Πολιτική έκρηξη διαρκείας στο Χονγκ Κονγκ

Εδώ και τρεις μήνες, από τον Ιούνιο, το Χονγκ Κονγκ συγκλονίζεται από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις της ιστορίας του.

Εκα­τομ­μύ­ρια άν­θρω­ποι έχουν βγει στους δρό­μους, απερ­γούν και συ­γκρού­ο­νται βίαια με την αστυ­νο­μία. Συμ­με­τέ­χουν ερ­γά­τες, εκ­παι­δευ­τι­κοί, δι­κη­γό­ροι, υπάλ­λη­λοι ιδιω­τι­κού και δη­μό­σιου τομέα, φοι­τη­τές, μα­θη­τές, μέχρι και πι­λό­τοι της το­πι­κής αε­ρο­πο­ρι­κής εται­ρί­ας.

Πέτρος Τσάγκαρης

Αυτό που πυ­ρο­δό­τη­σε τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις ήταν ένας νόμος που απο­φά­σι­σε να θέσει σε ισχύ η εγκά­θε­τη, από το Πε­κί­νο, κυ­βέρ­νη­ση του Χονγκ Κονγκ. Ο νόμος προ­βλέ­πει την έκ­δο­ση αν­θρώ­πων στην Κίνα, προ­κει­μέ­νου να δι­κα­στούν εκεί για πρά­ξεις που στο Χονγκ Κονγκ είναι απο­λύ­τως νό­μι­μες. Είναι σαφές ότι στό­χος είναι οι πο­λι­τι­κοί ακτι­βι­στές, οι συν­δι­κα­λι­στές, οι φοι­τη­τές, όσοι και όσες μπο­ρούν να δρουν ελεύ­θε­ρα στο Χονγκ Κονγκ, αλλά που η δράση τους είναι απα­γο­ρευ­μέ­νη στην Κίνα.

Αυ­το­νο­μία

Η πό­λη-κρά­τος του Χονγκ Κονγκ βρί­σκε­ται σε ει­δι­κό κα­θε­στώς από το 1997, όταν επι­στρά­φη­κε από τη Βρε­τα­νία στην Κίνα. Τότε είχε συμ­φω­νη­θεί η εν­σω­μά­τω­σή του να μη γίνει άμεσα, αλλά το 2047. Μέχρι τότε, είχε συμ­φω­νη­θεί, ότι το Χονγκ Κονγκ θα απο­λάμ­βα­νε ένα ση­μα­ντι­κό βαθμό πο­λι­τι­κής αυ­το­νο­μί­ας. Έτσι ακόμη και σή­με­ρα είναι «Ει­δι­κή Διοι­κη­τι­κή Πε­ριο­χή» της Λαϊ­κής Δη­μο­κρα­τί­ας της Κίνας, που ση­μαί­νει ότι δια­θέ­τει ένα δικό της μί­νι-Σύ­νταγ­μα, τον Βα­σι­κό Νόμο, ο οποί­ος προ­βλέ­πει ελευ­θε­ρία λόγου και συ­νά­θροι­σης, τη μη εφαρ­μο­γή των κι­νε­ζι­κών νόμων, καθώς και την εκλο­γή κά­ποιων αντι­προ­σώ­πων στο νο­μο­θε­τι­κό σώμα.

Το Χονγκ Κονγκ δεν είναι δη­μο­κρα­τία, ωστό­σο. Ο εκά­στο­τε κυ­βερ­νή­της διο­ρί­ζε­ται από το Πε­κί­νο, άρα είναι υπό­λο­γος στην κι­νε­ζι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Το Νο­μο­θε­τι­κό Συμ­βού­λιο έχει λίγα εκλεγ­μέ­να μέλη. Τα πε­ρισ­σό­τε­ρα μέλη του απαρ­τί­ζο­νται από αν­θρώ­πους συμ­φε­ρό­ντων, όπως εται­ρί­ες ακι­νή­των και με­γά­λες λο­γι­στι­κές εται­ρί­ες, τους οποί­ους φυ­σι­κά δεν εκλέ­γει κα­νείς. Η πόλη μοιά­ζει πιο πολύ με με­σαιω­νι­κή «δη­μο­κρα­τία» της Ιτα­λί­ας, παρά με τις δη­μο­κρα­τί­ες που ξέ­ρου­με εμείς σή­με­ρα.

