«H μελαγχολία είναι η ευτυχία να είναι κανείς θλιμμένος»,έλεγε ο Victor Hugo. Κοιτώντας τις φωτογραφίες της Μαρίας Τζανίδου αισθάνομαι ακριβώς αυτή τη χαρά της θλίψης. Εκκωφαντικές σιωπές, μετέωρες αναμονές, στοιχειωμένες φυγές, ανολοκλήρωτες διαδρομές ,αβέβαιες μνήμες που ζωντανεύουν μέσα απ’ το θολό καθρέφτη της συνείδησης…, όλα, όσα ο νους αντιλαμβάνεται κι η φαντασία υπαινίσσεται, μόρια μιας ποιητικής μεταφυσικής, πλεγμένα σε φωτογραφικό καμβά με ρητές και έντονες τις αντιθέσεις του ασπρόμαυρου, δίνουν κάδρα συγκινησιακής έντασης ! Οι φωτογραφίες της Μαρίας ασκούν μια μυστηριώδη γοητεία στο θεατή, ο οποίος χάρη στην υπαινικτική τους δύναμη μεταφέρεται σ’ ένα φωτογραφικό παρασκήνιο, εξίσου μυστηριώδες μ’ αυτό που αποτύπωσε ο φακός της.
Συνέντευξη- Παρουσίαση: Νικολέτα Γερολιμίνη
Πώς ορίζεις τη φωτογραφία;
Ως ένα μέσο για να δω αυτό που υπάρχει μέσα μου.
Πότε ξεκίνησε η φωτογραφική σου διαδρομή και ποιοι ήταν οι άνθρωποι ή τα γεγονότα που την επηρέασαν καθοριστικά;
Ξεκίνησα πριν από 10 περίπου χρόνια. Έκανα ένα λογαριασμό στο flickr και ανέβασα κάποιες φωτογραφίες. Αυτή ήταν και η καθοριστική στιγμή μιας και εκεί άρχισα να ανακαλύπτω τις δυνατότητες του μέσου.
Μέσω του flickr, γνώρισα και κάποιους καλούς φωτογράφους που με κατεύθυναν και με τους οποίους σήμερα είμαστε πλέον φίλοι. Το ένα έφερε το άλλο και βρέθηκα να κάνω μαθήματα με τον Αχιλλέα Νάσιο, που επίσης καθόρισε τη διαδρομή μου.
Στη φωτογραφική σου διαδρομή είσαι αυτοδίδακτη ή με κάποιο τρόπο διδάχτηκες τη φωτογραφία; Τελικά τι πιστεύεις, η φωτογραφία διδάσκεται;
Διδάσκεται σίγουρα το τεχνικό μέρος, η ιστορία και η φιλοσοφία της. Ένας καλός δάσκαλος θα σε μυήσει στον κόσμο της, θα σου μάθει να αναγνωρίζεις τις καλές φωτογραφίες, των άλλων και τις δικές σου. Από εκεί και πέρα θεωρώ ότι είναι θέμα ταλέντου και κυρίως δουλειάς και αντοχής στην αποτυχία και την απογοήτευση γιατί από τις χιλιάδες φωτογραφίες που θα τραβήξεις, οι καλές θα είναι ελάχιστες.
Υπάρχει κάποιος λόγος που φωτογραφίζεις;
Φωτογραφίζω για να δω, για να «να βρω το φως μου», όπως λέει και η έκφραση. Μέσω της φωτογραφίας, ανακάλυψα ότι όλα τα χρόνια της ενήλικης ζωής μου, κοιτούσα αλλά δεν έβλεπα. Η φωτογραφία σε βάζει στη διαδικασία τού να βλέπεις πραγματικά, να παρατηρείς, μια ικανότητα που έχουμε ως παιδιά και που οι περισσότεροι τη χάνουμε, μεγαλώνοντας.
Κουβαλάς πάντα την κάμερα μαζί σου;
Ναι, αν και τη βγάζω σπάνια.
Βάλε μας λίγο σε όλη τη φωτογραφική διαδικασία: λήψη, επιλογή, επεξεργασία…. Πώς ‘’γεννιούνται’’ οι φωτογραφίες σου;
Κατά τη λήψη, προσπαθώ να μη σκέφτομαι, να μπαίνω σε μία κατάσταση, ας πούμε, «φωτογραφικού διαλογισμού». Το κάνω γιατί με τα χρόνια έχω μάθει ότι οι καλές φωτογραφίες δεν είναι αυτές που εξαντλούνται σε έξυπνους αλλά τελικά επιφανειακούς συσχετισμούς –κάτι που βλέπουμε πολύ στη φωτογραφία δρόμου- αλλά αυτές που καταφέρνουν να αποτυπώσουν αυτό που υπάρχει πιο βαθιά από τη σκέψη. Αυτές είναι και οι φωτογραφίες που με συγκινούν, αυτές που δεν μπορώ να εξηγήσω τους λόγους που με συγκινούν γιατί δεν μπορούν να ειπωθούν με λόγια.
