Οι οδυνηροί συμβολισμοί και ένας μη τυχαίος θάνατος κάποιου Ρομά

“Δεν έχω τόπο, δεν έχω ελπίδα, δε θα με χάσει καμιά πατρίδα” -Το τραγούδι των Γύφτων

Όσα συ­νέ­βη­σαν γύρω από την υπό­θε­ση της κρα­τι­κής δο­λο­φο­νί­ας του 16χρο­νου Ρομά Κώστα Φρα­γκού­λη τις τε­λευ­ταί­ες μέρες, απο­τε­λούν την ακραία εκ­δο­χή μιας δυ­στο­πι­κής ακρο­δε­ξιάς σκη­νο­θε­σί­ας που απο­κα­λύ­πτει το προ­φα­νές. Στις συν­θή­κες πο­λέ­μου και εξό­ντω­σης των  φτω­χών που δια­νύ­ου­με δεν υπάρ­χουν «κακές στιγ­μές» και «θλι­βε­ρά πε­ρι­στα­τι­κά» όπως δή­λω­νε χωρίς ντρο­πή ο Υπουρ­γός Προ­στα­σί­ας του Πο­λί­τη Τάκης Θε­ο­δω­ρι­κά­κος, σχο­λιά­ζο­ντας το δο­λο­φο­νι­κό και ρα­τσι­στι­κό χτύ­πη­μα στον 16χρο­νο. Αντί­θε­τα υπάρ­χουν οδυ­νη­ροί συμ­βο­λι­σμοί που μέσα στην επι­φα­νεια­κή τους τυ­χαιό­τη­τα, όπως είναι η σύμ­πτω­ση της δο­λο­φο­νί­ας του 16χρο­νου Ρομά με την επέ­τειο της εξέ­γερ­σης του Δε­κέμ­βρη του ΄8,  φα­νε­ρώ­νουν το ακλό­νη­το του ρα­τσι­στι­κού κι­νή­τρου και της δί­και­ης οργής του κι­νή­μα­τος αλ­λη­λεγ­γύ­ης και αντί­στα­σης. Οι οδυ­νη­ροί συμ­βο­λι­σμοί των τε­λευ­ταί­ων ημε­ρών απο­κα­λύ­πτουν την διαρ­κή δο­λο­φο­νία των Ρομά και την κο­ρύ­φω­ση του αντι­τσιγ­γα­νι­σμού για την οποία μι­λού­σε πρό­σφα­τα η Ρομά δι­κη­γό­ρος Αλε­ξάν­δρα Κα­ρα­γιάν­νη.

Κατερίνα Σεργίδου

Μέσα σε λίγα 24ωρα η πο­λε­μι­κή μη­χα­νή της δε­ξιάς κυ­βέρ­νη­σης Μη­τσο­τά­κη απέ­συ­ρε κι­νη­μα­το­γρα­φι­κά τα τε­λευ­ταία προ­σχή­μα­τα δη­μο­κρα­τι­κό­τη­τας, δο­λο­φο­νώ­ντας με κάθε δυ­να­τό τρόπο «της γης τους κο­λα­σμέ­νους». Η δο­λο­φο­νία από τον δρόμο, πέ­ρα­σε στη βουλή, στις οθό­νες, στα σπί­τια μας, έγινε κρα­τι­κός προ­ϋ­πο­λο­γι­σμός (δυ­στυ­χώς με «αρι­στε­ρές» ευ­λο­γί­ες), έγινε  κυ­βερ­νη­τι­κή δή­λω­ση, έγινε ρα­τσι­στι­κό πο­γκρόμ και συ­νε­χής κα­τα­στο­λή της αντί­στα­σης, προ­κει­μέ­νου να μην υπάρ­ξει η πα­ρα­μι­κρή αμ­φι­βο­λία ότι κάτι από όλα όσα συ­νέ­βη­σαν δεν έγινε τυ­χαία.