Οι πραγ­μα­τι­κές κοι­νω­νι­κές αι­τί­ες της έκρη­ξης είναι βέ­βαια άλλες –και κύρια η τε­ρά­στια ανι­σο­κα­τα­νο­μή πλού­του, καθώς οι δρό­μοι της πόλης είναι ταυ­τό­χρο­να γε­μά­τοι από Λα­μπορ­γκί­νι και Ρολς Ρόις, αλλά και από ηλι­κιω­μέ­νους που ψά­χνουν με κα­ρο­τσά­κια τα προς το ζην.

Η σχε­τι­κά πρό­σφα­τα, ορι­σμέ­νη από το Πε­κί­νο, κυ­βερ­νή­της Κάρι Λαμ ήταν αυτή που πυ­ρο­δό­τη­σε το κί­νη­μα αντί­στα­σης, με την πρό­θε­σή της να επι­βά­λει το νόμο περί έκ­δο­σης αν­θρώ­πων στην Κίνα, πράγ­μα που ου­σια­στι­κά ανα­τρέ­πει τον Βα­σι­κό Νόμο. Το πρώτο κύμα κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων ήρθε τον Ιού­νιο. Τότε έγινε και η πρώτη από­πει­ρα γε­νι­κής απερ­γί­ας. Η κυ­βερ­νή­της υπο­χώ­ρη­σε σχε­τι­κά γρή­γο­ρα, λέ­γο­ντας ότι ο νόμος περί έκ­δο­σης ήταν νε­κρός. Ωστό­σο ήταν αργά. Τώρα πια οι δια­δη­λω­τές έχουν αρ­χί­σει να απαι­τούν κι άλλα πράγ­μα­τα, όπως την απε­λευ­θέ­ρω­ση όλων των συλ­λη­φθέ­ντων, εκτε­νή έρευ­να γύρω από τις ευ­θύ­νες της αστυ­νο­μί­ας στις συ­γκρού­σεις και στους τραυ­μα­τι­σμούς δια­δη­λω­τών, αλλά και την πα­ραί­τη­ση της ίδιας της Λαμ.

Τα κύ­μα­τα

Το δεύ­τε­ρο κύμα δια­δη­λώ­σε­ων ήρθε τον Ιούλη, όταν οι δια­δη­λω­τές έφτα­σαν να πο­λιορ­κούν το κοι­νο­βού­λιο και οι ρι­ζο­σπα­στι­κή νε­ο­λαία να μπαί­νει μέσα σε αυτό. Παρά τη ρι­ζο­σπα­στι­κό­τη­τα της ενέρ­γειας δεν υπήρ­ξαν τραυ­μα­τι­σμοί, καθώς η αστυ­νο­μία απο­φά­σι­σε να εκ­κε­νώ­σει το κτί­ριο. Αλλά αμέ­σως μετά άρ­χι­σε η ορ­γα­νω­μέ­νη αντί­δρα­ση του κα­θε­στώ­τος: Η αστυ­νο­μία σε συ­νερ­γα­σία με την ορ­γα­νω­μέ­νη Μαφία της πε­ριο­χής Γιου­έν Λονγκ (δίπλα στα σύ­νο­ρα με την Κίνα) άρ­χι­σαν τρα­μπού­κι­κες επι­θέ­σεις αδια­κρί­τως ενα­ντί­ον πο­λι­τών στον το­πι­κό σι­δη­ρο­δρο­μι­κό σταθ­μό, με προ­φα­νή σκοπό την τρο­μο­κρά­τη­ση του πλη­θυ­σμού. Αυτό οδή­γη­σε όμως σε ακόμη με­γα­λύ­τε­ρη αγα­νά­κτη­ση και κι­νη­το­ποι­ή­σεις σε δε­κά­δες πε­ριο­χές της πόλης.