Αρχικά επιλέγω τις φωτογραφίες που μου φάνηκαν καλές κατά τη λήψη. Εδώ υπάρχει μια παγίδα που έμαθα να αναγνωρίζω με το χρόνο. Μπορεί να επιλέξω αυτές που είναι εντυπωσιακές (οι έξυπνοι αλλά επιφανειακοί συσχετισμοί που αναφέρω παραπάνω) αλλά που δεν έχουν καμία ουσία. Χρειάζεται να αποστασιοποιηθείς χρονικά και συναισθηματικά από τη στιγμή της λήψης, να μη θυμάσαι τις φωτογραφίες που έχεις τραβήξει και να τις ξαναδείς σαν να βλέπεις τη δουλειά κάποιου άλλου. Έτσι, κατά διαστήματα ανατρέχω στα αρχεία μου και τις ξαναβλέπω. Και συνήθως τότε ανακαλύπτω τις καλές φωτογραφίες.
Στην επεξεργασία προτιμώ συνήθως το ασπρόμαυρο και τα έντονα contrast γιατί δημιουργoύν την ατμόσφαιρα που θέλω.
Μέσα στη φωτογραφική σου διαδρομή είδες τις φωτογραφίες σου να αλλάζουν; Τι θα έλεγες για το έργο σου τελικά;
Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι έχω γίνει πιο αυστηρή και επιλεκτική. Στην αρχή της φωτογραφικής διαδρομής, είναι φυσικό να ενθουσιάζεσαι με ό,τι τραβάς. Στη συνέχεια, μελετώντας τη δουλειά μεγάλων φωτογράφων αλλά έχοντας σαν οδηγό και τις καλύτερες δικές σου φωτογραφίες, αρχίζεις να ανεβάζεις τον πήχυ.
Οπότε δεν θεωρώ ότι έχω γίνει καλύτερη φωτογράφος, έχω καλές φωτογραφίες και από τα πρώτα χρόνια της ενασχόλησής μου, σίγουρα όμως έχω γίνει πιο επιλεκτική.
Ποια φωτογραφία σου είναι εξαιρετικά ‘’αγαπημένη’’ και γιατί;
Δεν έχω κάποια εξαιρετικά αγαπημένη. Θα έλεγα ότι αισθάνομαι περισσότερο έκπληξη με κάποιες φωτογραφίες μου γιατί είναι σαν να μην τις έχω τραβήξει εγώ. Ανακαλύπτω σ’ αυτές έναν κόσμο που στην καθημερινότητά μου δεν συνειδητοποιώ ότι υπάρχει μέσα μου, ότι είναι «εγώ», και όταν τον βλέπω αποτυπωμένο, νιώθω έκπληξη και αμηχανία. Κατά κάποιο τρόπο, η φωτογραφία με βοηθάει να γνωρίσω και να αγαπήσω το «μέσα» σου.
Τι κάνεις αυτό τον καιρό φωτογραφικά; Έχεις μελλοντικά σχέδια;
Φωτογραφίζω όταν και όποτε μπορώ. Όχι, δεν έχω μελλοντικά σχέδια, με την έννοια τού να ασχοληθώ με κάποιο project ή να κάνω κάποια έκθεση. Με λίγα λόγια, είμαι στο ίδιο στάδιο που ήμουν όταν πρωτοξεκίνησα: ευχαριστιέμαι τη διαδικασία σε όλα τα στάδια, χαίρομαι όταν βγάζω μια καλή φωτογραφία και συνεχίζω να φωτογραφίζω.
Πώς βλέπεις την κύρια τάση της καλλιτεχνικής φωτογραφίας σήμερα;
Λόγω της φαινομενικής ευκολίας του μέσου, το χρησιμοποιούν πολλοί περισσότεροι από ό,τι πριν, ας πούμε, 50 χρόνια για να παράγουν “καλλιτεχνική” φωτογραφία. Αυτό είναι καλό γιατί όλο και περισσότεροι ανακαλύπτουν έναν τρόπο για να εκφραστούν.
Επίσης, μέσω του internet μπορούμε όλοι σήμερα να δείξουμε τη δουλειά μας και αυτό είναι απολύτως δίκαιο και δημοκρατικό.
Από εκεί και πέρα, από τoυς εκατομμύρια ανθρώπους που ασχολούμαστε με τη φωτογραφία σήμερα, οι Kertesz ή οι Bresson της εποχής μας είναι σίγουρα απειροελάχιστοι και η αξία του έργου τους θα αναγνωριστεί με τον χρόνο.
Ευχαριστούμε τη Μαρία Τζανίδου για την συνέντευξη που μας παραχώρησε.
Η Μαρία Τζανίδου γεννήθηκε στην Κομοτηνή, σήμερα ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Η ενασχόλησή της με τη φωτογραφία ξεκίνησε το 2008 και έχει κάνει μαθήματα φωτογραφίας με τον Αχιλλέα Νάσσιο.
Οποιαδήποτε αναδημοσίευση υλικού επιτρέπεται μόνο με την άδεια του φωτογράφου
και την ενημέρωση του red line