Η δο­λο­φο­νία του 16χρο­νου Κώστα Φρα­γκού­λη έρ­χε­ται να προ­στε­θεί στην δο­λο­φο­νία του 18χρο­νου Νίκου Σα­μπά­νη στο Πέ­ρα­μα, τον Οκτώ­βριο του 2021. Ήταν εκεί­νη η δο­λο­φο­νία που οδή­γη­σε την οι­κο­γέ­νεια και τους αν­θρώ­πους του Σα­μπά­νη, του γιου ενός πα­λια­τζή να κα­τέ­βουν στην περ­σι­νή  πο­ρεία του Πο­λυ­τε­χνεί­ου, συ­ντάσ­σο­ντας μια γραμ­μα­τι­κή της ανά­γκης. Εκεί­νη η συ­γκι­νη­τι­κή ανορ­θο­γρα­φία του πανό τους που έγρα­φε ΔΗ­ΚΕ­Ο­ΣΙ­ΝΗ, μας συ­νο­δεύ­ει μέχρι σή­με­ρα, κα­θι­στώ­ντας αδύ­να­το να ξα­να­γρά­ψου­με τη λέξη δη­κε­ο­σί­νη με την παλιά, «σωστή» και «κα­νο­νι­κή»  της ορ­θο­γρα­φία. Δεν υπάρ­χει τί­πο­τε το κα­νο­νι­κό στον συ­στη­μα­τι­κό ρα­τσι­σμό και τη βία που φτά­νει μέχρι τις δο­λο­φο­νί­ες των Ρομά. Και αν η ανορ­θο­γρα­φία της λέξης ΔΗ­ΚΕ­Ο­ΣΙ­ΝΗ μαρ­τυ­ρά τον απο­κλει­σμό των τσιγ­γά­νων από την εκ­παί­δευ­ση γί­νε­ται επί­σης η μο­να­δι­κή μορφή και φόρμα να μι­λή­σου­με για το δί­καιο αυτού  του τμή­μα­τος του πλη­θυ­σμού «που δεν έχει τόπο, δεν έχει ελ­πί­δα».

Το χρο­νι­κό μιας διαρ­κούς δο­λο­φο­νί­ας ενός μη τυ­χαί­ου θα­νά­του κά­ποιου Ρομά

*Μια μέρα πριν την επέ­τειο της εξέ­γερ­σης του Δε­κέμ­βρη του 8, λίγες ώρες πριν τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις μνή­μης και οργής για την δο­λο­φο­νία του 15χρο­νου Αλέ­ξαν­δρου Γρη­γο­ρό­που­λου, τα ξη­με­ρώ­μα­τα της 5ης Δε­κεμ­βρί­ου ένας αστυ­νο­μι­κός πυ­ρο­βό­λη­σε δο­λο­φο­νι­κά στην Θεσ­σα­λο­νί­κη τον 16χρο­νο Ρομά Κώστα Φρα­γκού­λη τι­μω­ρώ­ντας τον επει­δή ήταν τσιγ­γά­νος και όχι επει­δή δεν είχε πλη­ρώ­σει τα 20 ευρώ για την βεν­ζί­νη. Το πανό των  Ρομά δια­δη­λω­τριών/ων στη Θεσ­σα­λο­νί­κη πε­ρι­γρά­φει τον ρα­τσι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα της δο­λο­φο­νί­ας κα­θα­ρά: «Δεν ήταν η βεν­ζί­νη, δεν ήταν τα λεφτά, ο μπά­τσος πυ­ρο­βό­λη­σε γιατί ήτανε Ρομά.»

*Ο 16χρο­νος Κώ­στας Φρα­γκού­λης με­τα­φέρ­θη­κε σε ένα δη­μό­σιο νο­σο­κο­μείο,  ένα από αυτά που  η κυ­βέρ­νη­ση της ΝΔ δο­λο­φό­νη­σε με το νο­μο­σχέ­διο για το νέο ΕΣΥ που είχε ψη­φί­σει τρεις μέρες πριν την δο­λο­φο­νία του νε­α­ρού Ρομά.