Η κο­ρύ­φω­ση του δεύ­τε­ρου κύ­μα­τος ήταν η 27η Ιου­λί­ου, όταν, παρά την πρω­το­φα­νή απα­γό­ρευ­ση της αστυ­νο­μί­ας, πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε μια με­γα­λειώ­δης δια­δή­λω­ση δύο εκα­τομ­μυ­ρί­ων (συμ­με­τεί­χε δηλ. πάνω από το ένα τέ­ταρ­το του πλη­θυ­σμού). Ήταν η πρώτη φορά από τότε που άρ­χι­σαν οι δια­δη­λώ­σεις που η πο­λι­τι­κή ανυ­πα­κοή επε­κτά­θη­κε σε τόσο μα­ζι­κό επί­πε­δο.

Έτσι φτά­σα­με στον Αύ­γου­στο. Στις 5 του μήνα έγινε ξανά απερ­γία, αυτή τη φορά με με­γά­λη επι­τυ­χία –βά­ζο­ντας έτσι στο προ­σκή­νιο το ορ­γα­νω­μέ­νο ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα. Στην απερ­γία πρω­το­στά­τη­σαν οι ερ­γα­ζό­με­νοι στο αε­ρο­δρό­μιο και τις αε­ρο­με­τα­φο­ρές. Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι οι κι­νε­ζι­κές αρχές, δηλ. το Κο­μου­νι­στι­κό Κόμμα, απαί­τη­σε από την εται­ρία Cathay Pacific λίστα με τα ονό­μα­τα των υπαλ­λή­λων της που απέρ­γη­σαν. Δεν είναι τυ­χαίο ότι η Ένωση Ιπτά­με­νων Συ­νο­δών και Φρο­ντι­στών της Cathay Pacific είναι το πιο ορ­γα­νω­μέ­νο και το πιο ανε­ξάρ­τη­το από το κα­θε­στώς σω­μα­τείο στο Χονγκ Κονγκ (τρα­γε­λα­φι­κό ένα Κο­μου­νι­στι­κό Κόμμα να ζη­τά­ει φα­κέ­λω­μα για ερ­γα­ζό­με­νους που απέρ­γη­σαν). Υπο­λο­γί­ζε­ται ότι στην απερ­γία συμ­με­τεί­χαν 400.000 άν­θρω­ποι. Μετά την απερ­γία το κλίμα ήταν τέ­τοιο, ώστε πραγ­μα­το­ποιού­νταν «πο­ρεί­ες νίκης» κάθε δυο-τρεις ημέ­ρες.

Στις 12 Αυ­γού­στου έγι­ναν κα­τα­λή­ψεις του αε­ρο­δρο­μί­ου από τε­ρά­στιες μάζες αν­θρώ­πων. Το Πε­κί­νο απά­ντη­σε στέλ­νο­ντας στα σύ­νο­ρα 10.000 βαριά οπλι­σμέ­νους αστυ­νο­μι­κούς, την ίδια στιγ­μή που στην πόλη σταθ­μεύ­ει ήδη δύ­να­μη άλλων 8.000 Κι­νέ­ζων στρα­τιω­τών.

Σύν­θε­ση

Όπως λέει ο Αού Λό­ονγκ Γιου, σο­σια­λι­στής που ζει στο Χονγκ Κονγκ, όσον αφορά το ίδιο το κί­νη­μα, είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι τα πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα της αντι­πο­λί­τευ­σης δεν έχουν παί­ξει κα­νέ­ναν ηγε­τι­κό ρόλο, παρά μόνον πα­ρέ­χουν υλική υπο­στή­ρι­ξη και δι­κη­γο­ρι­κή βο­ή­θεια και συμ­με­τέ­χουν σε ένα ενω­μέ­νο πο­λι­τι­κό μέ­τω­πο, μαζί με Μη Κυ­βερ­νη­τι­κές Ορ­γα­νώ­σεις.

