μπο­ρεί να επι­τευ­χθεί.

Αν όλα αυτά ακού­γο­νται ως μη ρε­α­λι­στι­κά, είναι ση­μα­ντι­κό να ανα­γνω­ρί­σου­με ότι, όπως οι ήττες, έτσι και οι νίκες είναι με­τα­δο­τι­κές – και με­ρι­κές φορές προ­κα­λούν μια από­το­μη αύ­ξη­ση της ευ­ρύ­τε­ρης τα­ξι­κής συ­νεί­δη­σης. Τις νίκες που επι­τέ­λους ήρθαν φέτος, τις πε­ρι­μέ­να­με εδώ και πολύ καιρό.

Κα­νείς δεν μπο­ρεί να προ­βλέ­ψει τι θα συμ­βεί στο μέλ­λον, αλλά μια από τις με­γα­λύ­τε­ρες συ­νει­σφο­ρές των μαρ­ξι­στών στην τα­ξι­κή πάλη είναι το να φα­ντά­ζο­νται τι θα μπο­ρού­σε να είναι εφι­κτό -όχι μόνο στο επό­με­νο και στο με­θε­πό­με­νο βήμα, αλλά και μα­κρο­πρό­θε­σμα.

Ίσως το πιο ση­μα­ντι­κό αυτή τη στιγ­μή είναι να ανα­γνω­ρί­σου­με ότι η αί­σθη­ση της ελ­πί­δας έχει επι­στρέ­ψει στην ερ­γα­τι­κή τάξη, μετά από μια πολύ μακρά πε­ρί­ο­δο απελ­πι­σί­ας –και αυτή είναι η ελά­χι­στη προ­ϋ­πό­θε­ση για τις μελ­λο­ντι­κές νίκες του κό­σμου της ερ­γα­σί­ας.

rproject.gr/article/ipa-i-epistrofi-toy-oploy-tis-apergias-kai-oi-mellon