*ο Κώ­στας Φρα­γκού­λης είχε νο­ση­λευ­τεί στο Ιπ­πο­κρά­τειο Θεσ­σα­λο­νί­κης. Ο θά­να­τος του ανα­κοι­νώ­θη­κε 8 μέρες μετά την ει­σα­γω­γή του στο νο­σο­κο­μείο και την εγ­χεί­ρη­ση στην οποία υπο­βλή­θη­κε. Δεν μπο­ρού­με παρά να ανα­ρω­τη­θού­με αν ο 16χρο­νος κρα­τιό­ταν στη ζωή με μη­χα­νι­κή υπο­στή­ρι­ξη πε­ρισ­σό­τε­ρες μέρες μόνο και μόνο για να μην προ­στε­θεί στις θλι­βε­ρές συμ­πτώ­σεις ο θά­να­τος του τόσο κοντά στην επέ­τειο της εξέ­γερ­σης του Δε­κέμ­βρη και εν μέσω των κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων οργής. Ούτε στον θά­να­το δεν άφη­σαν ήσυχο τον 16χρο­νο Ρομά. Το σώμα του για μια ακόμη φορά έγινε πεδίο πο­λι­τι­κών υπο­λο­γι­σμών.

*Λίγες ώρες μετά το δο­λο­φο­νι­κό χτύ­πη­μα η κυ­βέρ­νη­ση της Ν.Δ επι­βρα­βεύ­ο­ντας την ΕΛΑΣ, ανα­κοί­νω­σε την κα­τα­βο­λή επι­δό­μα­τος 600  ευρώ σε αστυ­νο­μι­κούς και λι­με­νι­κούς. Μά­θα­με έτσι ότι οι δι­καιού­χοι είναι 2,3 εκα­τομ­μύ­ρια (!).

*Την 6η Δε­κέμ­βρη ο πα­τέ­ρας του Κώστα Φρα­γκού­λη ξυ­λο­κο­πή­θη­κε άγρια από την ελ­λη­νι­κή αστυ­νο­μία έξω από το Δι­κα­στι­κό Μέ­γα­ρο Θεσ­σα­λο­νί­κης την ώρα που ασκού­νταν ποι­νι­κή δίωξη στον αστυ­νο­μι­κό για από­πει­ρα αν­θρω­πο­κτο­νί­ας. Οι ει­κό­νες που δεί­χνουν τον πα­τέ­ρα να ουρ­λιά­ζει από τον πόνο πε­σμέ­νος στο έδα­φος απο­τε­λούν ντρο­πή για την ελ­λη­νι­κή «δη­μο­κρα­τία».

* Την επό­με­νη μέρα, 7 Δε­κέμ­βρη ο πα­τέ­ρας του Κώστα Φρα­γκού­λη ζή­τη­σε την συ­γνώ­μη που δεν θα ζη­τή­σουν ποτέ όσοι ευ­θύ­νο­νται για την δο­λο­φο­νία του 16χρο­νου υπεν­θυ­μί­ζο­ντας την δο­μι­κή βία που υφί­στα­νται οι Ρομά, καθώς απο­κλεί­ο­νται συ­στη­μα­τι­κά από βα­σι­κά δι­καιώ­μα­τα όπως η υγεία, η εκ­παί­δευ­ση και η ερ­γα­σία:  «Τον με­γά­λω­σα με τη φτώ­χεια μου. Αν και έκανε αυτό που έκανε, ζη­τά­με συγ­γνώ­μη, αλλά δεν έπρε­πε να σκο­τώ­σει το παιδί μου». Τα ευά­λω­τα σώ­μα­τα του τσιγ­γά­νου πα­τέ­ρα και του τσιγ­γά­νου γιου έγι­ναν το πεδίο άσκη­σης της ρα­τσι­στι­κής και τα­ξι­κής βίας που εκτε­λεί η αστυ­νο­μία με κλω­τσιές, γκλομπ και όπλα. Είναι αυτή η δια­σταυ­ρού­με­νη βία της φυλής και της τάξης που κάνει τον όρο δια­θε­μα­τι­κό­τη­τα μια στρα­τευ­μέ­νη και ανή­συ­χη έν­νοια που καίει στο δρόμο και στις αί­θου­σες δι­κα­στη­ρί­ων.