Καρ­διά του κι­νή­μα­τος, λέει ο Γιου, είναι με­ρι­κές χι­λιά­δες νέων αν­θρώ­πων, κύρια φοι­τη­τών, που είναι έτοι­μοι να συ­γκρου­στούν –και συ­γκρού­ο­νται– με την αστυ­νο­μία, ανα­πτύσ­σο­ντας τε­χνι­κές με ιδιαί­τε­ρη επι­νοη­τι­κό­τη­τα. Αλλά υπάρ­χουν και πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρες χι­λιά­δες που, ενώ δεν είναι έτοι­μοι να βρε­θούν στην πρώτη γραμ­μή, είναι δια­θέ­σι­μοι στο να βοη­θή­σουν και να στη­ρί­ξουν τους πρώ­τους. Αυτοί είναι εξάλ­λου που πα­ρέ­χουν στους πρώ­τους κράνη, ασπί­δες, νερό κλπ. κατά τη διάρ­κεια των συ­γκρού­σε­ων. Οι ιδέες όλων αυτών έχουν αντι­φα­τι­κά στοι­χεία και οι πε­ρισ­σό­τε­ροι νε­ο­λαί­οι δεν έχουν πο­λι­τι­κές εντά­ξεις. Κά­ποιοι π.χ. μπο­ρεί να έχουν ξε­νο­φο­βι­κές από­ψεις για τους Κι­νέ­ζους της εν­δο­χώ­ρας, ενώ κά­ποιοι άλλοι μπο­ρεί να θε­ω­ρούν πολύ ση­μα­ντι­κή τη συμ­μα­χία με τον κι­νε­ζι­κό λαό. Παρά τις χα­ο­τι­κές ιδέες, το πιο ση­μα­ντι­κό και ελ­πι­δο­φό­ρο είναι ότι όλοι αυτοί μι­λούν για την επα­νά­στα­ση πλέον, «ενώ η γενιά η δική μου», λέει ο Γιου, «φο­βό­ταν την επα­νά­στα­ση».

Τα δυ­τι­κά ΜΜΕ προ­βάλ­λουν τους ξε­νό­φο­βους το­πι­κι­στές του Κι­νή­μα­τος Ομπρέ­λα του 2014, το­νί­ζει ο Γιου. Ωστό­σο οι ορ­γα­νώ­σεις τους είναι ελά­χι­στες πλέον και δεν παί­ζουν κα­νέ­ναν ου­σια­στι­κό ρόλο. Αλλά, συ­μπλη­ρώ­νει ο Γιου, οι πο­λι­τι­κές τους ιδέες είναι ακόμη επι­κίν­δυ­νες, επει­δή η κοι­νω­νία του Χονγκ Κονγκ ήταν πάντα δεξιά και οι άν­θρω­ποι μπο­ρούν εύ­κο­λα να «κα­τα­πιούν» την ιδέα ότι για όλα φταί­νε οι Κι­νέ­ζοι της εν­δο­χώ­ρας και ότι πρέ­πει να απε­λα­θούν.

Ο Γιου δίνει με­γά­λη ση­μα­σία στο ορ­γα­νω­μέ­νο ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα. Τα συν­δι­κά­τα δεν είναι πολύ με­γά­λα στο Χονγκ Κονγκ, λέει, το­νί­ζο­ντας πως δεν ορ­γα­νώ­νουν φυ­σι­κά πο­λι­τι­κές απερ­γί­ες. Παρ’ όλα αυτά η απερ­γία στις 5 Αυ­γού­στου πέ­τυ­χε και τώρα υπάρ­χει συ­ζή­τη­ση για διορ­γά­νω­ση νέας πο­λι­τι­κής απερ­γί­ας τον Σε­πτέμ­βριο.

Τέλος, ο Γιου απορ­ρί­πτει τη λε­γό­με­νη ξένη πα­ρέμ­βα­ση. Είναι πα­ρά­λο­γο να ελέγ­χο­νται από την κυ­βέρ­νη­ση των ΗΠΑ οι δύο εκα­τομ­μύ­ρια δια­δη­λω­τές που βρί­σκο­νται στους δρό­μους και συ­γκρού­ο­νται με τους αστυ­νο­μι­κούς, απο­κα­λώ­ντας τους γου­ρού­νια. Η τε­ρά­στια πο­λι­τι­κο­ποί­η­ση που βιώ­νου­με σή­με­ρα στο Χονγκ Κονγκ δεν οφεί­λε­ται σε κά­ποια ξένη πα­ρέμ­βα­ση: είναι το Κο­μου­νι­στι­κό Κόμμα της Κίνας που τη δη­μιούρ­γη­σε, άθελά του βέ­βαια, το­νί­ζει ο Γιου.

