Στις δημόσιες ομιλίες του σε πόλεις και κωμοπόλεις, ο πρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης προβάλλει ως κεντρικό σύνθημα και στόχο τόσο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. όσο και της κυβέρνησης συνεργασίας που επιδιώκει με το τρίτο κόμμα, τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από το: «Να γίνει η Ελλάδα μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα!».
Γιάννος Θανασέκος*
Η πολυπόθητη «Αλλαγή» που οραματίζεται συνοψίζεται σ’ αυτήν την προσδοκία. Οι παρατηρήσεις μου εδώ δεν αφορούν τις 11 άμεσες πολιτικές δεσμεύσεις του «Συμβολαίου Αλλαγής» που προτάσσει ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και τις οποίες μπορεί να συνυπογράψει κάθε πολίτης που περιορίζει τις ελπίδες του στην πτώση της κυβέρνησης της Ν.Δ. (χρήσιμη ψήφος). Οι σκέψεις μου αφορούν αυτό καθ’ αυτό το προεκλογικό σύνθημα: «Να γίνει η χώρα μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα».
Τι μπορεί να σημαίνει κάτι τέτοιο; Δεν είναι θέμα «ιδεολογικής καθαρότητας» αλλά πολιτικών εκτιμήσεων και συσχετισμού δυνάμεων. Η Γαλλία, με τις άκρως νεοφιλελεύθερες αντιμεταρρυθμίσεις Μακρόν, την ποινικοποίηση, την άγρια καταστολή των κοινωνικών κινημάτων και την κατάρρευση του Κράτους Δικαίου, συνιστά μια «κανονική ευρωπαϊκή χώρα»;
Η Γερμανία, με τους πολεμοχαρείς «πράσινους» υπουργούς (Μπέρμποκ) υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ και μιας σοσιαλδημοκρατίας παγιδευμένης σ’ ένα συντηρητικό κυβερνητικό συνασπισμό με έναν άκρως νεοφιλελεύθερο υπουργό Χρηματοοικονομικής Πολιτικής (Λίντνερ) συνιστά μια «κανονική ευρωπαϊκή χώρα»;
Η Ιταλία της Μελόνι είναι κι αυτή μια «κανονική ευρωπαϊκή χώρα»;
Η Σουηδία, που έσπευσε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ με τις πιο επιθετικές διαθέσεις και που εφαρμόζει μια από τις πιο σκληρές πολιτικές απέναντι στο μεταναστευτικό και προσφυγικό πρόβλημα, είναι κι αυτή μια «κανονική ευρωπαϊκή χώρα»;
Για να μη μιλήσουμε βέβαια για την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Βουλγαρία, την Τσεχία… Ή ακόμη και για την Αγγλία – τα είδαμε με τα πρόσφατα νομοθετήματα «νόμου και τάξης» του υπερσυντηρητικού πρωθυπουργού της.
Ποιο είναι είναι λοιπόν το μοντέλο της «ευρωπαϊκής κανονικότητας» που πρέπει να ανακτήσουμε; Συμπτωματικό είναι το γεγονός ότι από την προεκλογική πολιτική ατζέντα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. απουσιάζει μια ουσιαστική και αναπτυγμένη τοποθέτηση σχετικά με το ευρωπαϊκό εγχείρημα έτσι όπως έχει διαμορφωθεί κάτω από τις βαρύνουσες επιπτώσεις τόσο των συσσωρευμένων οικονομικών κρίσεων όσο και του ρωσο-ουκρανικού πολέμου στο πλαίσιο των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που τον προκάλεσαν.
Οι συζητήσεις και οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. αναφορικά με την Ευρώπη συρρικνώνονται στην υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων της «προσωρινής χαλάρωσης του Συμφώνου Σταθερότητας» και στα υποτιθέμενα και ούτως ή άλλως περιορισμένα περιθώρια μιας πιο προοδευτικής ανακατανομής των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και ανθεκτικότητας – προς όφελος της «υγιούς μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας» κατά κύριο λόγο.
Ούτε η «προσωρινή χαλάρωση» ούτε το «Ταμείο ανάκαμψης» συνιστούν αποδείξεις αμφισβήτησης και ακόμα λιγότερο ανατροπής του κυρίαρχου νεοφιλελεύθερου δόγματος του ευρωπαϊκού κατεστημένου. Πρόκειται για στρατηγικές διαχείρισης/απορρόφησης των κλονισμών που προκάλεσε ο ίδιος ο νεοφιλελευθερισμός ως εκδοχή των κρίσεων του ύστερου καπιταλισμού.
Στον προεκλογικό λόγο αποσιωπώνται τα πιο σοβαρά, θεσμικά και πολιτικά προβλήματα της Ευρώπης, ιδιαίτερα δε η τραγική απώλεια κάθε αυτόνομης πολιτικής βούλησης των ευρωπαϊκών θεσμών και η έκδηλη υποδούλωσή τους στις επιταγές των Ηνωμένων Πολιτειών και των γερακιών του ΝΑΤΟ. Το ότι το πολυπόθητο σχέδιο της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης» έχει πλέον αντικατασταθεί από τη «στρατιωτική της ολοκλήρωση» και την εκτίναξη των εξοπλιστικών δαπανών δεν φαίνεται να απασχολεί τον προεκλογικό ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Αραγε είναι κι αυτό μέρος της «ευρωπαϊκής κανονικότητας»;
Ο συσχετισμός δυνάμεων εντός των θεσμών δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας όσον αφορά το μέλλον της Ευρώπης. Οι πρόσφατες δηλώσεις των ιθυνόντων είναι άκρως ανησυχητικές ως προς τις προθέσεις τους. Με τους Λαγκάρντ, Λίντνερ, Μπορέλ, Μπέρμποκ, Μακρόν, Φον ντερ Λάιεν, Ορμπαν, Μοραβιέτσκι και κάποιους άλλους –όχι ως πρόσωπα αλλά ως εκφραστές ταξικών και εθνικών συμφερόντων– το ευρωπαϊκό όραμα, το ευρωπαϊκό «όνειρο» τείνει να μετατραπεί σε εφιάλτη.
Βέβαια, οι εν λόγω ιθύνοντες δεν αποτελούν μονολιθικό μπλόκο. Υπάρχουν αποχρώσεις, διαφοροποιήσεις, ακόμη και εντάσεις μεταξύ τους, αλλά η αντιμετώπισή τους από την Αριστερά δεν μπορεί να περιορίζεται στη συγκυριακή εκμετάλλευση των αντιθέσεών τους και στην επιλογή ευκαιριακών συμμαχιών.
Η διασφάλιση του «ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας» είναι άνευ περιεχομένου αν δεν συνοδεύεται από αναλύσεις και προτάσεις όσον αφορά το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι στις σημερινές παγκόσμιες συνθήκες. Ποιες συνέχειες και ποιες ρήξεις; «Δεν θα έρθουμε στη διακυβέρνηση της χώρας για να γκρεμίσουμε, αλλά για να χτίσουμε», τόνισε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Σε ποια θεμέλια όμως, σ’ αυτά της σημερινής «ευρωπαϊκής κανονικότητας»;
*Καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας, Βρυξέλλες
efsyn.gr