* Στις 9 Δε­κέμ­βρη έξω από τα δι­κα­στή­ρια Θεσ­σα­λο­νί­κης αρ­κε­τοί από τους συ­γκε­ντρω­μέ­νους Ρομά απά­ντη­σαν στην βία με τον δικό τους πε­ρή­φα­νο συμ­βο­λι­σμό, καί­γο­ντας χαρ­το­νο­μί­σμα­τα των 20 ευρώ επι­δει­κτι­κά και φω­νά­ζο­ντας πως «τα λεφτά δεν έχουν αξία».

*Τις επό­με­νες μέρες η ΕΛΑΣ ορ­γά­νω­σε πο­γκρόμ βίας σε κα­ταυ­λι­σμούς Ρομά σε Αχαΐα, Αγρί­νιο και Σέρ­ρες με σκοπό «την πρό­λη­ψη και κα­τα­πο­λέ­μη­ση της εγκλη­μα­τι­κό­τη­τας». Οι επι­χει­ρή­σεις της αστυ­νο­μί­ας είχαν σκοπό να κα­τα­στεί­λουν τις δί­καιες και ορ­γι­σμέ­νες κι­νη­το­ποι­ή­σεις των Ρομά. Ταυ­τό­χρο­να τα δελ­τία ει­δή­σε­ων και τα ρε­πορ­τάζ σε με­γά­λα ΜΜΕ είτε σιω­πού­σαν εκ­κω­φα­ντι­κά είτε καλ­λιερ­γού­σαν τον ρα­τσι­σμό περί πα­ρα­βα­τι­κό­τη­τας και μη εν­σω­μά­τω­σης των τσιγ­γά­νων ενι­σχύ­ο­ντας την ακρο­δε­ξιά επι­χει­ρη­μα­το­λο­γία. Αυτές ήταν οι απα­ραί­τη­τες κι­νή­σεις προ­κει­μέ­νου τμήμα των πο­λι­τών να σχο­λιά­ζει την δο­λο­φο­νία με φρά­σεις όπως: «ναι αλλά οι τσιγ­γά­νοι είναι εγκλη­μα­τί­ες». Κρά­τος και ΜΜΕ επα­να­λαμ­βά­νουν ρο­μπο­τι­κά πως κά­ποιες ζωές αξί­ζουν πε­ρισ­σό­τε­ρο από κά­ποιες άλλες, καθώς επι­χει­ρεί­ται η κα­νο­νι­κο­ποί­η­ση της άσκη­σης δο­λο­φο­νι­κής αστυ­νο­μι­κής βίας σε αυτές και αυ­τούς που θε­ω­ρού­νται λι­γό­τε­ρο ση­μα­ντι­κοί.

*Στις 13 Δε­κέμ­βρη, μια μέρα μετά την κλι­μά­κω­ση των  αστυ­νο­μι­κών επι­χει­ρή­σε­ων στους κα­ταυ­λι­σμούς, ψη­φί­στη­κε στη βουλή η τρο­πο­λο­γία της ντρο­πής που αφορά στην έκτα­κτη οι­κο­νο­μι­κή ενί­σχυ­ση των 600 ευρώ στο έν­στο­λο προ­σω­πι­κό του Υπουρ­γεί­ου Προ­στα­σί­ας του Πο­λί­τη που κα­κο­ποιεί και δο­λο­φο­νεί πο­λί­τες αλλά και του Λι­με­νι­κού Σώ­μα­τος-Ελ­λη­νι­κής Ακτο­φυ­λα­κής που πνί­γει πρό­σφυ­γες στην θά­λασ­σα. Την (ν)τρο­πο­λο­γία ψή­φι­σαν ανά­με­σα σε άλ­λους τόσο ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ όσο και το ΚΚΕ, ενώ το μόνο κόμμα της αντι­πο­λί­τευ­σης που ψή­φι­σε κατά της τρο­πο­λο­γί­ας ήταν το ΜΕ­ΡΑ­25. Μά­λι­στα τα επί­ση­μα μέσα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ τις τε­λευ­ταί­ες ώρες σπεύ­δουν να διευ­κρι­νί­σουν ότι λόγω πα­ρε­ξή­γη­σης θε­ω­ρή­θη­κε αρ­χι­κά ότι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα κα­τα­ψή­φι­ζε την τρο­πο­λο­γία, υπο­γραμ­μί­ζο­ντας την στή­ρι­ξη τους στην κα­τα­βο­λή του επι­δό­μα­τος. Έκ­πλη­ξη πα­ρου­σιά­ζει η τε­λευ­ταία φράση της ανα­κοί­νω­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ για τον θά­να­το του Κώστα Φρα­γκού­λη: «Ένα μόνο αί­τη­μα: πα­ντού Δι­καιο­σύ­νη. Αυτό θα υπη­ρε­τή­σει η προ­ο­δευ­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση της πο­λι­τι­κής αλ­λα­γής».