Προ­ο­πτι­κές

Μέχρι στιγ­μής, όμως, η το­πι­κή κυ­βέρ­νη­ση δεν έχει κάνει καμία πα­ρα­χώ­ρη­ση σε καμία από αυτές τις απαι­τή­σεις. Πα­ρό­τι η Λαμ λέει ότι το αρ­χι­κό νο­μο­σχέ­διο είναι «νεκρό», αρ­νεί­ται ακόμη τυ­πι­κά να το απο­σύ­ρει. Και είναι πολύ δύ­σκο­λο να δει κα­νείς πώς το Πε­κί­νο, το οποίο έχει τον τε­λι­κό λόγο, θα επι­τρέ­ψει στην όποια Λαμ να κάνει ένα βήμα προς τα πίσω. Το να δε­χτούν οποιο­δή­πο­τε από τα αι­τή­μα­τα θα σή­μαι­νε ότι θα άνοι­γε ο ασκός του Αιό­λου, ώστε μια σειρά κα­τα­πιε­σμέ­νοι στην υπό­λοι­πη Κίνα (είτε ερ­γά­τες είτε εθνι­κές μειο­νό­τη­τες) να διεκ­δι­κή­σουν τα ίδια και –το χει­ρό­τε­ρο– με τον ίδιο τρόπο.

Βέ­βαια η κυ­βέρ­νη­ση του Χονγκ Κονγκ έδωσε ένα τυ­ρά­κι για να εκτο­νώ­σει το κί­νη­μα: Στα τέλη Αυ­γού­στου ανα­κοί­νω­σε φο­ρο­λο­γι­κές ελα­φρύν­σεις και επι­δο­τή­σεις ύψους 19,1 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια HK (πε­ρί­που 4 δισ. ευρώ). Σχε­δόν κα­νείς δεν βλέ­πει σε αυτά τα βή­μα­τα κάτι άλλο εκτός από μια αξιο­λύ­πη­τη προ­σπά­θεια δω­ρο­δο­κί­ας των αν­θρώ­πων, ώστε να επι­στρέ­ψουν στην πα­θη­τι­κό­τη­τα.

Το με­γά­λο πρό­βλη­μα για το κί­νη­μα, εκτός από την έλ­λει­ψη ηγε­σί­ας, πα­ρα­μέ­νει η έλ­λει­ψη δε­σμών και υπο­στή­ρι­ξης από την κι­νέ­ζι­κη εν­δο­χώ­ρα. Ωστό­σο υπάρ­χουν με­ρι­κές φωνές που ζη­τούν την οι­κο­δό­μη­ση δε­σμών με­τα­ξύ του αγώνα στο Χονγκ Κονγκ και εκεί­νων της ηπει­ρω­τι­κής χώρας. Ο πιο γνω­στός είναι ο Λέ­ουνγκ Κουόκ-χανγκ, ή αλ­λιώς «Μα­κρυ­μάλ­λης», ένας πρώην τρο­τσκι­στής και εκλεγ­μέ­νος αντι­πρό­σω­πος στο Νο­μο­θε­τι­κό Συμ­βού­λιο, του οποί­ου όμως η εκλο­γή κρί­θη­κε «πα­ρά­νο­μη» έπει­τα από πα­ρέμ­βα­ση του Πε­κί­νου. Ο ίδιος και οι άλλοι αγω­νι­στές που συμ­με­ρί­ζο­νται την άποψή του, έχουν εδώ και καιρό υπο­στη­ρί­ξει ότι, χωρίς χερ­σαία στή­ρι­ξη, το Χονγκ Κονγκ θα είναι πά­ντο­τε υπό πίεση από το Πε­κί­νο. Το αί­τη­μα για εκ­δη­μο­κρα­τι­σμό μπο­ρεί να βρει απή­χη­ση ανά­με­σα στους ερ­γά­τες και τους αγρό­τες, που υπο­φέ­ρουν πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο από την κυ­ριαρ­χία του Πε­κί­νου απ’ ό,τι οι κά­τοι­κοι του Χονγκ Κονγκ.

Ακόμη αυτές οι φωνές είναι πολύ μειο­ψη­φι­κές. Αλλά, αν το κί­νη­μα προ­χω­ρή­σει σε ανώ­τε­ρο επί­πε­δο το επό­με­νο διά­στη­μα, είναι πολύ πι­θα­νό οι φωνές αυτές να πολ­λα­πλα­σια­στούν.

/rproject.gr