*Όσο για το ΚΚΕ με την στάση του απο­δει­κνύ­ει την βαθιά του σχέση με το κα­θε­στώς  σε κρί­σι­μες στιγ­μές, υπεν­θυ­μί­ζο­ντας  μας έτσι κάτι που θα θέ­λα­με να εί­χα­με ξε­χά­σει: ότι τον Δε­κέμ­βρη του 8 κα­λού­σε τις εξε­γερ­μέ­νες δια­δη­λώ­τριες/ες σε τάξη, ενά­ντια σε όσους «χάι­δευαν τα αυτιά των κου­κου­λο­φό­ρων». Την ίδια στιγ­μή στη­ρί­ζο­ντας την τρο­πο­λο­γία της ντρο­πής, και μά­λι­στα λίγες μέρες μετά την δο­λο­φο­νία του 16χρο­νου Ρομά,  το ΚΚΕ επι­βε­βαιώ­νει ότι δεν με­τα­κι­νή­θη­κε ποτέ από την θέση ότι οι αστυ­νο­μι­κοί απο­τε­λούν τμήμα της ερ­γα­τι­κής τάξης και ερ­γα­ζό­με­να παι­διά του λαού. Πρό­κει­ται για την από­λυ­τη δια­στρέ­βλω­ση του τα­ξι­κού κρι­τη­ρί­ου αφού τα τε­λευ­ταία 24ωρα απο­δει­κνύ­ουν ότι η μόνη συ­νε­πής τα­ξι­κά θέση είναι η υπο­στή­ρι­ξη των φτω­χών Ρομά που υφί­στα­νται ρα­τσι­στι­κά και δο­λο­φο­νι­κά χτυ­πή­μα­τα και διαρ­κείς απο­κλει­σμούς. Με τους Ρομά λοι­πόν ή με την αστυ­νο­μία;

Οι ζωές των Ρομά με­τρά­νε

Τις τε­λευ­ταί­ες μέρες κι­νή­μα­τα σω­μα­τεία, πο­λι­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις, κόμ­μα­τα της αρι­στε­ράς και του αντιε­ξου­σια­στι­κού χώρου βρί­σκο­νται στο δρόμο, διεκ­δι­κώ­ντας ΔΗ­ΚΕ­Ο­ΣΙ­ΝΗ εν μέσω μιας πρω­το­φα­νούς κα­τα­στο­λής. Κυ­βερ­νώ­ντες και αστυ­νό­μοι, όχι μόνο δεν απο­λο­γού­νται αλλά βγαί­νουν στην επί­θε­ση εφαρ­μό­ζο­ντας και άρα νο­μι­μο­ποιώ­ντας ρα­τσι­στι­κές πο­λι­τι­κές και πρα­κτι­κές. Αλή­θεια αν  οι αστυ­νο­μι­κοί κα­τα­διώ­κουν, ξυ­λο­κο­πούν, μπου­κά­ρουν σε κα­ταυ­λι­σμούς και εν τέλει δο­λο­φο­νούν τους Ρομά, τι μένει να πουν και να κά­νουν οι ακρο­δε­ξιοί και οι φα­σι­στι­κοί σχη­μα­τι­σμοί;

Επί κυ­βέρ­νη­σης Νέας Δη­μο­κρα­τί­ας έγι­ναν δύο δο­λο­φο­νί­ες Ρομά και εκα­το­ντά­δες κα­τα­διώ­ξεις Ρομά που δεν είδαν ποτέ το φως της δη­μο­σιό­τη­τας. Πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν επί­σης χι­λιά­δες απο­κλει­σμοί Ρομά από την δη­μό­σια εκ­παί­δευ­ση και το εθνι­κό σύ­στη­μα υγεί­ας. Ο απο­κλει­σμός φυ­σι­κά δεν πε­ριο­ρί­ζε­ται στους Ρομά. Τον βιώ­νουν με­τα­νά­στριες/ες και προ­σφύ­γισ­σες/ες, ευά­λω­τες πλη­θυ­σμια­κές ομά­δες, λο­ατ­κι, ερ­γα­ζό­με­νες/οι, όλο και με­γα­λύ­τε­ρα τμή­μα­τα του πλη­θυ­σμού. Ωστό­σο η πε­ρί­πτω­ση των Ρομά είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή και εξορ­γι­στι­κή διότι βρί­σκο­νται σε αυτή την με­ταιχ­μια­κή πο­λι­τι­κή ζώνη όπου έχουν τυ­πι­κά τα πο­λι­τι­κά δι­καιώ­μα­τα των Ελ­λή­νων πο­λι­τών χωρίς να τα απο­λαμ­βά­νουν. Πο­λί­τες δεύ­τε­ρης κα­τη­γο­ρί­ας, μη λευ­κοί.

Τα σώ­μα­τα των Ρομά ως αό­ρα­τοι και ταυ­τό­χρο­να αποι­κιο­ποι­η­μέ­νοι τόποι απο­τε­λούν πεδία άσκη­σης ρα­τσι­στι­κής βίας και εξου­σί­ας. Η μα­ζι­κή κι­νη­το­ποί­η­ση για τον αρι­στε­ρό, αντιε­ξου­σια­στι­κό και προ­ο­δευ­τι­κό κόσμο θα έπρε­πε να είναι δε­δο­μέ­νη. Όμως πε­ρισ­σό­τε­ρο από όσο αυτές και αυτοί χρειά­ζο­νται την έμπρα­κτη συμ­με­το­χή μας και αλ­λη­λεγ­γύη στις ση­μα­ντι­κές στιγ­μές διεκ­δί­κη­σης της ΔΗ­ΚΕ­Ο­ΣΙ­ΝΗΣ για την οποία μι­λούν, χρεια­ζό­μα­στε εμείς τη δική τους πα­ρου­σία ως βα­σι­κή δη­μο­κρα­τι­κή συν­θή­κη που πη­γαί­νει πέρα από την αλ­λη­λεγ­γύη στον Άλλο και δη­μιουρ­γεί το Εμείς όσων κα­τοι­κού­με αυτόν τον τόπο. Χρεια­ζό­μα­στε τις με­θο­δο­λο­γί­ες, τη γνώση και τη δύ­να­μή τον Ρομά στην κα­θη­με­ρι­νό­τη­τα και στο δρόμο,  προ­κει­μέ­νου από κοι­νού να δη­μιουρ­γή­σου­με χώ­ρους και τρό­πους αντί­στα­σης στον ρα­τσι­σμό και την αστυ­νο­μι­κή βία, στους απο­κλει­σμούς από την εκ­παί­δευ­ση, την υγεία και την ερ­γα­σία. Χρεια­ζό­μα­στε αυτή την γραμ­μα­τι­κή της ανά­γκης που θα γκρε­μί­σει τους οδυ­νη­ρούς συμ­βο­λι­σμούς των πραγ­μα­τι­κών δο­λο­φο­νιών και θα πρά­ξει την λέξη ΔΗ­ΚΕ­Ο­ΣΙ­ΝΗ από την αρχή, τι­μώ­ντας τη νέα της ορ­θο­γρα­φία.

rproject.gr